Tài liệu Giao an ngu van lop 10 bai 29

LỜI TIỄN DẶN (Trích “ Tiễn dặn người yêu” – Truyện thơ dân tộc Thái) A-MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức: Giúp hsinh hiểu được: - Tình yêu tha thiết, thủy chung và khát vọng tự do yêu đương của các chàng trai,cô gái Thái. - Cảm thông với nỗi đau khổ của chàng trai, cô gái Thái trong truyện. - Thấy được đặc điểm nghệ thuật của truyện thơ dân tộc Thái thể hiện qua đoạn trích: sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình, cách diễn tả tâm trạng nhân vật. 2. Kĩ năng: Kĩ năng tìm hiểu truyện thơ 3. Tư duy, thái độ, phẩm chất: - Biết trân trọng, yêu quý cuộc sống mới. Lòng cảm thông, thương xót cho cuộc sống khổ đau của người Thái, đặc biệt là người phụ nữ Thái trong XHPK. Trân trọng khát vọng tự do yêu đương và hạnh phúc lứa đôi của họ. 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực tự chủ và tự học, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo; năng lực thẩm mỹ, năng lực tư duy; năng lực sử dụng ngôn ngữ. B-CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH GV: SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng HS: SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo C- PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN Gv kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, đối thoại, trao đổi, nêu vấn đề, thảo luận, tích hợp. D- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định tổ chức lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra phần chuẩn bị bài của học sinh ? Đọc thuộc bài ca dao hài hước số 1 và phân tích. 3. Bài mới: Hoạt động 1. Khởi động Truyện thơ “Tiễn dặn người yêu” được đánh giá là truyện thơ hay nhất trong số những truyện thơ hay của các dân tộc anh em. Nếu người Kinh coi Truyện Kiều là cuốn sách gối đầu giường, người Ê-đê mê đắm nghe kể khan sử thi Đăm Săn,... thì người Thái cũng tự hào có truyện thơ Tiễn dặn người yêu. Người Thái luôn ngợi ca rằng: “Hát Tiễn dặn lên,gà ấp phải bỏ ổ, cô gái quên hái rau, chàng trai đi cày quên cày,… Tại sao truyện thơ này lại làm say mê lòng người và hấp dẫn như vậy? Để tìm được câu trả lời, chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu đoạn trích “Lời tiễn dặn”. Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới Giới thiệu vài nét về truyện thơ “Tiễn dặn người yêu” và vị trí đoạn trích. -GV yêu cầu HS đọc phần Tiểu dẫn - HS đọc I-Tìm hiểu chung - Tiễn dặn người yêu là truyện thơ của dân tộc Thái gồm 1846 câu thơ là lời của nhân vật trong cuộc kể lại câu truyện tình yêu,hôn nhân của vợ chồng mình. Cốt truyện diễn ra theo 3 chặng: Yêu nhau tha thiết-Chia lìa, đau khổ-Đoàn tụ hạnh phúc. - Đoạn trích là lời tiễn dặn của chàng trai - GV:Qua phần đọc tiểu dẫn, em hãy giới dành cho cô gái khi cô bị ép gả về nhà chồng thiệu lại những nét chính về truyện thơ Tiễn - Đoạn trích gồm 2 phần: dặn người yêu và vị trí của đoạn trích (lời của + Phần 1:Từ Guẩy gánh qua đồng… đến…. ai? trong hoàn cảnh nào?) goá bụa về già: Tâm trạng của chàng trai HS trả lời .GV nhận xét. trên đường tiễn dặn. + Phần 2: Còn lại: Cử chỉ, hành động,tâm trạng của chàng trai lúc ở nhà chồng cô gái - GV đọc diễn cảm và lưu ý một chú thích khó. HS lắng nghe. -GV hướng dẫn HS đọc II .