Tài liệu CNH-HĐH và vai trò của nó trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta

A. §Æt vÊn ®Ò Tõ ®¹i héi §¶ng lÇn thø III, §¶ng ta lu«n coi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H) lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh thùc chÊt cña CNH x· héi chñ nghÜa lµ “QuyÕt t©m thùc hiÖn c¸ch m¹ng kü thuËt, thùc hiÖn ph©n c«ng míi vÒ lao ®éng x· héi lµ qu¸ tr×nh tÝch luü x· héi chñ nghÜa ®Ó kh«ng ngõng thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng“. Thùc tiÔn lÞch sö ®· chØ râ ®Ó thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ kinh tÕ x· héi, khai th¸c tèi u c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ, b¶o ®¶m t¨ng trëng nhanh æn ®Þnh, níc ta ph¶i x¸c ®Þnh râ c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, trang thiÕt bÞ ngµy cµng hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ. MÆt kh¸c, níc ta lµ níc ®ang ph¸t triÓn v× vËy qu¸ tr×nh Êy g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Ó tõ ®ã hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ta tríc ®©y do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã cã nguyªn nh©n nãng véi chóng ta ®· m¾c ph¶i mét sè sai lÇm khuyÕt ®iÓm mµ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VI vµ VII ®· v¹ch ra. ViÖc x©y dùng ®óng ®¾n nh÷ng quan ®iÓm CNH-H§H ë ViÖt Nam hiÖn nay cã vÞ trÝ rÊt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh CNH-H§H. Bëi x©y dùng ®Çy ®ñ c¸c quan ®iÓm CNH-H§H sÏ lµ c¬ së ®óng ®¾n cho viÖc ®Þnh híng, ®Þnh lîng chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c néi dung vµ c¸c bíc ®i cña CNH-H§H phï hîp víi bèi c¶nh x· héi chñ nghÜa ë níc ta. NghÞ quyÕt ®¹i héi VIII cña §¶ng ®· ®a sù nghiÖp ®æi míi lªn tÇm cao míi, ®Èy m¹nh CNH-H§H. MÆt kh¸c, CNH-H§H ®Êt níc ph¶i chøa ®ùng ®îc môc tiªu, chiÕn lîc, néi dung, h×nh thøc, ph¬ng híng c¸ch m¹ng cña ®¶ng ta trong thêi kú ®æi míi. §Ó ®¹t môc tiªu nhÊt qu¸n vµ xuyªn suèt ®ã lµ d©n giÇu níc m¹nh, x· héi d©n chñ, c«ng b»ng vµ v¨n minh th× §¶ng ta ph¶i trung thµnh víi chñ nghÜa M¸c-Lª Nin, t tëng Hå ChÝ Minh, kÕ thõa 15 n¨m ®æi míi ®Êt níc. CNH-H§H lµ mét môc tiªu chiÕn lîc bëi lÏ ngµy nay nã ®ang ®îc thõa nhËn lµ xu híng ph¸t triÓn chung cña c¸c níc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi xu híng ®ã. Còng chÝnh xuÊt ph¸t tõ vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh ®a kinh tÕ ph¸t triÓn qua thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi mµ em chän ®Ò tµi "CNH-H§H vµ vai trß cña nã trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc ta". 1 2 Néi dung 1Sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh CNH-H§H trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam 1.1Kh¸i niÖm CNH-H§H Cho ®Õn nay, cã nhiÒu c¸ch diÔn ®¹t kh¸c nhau vÒ CNH-H§H. N¨m 1963, tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña liªn hîp quèc (UNID) ®· ®a ra ®Þnh nghÜa sau ®©y: CNH lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, trong qu¸ tr×nh nµy mét bé phËn ngµy cµng t¨ng c¸c nguån cña c¶i quèc d©n ®îc ®éng viªn ®Ó ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu ngµnh ë trong níc víi kü thuËt hiÖn ®¹i. §Æc ®iÓm cña c¬ cÊu kinh tÕ nµy lµ mét bé phËn chÕ biÕn lu«n thay ®æi ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng, cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho toµn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao, b¶o ®¶m ®¹t tíi sù tiÕn bé vÒ kinh tÕ vµ x· héi. HiÖn ®¹i ho¸ l¸ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ chç theo nh÷ng qui tr×nh c«ng nghÖ ph¬ng tiÖn ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, dùa trªn sù ph¸t triÓn cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt t¹o ra n¨ng xuÊt lao ®éng hiÖu qu¶ vµ tr×nh ®é v¨n minh kinh tÕ x· héi cao. ë níc ta, theo v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III cña §¶ng lao ®éng ViÖt Nam th× CNH x· héi chñ nghÜa lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh thùc chÊt cña CNH x· héi chñ nghÜa lµ “ qu¸ tr×nh thùc tiÔn c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, thùc sù ph©n c«ng míi vÒ lao ®éng x· héi vµ qu¸ tr×nh tÝch luü x· héi chñ nghÜa ®Ó kh«ng ngõng thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng “ Theo v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø t¸m ban chÊp hµnh trung ¬ng kho¸ VIII th× CNH,H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ sö dông lao ®éng thö c«ng lµ chÝnh sang sö dông phæ biÕn søc lao ®éng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn, ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc, c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng xuÊt lao ®éng cao. 1.2 TÇm quan träng cña CNH-H§H víi sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë níc ta a.Bèi c¶nh trong vµ ngoµi níc 3 NÒn kinh tÕ cña níc ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n: chÞu sù tµn ph¸ nÆng nÒ cña chiÕn tranh, sù chñ quan û l¹i cña l·nh ®¹o trong kh«i phôc kinh tÕ sau chiÕn tranh b»ng m¸y mãc dËp khu«n m« h×nh kinh tÕ Liªn X« cò. Bëi vËy, trong mét thêi gian nÒn kinh tÕ níc ta l©m vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ vµ l¹c hËu.Sù nghiÖp CNH-H§H l¹i ®îc tiÕn hµnh sau mét lo¹t níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi .§ã lµ mét khã kh¨n vµ thiÖt thßi lín nhng ®ång thêi nã còng t¹o ra cho chóng ta nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh. Khã kh¨n lµ trang thiÕt bÞ cña chóng ta ®· bÞ l¹c hËu ®Õn 40,50 n¨m so víi c¸c níc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. Cßn thuËn lîi ®îc thÓ hiÖn tríc hÕt ë chç th«ng qua nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng vµ kh«ng thµnh c«ng cña c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc bæ Ých cho sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc. b.CNH-H§H lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan Thùc tiÔn lÞch sö ®· chØ râ, ®Ó thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ kinh tÕ x· héi khai th¸c tèi u c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ, b¶o ®¶m nhÞp ®é t¨ng trëng æn ®Þnh, níc ta ph¶i x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, trang thiÕt bÞ ngµy cµng hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ, qu¸ tr×nh Êy g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh CNH. §Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu, ViÖt Nam ph¶i t×m cho m×nh mét con ®êng ®Æc thï, võa phï hîp víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong níc võa b¶o ®¶m xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. Theo dù th¶o b¸o c¸o chÝnh trÞ cña ®¹i héi VII tr×nh lªn ®¹i héi VIII cña §¶ng dù kiÕn tõ nay ®Õn n¨m 2020 phÊn ®Êu ®a níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. §©y lµ lèi tho¸t duy nhÊt cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam song còng lµ mét th¸ch thøc míi. Tuy nhiªn ®iÓm xuÊt ph¸t CNH-H§H ë níc ta hiÖn nay lµ tiÒn c«ng nghiÖp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu lµ nÒn kinh tÕ dùa vµo c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i khai th¸c tµi nguyªn lao ®éng, qu¶n lý cßn nÆng vÒ kinh nghiÖm. MÆt kh¸c níc ta lµ mét níc n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ bé phËn cña kinh tÕ n«ng th«n. Kinh tÕ n«ng th«n níc ta chñ yÕu lµ kinh tÕ thuÇn n«ng. