Tài liệu Luận văn một số giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu thịt lợn của tổng công ty chăn nuôi vn

LỜI MỞ ĐẦU Xu thÕ ph¸t triÓn cña nhiÒu níc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ thay ®æi chiÕn lîc kinh tÕ tõ "®ãng cöa" sang "më cöa", thay thÕ nhËp khÈu b»ng híng vµo xuÊt khÈu. ChiÕn lîc "híng vµo xuÊt khÈu'' vÒ thùc chÊt lµ gi¶i ph¸p "më cöa nÒn kinh tÕ" nh»m tranh thñ vèn ®Çu t vµ kÜ thuËt cña níc ngoµi, kÕt hîp chóng víi nh÷ng tiÒm n¨ng bªn trong vÒ lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó t¹o ra sù t¨ng trëng m¹nh cho ®Êt níc, gãp phÇn rót ng¾n chªnh lÖch víi c¸c níc ph¸t triÓn m¹nh. Víi ®Þnh híng ph¸t triÓn cña §¶ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung, xuÊt nhËp khÈu nãi riªng ph¶i ®ù¬c coi lµ mét chÝnh s¸ch c¬ cÊu cã tÇm chiÕn lîc, nh»m phôc vô ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu ph¶i tranh thñ tíi møc cao nhÊt nguån vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña níc ngoµi nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, thùc hiªn ph¬ng ch©m "ph¸t triÓn bu«n b¸n víi níc ngoµi ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt trong níc vµ cã hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu". §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p c¶i tæ nÒn kinh tÕ quèc d©n theo híng më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, träng t©m lµ xuÊt khÈu nh»m ®a thÞ trêng ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp trong níc còng cÇn ph¶i x©y dùng cho m×nh mét chiÕn lîc kinh doanh võa b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cao cho doanh nghiÖp m×nh, võa phï hîp víi chiÕn lîc ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc. Tæng c«ng ty ch¨n nu«i ViÖt Nam lµ mét doanh nghiÖp nhµ níc cã nhiÖm vô tham gia x©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh ch¨n nu«i ViÖt Nam, tæ chøc s¶n xuÊt ch¨n nu«i cung øng dÞch vô ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, thøc ¨n ch¨n nu«i vµ c¸c lo¹i vËt t liªn quan ®Õn ngµnh ch¨n nu«i. Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i Tæng c«ng ty ch¨n nu«i ViÖt Nam, em nhËn thÊy r»ng mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña Tæng c«ng ty ch¨n nu«i ViÖt Nam lµ thÞt lîn ®«ng l¹nh. Do ®ã em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: 1 "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu thÞt lîn cña Tæng c«ng ty ch¨n nu«i ViÖt Nam". §Ò tµi ®îc x©y dùng gåm ba ch¬ng: Ch¬ng I: Nh÷ng lý luËn chung vÒ kinh doanh xuÊt khÈu. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu thÞt lîn cña Tæng c«ng ty ch¨n nu«i ViÖt Nam (giai ®o¹n 1997- 2000). Ch¬ng III: Ph¬ng híng vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu thÞt lîn cña Tæng c«ng ty ch¨n nu«i ViÖt Nam. 2 Ch¬ng I nh÷ng lÝ luËn chung vÒ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng ho¸ trong ®IÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ. I - Vai trß cña xuÊt khÈu hµng ho¸ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1- Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña XK hµng ho¸ . XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ viÖc b¸n hµng ho¸ dÞnh vô cho mét quèc gia kh¸c trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ thanh to¸n. TiÒn tÖ ë ®©y cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét quèc gia hoÆc c¶ hai quèc gia. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®îc lîi thÕ so s¸nh cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Vµ khi trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®ã cã lîi, c¸c quèc gia ®Òu tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng nµy. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ h×nh thøc c¬ b¶n cña ngo¹i th¬ng ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u ®êi vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. Tuy h×nh thøc ®Çu tiªn chØ lµ hµng ®æi hµng, song ngµy nay h×nh thøc xuÊt khÈu ®· ®îc thÓ hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tõ xuÊt khÈu hµng ho¸ tiªu dïng cho ®Õn t liÖu s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ kÜ thuÊt cao. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trao ®æi ®ã ®Òu nh»m môc tiªu ®em l¹i lîi Ých cho quèc gia tham gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi pham vi réng c¶ vÒ ®iÒu kiÖn kh«ng gian lÉn thêi gian. Nã cã thÓ chØ diÔn ra trong thêi gian ng¾n. Song còng cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m, cã thÓ ®îc tiÕn hµnh trªn ph¹m vi toµn l·nh thæ mét quèc gia hay nhiÒu quèc gia kh¸c nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®em l¹i nhiÒu bíc tiÕn quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia. Ho¹t ®éng thóc ®Èy xuÊt khÈu v× thÕ rÊt quan träng. Vµ môc tiªu cña thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ:  Qua c«ng t¸c xuÊt khÈu hµng ho¸ ®· ®em l¹i mét nguån thu ngo¹i tÖ lín vµ quan träng cho ®Êt níc ®Æc biÖt cã ý nghÜa cho mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh níc ta. Thóc ®Èy xuÊt khÈu gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc lµm 3 c©n b»ng c¸n c©n ngo¹i th¬ng vµ c¸n c©n thanh to¸n, t¨ng møc dù tr÷ hèi ®o¸i, t¨ng cêng kh¶ n¨ng nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh c«ng nghiÖp hµng ho¸ xuÊt khÈu trªn thÕ giíi.  