Đọc - hiểu văn bản (Khi đọc cần chú ý nhấn giọng ở những câu 1/ Tâm trạng của chàng trai (gián tếp là thơ quan trọng thường là nhưng câu kết thúc tâm trạng của cô gái) trên đường tiễn dặn mỗi phần), (23 câu thơ đầu). diễn biến tâm trạng của nhân vật) Người đẹp anh yêu cất bước theo - HS đọc.GV nhận xét,đánh gá. chồng - GV: Qua việc đọc văn bản, em hãy cho -Cách chàng trai gọi cô gái là người đẹp anh biết đoạn trích gồm mấy phần? Nêu đại ý của yêu khẳng định tình yêu trong chàng trai vẫn từng phần đó? còn thắm thiết. Nhưng tình cảm ấy lại mâu - GV nhận xét và đánh giá. thuẫn với sự thực là cô gái đang cất bước Đọc - hiểu văn bản theo chồng Được nhủ đôi câu, anh mới đành lòng quay - HS đọc phần 1 lại, - GV: Trên dường tiễn dặn người yêu về Được dặn đôi lời, anh yêu em mới chịu quay nhà chồng,tâm trạng của chàng trai diễn biến đi. như thế nào? Hãy phân tích những câu thơ, - Xin hãy cho anh kề …quấn…ủ… dân chứng thể hiện tâm trạng đó? Cho mai sau lửa xác đượm hơi ,, (Gợi mở: Dù biết sự thực là cô gái đang cất - Con nhỏ hãy đưa anh bế, bước về nhà chồng nhưng chàng trai vẫn gọi Bé xinh hãy đưa anh bồng cô là người đẹp anh yêu. Cách gọi đó bộc Cho anh bế con dòng … nựng cỏn rồng,con tình cảm như thế nào phượng…. - HS trả lời. GV nhận xét và định hướng. - Có những cử chỉ, hành độnh quyến luyến, như muốn níu kéo cho dài ra những giây phút cuối cùng còn được ở bên cô gái trên GV:Như vậy, tâm trạng của tràng trai trên đường tiễn dặn. đường tiễn đưa cô gái là tâm trạng đầy mâu + Phải được nhủ, được dặn cô gái đôi câu thuẫn: một bên là tình yêu thắm thiết, một chàng trai mới có thể đành lòng quay về bên phải cháp nhận sự thực là cô gái đang cất + Tha thiết níu kéo, xin được kề vóc mảnh ủ bước theo chồng. Càng thắm thiết bao nhiêu lấy hương người cô để mai sau vẫn đượm hơi thì càng lưu luyến, đau xót bấy nhiêu. người thân yêu nhất. VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí Những câu thơ nào, dẫn chứng nào thể hiện tâm trạng đó của chàng trai? Gv: Như vậy những cử chỉ, hành động, suy nghĩ của chàng trai bộc lộ một tình cảm chân thành, nồng thắm, luôn mong muốn người mình yêu hạnh phúc. Qua cái nhìn và cảm nhận của chàng trai, chúng ta còn cảm nhận được tâm trạng, hành động của cô gái. Cô có những cử chỉ, hành động như thế nào ? Bộc lộ tâm trạng gì? - HS trả lời.GV định hướng. -GV : Trước khi chia tay, chàng trai nói điều gì vời cô gái ? Nghệ thuật nào được sử dụng và nêu tác dụng biểu hiện của nó? - HS trả lời. Gv nhận xét, định hướng - GV: Theo phong tục tâp quán giàu tính nhân văn của người Thái, nếu hai người yêu nhau mà không lấy được nhau thì họ sẽ thành anh em, bạn bè và có thể hỏi thăm nhau, chia sẻ cho nhau. Trong đoạn trích này, chàng trai đã đến nhà chồng cô gái để tiễn dặn. Chàng trai đã chứng kiến điều gì? chưng kiến cảnh tương ấy, chàng trai có những cử chỉ, hành động như thế nào? Chúng ta chuyển sang phần 2 để hiểu rõ điều đó. HS đọc phần 2 - GV: Chứng kiến người yêu bị đánh đập, hành hạ, chàng trai có những cử chỉ, hành động và tâm trạng như thế nào? - HS trả lời. - Gv đánh giá và định hướng. - Gv: Đau đớn, xót xa, thương cảm khi người yêu bị hành hạ, chàng trai đã nhắn nhủ cô gái điều gì? (Gợi mở: chàng trai đã nói về vấn đề sốngchết của hai người. Nếu sống thi hai người ra sao? chết thì như thế nào?) - HS trả lời. Gv nhận xét, định hướng - Gv: Nghệ thuật nào được sử dụng? Hãy phân tích tác dụng của chúng? - HS thảo luận trả lời. - Gv định hướng. - Gv: Cái chết đuựơc chàng trai nhắc lại 6 lần nhưng không trùng lặp, ghê sợ mà nó + Xin chăm sóc những đứa con riêng của cô gái như chính đứa con mình ,chỉ mong cho cô gái đừng buồn. -Tâm trạng của cô gái trong cảm nhận của chàng trai: + Chân bước đi - đầu còn ngoảnh lại -mắt còn ngoái trông + Càng bước xa- càng đau nhớ + Chờ, đợi, ngóng trông chàng trai trên đường đi Đây cũng là tâm trạng dùng dằng đau khổ muốn