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, nÕu xÐt vÒ chØ tiªu kinh tÕ nh tû träng gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt (LLSX) ®Æc biÖt lµ khoa häc kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ, møc sèng cña nh©n d©n ... th× ViÖt Nam vÉn lµ mét níc nghÌo nµn, khã kh¨n vµ l¹c hËu, ®ang ë tr×nh ®é v¨n minh n«ng nghiÖp. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i, níc ta ph¶i thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. §©y lµ mét qu¸ tr×nh nh¶y vät cña LLSX vµ cña khoa häc kÜ thuËt. Trong thêi kú CNH,H§H LLSX ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, chñng lo¹i vµ quy m«. LLSX ®îc t¹o ra trong thêi kú nµy lµ 4 c¸i “cèt“ vËt chÊt kÜ thuËt rÊt quan träng vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. Nã lµm thay ®æi c¸ch thøc s¶n xuÊt chuyÓn ngêi lao ®éng tõ sö dông c«ng cô thñ c«ng sang sö dông c«ng cô c¬ giíi vµ nhê ®ã lµm mµ søc lao ®éng cña con ngêi ®îc gi¶i phãng, n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi ngµy cµng t¨ng, s¶n phÈm x· héi ®îc s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu, cµng ®a d¹ng vµ phong phó, ®¸p øng ®îc ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n. ë níc ta CNH XHCN ®îc coi lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh ®îc thùc chÊt cña CNH XHCN lµ “qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù ph©n c«ng míi vÒ lao ®éng vµ lµ qu¸ tr×nh tÝch luü x· héi chñ nghÜa ®Ó kh«ng ngõng t¸i s¶n xuÊt më réng, CNH XHCN lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi, do giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n lao ®éng díi sù chØ ®¹o cña §¶ng céng s¶n ... CNH XHCN cã nhiÖm vô ®a nÒn kinh tÕ níc ta tõ nÒn s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín XHCN. Qua ®ã, ®Ó x©y dùng níc ta trë thµnh níc XHCN cã nÒn c«ng n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, kÜ thuËt tiªn tiÕn, quèc phßng v÷ng m¹nh, cuéc sèng v¨n minh vµ h¹nh phóc, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh CNH-H§H ®Êt níc. c. Vai trß cña CNH-H§H trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam C«ng nghiÖp ho¸ lµ mét giai ®o¹n ph¸t triÓn tÊt yÕu cña mçi quèc gia. Níc ta tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn, muèn v¬n tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, nhÊt thiÕt ph¶i tr¶i qua CNH. Thùc hiÖn tèt CNH-H§H cã ý nghÜa ®Æc biÖt to lín vµ cã t¸c dông trªn nhiÒu mÆt: - CNH-H§H lµm ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng søc chÕ ngù cña con ngêi ®èi víi tù nhiªn, t¨ng trëng kinh tÕ, do ®ã gãp phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, gãp phÇn quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi cña CNXH. Së dÜ nã cã t¸c dông nh vËy v× CNH-H§H lµ mét c¸ch chung nhÊt, lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ lùc lîng s¶n xuÊt lµm thay ®æi c¨n b¶n kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. - T¹o tiÒn ®Ò vÒ vËt chÊt ®Ó kh«ng ngõng cñng cè vµ t¨ng cêng vai trß kinh tÕ nhµ níc, n©ng cao n¨ng lùc tÝch luü, t¨ng c«ng ¨n viÖc lµm, nhê ®ã lµm t¨ng sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn trong mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ngêi-nh©n tè trung t©m cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tõ ®ã, con ngêi cã thÓ ph¸t huy vai trß cña m×nh ®èi víi nÒn s¶n xuÊt x· héi. "§Ó ®µo t¹o ra nh÷ng ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn, cÇn ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, mét nÒn khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i, mét nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, mét nÒn gi¸o dôc ph¸t triÓn". B»ng sù ph¸t triÓn toµn diÖn, con ngêi sÏ thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. 5 Muèn ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, ph¶i thùc hiÖn tèt CNH-H§H míi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn nh©n tè con ngêi. - CNH-H§H gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Kinh tÕ cã ph¸t triÓn th× míi cã ®ñ ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho t¨ng cêng cñng cè an ninh quèc phßng, ®ñ søc chèng thï trong giÆc ngoµi. CNH-H§H cßn t¸c ®éng ®Õn viÖc ®¶m b¶o kü thuËt, gi÷ g×n b¶o qu¶n vµ tõng bíc c¶i tiÕn vò khÝ, trang thiÕt bÞ hiÖn cã cho lùc lîng vò trang. - CNH-H§H gãp phÇn t¨ng nhanh quy m« thÞ trêng. Bªn c¹nh thÞ trêng hµng ho¸, cßn xuÊt hiÖn c¸c thÞ trêng vèn, thÞ trêng lao ®éng, thÞ trêng c«ng nghÖ... V× vËy, viÖc sö dông tÝn dông, ng©n hµng vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c t¨ng m¹nh. CNH-H§H còng t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®ñ søc tham gia mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµo sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ. 2. Thùc tr¹ng CNH-H§H trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam 2.1 Néi dung cña CNH-H§H 2.1.1 Trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ theo híng hiÖn ®¹i trong c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n a. TiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó tù trang bÞ ThÕ giíi ®· tr¶i qua hai cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt. Cuéc c¸ch m¹ng lÇn thø nhÊt næ ra vµo nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XVIII víi néi dung chñ yÕu lµ chuyÓn tõ lao ®éng thñ c«ng sang c¬ khÝ ho¸. Cuéc c¸ch m¹ng lÇn thø XX víi tªn gäi lµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i . Trong mÊy chôc n¨m gÇn ®©y, thÕ giíi ®· diÔn ra nh÷ng biÕn ®æi cùc kü to lín trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. Néi dung cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø II nµy kh«ng chØ dõng l¹i ë tÝnh chÊt hiÖn ®¹i cña c¸c yÕu tè t liÖu s¶n xuÊt mµ cßn ë kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt tiªn tiÕn. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n sau: - VÒ c¬ khÝ ho¸: ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, ngµnh c¬ khÝ ®· kh¾c phôc ®îc nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu vµ tõng bíc æn ®Þnh s¶n xuÊt, caØ tiÕn c«ng nghÖ , c¶i tiÕn mÉu m·, më réng mÆt hµng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm.... HiÖn nay, ngµnh c¬ khÝ ®· s¶n xuÊt ®îc mét sè mÆt hµng b¶o ®¶m chÊt lîng, kh«ng thua kÐm hµng nhËp ngo¹i nªn tiªu thu nhanh, ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng trong níc vµ xuÊt 6 khÈu nhng sè lîng cßn h¹n chÕ, chØ giíi h¹n trong mét sè lo¹i s¶n phÈm. Ngµnh c¬ khÝ ®· s¶n xuÊt ®îc nhiÒu thiÕt bÞ phô tông thay thÕ hµng nhËp ngo¹i, chÊt lîng kh«ng kÐm hµng nhËp ngo¹i. Tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ cña mét sè ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt: + Trong n«ng nghiÖp: Néi dung s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu lµ lao ®éng thñ c«ng, sö dông søc lao ®éng d thõa ë n«ng th«n, tû lÖ c¬ khÝ ho¸ thÊp, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn lµ thñ c«ng trong hÇu hÕt c¸c kh©u: lµm ®Êt, gieo gièng, ch¨m bãn vµ thu hoach. MÊy n¨m gÇn ®©y, do c¬ chÕ më nhiÒu vïng n«ng th«n ®· ph¸t triÓn m¹nh nhiÒu ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhá b¸n c¬ khÝ, song sè lao ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp b×nh qu©n toµn quèc kh«ng qu¸ 5% tæng sè lao ®éng n«ng th«n. + Trong c«ng nghiÖp: C«ng nghiÖp c¬ khÝ ®îc ¸p dông réng r·i trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp quèc doanh. Tuy nhiªn, lao ®éng thñ c«ng vÉn cÇn nhiÒu trong kh©u vËn chuyÓn néi bé, bao gãi, cung øng dÞch vô c«ng céng vµ s¶n xuÊt phô cã tÝnh chÊt gia c«ng. Lao ®éng trong c¸c kh©u nµy thêng chiÕm 40-50% trong tæng sè lao ®éng c«ng nghiÖp quèc doanh. Khu vùc c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh chñ yÕu vÉn sö dông lao ®éng thñ c«ng vµ tay nghÒ truyÒn thoãng víi c«ng cô c¬ khÝ nhá, b¸n c¬ khÝ (trõ mét sè doanh nghiÖp t nh©n quy m« t¬ng ®èi lín míi ®îc ®Çu t trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y) + Trong x©y dùng c¬ b¶n, tû lÖ c¬ giíi ho¸ trªn c¸c c«ng trêng x©y dùng lín thêng cao h¬n c¸c c«ng trêng x©y dùng nhá. Nãi tãm l¹i, c¬ khÝ ho¸ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt x· héi cßn thÊp, ph¬ng tiÖn c¬ khÝ ho¸ cò kü, l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng cha cao, chi phÝ vËt chÊt cßn lín, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, chÊt lîng nhiÒu mÆt hµng cha b¶o ®¶m. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, do ®æi míi c¬ chÕ vµ cã bæ sung nhiÒu thiÕt bÞ míi, c«ng nghÖ míi nªn ®· cã t¸c ®«ng ®ªn sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt x· héi, s¶n phÈm, mÉu m· hµng ho¸ ®a d¹ng, chÊt lîng s¶n phÈm cã tèt h¬n tríc. Nhng vÒ c¬ b¶n, tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ s¶n xuÊt cha ®îc cao. - VÒ tù ®éng ho¸: + Trong c«ng nghiÖp, viÖc tù ®éng ho¸ thêng ®îc ¸p dông ë møc cao trong c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ cã tÝnh liªn hîp quy m« lín. Trõ nh÷ng nhµ m¸y míi ®îc ®Çu t cña c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn, hÇu hÕt d©y chuyÒn tù ®éng cña Liªn X« (cò), Trung Quèc vµ c¸c níc §«ng ¢u ®Òu l¹c hËu, nhiÒu bé phËn bÞ h háng ph¶i thay thÕ b»ng c¸c thiÕt bÞ nhËp ngo¹i ë c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn. 7 + Trong x©y dùng c¬ b¶n, tû lÖ tù ®éng ho¸ kh«ng cao, kho¶ng 1,5-2% trong c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n. + Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tù ®éng ho¸ cha ®îc ¸p dông, kÓ c¶ c¸c xÝ nghiÖp trung ¬ng vµ xÝ nghiÖp ®Þa ph¬ng. Tãm l¹i, tr×nh ®é tù ®éng ho¸ cßn rÊt thÊp lµ ®Æc trng næi bËt cña nÒn s¶n xuÊt níc ta. §iÒu ®ã còng phï hîp víi thùc tÕ vµ cã nguyªn nh©n: lao ®éng trong níc cßn d tha, cÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ®ang lµ nhu cÇu cÊp b¸ch hiÖn nay vµ nhiÒu n¨m sau. - VÒ ho¸ häc ho¸: Nh×n chung, c«ng nghiÖp ho¸ häc cña ViÖt Nam ®· ®îc ph¸t triÓn trong nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm cung cÊp cho c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, cho tiªu cïng x· héi vµ cã sù t¨ng tr¬ng kh¸ trong c¸c n¨m gÇn ®©y: ph©n bãn ho¸ häc, quÆng apatÝt, thuèc trõ s©u, s¬n ho¸ häc, s¨m lèp c¸c lo¹i....S¶n phÈm cña ho¸ häc ho¸ cßn ®îc øng dông trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp chÊt dÎo, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt phô gia, c¸c chÊt ho¸ häc, xóc t¸c...Ho¸ häc ho¸ ngµy cµng gi÷ vai trß quan träng t¸c ®éng ®Õn n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy vËy, viÖc ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn cho ngµnh ho¸ chÊt cßn Ýt. Ho¸ häc cha thµnh nh©n tè mòi nhän cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y lµ nhîc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thiÕu ®ång bé trong thêi gian qua. - VÒ sinh häc ho¸: Cã mét sè ngµnh ®ang ¸p dông c«ng nghÖ sinh häc nh s¶n xuÊt rîu bia, nícgi¶i kh¸t, ph©n bãn, ch¨n nu«i, lai t¹o gièng, vi sinh häc, tuy cã kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, t¹o ra nhiÒu lo¹i gièng míi cho c©y trång vµ vËt nu«i, cã kh¶ n¨ng chèng ®îc bÖnh tËt, phï hîp víi thêi tiÕt khÝ hËu ViÖt Nam vµ cã n¨ng suÊt cao, nhng tû lÖ ¸p dông cha cao. §©y lµ ngµnh s¶n xuÊt non trÎ míi ®îc ¸p dông vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®ay vµ ®ang cã nhiÒu tiÒm n¨ng trong t¬ng lai. -VÒ tin häc ho¸: Ngµnh tin häc ®· ®îc ph¸t triÓn kh¸ nhanh trong thêi kú tõ ®æi míi kinh tÕ ®ªn nay. Tin häc ®ang trë thµnh mét ngµnh mòi nhän, ph¸t triÓn m¹nh mÏ, g¾n kÕt th«ng tin thÞ trêng trong níc víi thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi mét c¸ch nhanh nh¹y. §ång thêi, s¶n xuÊt kinh doanh, nghiªn cøu khoa häc, gi¶ng d¹y, thiÕt kÕ, phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o c¸c cÊp, an ninh vµ quèc phßng... Tãm l¹i, qua ph©n tÝch thùc tr¹ng tr×nh ®é c«ng cô, c«ng nghÖ cña c«ng nghiÖp ho¸ trong thêi gian qua, chóng ta thÊy r»ng: tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ cßn thÊp, ho¸ häc ho¸ cha thùc sù ®îc ®Èy m¹nh; sinh häc ho¸ míi 8 du nhËp vµo ViÖt nam, cha ®îc øng dông nhiÒu; tin häc ho¸ tuy cã ph¸t triÓn nhng cha c¬ b¶n; lao ®éng thñ c«ng vÉn cßn chiÕm tû träng chñ yÕu; c«ng cô, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ cò kü, l¹c hËu, thiÕu ®ång bé vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp. b. Trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cßn ®îc thùc hiÖn th«ng qua nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ c¸c níc tiªn tiÕn 2.1.2 ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ a. ViÖc x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý bao giê còng ph¶i dùa trªn tiÒn ®Ò lµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi §èi víi níc ta, ®i tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa kh«ng qua giai ®o¹n t b¶n chñ nghÜa th× tÊt yªó ph¶i cã ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh trong néi bé tõng ngµnh vµ gi÷a c¸c vïng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. ViÖc ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi cã t¸c dông rÊt to lín. Nã lµ ®ßn bÈy cña sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ n¨ng suÊt lao ®éng, cïng víi c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, nã gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. Sù ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ë níc ta hiÖn nay cÇn ph¶i tu©n theo c¸c qóa tr×nh cã tÝnh quy luËt sau: Thø nhÊt, tû träng vµ sè tuyÖt ®èi lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn; tû träng vµ sè tuyÖt ®èi lao ®éng c«ng nghiÖp ngµy mét t¨ng lªn. Thø hai, tû träng lao ®éng trÝ tuÖ ngµy mét t¨ng vµ chiÕm u thÕ so víi lao ®éng gi¶n ®¬n trong tæng lao ®éng x· héi. Thø ba, tèc ®é t¨ng lao ®éng trong c¸c ngµnh phi s¶n xuÊt vËt chÊt t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng lao ®éng trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt. §èi víi níc ta, ph¬ng híng ph©n c«ng lao ®«ng x· héi hiÖn nay cÇn triÓn khai c¶ hai ®Þa bµn: t¹i chç vµ n¬i kh¸c ®Ó ph¸t triÓn vÒ chiÒu réng kÕt hîp ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i u tiªn ®Þa bµn t¹i chç, nªn cÇn chuyÓn sang ®Þa bµn kh¸c ph¶i cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o. §i ®«i ví qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi, mét c¬ cÊu kinh tÕ míi còng dÇn dÇn ®îc h×nh thµnh. b. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô " bíc ®Çu t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, phï hîp víi tÝnh quy luËt vÒ sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt, phï hîp víi kh¶ n¨ng cña ®Êt níc vµ phï hîp víi sù ph©n c«ng lao ®éng, hîp t¸c quèc tÕ ". Nh÷ng kÕt qu¶ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë níc ta trong nh÷ng n¨m ®æi míi ®îc thÓ hiÖn ë 9 c¸c khÝa c¹nh c¬ cÊu kh¸c nhau, trong ®ã râ nÐt nhÊt vµ ®Æc trng nhÊt lµ tõ gãc ®é c¬ cÊu ngµnh. * C«ng nghiÖp ho¸ cho phÐp c«ng nghiÖp n«ng th«n tån t¹i vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é t¨ng trëng cao N«ng th«n ViÖt Nam chiÕm 80% d©n sè, 72 % nguån lao ®éng x· héi, nhng míi t¹o ra kháang 1/3 tæng s¶n phÈm quèc d©n (1996). Do vËy, CNHH§H n«ng th«n kh«ng nh÷ng lµ quan träng, mµ cßn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi quy m« vµ tèc ®é CNH-H§H ®Êt níc. VÊn ®Ò nªu trªn kh«ng ph¶i lµ ®Æc thï cña ViÖt Nam mµ ®îc rót ra tõ thùc tÕ vµ kinh nghiÖm c¸c níc trong khu vùc ch©u ¸. Kinh nghiÖm nhiÒu níc cho thÊy H§H kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®îc khëi ®Çu hoÆc ®îc duy tr× bëi sù ph¸t triÓn nhanh cña c«ng nghiÖp nÆng ë mét sè Ýt trung t©m c«ng nghiÖp, t¹i c¸c ®« thÞ lín mµ cã thÓ ®îc khëi ®Çu ë n«ng th«n vµ phô thuéc vµo khu vùc vµy. ë ViÖt Nam , §¶ng vµ Nhµ níc rÊt coi träng vai trß cña n«ng th«n, n«ng nghiÖp trong sù nghiÖp CNH-H§H. NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng chØ râ: "§Æc biÖt coi träng CNH-H§H n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n; ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n; ph¸t triÎn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu". Nhê qu¸n triÖt nh÷ng chñ, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc nh×n chung, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp n«ng th«n trong thêi gian qua ®¬c ®¸nh gi¸ tæng qu¸t nh sau: -VÒ c¬ b¶n, c«ng nghiÖp kÓ c¶ dÞch vô n«ng th«n, chØ ®îc xem nh nh÷ng ngµnh phô ®Ó gi¶i quyÕt thêi gian n«ng nhµn vµ lao ®éng d thõa ë n«ng th«n. Tuy vËy, trong mÊy n¨m gÇn ®©y, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn . -C«ng nghiÖp n«ng th«n ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc thùc sù. Sù qu¶n lý cøng, gß bã tríc ®©y ®· ®îc xo¸ bá vÒ c¬ b¶n. Nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch vÒ ®êi sèng kinh tÕ ®· dÇn dÇn thÊm vµo mçi ngêi d©n; c¬ cÊu vèn ®Çu t ë n«ng th«n ®· chuyÓn theo híng g×anh cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp nhiÒu h¬n. -C¬ cÊu c«ng nghiÖp n«ng th«n ®· thay ®æi theo híng thÝch øng víi c¬ chÕ kinh tÕ míi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi. Sù thay ®æi râ nhÊt lµ trong c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. Kinh tÕ hé vµ c¸c doanh nghiÖp t nh©n, tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t¨ng lªn mét c¸ch nhanh chãng, trong khi c¸c hîp t¸c x· vµ kinh tÕ Nhµ níc gi¶m ®i râ rÖt . 10 -NhiÒu ngµnh nghÒ, s¶n phÈm truyÒn thèng tõng bÞ mai mét ®· dÇn dÇn ®îc kh«i phôc l¹i do yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ, cña thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ. Sù phôc håi nµy thêng g¾n liÒn víi sù ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ truyÒn thèng. MÆt kh¸c, nhiÒu lµng truyÒn thèng ®îc kh«i phôc l¹i cã søc lan to¶ kh¸ m¹nh sang c¸c khu vùc l©n cËn. -Tuy nhiªn ®Õn nay c«ng nghiÖp n«ng th«n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tríc hÕt lµ t×nh tr¹ng kinh tÕ thuÇn n«ng, c©y lóa chiÕm tû lÖ tuyÖt ®èi, søc mua cßn rÊt nhá. Tr×nh ®é kü thuËt cña c«ng nghiÖp n«ng th«n cßn thÊp c¶ vÒ s¶n phÈm, thiÕt bÞ lÉn c«ng nghÖ. Trõ mét sè mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ, s¶n phÈm, cña c«ng nghiÖp n«ng th«n cã chÊt lîng thÊp, mÉu m·, kiªñ d¸ng chËm thay ®æi, tèn nhiÒu nguyªn vËt liÖu, n¨ng l¬ng. PhÇn lín thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n vuÊt cña c«ng nghiÖp n«ng th«n lµ c«ng cô thñ c«ng c¶i tiÕn hoÆc thiÕt bÞ th¶i lo¹i cña c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ®« thÞ. C«ng nghiÖp n«ng th«n níc ta ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu, míi chØ tËp trung ë nh÷ng ®Þa ph¬ng cã ngµnh nghÒ truyÒn th«ng, ë ven ®« thÞ, ®Çu mèi giao th«ng quan träng. -Cho ®Õn nay, kinh nghiÖm kinh doanh cña ngêi d©n n«ng th«n trªn c¸c lÜnh vùc phi n«ng nghiÖp cßn h¹n chÕ, do ®ã hä cha d¸m chÊp nhËn rñi ro vµ m¹nh d¹n kinh doanh. H¬n n÷a, hä còng thiÕu nh÷ng kiÕn thøc vÒ kinh doanh (kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc vÒ nghiªn cøu thÞ trêng, marketing...). §iÒu