Thóc ®Èy xuÊt khÈu cho phÐp chóng ta ph¸t huy ®îc lîi thÕ so s¸nh cña m×nh, sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng vµ nguån tµi nguyªn phong phó cã s½n ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸, ®em l¹i lîi nhuËn cao. ViÖc sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn khi ®a chóng vµo ph©n c«ng lao ®éng x· héi cho phÐp gi¶m bít l·ng phÝ do xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« vµ b¸n s¶n phÈm.  Cïng víi viÖc t¨ng cêng xuÊt khÈu th× tÊt yÕu dÉn ®Õn nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn m¹nh trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ chÕ t¹o hµng ho¸ cho xuÊt khÈu. §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc thu hót ®îc lùc lîng lao ®éng tham gia vµo s¶n xuÊt vµ gi¶m nhÑ cho x· héi. MÆt kh¸c, do yªu cÇu kh¾t khe cña viÖc lµm hµng xuÊt khÈu ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®ßi hái cña thÞ trêng quèc tÕ, chÊt lîng mÉu m·, chñng lo¹i, h×nh thøc cña hµng ho¸, do vËy mµ tay nghÒ cña ngêi lao ®éng kh«ng ngõng ®îc n©ng cao t¹o ra mét ®éi ngò lµnh nghÒ cho ®Êt níc vµ sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt cho tõng c«ng d©n.  XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ph¶i xuÊt ®i tõ c¸c s¶n phÈm phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ trêng quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, buéc c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo lµm hµng xuÊt khÈu ph¶i cã tÝnh chñ ®éng trong kinh doanh, tù chñ liªn doanh, liªn kÕt t×m b¹n hµng, t¹o ®îc nguån vèn ®Çu t tõ níc ngoµi vµo ®Ó ®Çu t trang thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i ®Ó xuÊt khÈu ®îc hµng ho¸.  Thóc ®Èy xuÊt khÈu t¹o ra vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc t¨ng cêng hîp t¸c ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ quèc tÕ, ®a nÒn kinh tÕ níc ta hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 2. TÇm quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· cã rÊt nhiÒu nhµ kinh tÕ nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ thóc ®Èy kinh tÕ nãi riªng. Nh÷ng nhµ kinh tÕ thuéc trêng ph¸i träng th¬ng lµ nh÷ng ngêi lu«n ®Ò cao vai trß cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ, hä cho r»ng c¸c quèc gia nªn cã chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu h¹n chÕ nhËp khÈu, tæng cña c¶i cña thÕ giíi lµ rÊt h¹n chÕ cho nªn khi cã mét 4 quèc gia ®îc lîi th× quèc gia kia sÏ bÞ thiÖt h¹i. C¸c quan ®iÓm vÒ th¬ng m¹i kÓ tõ ®©y ®îc c¸c nhµ kinh tÕ hoµn thiÖn dÇn vµ ®¹i diÖn trong sè hä lµ Adam Smith, David Ricacdo, Hecksher-Ohlin... Cho ®Õn n¨m 1980 ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng trong quan ®iÓm cña nhµ kinh tÕ häc mµ kÕt qu¶ lµ viÖc ra ®êi cña nhiÒu c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau, trong ®ã chøng minh lîi thÕ so s¸nh kh«ng chØ lµ nguån gèc duy nhÊt dÉn ®Õn th¬ng m¹i quèc tÕ. Ta xÐt mét sè quan ®iÓm chÝnh:  Adam Smith ®· ®a ra c¸c ph©n tÝch cã tÝnh hÖ thèng vÒ nguyªn nh©n dÉn ®Õn th¬ng m¹i quèc tÕ. Theo quan ®iÓm cña m×nh, «ng ®· cho r»ng hai quèc gia hoµn toµn cã thÓ t¨ng s¶n lîng nÕu mçi quèc gia thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng mµ quèc gia ®ã cã nhiÒu lîi thÕ nhÊt sau ®ã ®em trao ®æi hµng ho¸ víi níc kia. Vµ nh vËy c¶ hai quèc gia sÏ ®Òu trë nªn sung tóc h¬n xÐt vÒ lîng hµng dµnh cho tiªu thô. Nh vËy ta cã thÓ thÊy ph¬ng ph¸p lËp luËn cña Adam Smith rÊt ®¬n gi¶n nhng «ng ®· ®¹t ®îc mét thµnh tùu ®ã lµ phÇn nµo «ng ®· gi¶i thÝch ®îc b¶n chÊt cña ho¹t ®éng bu«n b¸n gi÷a c¸c níc. NÕu mét níc kh«ng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ó trång c©y cµ phª hoÆc chuèi th× níc ®ã buéc ph¶i nhËp c¸c mÆt hµng nµy. Tuy nhiªn quan hÖ th¬ng m¹i nh vËy chØ diÔn ra gi÷a nh÷ng níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, nã chØ chiÕm mét tØ träng nhá trong th¬ng m¹i quèc tÕ. Trªn thùc tÕ nguyªn lý lîi thÕ tuyÖt ®èi kh«ng gi¶i thÝch ®îc nhiÒu vÊn ®Ò, ch¼ng h¹n ®iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu mét quèc gia tá ra bÊt lîi ë tÊt c¶ c¸c mÆt hµng. Nh÷ng vÊn ®Ò nh vËy ®îc c¸c nhµ kinh tÕ kh¸c tiªu biÓu lµ David Ricado xem xÐt khi x©y dùng lÝ thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh - mét trong nh÷ng lÝ thuyÕt quan träng nhÊt cña kinh tÕ häc quèc tÕ.  Trong lÝ thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh, David Ricado ®· chØ ra: NÕu mçi quèc gia thùc hiªn viÖc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ so s¸nh th× tæng s¶n lîng c¸c mÆt hµng sÏ t¨ng lªn vµ tÊt c¶ c¸c níc tham gia ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ sÏ sung tóc h¬n. Trong trêng hîp mét níc tá ra kÐm hiÖu qu¶ h¬n c¸c níc kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng th× vÉn cßn tån t¹i c¬ së dÉn tíi viÖc chuyªn m«m ho¸ s¶n xuÊt vµ trao ®æi. Cô thÓ lµ: quèc gia ®ã s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã møc lîi thÕ tuyÖt ®èi lín nhÊt (tøc lµ mÆt hµng cã lîi thÕ so s¸nh) vµ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ tuyÖt ®èi nhá nhÊt. 5  Kh¸c víi quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn cho r»ng lîi thÕ so s¸nh dùa trªn sù kh¸c biÖt vÒ n¨ng suÊt lao ®éng gi÷a c¸c quèc