kéo dài thời gian cuối cùng được bên nhau. Cách mô tả đó chứng tỏ chàng trai rất thấu hiểu tình cảm của cô gái. Hai người có chung một cảm nhận khi phải xa nhau: bịn rịn, quyến luyến, đau khổ khi phải chia lìa. - Chàng trai tin tưởng, khẳng định tình yêu của hai người sẽ vượt qua cả không gian và thời gian để đoàn tụ bên nhau. + Nghệ thuật điệp từ (đợi), điệp ngữ (ta sẽ lấy) có tác dụng nhấn mạnh ý chí quyết tâm sẽ đoàn tụ bên nhau của chàng trai và cô gái. - Em ngã lăn chiêng cạnh miệng cối lợn dũi, Em ngã lăn đùng liền bên máng lợn vầy, Ngã không kịp chống, không kịp ngượng. 2/ Cử chỉ, hành động và tâm trạng của chàng trai lúc ở nhà chồng của cô gái. + Chạy lại đỡ cô gái dậy. + Rũ áo, chải đầu cho cô. +làm ống lam thuốc cho cô gái uống khỏi đau - Cử chỉ an ủi vỗ về cô gái lúc bị nhà chồng đánh đập, hắt hủi. -Những cử chỉ bộc lộ niềm xót xa, thương cảm sâu sắc đối với người yêu - Điều mà cô gái rât cần vào lúc này như cần một chỗ dựa tinh thần. + Sống (Đôi ta cùng gỡ, ta vuốt lại ): Sẽ đoàn tụ bên nhau + Chết - vẫn bên nhau. - Chàng trai đã nhắn nhủ và khẳng định với VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí hiện hình trong thiên nhiên tạo vật tràn đầy sức sống. Do đó, lời tiễn dặn tuy xót xa nhưng không quá bi luỵ. Nó vẫn hướng tới sự sống, đoàn tụ và sự trường tồn của một tình yêu đích thực. Chính vì vậy, trong lời tiễn dặn cuối cùng khi ở nhà cô gái, chàng trai khẳng định lại một lần nữa tình yêu của mình đối với cô gái. - Gv đọc đoạn cuối: “Đôi ta yêu nhau, tình Lú –Ủa mặn nồng… cô gái sống chết sẽ bên nhau mãi mãi, không gì có thể chia lìa -Điệp từ chết, điệp ngữ, khiến cho lời tiễn dặn như lời nguyền gắn bó thuỷ chung của chàng trai với cô gái - Cuối cùng chàng trai khẳng định lại một lần nữa tình yêu thắm thiết thuỷ chung của mình với cô gái + Nghệ thuật so sánh, điệp từ, điệp ngữ, đối lập… được sử dụng tài tình, có tác dụng bộc lộ tình cảm nồng nàn đằm thắm, thuỷ chung sâu sắc và niềm tin, ý chí mãnh liệt của chàng trai về một ngày đoàn tụ và hạnh phúc. Đó cũng là khát vọng tự do, khát vọng GV hướng dẫn HS tổng kết. được sống trong tình yêu và hạnh phúc của - Những thành công về nghệ thuật và nội chàng trai và cô gái Thái. dung của đoạn trích ? III – Tổng kết HS suy nghĩ, trả lời. - Đoạn trích là khúc hát dạt dào cảm xúc thể GV chuẩn xác kiến thức. hiện một tình yêu chân thành, trong sáng, thuỷ chung, cao đẹp của chàng trai dân tộc thái đối với cô gái trong cảnh ngộ éo le, đau khổ. Đó là niềm khát vọng mãnh liệt tình yêu tự do và hạnh phúc lứa đôi. - Đoạn trích thể hiện khá đầy đủ đặc điểm nghệ thuật truyện thơ dân gian: lối kể tự sự kết hợp với trữ tình, các biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ điệp từ, ngữ; phép lặp cấu trúc…. tạo cho lời tiễn dặn một giọng điệu Hoạt động 3. Hoạt động thực hành trữ tình tha thiết mang phong vị văn hoá dân Qua việc đọc hiểu văn bản này, em nhận thức tộc Thái. gì về quan hệ tình yêu hôn nhân xưa và Có lẽ vì thế mà đồng bào Thái luôn tự hào nay ? rằng: Hát tiễn dặn lên , gà ấp phải bỏ ổ, cô - HS thảo luận, phát biểu. gái quên hái rau, anh đi cày quên cày... GV chuẩn xác kiến thức. HS trình bày ý kiến của mình một cách hợp lí, thuyết phục, phù hợp chuẩn mực đạo đức. Hoạt động 5. Hoạt động bổ sung 4. Củng cố: - Tâm trạng của chàng trai và cô gái trong đoạn trích. - Đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích. 5. Dặn dò - Học bài cũ, học thuộc những câu thơ tiêu biểu. - Soạn bài: Luyện tập viết đoạn văn tự sự. VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí