KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
A-MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức:
- Nắm được những giá trị cơ bản của văn học dân gian Việt Nam.
2. Kĩ năng:
- Biết phân tích các giá trị cơ bản của văn học dân gian Việt Nam qua hệ thống
dẫn chứng cụ thể.
3. Thái độ, phẩm chất
- Hiểu được những giá trị to lớn của VHDG, có thái độ trân trọng đối với di sản
văn hóa tinh thần của dân tộc.
- Học tập tốt hơn phần VHDG trong chương trình.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực tự chủ và tự học, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và
sáng tạo; năng lực thẩm mỹ, năng lực tư duy; năng lực sử dụng ngôn ngữ.
B-PHƯƠNG TIỆN
GV: SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng
HS: SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo
C. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Gv kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, đối thoại, trao đổi, nêu vấn đề, thảo
luận.
D- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
- Trình bày các đặc trưng cơ bản của văn học dân gian.
- Văn học dân gian Việt Nam có những thể loại nào ? Hãy định nghĩa ngắn gọn
và nêu ví dụ về từng thể loại.
3. Bài mới
Hoạt động 1. Khởi động
VHDG được coi là cuốn “Bách khoa toàn thư” của các dân tộc, là “khuôn
vàng thước ngọc” cho văn học viết, là “dòng suối mát ngọt lành” cho mỗi
người khi thưởng thức. Những điều đó chứng tỏ VHDG có những giá trị vô
cùng to lớn, mang nhiều chức năng quan trọng trong việc phản ánh và phục vụ
đời sống con người. Hãy tiếp tục tìm hiểu những giá trị cơ bản của văn học dân
gian trong tiết học hôm nay.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến III. Những giá trị cơ bản của VHDG.
thức mới
1. VH dân gian là kho tri thức vô cùng phong
? Tóm tắt nội dung các giá trị của VHDG? phú về đời sống các dân tộc (giá trị nhận
? Tại sao nói VHDG là kho tri thức?
thức):
GV: - Tri thức dân gian là gì?
- VH dân gian là tri thức về mọi lĩnh vực
Gv định hướng: Tri thức dân gian là nhận của đời sống tự nhiên, xã hội và con người
thức, hiểu biết của nhân dân đối với cuộc phong phú. là tri thức của 54 dân tộc đa
sống quanh mình.
dạng.
GV: - Vì sao VH dân gian được coi là kho
tri thức vô cùng phong phú và đa dạng?
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Gv gợi mở: Tri thức dân gian bao gồm
những tri thức về các lĩnh vực nào? Của
bao nhiêu dân tộc?
- VH dân gian thể hiện trình độ nhận thức
và quan điểm của ai? Điều đó có gì khác
với giai cấp thống trị cùng thời? VD?
Tri thức dân gian được trình bày ntn? VD?
Gv mở rộng: Tuy nhiên nhận thức của
nhân dân lao động ko phải hoàn toàn và
bao giờ cũng đúng. VD: Đi một ngày đàng
học một sàng khôn;
Những người ti hí mắt lươn / Trai thường
chốn chúa, gái buôn lộn chồng...
GV: - Tính giáo dục của VH dân gian
được thể hiện qua những khía cạnh nào?
VD?
Tôi yêu truyện cổ nước tôi
Vừa nhân hậu lại tuyệt vời sâu xa
Thương người rồi mới thương ta
Yêu nhau cách mấy núi xa cũng tìm
(Lâm Thị Mỹ Dạ)
GV: Truyện “Tấm Cám”, “Thạch Sanh”
để lại cho em những bài học gì sâu sắc ?
HS phát biểu, liên hệ bản thân.
GV: - Giá trị thẩm mĩ to lớn của VH dân
gian được biểu hiện ntn?
GV:- Kể tên một vài tác giả ưu tú có sự
học tập VH dân gian?
? Nhà văn, nhà thơ học được gì từ VHDG?
-> Nhà thơ: học giọng điệu trữ tình, xây
dựng nhân vật trữ tình, sử dụng ngôn
từ…(NDu, HXH, THữu…)
-> Nhà văn: học tập nghệ thuật xây dựng
cốt truyện.
Hoạt động 3. Hoạt động thực hành
- VH dân gian thể hiện trình độ nhận thức và
quan điểm tư tưởng của nhân dân lao động nên
nó mang tính chất nhân đạo, tiến bộ, khác biệt
và thậm chí đối lập với quan điểm của giai cấp
thống trị cùng thời.
VD: + Con vua thì lại làm vua
Con sãi ở chùa thì quét lá đa
Bao giờ dân nổi can qua
Con vua thất thế lại ra quét chùa.
+ Đừng than phận khó ai ơi
Còn da: lông mọc, còn chồi: nảy cây...
- Tri thức dân gian thường được trình bày bằng
ngôn ngữ nghệ thuật hấp dẫn, dễ phổ biến, có
sức sống lâu bền với thời gian.
VD: Bài học về đạo lí làm con:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
2.VH dân gian có giá trị giáo dục sâu sắc về
đạo lí làm người:
- Tinh thần nhân đạo:
+ Tôn vinh giá trị con người (tư tưởng nhân
văn).
+ Tình yêu thương con người (cảm thông,
thương xót).
+ Đấu tranh không ngừng để bảo vệ, giải
phóng con người khỏi bất công, cường quyền
(Tấm Cám, Chử Đồng Tử, ..).
- Hình thành những phẩm chất truyền thống tốt
đẹp:
+ Tình yêu quê hương, đất nước.
+ Lòng vị tha, đức kiên trung.
+ Tính cần kiệm, óc thực tiễn,...
3. VH dân gian có giá trị thẩm mĩ to lớn, góp
phần quan trọng tạo nên bản sắc riêng cho
nền VH dân tộc:
- Nhiều tác phẩm VH dân gian trở thành mẫu
mực nghệ thuật để người đời học tập.
- Khi VH viết chưa phát triển, VH dân gian
đóng vai trò chủ đạo.
- Khi VH viết phát triển, VH dân gian là nguồn
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Phân tích ảnh hưởng của ca dao dân ca
trong đoạn thơ sau của Tố Hữu :
Ta với mình, mình với ta
Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh
Mình đi mình lại nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa
(Việt Bắc)
Hoạt động 4. Hoạt động ứng dụng
GV nêu yêu cầu :
Sáng tác 2-4 câu thơ lục bát với đề tài tự
chọn.
HS làm việc cá nhân, trình bày kết quả.
nuôi dưỡng, là cơ sở của VH viết, phát triển
song song, làm cho VH viết trở nên phong phú,
đa dạng, đậm đà bản sắc dân tộc.
Ảnh hưởng của ca dao, dân ca trong đoạn thơ:
- Hình thức:
+ Thể thơ lục bát
+ Cặp đại từ xưng hô mình – ta...
- Nội dung: Nói về nghĩa tình cách mạng thủy
chung son sắt – một truyền thống đạo lí tốt
đẹp của dân tộc Việt Nam.
Yêu cầu:
-Hình thức: đúng thể thơ lục bát.
-Nội dung: tự chọn, nên viết về tình cảm, cảm
xúc của cá nhân trước thiên nhiên, con người,
cuộc sống xung quanh. Đề tài phải phù hợp lứa
tuổi, chuẩn mực đạo đức chung.
Hoạt động 5. Hoạt động bổ sung
4. Củng cố
- Các giá trị của văn học dân gian.
5. Dặn dò
- Học bài cũ
- Chuẩn bị bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiếp).
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Xem thêm -