gia, Hecksher vµ Ohlin l¹i cho r»ng lîi thÕ so s¸nh xuÊt ph¸t tõ sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia vÒ yÕu tè s¶n xuÊt s½n cã vµ s½n sµng ®îc sö dông, vµ sù kh¸c biÖt vÒ tû lÖ hay hµm lîng c¸c yÕu tè ®ã dïng ®Ó s¶n xuÊt mét lo¹i hµng ho¸. §Þnh lý Hecksher-Ohlin ph¸t biÓu: “Mét níc sÏ xuÊt khÈu nh÷ng lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng cÇn nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t¬ng ®èi s½n cã cña níc ®ã, vµ nhËp khÈu nh÷ng lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng cÇn nhiÒu yÕu tè ®¾t vµ khan hiÕm ë níc ®ã”. Nh vËy chóng ta cã thÓ thÊy bÊt cø mét níc nµo dï lµ ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn còng lu«n t¹o ra ®îc lîi thÕ cña m×nh trong viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ nhÊt ®Ó cã thÓ xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ hoÆc thay thÕ b»ng c¸c ho¹t ®éng trao ®æi kh¸c. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ c¬ së cho viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®iÒu nµy cã thÓ ® îc chøng minh trong thùc tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng t¸c ®éng rÊt lín ®Õn nÒn kinh tÕ Quèc d©n. XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chÝnh cho nhËp khÈu, phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc. Sù t¨ng trëng kinh tÕ cña mçi quèc gia ®ßi hái ph¶i cã bèn ®iÒu kiÖn: nh©n lùc, tµi nguyªn, vèn vµ kü thuËt. Song kh«ng ph¶i bÊt cø quèc gia nµo còng cã ®îc c¸c ®iÒu kiÖn Êy. Trong thêi kú hiÖn nay, hÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu thiÕu vèn, kü thuËt vµ thõa lao ®éng. §Ó gi¶i quyÕt ®îc t×nh tr¹ng nµy, hä buéc ph¶i nhËp tõ bªn ngoµi nh÷ng yÕu tè mµ trong níc cha cã kh¶ n¨ng ®¸p øng. Nhng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã ®ñ ngo¹i tÖ cÇn thiÕt cho viÖc nhËp khÈu nµy? Thùc tiÔn cho thÊy, mçi níc (®Æc biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam) cã thÓ sö dông c¸c nguån huy ®éng vèn chÝnh nh: - §Çu t níc ngoµi. - Vay nî, viÖn trî. - Thu tõ nguån xuÊt khÈu. TÇm quan träng cña nguån vèn ®Çu t níc ngoµi, nguån vèn vay nî th× kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®îc, song viÖc huy ®éng nguån vèn nµy kh«ng ph¶i lµ mét viÖc dÔ dµng. Sö dông nguån vèn nµy th× c¸c níc ®i vay ph¶i chÞu mèt 6 sè thiÖt thßi nhÊt ®Þnh vµ dï b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c th× còng sÏ ph¶i hoµn l¹i vèn cho níc ngoµi. §iÒu nµy lµ v« cïng khã kh¨n bëi ®ang thiÕu vèn l¹i cµng thiÕu vèn thªm. ë c¸c níc kÐm ph¸t triÓn, mét trong nh÷ng vËt c¶n chÝnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ lµ thiÕu nguån lùc vèn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nguån vèn huy ®éng tõ níc ngoµi ®îc coi lµ c¬ së chÝnh nhng mäi c¬ héi ®Çu t hoÆc vay nî tõ níc ngoµi hoÆc c¸c tæ chøc quèc tÕ chØ t¨ng lªn khi c¸c chñ ®Çu t vµ ngêi cho vay thÊy ®îc kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ®Êt níc ®ã v× ®©y lµ nguån chÝnh ®Ó b¶o ®¶m níc nµy cã thÓ tr¶ ®îc nî. Nh vËy, xuÊt khÈu ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu sÏ gióp c¸c níc kÐm ph¸t triÓn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp phï hîp xu híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Cã hai c¸ch vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.  Mét lµ, xuÊt khÈu chØ tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa ®ã víi nhu cÇu néi ®Þa. Trong trêng nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cßn cha ®ñ tiªu dïng, nÕu chØ thô ®éng chê sù “thõa ra” cña nÒn s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu chØ ë quy m« nhá bÐ vµ t¨ng trëng chËm.  Hai lµ, coi thÞ trêng thÕ giíi lµ híng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. Quan ®iÓm nµy t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng ®iÓm sau: XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh còng cã c¬ héi ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp th× còng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp. - XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm, gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt. - XuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó t¹o vèn thu hót kÜ thuËt c«ng nghÖ míi tõ c¸c níc ph¸t triÓn nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ néi ®Þa, t¹o n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. 7 Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ãng vai trß quan träng v× nã t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng cña mét níc. Ngo¹i th¬ng cho phÐp mét níc cã thÓ sö dông tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè lîng nhiÒu h¬n giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. XuÊt khÈu cßn cã vai trß thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸, t¨ng cêng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng quèc gia. Khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn th× ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c. Ngµy nay ®· cã nh÷ng s¶n phÈm mµ viÖc chÕ t¹o tõng bé phËn ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu níc kh¸c nhau. §Ó hoµn thiÖn ®îc s¶n phÈm ®ã, ngêi ta ph¶i tiÕn hµnh xuÊt khÈu linh kiÖn tõ níc nµy sang níc kh¸c ®Ó l¾p r¸p. §èi víi mét ®Êt níc còng kh«ng nhÊt thiÕt