nµy cã thÓ thÊy kh¸ râ khi quan s¸t sù khã kh¨n, chËm chËp cña viÖc triÓn khai c¸c ngµnh nghÒ vµo vïng chØ quen s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tríc hÕt lµ trång trät thuÇn tuý. Nh÷ng yÕu kÐm trªn lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho sau nhiÒu thËp niªn c«ng nghiÖp ho¸, vÒ c¬ b¶n, ViÖt Nam hiÖn nay vÉn lµ mét quèc gia n«ng nghiÖp víi mét n«ng th«n réng lín thuÇn n«ng, mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i cã mét chÝnh s¸ch hîp lý, thèng nhÊt cña nhµ níc tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng ®Ó cã thÓ nhanh chãng c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n-mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cña viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ níc ta. *T¨ng tØ träng c«ng nghiÖp, dÞch vô, trong c¬ cÊu kinh tÕ níc ta C¬ cÊu kinh tÕ theo 3 nhãm ngµnh lín: n«ng th«n (bao gåm n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng nghiÖp), c«ng nghiÖp (bao gåm c«ng nghiÖp vµ x©y dùng ) vµ dÞch vô (bao gåm c¸c ngµnh kinh tÕ cßn l¹i ) ®· cã sù chuyÓn dÞch tÝch cùc. Tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong GDP t¨ng dÇn, tû träng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn 11 Nh×n vaß kÕt qu¶ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ thêi gian qua ta cã thÓ nhËn thÊy 3 vÊn ®Ò : - Thø nhÊt: Trong khi tû träng ngµnh n«ng nghiÖp gi¶m dÇn qua c¸c n¨m, th× níc ta vÉn v¬n lªn tõ mét quèc gia thiÕu l¬ng thùc ph¶i nhËp khÈu, thµnh mét níc ®ñ ¨n, cã l¬ng thùc xuÊt khÈu kh¸ vµ ®ang v÷ng bíc thµnh mét níc b¶o ®¶m an ninh l¬ng thùc vµ xuÊt khÈu l¬ng thùc lín trªn thÕ giíi. ChÝnh sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña ngµnh n«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo híng tÝch cùc - t¨ng tû träng ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô, gi¶m tû träng ngµnh n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh níc ta - Thø hai: tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n cña c¸c nhãm ngµnh lín cña nÒn kinh tÕ còng kh¸c nhau, t¨ng trëng nhanh nhÊt thuéc vÒ nhãm ngµnh c«ng nghiÖp, sau ®Õn dÞch vô vµ thÊp nhÊt lµ nhßm ngµnh n«ng nghiÖp - Thø ba: C«ng nghiÖp tuy ®îc coi lµ ngµnh quan träng hµng ®Çu nhng trong thêi gian ®Çu cña CNH, ë níc ta c«ng nghiÖp nhá bÐ míi chØ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ khai th¸c s¶n phÈm th« tõ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Nhng do nh÷ng ®¬ng lèi ®æi míi cña §¶ng trong ngµnh c«ng nghiÖp ®· xuÊt hiÖn nhiÒu nh©n tè míi, t¹o tiÒn ®Ò cho s¶n xuÊt tiÕp tôc ph¸t triÓn. Cïng víi t¨ng trëng c«ng nghiÖp sÏ chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ níc ta. Còng kh«ng thÓ cã qu¸ tr×nh CNH b»ng hÖ thèng dÞch vô ®Æc biÖt lµ hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ thÊp kÐm. V× vËy ngay trong giai ®o¹n ®Çu cña CNHH§H, §¶ng ta ®· quan t©m tho¶ ®¸ng cho ph¸t triÓn hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ thu hót ®Çu t níc ngoµi c, ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ Chóng ta ®Òu biÕt r»ng, c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ ph¶n ¸nh t×nh h×nh ph©n c«ng lao ®éng theo l·nh thæ. NÒn kinh tÕ-x· héi cña níc ta mang ®Ëm nÐt cña mét trong nh÷ng lo¹i h×nh cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt ch©u ¸. Chñ nghÜa t b¶n ®· ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi ë mét bé phËn l·nh thæ cña ®Êt níc (c¸c thµnh thÞ, c¸c vïng má, c¸c ®ån ®iÒn,..) nhng ®¹i bé phËn l·nh thæ cña ®Êt níc vÉn bÞ ngng ®äng, tr× trÖ, trong khu«n khæ cña mét nÒn tiÓu n«ng l¹c hËu; qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n chØ giíi h¹n trong c¸c c«ng x· n«ng th«n quy m« lµng, x·. Qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc ta (ë miÒn B¾c tõ sau n¨m 1954 vµ trong c¶ níc tõ sau n¨m 1975) chÞu ¶nh hëng nÆng nÒ cña t duy m¸y mãc, cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, do ®ã, ph©n c«ng lao 12 ®éng theo l·nh thæ kinh tÕ quèc d©n cha cã nh÷ng chuyÓn dÞch ®¸ng kÓ vµ ®óng híng. So víi c¬ cÊu ngµnh vµ c¬ cÊu lÜnh vùc, c¬ cÊu l·nh thæ cã tÝnh tr× trÖ h¬n, cã søc ú lín h¬n. V× thÕ, nh÷ng sai lÇm trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ cÊu l·nh thæ cã ¶nh hëng l©u dµi ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, vµ rÊt khã kh¾c phôc, nÕu cã kh¾c phôc ®îc còng hÕt søc tèn kÐm. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, ®iÒu hoµn toµn cã tÝnh quy luËt nµy cha ®îc tÝnh ®Õn trong tæng s¬ ®å ph¸t triÓn vµ ph©n bè lùc lîng s¶n xuÊt cña níc ta giai ®o¹n 1986-2000; trong c¸c ph¬ng ¸n ph©n vïng kinh tÕ vµ quy ho¹ch l·nh thæ; trong c¸c kÕ ho¹ch vµ dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cho c¸c vïng; trong c¸c luËn chøng kinh tÕ - kü thuËt cho tõng ®èi tîng ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, c¸c c«ng tr×nh cô thÓ...C¸c vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng nghiÖp h×nh thµnh cha phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph¬ng, kh«ng æn ®Þnh vÒ ph¬ng híng s¶n xuÊt vµ quy m«, do ®ã, h¹n chÕ n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt x· héi. C¸c trung t©m c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ, ®Æc biÖt lµ c¸c ®« thÞ lín, cha ph¸t triÓn ®ång bé vµ ®óng híng, c¬ cÊu kinh tÕ vµ x· héi cña chóng chËm ®æi míi, kÐm hiÖu qu¶, do ®ã, cha t¹o ra ®îc søc m¹nh ®Ó l«i kÐo toµn bé lùc lîng s¶n xuÊt c¸c vïng l©n cËn ph¸t triÓn . §iÒu ®¸ng chó ý ë ®©y lµ t¸c ®éng qu¶n lý vÜ m« th«ng qua ®Çu t x©y dùng cßn rÊt yÕu, thiÕu ®Þnh híng. Trong nhiÒu trêng hîp cßn ¸p dông quy m« vµ c¬ cÊu ngµnh s¶n xuÊt cho c¸c vïng kh¸c nhau, cha ph¸t triÓn ®ång bé, theo mét tr×nh tù hîp lý c¸c phÇn tö c¬ cÊu l·nh thæ, ®Æc biÖt lµ c¸c yÕu tè kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt, x· héi vµ m«i trêng. 2.2 Yªu cÇu cña CNH-H§H 2.2.1CNH-H§H - phÊn ®Êu ®a níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp -Yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ cña níc ta ®îc §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam x¸c ®Þnh t¹i §¹i héi lÇn thø VIII lµ "X©y dùng níc ta trë thµnh mét níc c«ng n«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt -kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cao, quèc phßng, an ninh v÷ng ch¾c, d©n giÇu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh". Theo tinh thÇn cña V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, chóng ta ph¶i ra søc phÊn ®Êu ®Ó ®Õn n¨m 2020, vÒ c¬ b¶n, níc ta trë thµnh níc c«ng nghiÖp. ë ®©y, níc c«ng nghiÖp cÇn ®îc hiÓu lµ mét níc cã nÒn kinh tÕ mµ trong ®ã lao ®éng c«ng nghiÖp trë thµnh phæ biÕn trong c¸c ngµnh vµ c¸c lÜnh vùc 13 cña nÒn kinh tÕ. Tû träng c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ c¶ vÒ GDP c¶ vÒ lùc lîng lao ®éng ®Òu vît tréi h¬n so víi n«ng nghiÖp. 2.2.2 CNH-H§H gãp phÇn t¨ng cêng, cñng cè khèi liªn minh c«ng-n«ng -§Ó thùc hiÖn yªu cÇu tæng qu¸t trªn, trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸ cÇn ph¶i thùc hiÖn ®îc nh÷ng yªu cÇu cô thÓ nhÊt ®Þnh. Trong nh÷ng n¨m tríc m¾t, trong ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng vÒ vèn vÉn h¹n hÑp, nhu cÇu vÒ c«ng ¨n, viÖc lµm, rÊt bøc b¸ch, ®êi sèng nh©n d©n cßn nhiÒu khã kh¨n; t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn, t¨ng trëng cha thËt æn ®Þnh, chóng ta cÇn tËp trung nç lùc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ra søc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng-l©m-thuû s¶n. -CNH-H§H cßn ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ vµ x· héi trªn ®Þa bµn n«ng th«n. VÒ kinh tÕ sÏ ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a n«ng nghiÖp hµng ho¸ víi c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, néi bé n«ng-l©m nghiÖp vµ thuû s¶n, gi÷a trång trät vµ ch¨n nu«i, gi÷a nhãm c©y l¬ng thùc víi c¸c nhãm c©y trång kh¸c, gi÷a c¸c ®µn gia sóc vµ gia cÇm...theo híng tÝch cøc, u tiªn xuÊt khÈu. Kinh tÕ t¨ng trëng cao nhng vÉn b¶o ®¶m æn ®Þnh x· héi n«ng th«n, tríc hÕt t¨ng viÖc lµm, gi¶m thÊt nghiÖp, gi¶m sù ph©n ho¸ giµu nghÌo trong néi bé n«ng d©n, t¨ng phóc lîi x· héi, t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng th«n, rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, tõ ®ã ng¨n chÆn dßng ngêi tõ n«ng th«n dån vÒ thµnh thÞ kiÕm sèng nh hiÖn nay. VÊn ®Ò kÕt hîp ®óng ®¾n sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp víi c«ng nghÖ, x¸c ®Þnh ®îc c¸c ngµnh kinh tÕ vµ khoa häc mòi nhän, triÓn khai kÞp thêi c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, sÏ gióp cñng cè vµ t¨ng cêng liªn minh c«ng - n«ng - trÝ thøc trªn con ®êng ®i lªn CNXH 2.3 §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH-H§H níc ta 2.3.1 Thµnh tÝch vµ th¾ng lîi a.T¨ng s¶n phÈm thu nhËp quèc d©n Kh¸c h¼n víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, díi ¸nh s¸ng ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ cña §¶ng, c«ng cuéc CNH,H§H ®Êt níc trong thêi gian h¬n 10 n¨m qua níc ta ®· thu ®îc mét sè thµnh tùu cã ý nghÜa bíc ngoÆt Trong lÜnh vùc kinh tÕ, møc t¨ng trëng GDP b×nh qu©n h¬n 8% /n¨m. Trong tÊt c¶ c¸c khu vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®Òu 14 t¨ng trëng cao, l¬ng thùc kh«ng chØ ®ñ ¨n mµ cßn ®ñ g¹o xuÊt khÈu, ®øng thø 2 thÕ giíi. Ngo¹i th¬ng t¨ng trëng m¹nh, l¹m ph¸t ®îc kiÒm chÕ .... b.§êi sèng kinh tÕ x· héi ®îc c¶i thiÖn, uy tÝn quèc tÕ t¨ng lªn -Sù kÕt hîp gi÷a nguån lùc bªn trong vµ nguån lùc bªn ngoµi trong qu¸ tr×nh CNH-H§H trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ vµ khu vùc cã nhiÒu biÕn ®æi. Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, CNH-H§H cßn g¾n liÒn víi viÖc më cöa, héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. Sù hiÖn diÖn cña c¸c nguån vèn níc ngoµi, bao gåm c¸c nguån vèn ®Çu t ( vèn ODA, FDI ), c«ng nghÖ kÜ thuËt, kÜ n¨ng qu¶n lý vµ kinh doanh, thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô... ®· ch¼ng nh÷ng gãp phÇn quan träng vµo møc t¨ng trëng GDP mµ cßn t¹o ra sù n¨ng ®éng trong ®êi sèng x· héi vèn tríc ®©y rÊt tr× trÖ. -Trªn c¬ së t¨ng trëng kinh tÕ, ®êi sèng x· héi cßn nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc, møc sèng cña nh©n d©n t¨ng lªn râ rÖt. T×nh h×nh an ninh chÝnh trÞ æn ®Þnh, quan hÖ ®èi ngo¹i ®îc më réng, uy tÝn cña ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ tõng bíc ®îc n©ng lªn. NiÒm tin cña nh©n d©n vµo sù l·ng ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n lý cña nhµ níc ngµy cµng ®îc cñng cè. MÆt kh¸c, sù thay ®æi c¬ chÕ kinh tÕ ®¸nh dÊu sù ®æi míi t duy lý luËn cña §¶ng ta vÒ con ®êng x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®· ®îc thùc tiÔn cuéc sèng vµ kÕt qu¶ nªu trªn kiÓm chøng lµ ®óng ®¾n, c«ng cuéc ®æi míi lµ hîp lßng d©n, lµ ®óng xu thÕ ph¸t triÓn kh¸ch quan cña thêi ®¹i vµ hoµ nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ. -Sù ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo híng tÝch cùc: Tæng s¶n phÈm, tøc gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp kh«ng ngõng ®îc t¨ng lªn, nhng tû träng GDP gi¶m dÇn. N«ng th«n cña níc ta sÏ dÇn chuyÓn biÕn thµnh n«ng th«n cña mét níc c«ng nghiÖp. §êi sèng cña nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tãi ®a víi ®« thÞ. 2.3.2 Nh÷ng tån t¹i chñ yÕu Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu vµ th¾ng lîi ®¹t ®îc, sù nghiÖp CNH-H§H ë níc ta cßn cã nh÷ng h¹n chÕ. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt chñ yÕu: - CNH cha t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nhanh, bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶. §¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi tríc n¨m 1986 phÇn quan träng lµ nhê vµo sù gióp ®ì, viÖn trî tõ Liªn X« vµ c¸c níc XHCN §«ng ¢u. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m nµy nÆng vÒ qui m«, h×nh thøc, thiªn vÒ c«ng nghiÖp nÆng, xem nhÑ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhÑ, kÕt cÊu h¹ tÇng, ®i vµo híng néi, ph¸t triÓn theo chiÒu réng lµ chÝnh vµ qu¶n lý theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. §iÒu ®ã tÊt yÕu dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ mÆc dï nÒn 15 kinh tÕ cã t¨ng trëng nhng víi tû lÖ thÊp vµ bÊp bªnh, cã t¨ng trëng nhng hiÖu qu¶ thÊp. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m cña thu nhËp quèc d©n thêi kú (1976-1980): 0,4% vµ thêi kú 1981-1985 : 6,4%, trong khi ®ã tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña vèn ®Çu t cña Nhµ níc ë 2 thêi kú ®ã lµ:5,6% vµ 9,2%. Sau khi vît qua c¬n suy tho¸i (1988-1990), tõ n¨m 1991, 1992.1993 nÒn kinh tÕ ®i vµo tr¹ng th¸i ph¸t triÓn víi nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn. Nhng nh÷ng thµnh tùu ®ã ®îc t¹o nªn nhê cã t¸c ®éng cña c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch m¹nh h¬n, lín h¬n, nhanh h¬n, nh¹y h¬n so víi t¸c ®éng cña c«ng nghiÖp ho¸. Ph¸t triÓn nh vËy lµ thµnh tÝch lín, nhng cha bÒn v÷ng. - C«ng nghiÖp ho¸ t¸c ®éng rÊt yÕu ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tiÕn bé vµ cã hiÖu qu¶. Tr¶i qua h¬n 30 n¨m tiÕn hµnh CNH, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn dÞch rÊt chËm vµ ®Õn nay vÒ c¬ b¶n vÉn lµ c¬ cÊu l¹c hËu, kh«ng n¨ng ®éng, hiÖu qu¶ kÐm, chøa ®ùng nhiÒu bÊt hîp lý vµ mÊt c©n ®èi cha t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶. Trong c¬ cÊu kinh tÕ: N«ng nghiÖp vÉn lµ ngµnh t¹o ra phÇn lín thu nhËp quèc d©n vµ chiÕm ®¹i bé phËn lao ®éng x· héi. N«ng nghiÖp cha tho¸t khái t×nh tr¹ng ®éc canh, s¶n xuÊt nhá tù cung, tù cÊp, tû suÊt hµng ho¸ thÊp vµ Ýt hiÖu qu¶, kü thuËt canh t¸c l¹c hËu, n¨ng suÊt thÊp. C«ng nghiÖp vµ dÞch vô cßn nhá bÐ, rêi r¹c, l¹c hËu. C«ng nghiÖp chÕ biÕn cßn nhá bÐ, ë tr×nh ®é thÊp, hiÖu qu¶ kÐm. XuÊt khÈu s¶n phÈm th« (dÇu th«, than, thiÕc, gç trßn, g¹o, thuû s¶n...) chiÕm tû träng ¸p ®¶o trong c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu. Trong kho¶ng thêi gian trªn, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë §«ng ¸ vµ khu vùc cã sù chuyÓn dÞch nhanh h¬n. C«ng nghiÖp t¸c ®éng tíi n«ng nghiÖp võa cha ®ñ lùc (chØ ®¸p øng 10% nhu cÇu ph©n bãn...) vµ còng cha ®óng híng (cha chó ý ®Õn chÕ biÕn, b¶o qu¶n n«ng, l©m, h¶i s¶n). KÕt cÊu h¹ tÇng thÊp kÐm vµ xuèng cÊp. Víi c¬ cÊu vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu nh vËy th× nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ t¨ng trëng nhanh, ®Êt níc kh«ng thÓ nhanh chãng vît ra khái t×nh tr¹ng mét níc: nghÌo, chËm ph¸t triÓn. - C«ng nghiÖp ho¸ cha ®Èy nhanh vµ cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ ®æi míi c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt-kinh doanh, ®êi sèng. Trong nhËn thøc vµ chñ tr¬ng, §¶ng vµ Nhµ níc ®· coi "C¸ch m¹ng kü thuËt lµ thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸", "C¸ch m¹ng khoa häc-kü thuËt lµ then chèt", "Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng lùc cña ®æi míi". Nhng do thiÕu c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch tÝch øng vÒ kinh tÕ vµ khuyÕn khÝch nghiªn cøu, øng 16 dông tiÕn bé khoa häc-c«ng nghÖ nªn trong nhiÒu n¨m, viÖc ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao tr×nh ®é, kü thuËt diÔn ra rÊt chËm vµ hiÖu qu¶ kÐm. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, tèc ®é ®æi míi cã nhanh h¬n, c¸ch thøc ®æi míi tiÕn bé h¬n, hîp lý h¬n vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ h¬n. ViÖc ®æi míi c«ng nghÖ chñ yÕu do doanh nghiÖp tù lo liÖu vµ ®¶m nhËn-tù chän môc tiªu, møc ®é, c¸ch thøc ®æi míi, tù c©n ®èi tµi chÝnh cho ®æi míi. Do vËy, ®æi míi s«i ®éng h¬n, thiÕt thùc h¬n, cã ®Þa chØ cô thÓ vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. Tuy nhiªn, sù ®æi míi cßn lÎ tÎ, côc bé, tõng phÇn cha t¹o ra sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt, sù thay ®æi ®ång bé vµ mang tÝnh phæ biÕn. Tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc s¶n xuÊt dÞch vô cßn rÊt l¹c hËu. T×nh tr¹ng kü thuËt, c«ng nghÖ nh vËy tÊt yÕu dÉn ®Õn: ChÊt lîng s¶n phÈm thÊp, gi¸ thµnh cao, Ýt cã kh¶ n¨ng ®æi míi s¶n phÈm. Nãi c¸ch kh¸c, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm kÐm vµ kÐo theo ®ã lµ gÆp khã kh¨n vÒ thÞ trêng, vèn vµ t¨ng trëng. 3 .Ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p thóc ®Èy CNH-H§H tiÕn lªn CNXH 3.1 Ph¬ng híng 3.1.1 Ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n dùa trªn c¬ së kinh tÕ vµ c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i -C«ng nghiÖp ho¸ lµ ph¹m trï lÞch sö. NhiÖm vô c«ng nghiÖp ho¸ chØ ®îc hoµn thµnh khi nµo ®Êt níc ta ®ñ søc vît ra khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn, l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn ®Ó trë thµnh mét níc giµu, hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn. HiÖn nay ®Êt níc ta ®ang ë thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ ë thêi kú nµy lµ ®a nÒn kinh tÕ "ra khái khñng ho¶ng, æn ®Þnh t×nh tr¹ng níc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, cñng cè quèc phßng vµ an ninh, t¹o ®iÒu kiÖn cho ®Êt níc ph¸t triÓn nhanh h¬n vµo ®Çu thÕ kû XXI" - N©ng cao tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt vµ ®æi míi c«ng nghÖ trong tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô nh»m t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm vµ dÞch vô víi chÊt lîng tèt h¬n, chi phÝ thÊp h¬n, lîi nhuËn cao h¬n, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm h¬n. - Chó träng ¸p dông c«ng nghÖn võa cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt kü thuËt, võa cã hiÖu qu¶ cao vÒ kinh tÕ x· héi vµ b¶o vÖ ®îc m«i trêng. Thùc hiÖn ph¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc lao ®éng khoa häc trong tæ chøc qu¶n lý qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Néi dung cña qu¸ tr×nh øng dông tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÞi vµo c¸c ngµnh kinh tÕ 17 quèc d©n ë níc ta lµ: Thùc hiÖn c¬ khÝ ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ho¸ häc vµ sinh häc ho¸ lµ chö yÕu.§ång thêi tranh thñ ®i vµo kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®èi víi mét dè ngµnh, mét sè d©y chuyÒn, mét sè mÆt hµng cã nhu cÇu, cã ®iÒu kiÖn vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n cao. 3.1.2 Ph¸t triÓn ®ång thêi c¶ 3 lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô trong mét hÖ thèng më víi c¬ cÊu n¨ng ®éng, cã hiÖu qu¶ vµ chuyÓn dÞch theo híng CNH-H§H - N«ng nghiÖp lµ kh©u ®ét ph¸ cÇn ®îc ph¶ttiÓn theo híng ®a d¹ng ho¸, cã n¨ng suÊt chÊt lîng hiÖu qu¶ ngµy cµng cao, cã ®é bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ vµ sinh th¸i nh»m thùc hiÖn môc tiªu dïng trong níc, nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn, s¶nphÈm cho xuÊt khÈu vµ t¹o ra thÞ trêng réng lín cho tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô . - §Ó ph¸t huy vai trß c«ng nghiÖp ®èi víi n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh KTQD trong chÆng ®êng ®Çu cña qu¸ trinh CNH, híng ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp lµ : +Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn g¾n bã víi n«ng-l©m-ng nghiÖp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trong níc, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ph¸t huy lîi thÕ sinh th¸i , b¶i vÖ m«i trêng vµ tµi nguyªn. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo híng chiÕn lîc lµ: §i tõ s¬ chÕ lµ chñ yÕu, tiÕn toi tinh chÕ lµ chñ yÒu vµ thùc hiÖn chÕ biÕn sö dông tæng hîp nguyªn liÖu. Gi¶m dÇn vµ tiÕn tíi chÊm døt xuÊt khÈu s¶n phÈm díi d¹ng nguyªn liÖu th«. +Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu c¸c lo¹i hµng th«ng thêng, t¨ng møc ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao cö nh©n d©n vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu t¹o nhiÒu viÖc lµm, t¹o nguån tÝch luü ban ®Çu cho CNH - ¦u tiªn ph¸t triÓn ®i tríc c¸c ngµnh x©y dùng kÕt cÊu hä tÇng kü thuËt ( ®êng, cÇu cèng, ®iÖn, níc) phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. V× trong c«ng nghiÖp x©y dùng CNXH cña níc ta ®Ó kiÖn toµn c¸c bé phËn cña kiÕn tróc thîng tÇng x· héi suy ®Õn cïng còng phô thîc vµo viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cña x· héi . - C¸c ngµnh vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cÇn ®îc ph¸t triÎn m¹nh mÏ cíi mét c¬ cÊu ®a d¹ng, chÊt lîng ngµy cµng cao, tr×nh ®é cgµy cµng c¨n minh hiÖn ®¹i ®Ó khai th¸c tèt nhÊt mäi nguån lùc. Ph¸t triÓn nhanh vµ ®i th¼ng vµo hiÖn ®¹i víi mét sè l¹i ho¹t ®éng dÞch vô cÇn ph¶i u tiªn vµ cã ddiÒu kiÖn 18 ph¸t triÓn mang l¹i hiÖu qu¶ KTQD nh c¸c dÞch vô : Ng©n hµng, du lÞch quèc tÕ, xuÊt khÈu, vËn t¶i hµng kh«ng, bu chÝnh viÔn th«ng... - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ níc ta theo híng CNH kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ thay ®æi tèc ®ä vµ uû träng cña c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô trong c¬ cÊu chung cña nÒn KTQD, trong ®ã cÇn t¨ng tû träng vµ tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, dÞch vô mµ lµ ph¶i t¹o ra sù thay ®æi vÒ chÊt lîng c¬ cÊu vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi ngµnh. N«ng nghiÖp ph¶i chuyÓn tõ ®éc canh lóa lµ chñ yÕu sang ®a s¹ng ho¸ theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, cã n¨ng suÊt, chÊt lîng,hiÖu qu¶ ngµy cang cao, C«ng nghiÖp chuyÓn tõ khai th¸c vµ s¬ chÕ lµ chñ yÕu víi hiÖu qu¶ thÊp sang mét nÒn c«ng nghiÖp ®a ngµnh vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi cao, trong ®ã c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ chñ yÕu víi hiÖu qu¶ thÊp sang mét nÌn c«ng nghiÖp ®a ngµnh vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cao, trong ®ã c«ng nghiÖp chÕ biÕn cÇn ®îc ph¸t triÓn nhanh hn c¸c ngµnh kh¸c. DÞch vô:Ph¸t triÓn cã hÖ th«ng, theo híng v¨n minh, hiÖn ®¹i. 3.2 BiÖn ph¸p : 3.2.1 BiÖn ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn c«ng nghÖ theo híng CNH-H§H - æn ®Þnh vµ më réng quy m« thÞ trêng c«ng nghÖ +Trong ®iÒu kiÖn " n¨ng lùc nghiªn cøu triÓn khai, ®¸nh gi¸, lùa chän c«ng nghÖ cßn nhiÒu h¹n chÕ "(nghÞ quyÕt trung ¬ng 7) vµ phï hîp víi quy luËt chung cña nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn, trong m«i trêng thuËn lîi nhÊt cho viÖc nhËp khÈu c«ng nghÖ. Trong bèi c¶nh hiÖn nay ë níc ta, cÇn chó ý vÒ ®Çu t níc ngoµi, vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ níc ngoµi vµo ViÖt Nam. +G¾n liÒn víi c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch ®«id víi c«ng nghÖ nhËp còng xÇn t¹o sù kÝch thÝch cÇn thiªts ®èi víi c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt trong níc. NÕu nhËp khÈt nhiÒu, sù phô thuéc nÆng nÒ vµo nguån cung c«ng nghÖ níc ngoµi mµ kh«ng cã n¨ng lùc néi sinh ë trong nuøc lµm c¬ së ®Ó tiÕp thu, øng dông. NhËp khÈu kü thuËt sÏ ch¼ng ®em l¹i kÕt qu¶ bao nhiªu nÕi kh«ng cã ®îc kh¶ n¨ng söa ®æi, c¶i tiÕn kü thuËt ®ã ®Ó ¸p dông trong níc. §iÒu quan träng ®¸ng lu ý trong c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p tæ chøc qu¶n lý ®èi víi sù ph¸t triÒn c«ng nghÖ hiÖn nay lµ sù thiÒu phèi hîp vµ ®ång bé gi÷a c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch nhËp c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt c«ng nghÖ ë trong níc. +Nh vËy khuyÕn khÝch nhËp vµ b¶o hé n©ng ®ì c«ng nghÖ s¶n xuÊt trong níc lµ 2 mÆt kh«ng thÓ t¸ch rêi cña cïng mét vÊn ®Ò. §©y còng ph¶i lµ mét quan ®iÓm c¬ b¶n trong thiÕt kÕ ®ång bé chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p kÝch thÝch cung vÒ c«ng nghÖ. 19 - §æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ khuyÕn khÝch ®éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ ho¹t ®éng phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt ë tÊt c¶ mäi kh©t, mäi lÜnh vùc, vµ ®Þa bµn. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1992th× 94,4% sè c¸n bä khoa häc c«ng nghÖ ë níc ta lµm viÑc t¹i c¸c c¬ quan trung ¬ng, 5,4%ë c¬ quan tØnh vµ 0,4%lµm viÖc t¹i huyÖn. Trong ®ã 89,3%c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ lµm viÖc ë c¸c c¬ quan trung íng ë thµnh phè, ®« thÞ. Nguyªn nh©n chÝnh lµ c¬ chÕ hiÖn t¹i hÇu nh kh«ng khuyÕn khÝch c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ lµm vÑc ë nh÷ng kh©u, ®Þa bµn trùc tiÕp c¾n víi s¶n xuÊt. Theo tónh to¸n th× ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu CNH-H§H ph¶i xóc tiÕn tæ chøc l¹i lùc lîng khoa häc c«ng nghÖcña ®Êt nín ®Õn n¨m 2000 cã tíi 50% cµn bé khoa häc c«ng nghÖ trùc tiÕp t¹i khu vùc doanh nghiÖp. - Nhµ níc tËp trung x©y dùng mét sè khu c«ng nghÖ cao vµ c¸c trung t©m øng dông c«ng nghÖ míi. §ã chÝnh lµ h¹t nh©n c¬ së nghiªn cøu thö nghiÖm thÝch nghi vµ øng dông c«ng nghÖ phï hîp víi kiÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt níc, cña ®Þa ph¬ng vµ lµ mét nguån ph¸t triÓn cung cÊp c«ng nghÖ cao cho c¸c híng ph¸t triÓn s¶n xuÊt u tiªn cña nÒn kinh tÕ. 3.2.2. Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn phôc vô sù nghiÖp CNH-H§H vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ : a. Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn -Huy ®éng vèn trong níc: Vèn trong níc cã thÓ huy ®éng qua nhiÒu kªnh nh: ng©n s¸ch nhµ níc, doanh nghiÖp, ng©n hµng, d©n c...Trong ®ã nguån vèn trong d©n c vµ doanh nghiÖp vµ quan träng nhÊt bëi v× khu vùc nµy lµ n¬i t¹o ra vµ tÝch luü vån lµ nguån nguyªn thuû ®Ó t¹o ra vèn cho ng©n s¸ch vµ cho hÖ thèng tÝnh dông . §Ó huy ®éng vèn trong níc phôc vô cho nhu cÇu CNH-H§H th× ngoµi viÖc t¹o ra c¸c diÒu kiÖn c¬ b¶n nh hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý, b¶o vÖn quyÒn lîi cña ngêi ®Çu t, khèng chÐ l¹m ph¸t vµ gi÷ møc th©m hôt ng©n s¸ch thÊp, khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iªï ®ã cÇn cÇn thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p sau: +Coi tiÕt kiÖm lµ quèc s¸ch, chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm ph¶i ®îcqu¸n triÖt trong c¶ lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt vµ tiªu dïng trong c¶ khu vùc nhµ níc c¸c doanh nghÖp vµ c¸c tÇng líp d©n c. ChÝnh phñ cÇn ¸p dông mét lo¹u c¸c biÖn ph¸p vÒ ng©n s¸ch thuÕ kho¸, kiÓm so¸t nhËp khÈu, dµnh ngu«ng vèn lín cho CNH-H§H cô thÓ t¨ng thuÕ ®¸nh vµo hµng xa xØ kh«ng cÇn thiÕt, kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ nhiÖn nay. 20