s¶n xuÊt t¹o ra ®ñ mÆt hµng mµ m×nh cÇn. Th«ng qua xuÊt khÈu, hä cã thÓ tËp trung vµo s¶n xuÊt mét vµi lo¹i mµ m×nh cã lîi thÕ sau ®ã mang ra trao ®æi nh÷ng thø mµ m×nh cÇn... Râ rµng ta thÊy ë ®©y xuÊt khÈu lµ rÊt quan träng trong viÖc thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, gióp cho c¸c níc khai th¸c ®îc triÖt ®Ó lîi thÕ cña m×nh t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia tiÕn hµnh chuyªn m«n ho¸ s©u. Víi ®Æc ®iÓm ®ång tiÒn thanh to¸n lµm ngo¹i tÖ ®èi víi mét hoÆc c¶ hai bªn, xuÊt khÈu gãp phÇn lµm t¨ng ngo¹i tÖ cho mçi quèc gia ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng níc nghÌo, ®ång tiÒn cã gi¸ trÞ thÊp th× ®ã lµ nh©n tè tÝch cùc tíi cung cÇu ngo¹i tÖ, t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn s¶n xuÊt trong níc ph¸t triÓn. §ång thêi nã còng lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh sù t¨ng trëng, ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc tÕ chøng minh nh÷ng níc ph¸t triÓn lµ nh÷ng níc cã nÒn ngo¹i th¬ng m¹nh vµ n¨ng ®éng. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu víi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. V× vËy nã ®· chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau: - Lu th«ng hµng ho¸ trong níc víi thÞ trêng ngoµi níc. - T¹o nguån vèn kÜ thuËt tõ bªn ngoµi cã lîi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong níc. XuÊt khÈu hµng ho¸ thu nguån ngo¹i tÖ cho ®Êt níc lµ nguån vèn vËt chÊt cÇn thiÕt cho hiÖn ®¹i ho¸ vµ c«ng nghiÖp ho¸. Trong khi ®ã, nhËp khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕp nhËn nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ, kÜ thuËt tiªn tiÕn tõ níc ngoµi, lµm t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong níc. 8 - XuÊt khÈu cã thÓ lµm thay ®æi c¬ cÊu vÊt chÊt cña tæng s¶n phÈm x· héi vµ tæng thu nhËp quèc d©n nh»m thÝch øng víi nhu cÇu tÝch luü. XuÊt khÈu thóc ®Èy khoa häc ph¸t triÓn, lµm t¨ng C - gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ lµm gi¶m V - gi¸ trÞ lao ®éng cÊu thµnh trong gi¸ trÞ hµng ho¸, chuyÓn dÞch c¬ cÊu h÷u c¬ cña t b¶n. - XuÊt khÈu lµm t¨ng kiÖu qu¶ cña nÒn kinh kÕt b»ng viÖc t¹o ra m«i trêng thuËn lîi cho s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng kh¶ n¨ng khai th¸c lîi thÕ cña mçi quèc gia. - XuÊt khÈu t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ¶nh hëng rÊt nhiÒu ®Õn c¸c lÜnh vùc cña cuéc sèng. S¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu sÏ thu hót ®îc hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc, t¹o ra thu nhËp æn ®Þnh, ®ång thêi t¹o ra ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng tiªu dïng ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng phong phó cña nh©n d©n. - XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng c¸c quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ trªn c¬ së v× lîi Ých cña mçi bªn, ®ång thêi g¾n liÒn s¶n xuÊt trong níc víi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng néi dung chÝnh trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña níc ta ®èi víi c¸c níc trªn thÕ giíi v× môc tiªu d©n giµu níc m¹nh. Nh vËy cã thÓ nãi ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sÏ t¹o ra ®éng lùc cÇn thiÕt cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thiÕt yÕu cña nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy nãi lªn tÝnh kh¸ch quan cña viÖc t¨ng cêng xuÊt khÈu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. TÇm quan träng cña XK ®èi víi Doanh nghiÖp.  Th«ng qua xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp trong níc cã c¬ héi tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lîng. Nh÷ng yÕu tè ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i h×nh thµnh mét c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi thÞ trêng.  S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh. §ång thêi cã ngo¹i tÖ ®Ó ®Çu t l¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng c¶ vÒ chiÒu réng mµ cßn c¶ chiÒu s©u. 9  S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gióp doanh nghiÖp thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng vµo lµm viÖc, t¹o ra thu nhËp æn ®Þnh, t¹o ra ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu vËt khÈu tiªu dïng, võa ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña nh©n d©n, võa thu hót ®îc lîi nhuËn.  Doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã c¬ héi më réng quan hÖ bu«n b¸n kinh doanh víi nhiÒu ®èi t¸c níc ngoµi trªn c¬ së lîi Ých cña c¶ hai bªn. Nh vËy ®øng trªn bÊt kú gãc ®é nµo ta còng thÊy sù thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ rÊt quan träng. V× vËy thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ cÇn thiÕt vµ mang tÝnh thùc tiÔn cao. II. Néi dung vµ quy tr×nh cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu XuÊt khÈu lµ mét c«ng viÖc b¸n c¸c hµng ho¸ hoÆc cung cÊp c¸c dÞch vô cho níc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ (lµ ngo¹i tÖ ®èi víi 1 hoÆc c¶ hai bªn) lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n. C«ng t¸c tæ chøc ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¬ng ®èi phøc t¹p, cã thÓ thay ®æi theo mçi mét lo¹i h×nh xuÊt khÈu. C¬ së cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng mua b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸ (bao gåm c¶ hµng ho¸ h÷u h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh) trong níc. Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ viÖc trao ®æi hµng hãa gi÷a c¸c quèc gia cã lîi, ho¹t ®éng nµy më réng ph¹m vi ra ngoµi biªn giíi c¸c quèc gia hoÆc gi÷a thÞ trêng néi ®Þa víi c¸c khu chÕ xuÊt trong níc. Ngµy nay, kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, cñng cè vÞ thÕ cña quèc gia m×nh trªn trêng ®Êu quèc tÕ nÕu kh«ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ngo¹i th¬ng, xuÊt hiÖn tõ l©u ®êi, ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc c¬ b¶n ban ®Çu cña nã lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia, cho ®Õn nay nã ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh vµ ®îc biÒu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy nay diÔn ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, tõ vËt phÈm tiªu dïng tíi t liÖu s¶n xuÊt, tõ c¸c chi tiÕt, linh kiÖn nhá bÐ ®Õn c¸c lo¹i m¸y mãc khæng lå, c¸c lo¹i c«ng nghÖ kü thuËt cao, kh«ng chØ lµ hµng ho¸ h÷u h×nh mµ c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ v« h×nh, vµ víi tû träng ngµy cµng lín. 10 - Quy tr×nh tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu. . Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu: §©y lµ mÆt hµng trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhng rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh ®îc ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Khi doanh nghiÖp cã ý ®Þnh tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c mÆt hµng mµ m×nh kh¼ng ®Þnh kinh doanh. §Ó lùa chän ®îc ®óng c¸c mÆt hµng mµ thÞ trêng cÇn ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu tØ mØ, ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ nhu cÇu thÞ trêng còng nh kh¶ n¨ng doanh nghiÖp. Qua ho¹t ®éng nµy doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh, dù ®o¸n ®îc xu híng biÕn ®éng cña thÞ trêng còng nh c¸c c¬ héi vµ th¸ch thøc doanh nghiÖp gÆp ph¶i trªn thÞ trêng thÕ giíi. Ho¹t ®éng nµy kh«ng nh÷ng ®ßi hái mét thêi gian dµi mµ cßn ph¶i tèn nhiÒu chi phÝ, song bï l¹i doanh nghiÖp cã thÓ x©m nhËp vµo c¸c thÞ trêng tiÒm tµng cã kh¶ n¨ng doanh sè lîi nhuËn kinh doanh. .Lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu: Sau khi ®· lùa chän ®îc mÆt hµng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i tiÕn hµnh lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã. Trong nhiÒu trêng hîp doanh nghiÖp klh«ng thÓ ho¹t ®éng trªn toµn bé thÞ trêng c¸c quèc gia nµo ®ã mµ chØ cã thÓ ho¹t ®éng trªn mét hoÆc mét sè ®o¹n cña thÞ trêng quèc gia nµo ®ã, dùa vµo viÖc ph©n ®o¹n thÞ trêng trªn c¬ së c¸c tiªu thøc dïng ®Ó ph©n ®o¹n. Tuy nhiªn còng cã nhiÒu trêng hîp doanh nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng trªn ph¹m vi quèc gia, khu vùc hay toµn cÇu. §Ó lùa chän mét thÞ trêng tèi u nhÊt doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ trêng. Cã hai ph¬ng ph¸p chñ yÕu nghiªn cøu thÞ trêng, ®ã lµ nghiªn cøu t¹i bµn vµ nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng. Hai ph¬ng ph¸p nµy ®îc kÕt hîp chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. . Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu t¹i bµn: §©y lµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu phæ biÕn nhÊt v× nã Ýt tèn kÐm vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng cña mäi c¸n bé nghiªn cøu. C¸c tµi liÖu dïng ®Ó nghiªn cøu t¹i bµn bao gåm: C¸c tµi liÖu xuÊt b¶n trong níc, c¸c tµi 11 liÖu xuÊt b¶n ngoµi níc vµ nguån tµi liÖu kh«ng xuÊt b¶n cña c¸c tæ chøc, c¬ quan cã liªn quan. . Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng: Ph¬ng ph¸p nµy tèn kÐm h¬n ph¬ng ph¸p trªn.Th«ng tin thu ®îc th«ng qua tiÕp sóc víi nhs÷ng ngêi kinh doanh trªn thÞ trêng b»ng mét sè biÖn ph¸p nh: - Quan s¸t: lµ ph¬ng ph¸p rÎ tiÒn nhÊt, tr¸nh ®îc thiªn kiÕn cña ngêi tr¶ lêi c©u hái. Nhng cã nhîc ®iÓm lµ chØ m« t¶ bªn ngoµi, tèn kÐm c«ng søc vµ thêi gian. - Pháng vÊn trùc tiÕp: lµ ph¬ng ph¸p cã ®é tin cËy cao vµ ®ßi hái nghÖ thuËt cña ngêi pháng vÊn. - Pháng vÊn qua ®iÖn tho¹i: lµ ph¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó tiÕp xóc víi nh÷ng ngêi bËn viÖc hoÆc nh÷ng ngêi kh«ng muèn dµnh thêi gian cho mét cuéc pháng vÊn. - Pháng vÊn qua th: Ýt tèn kÐm nhÊt song l¹i cã ®é tin cËy kÐm nhÊt trong c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thÞ trêng. . Lùa chän ®èi t¸c giao dÞch: Sau khi lùa chän ®îc mÆt hµng vµ thÞ trêng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp muèn x©m nhËp vµo tõng ®o¹n thÞ trêng ®ã th× doanh nghiÖp ph¶i lùa chän ®îc ®èi t¸c ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ trêng cã thÓ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cho m×nh. ViÖc lùa chän ®óng ®èi t¸c ®Ó giao dÞch tr¸nh cho doanh nghiÖp nh÷ng phiÒn to¸i, nh÷ng mÊt m¸t rñi ro gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh kinh doanh trªn thÞ trêng quèc tÕ, ®ång thêi cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh. C¸ch tèt nhÊt ®Ó lùa chän c¸c ®èi t¸c lµ lùa chän c¸c ®èi t¸c cã ®Æc ®iÓm sau: - Lµ nh÷ng ngêi xuÊt khÈu trùc tiÕp. V× víi mÆt hµng kinh doanh ®ã, doanh nghiÖp kh«ng ph¶i chia xÎ lîi nhuËn kinh doanh ®o ®ã thu ®îc lîi nhuËn lín nhÊt. Tuy nhiªn, trong trêng hîp s¶n phÈm vµ thÞ trêng hoµn toµn míi th× l¹i rÊt cÇn th«ng qua cac ®¹i lý hoÆc c¸c c«ng ty uû th¸c xuÊt khÈu ®Ó gi¶m chi phÝ chi viÖc th©m nhËp vµo thÞ trêng níc ngoµi. - Quen biÕt, cã uy tÝn trong kinh doanh. 12 - Cã thùc lùc tµi chÝnh. - Cã thiÖn chÝ trong quan hÖ lµm ¨n víi doanh nghiÖp kh«ng cã biÓu hiÖn cña hµnh vi lõa ®¶o. Trong qu¸ tr×nh lùa chän ®èi t¸c giao dÞch, c«ng ty cã thÓ th«ng qua c¸c b¹n hµng ®· cã quan hÖ kinh doanh víi doanh nghiÖp tríc ®ã, th«ng qua c¸c tin tøc thu th©p vµ ®iÒu tra ®îc, c¸c phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp, c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®Ó hä gióp ®ì. . Lùa chän ph¬ng thøc giao dÞch. Ph¬ng thøc giao dÞch lµ c¸ch doanh nghiÖp sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi. Nh÷ng ph¬ng thøc nµy quy ®Þnh nh÷ng thñ tôc cÇn tiÕn hµnh, c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch, c¸c thao t¸c vµ chøng tõ cÇn thiÕt trong quan hÖ kinh doanh. Cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc giao dÞch kh¸c nhau nh: giao dÞch th«ng thêng, giao dÞch qua kh©u trung gian, giao dÞch t¹i héi chî, triÓn l·m, giao dÞch hµng ho¸, gia c«ng quèc tÕ, ®Êu thÇu vµ ®Êu gi¸ quèc tÕ. Tuy nhiªn, phæ biÕn vµ ®îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ giao dÞch th«ng thêng. + Giao dÞch th«ng thêng: lµ sù giao dÞch mµ ngêi mua vµ ngêi b¸n th¶o luËn trùc tiÕp víi nhau th«ng qua th tõ, ®iÖn tÝn...®Ó bµn vÒ c¸c ®iÒu kho¶n sÏ ghi trong hîp ®ång. C¸c bíc tiÕn hµnh giao dÞch th«ng thêng bao gåm: Hái gi¸ - b¸o gi¸ - Chµo hµng - ChÊp nhËn, x¸c nhËn. + Giao dÞch qua trung gian: lµ viÖc ngêi mua hoÆc ngêi b¸n quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn trong giao dÞch mua b¸n hµng ho¸ vµ nhê tíi sù gióp ®ì cña ngêi thø ba ®Ó ®µm ph¸n vµ ®i ®Õn kÝ kÕt hîp ®ång. + Bu«n b¸n ®èi lu: lµ ph¬ng thøc giao dÞch trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ngêi mua, lîng hµng ho¸ trao ®æi cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. + §Êu gi¸ quèc tÕ: §©y lµ ph¬ng thøc b¸n hµng ®Æc biÖt ®îc tæ chøc c«ng khai ë mét n¬i nh©t ®Þnh, t¹i ®ã sau khi xem xÐt hÕt hµng ho¸, nh÷ng ngêi mua hµng ®Ó ngêi b¸n ®a ra gi¸ m×nh muèn b¸n. Ngoµi ra, cßn mét sè lo¹i giao dÞch kh¸c nh: + Giao dÞch ë së giao dÞch hµng ho¸ 13 + Giao dÞch t¹i héi trî vµ triÓn l·m Tuú thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ mµ doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh lùa chän tõng ph¬ng thøc giao dÞch mua b¸n thÝch hîp. Nãi chung, víi c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau th× phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän c¸c ph¬ng thøc giao dÞch kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n kh¸ch hµng mua hµng víi sè lîng lín, mua thêng xuyªn th× ph¬ng thøc giao dÞch th«ng thêng ®îc ¸p dông. Víi nh÷ng hµng ho¸ cã tÝnh chÊt chuyªn ngµnh th× tham gia héi chî vµ triÓn l·m l¹i cã t¸c dông tÝch cùc. . §µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu. §µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nã quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nh÷ng c«ng ®o¹n mµ doanh nghiÖp thùc hiÖn tríc ®ã. §ång thêi nã quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi hay kh«ng kh¶ thi cña kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc ®µm ph¸n ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu trªn thÞ trêng vµo ®èi thñ c¹nh tranh, kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn vµ môc tiªu cña doanh nghiÖp còng nh mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp vµ ®èi t¸c. NÕu ®µm ph¸n diÔn ra tèt ®Ñp, th× kÕt qu¶ cña nã lµ hîp ®ång ®îc ký kÕt. Mét cam kÕt trong hîp ®ång sÏ lµ nh÷ng ph¸p lý quan träng, v÷ng ch¾c vµ ®¸ng tin cËy ®Ó c¸c bªn thùc hiÖn lêi cam kÕt cña m×nh. §µm ph¸n cã thÓ thùc niÖn th«ng qua th tõ, ®iÖn tÝn vµ ®µm ph¸n trùc tiÕp. TiÕp sau c«ng viÖc ®µm ph¸n, c¸c bªn tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸. Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ lµ mét v¨n b¶n cã tÝnh chÊt ph¸p lý ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së th¶o thuËn mét c¸ch b×nh ®¼ng, tù nguyÖn gi÷a c¸c chñ thÓ nh»m x¸c lËp thùc hiÖn vµ chÊm døt c¸c mèi quan hÖ trao ®æi hµng ho¸. Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ (hîp ®ång xuÊt khÈu) lµ hîp ®ång mua b¸n ®Æc biÖt trong ®ã quy ®Þnh ngêi b¸n cã nghÜa vô chuyÓn quyÒn (cho ngêi) së h÷u hµng ho¸ cho ngêi mua, cßn ngêi mua cã nghÜa vô tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n theo gi¸ th¶o thuËn b»ng ph¬ng thøc quèc tÕ. Kh¸c víi hîp ®ång mua b¸n néi ®Þa, hîp ®ång xuÊt khÈu th«ng thêng h×nh thµnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã trô së kinh doanh ë c¸c quèc gia kh¸c 14 nhau, hµng ho¸ thêng ®ùoc dÞch chuyÓn qua biªn giíi quèc gia vµ ®ång tiÒn thanh to¸n lµ mét ngo¹i tÖ ®èi víi mét trong hai quèc gia hoÆc c¶ hai quèc gia. . Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh to¸n. Sau khi ®· ký hîp ®ång, c¸c bªn sÏ thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn cam kÕt trong hîp ®ång. Víi t c¸ch lµ nhµ xuÊt khÈu, doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: H×nh 1: Tr×nh c¸c bíc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu: Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C Xin giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu ChuÈn bÞ hµng xuÊt nhËp khÈu Uû th¸c thuª tµu Giao hµng lªn tµu Lµm thñ tôc h¶i quan Mua b¶o hiÓm tªn hµng ho¸ (nÕu cã) KiÓm ®Þnh hµng ho¸ Lµm thñ tôc thanh to¸n Gi¶ quyÕt tranh chÊp (nÕu cã) §©y lµ tr×nh tù c«ng viÖc chung nhÊt cÇn tiÕn hµnh ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ tuú theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn trong hîp ®ång mµ ngêi xuÊt khÈu cã thÓ bá mét hoÆc vµi c«ng ®o¹n. . Më vµ kiÓm tra th tÝn dông. Trong ho¹t ®éng mua b¸n quèc tÕ ngµy nay, viÖc sö dông th tÝn dông ngµy cµng trë nªn phæ biÕn h¬n c¶ nhê nh÷ng lîi Ých mµ nã mang l¹i. Sau khi nhµ nhËp khÈu më th tÝn dông (L/C), nhµ xuÊt khÈu ph¶i kiÓm tra l¹i cÈn thËn, tØ mØ vµ chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn trong L/C xem cã phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn trong hîp ®ång kh«ng. NÕu kh«ng phï hîp hoÆc sai sãt th× th«ng b¸o cho nhµ nhËp khÈu ®Ó söa ch÷a kÞp thêi. Bëi v× khi ngêi mua (nhµ nhËp khÈu) ®· më L/C th× lóc nµy L/C trë thµnh mét tr¸i vô vµ c¸c bªn sÏ thùc hiÖn theo c¸c ®iÒu kiÖn ghi trong L/C. 15 . Xin cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu. Trong mét sè trêng hîp mÆt hµng xuÊt khÈu do nhµ níc qu¶n lý, doanh nghiÖp tiÕn hµnh xin giÊy phÐp xuÊt khÈu. ViÖc cÊp phÐp giÊy xuÊt khÈu hiÖn nay do phßng cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu cña Bé Th¬ng m¹i ®¶m nhiÖm. . ChuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu trùc tiÕp, viÖc chuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ t¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Sau khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, doanh nghiÖp chØ cßn lùa chän, ®ãng gãi, kÎ ký m· hiÖu vµ vËn chuyÓn ®Õn n¬i quy ®Þnh. . KiÓm tra hµng ho¸. Tríc khi xuÊt khÈu, c¸c nhµ xuÊt khÈu cã nghÜa vô kiÓm tra sè lîng, phÈm chÊt, träng lîng cña hµng ho¸ ®ã. NÕu hµng ho¸ ®ã lµ ®éng thùc vËt th× ph¶i qua kiÓm tra vÖ sinh, an toµn thùc phÈm vµ kh¶ n¨ng g©y bÖnh. . Thuª ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn. ViÖc lùa chän ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, ph¬ng thøc vËn chuyÓn ra sao lµ c¨n cø vµo 3 yÕu tè sau: - §iÒu kho¶n cña hîp ®ång xuÊt khÈu. - §Æc ®iÓm cña hµng ho¸. - §iÒu kiÖn vËn t¶i. VÝ dô: NÕu ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng lµ CIF vµ C&F th× c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i thuª tµu ®Ó giao hµng. . Mua b¶o hiÓm hµng ho¸. Hµng ho¸ trong mua b¸n quèc tÕ th«ng thêng ph¶i vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn v× vËn chuyÓn ®êng biÓn nªn rñi ro kh¸ cao do ®ã rÊt cÇn thiÕt ph¶i b¶o hiÓm hµng ho¸. ViÖc mua b¶o hiÓm hµng ho¸ ®îc th«ng qua hîp ®ång b¶o hiÓm. Cã hai lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm lµ hîp ®ång b¶o hiÓm bao vµ hîp ®ång b¶o hiÓm c¶ chuyÕn. . Lµm thñ tôc h¶i quan. Hµng ho¸ khi vît qua biªn giíi quèc gia ®Ó xuÊt khÈu ®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan. ViÖc lµm thñ tôc h¶i quan gåm 3 bíc: 16 - Khai b¸o h¶i quan: Doanh nghiÖp khai b¸o tÊt c¶ c¸c ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ xuÊt khÈu: sè lîng, chÊt lîng, gi¸ trÞ, tªn, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, níc nhËp khÈu. C¸c chøng tõ cÇn thiÕt kÌm theo nh: GiÊy phÐp xuÊt khÈu, phiÕu ®ãng gãi, b¶ng chi tiÕt. - XuÊt tr×nh hµng ho¸. - Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan. .Giao hµng lªn tµu. Trong kh©u nµy doanh nghiÖp ph¶i ®¨ng ký víi ngêi vËn t¶i vµ nhËn hå s¬ xÕp hµng, sau ®ã gÆp gì c¸c c¬ quan ®iÒu ®éng cña c¶ng ®Ó nhËn lÞch xÕp hµng, bè trÝ c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®a hµng ho¸ vµo c¶ng, xÕp hµng lªn tµu vµ sau ®ã lÊy vËn ®¬n. . Thanh to¸n. Thanh to¸n lµ bíc cuèi cïng cña viÖc thùc hiÖn mét hîp ®ång xuÊt khÈu nÕu nh kh«ng cã sù tranh chÊp vµ khiÕu n¹i. §ã lµ thíc ®o, lµ yÕu tè ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong xuÊt khÈu hµng ho¸, bªn nhËp khÈu cã thÓ thanh to¸n cho bªn b¸n theo nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau. VÝ dô nh: ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn; ph¬ng thøc nhê thu; ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ... §èi víi nhµ xuÊt khÈu vÒ ph¬ng diÖn thanh to¸n cÇn ph¶i xem xÐt c¸c vÊn ®Ò liªn quan sau ®©y: + Ngêi b¸n muèn b¶o ®¶m r»ng ngêi mua cã ®ñ n¨ng lùc tµi chÝnh ®Ó tr¶ tiÒn theo hîp ®ång ®· ký. + Ngêi b¸n muèn viÖc thanh to¸n ®îc thùc hiÖn ®óng hÑn. + Ngêi b¸n muèn ®îc thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ m¹nh. III. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. 1. XuÊt khÈu trùc tiÕp: XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc thu mua tõ ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc tíi c¸c kh¸ch hµng níc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cña m×nh. 17 VÒ nguyªn t¾c, xuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµn t¨ng thªm rñi ro trong kinh doanh, song nã còng cã u ®iÓm næi bËt sau: - Gi¶m chi phÝ trung gian do ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn doanh nghiÖp. - Cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng, víi thÞ trêng níc ngoµi, biÕt ®îc yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ t×nh h×nh b¸n hµng ë ®ã nªn cã thÓ thay ®æi s¶n phÈm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. 2. XuÊt khÈu gia c«ng uû th¸c: §©y lµ h×nh thøc kinh doanh mµ trong ®ã cã mét ®¬n vÞ ®øng ra nhËp nguyªn vËt liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cho xÝ nghiÖp gia c«ng, sau ®ã thu håi s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu cho níc ngoµi. §¬n vÞ nµy ®îc hëng phÝ uû th¸c theo tho¶ thuËn víi c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt 3. XuÊt khÈu uû th¸c: §©y lµ h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã mét ®¬n vÞ ®ãng vai trß lµm trung gian cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cho nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã thu dîc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh. 4. Bu«n b¸n ®èi lu: Bu«n b¸n ®èi lu lµ ph¬ng thøc giao dÞch trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ngêi mua vµ lîng hµng ho¸ mang trao ®æi cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. Môc ®Ých ë ®©y kh«ng nh»m thu vÒ mét kho¶n ngo¹i tÖ mµ lµ nh»m môc ®Ých cã ®îc mét l« hµng cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng víi l« hµng xuÊt khÈu. Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi lu lµ nh»m môc ®Ých tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro vÒ sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng ngo¹i hèi. §ång thêi cã lîi khi c¸c bªn kh«ng ®ñ ngo¹i tÖ thanh to¸n cho l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Thªm vµo ®ã, ®èi víi mét quèc gia, bu«n b¸n ®èi lu cã thÓ lµm c©n b»ng h¹ng môc thêng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n. 5. XuÊt khÈu theo NghÞ ®Þnh th (xuÊt khÈu tr¶ nî) §©y lµ h×nh thøc mµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu theo chØ tiªu cña Nhµ níc giao cho ®Ó tiÕn hµnh xuÊt khÈu mét hoÆc mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh cho ChÝnh phñ níc ngoµi trªn c¬ së NghÞ ®Þnh th ®· ký gi÷a hai ChÝnh phñ. 18 H×nh thøc nµy cho phÐp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®îc c¸c kho¶n chi phÝ trong viÖc nghiªn cøu thÞ trêng, t×m kiÕm b¹n hµng. MÆt kh¸c,thùc hiÖn h×nh thøc nµy thêng kh«ng cã sù rñi ro trong thanh to¸n. 6. XuÊt khÈu t¹i chç: §©y lµ h×nh thøc kinh doanh xuÊt khÈu míi ®ang cã xu híng ph¸t triÓn vµ phæ biÕn réng r·i do u ®iÓm cña nã ®em l¹i. §Æc ®iÓm cña lo¹i hµng xuÊt khÈu nµy lµ hµng ho¸ kh«ng cÇn ph¶i vît qua biªn giíi quèc gia mµ kh¸ch hµng vÉn cã thÓ ®µm ph¸n trùc tiÕp víi ngêi mua mµ chÝnh ngêi mua l¹i ®Õn víi nhµ xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, doanh nghiÖp tr¸nh ®îc mét sè thñ tôc r¾c rèi cña h¶i quan, kh«ng ph¶i thuª ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, mua b¶o hiÓm hµng ho¸. Do ®ã, gi¶m ®îc mét lîng chi phÝ kh¸ lín. H×nh thøc xuÊt khÈu t¹i chç ®ang ®îc c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia cã thÕ m¹nh vÒ du lÞch vµ cã nhiÒu ®¬n vÞ kinh doanh, c¸c tæ chøc níc ngoµi ®ãng t¹i quèc gia ®ã khai th¸c tèi ®a vµ ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ to lín, kh«ng thua kÐm so víi xuÊt khÈu trùc tiÕp qua biªn giíi quèc gia, ®ång thêi cã c¬ héi thu håi vèn nhanh vµ lîi nhuËn cao. 7. Gia c«ng quèc tÕ Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã mét bªn nhËp nguån nguyªn liÖu, b¸n thµnh phÈm (bªn nhËp gia c«ng) cña bªn kh¸c (bªn dÆt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn thµnh phÈm giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ qua ®ã thu ®îc phÝ gia c«ng. §©y còng lµ mét h×nh thøc xuÊt khÈu ®ang ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ®îc nhiÒu quèc gia trong ®ã ®Æc biÖt lµ quèc gia cã nguån lao ®éng dåi dµo, tµi nguyªn phong phó ¸p dông réng r·i v× th«ng qua h×nh thøc gia c«ng, ngoµi viÖc t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho ngêi lao ®éng, hä cßn cã ®iÒu kiÖn ®æi míi vµ c¶i tiÕn m¸y mãc kü thuËt c«ng nghÖ míi nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt. §èi víi bªn ®Æt gia c«ng, hä ®îc lîi tõ chç lîi dông ®îc gi¸ nh©n c«ng vµ nguyªn phô liÖu t¬ng ®èi rÎ cña níc nhËn gia c«ng. H×nh thøc xuÊt khÈu nµy chñ yÕu ®îc ¸p dông trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt sö dông nhiÒu lao ®éng vµ nguyªn vËt liÖu nh dÖt may, giÇy da... 19 8. T¸i xuÊt khÈu: Néi dung cña h×nh thøc xuÊt khÈu nµy lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tríc ®©y nhËp vÒ nhiÒu mµ cha tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc xuÊt khÈu nµy lµ doanh nghiÖp cã thÓ thu lîi nhuËn cao mµ kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt, ®Çu t vµo nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, kh¶ n¨ng thu håi vèn cao. Chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã sù tham gia cña 3 quèc gia lµ níc xuÊt khÈu, níc nhËp khÈu vµ níc t¸i xuÊt khÈu. Hµng ho¸ lµ ®èi tîng cña hîp ®ång t¸i xuÊt khÈu cã thÓ ®i tõ níc xuÊt khÈu nµy sang níc t¸i xuÊt khÈu sau ®ã sang níc nhËp khÈu hoÆc ®i th¼ng tõ níc xuÊt khÈu sang níc nhËp khÈu. Së dÜ cã ho¹t ®éng t¸i xuÊt khÈu lµ do cã nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong quan hÖ quèc tÕ gi÷a c¸c níc xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. 20