LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
thời giải thích rõ yêu cầu của bảo hiểm để họ kê khai đầy đủ mới cấp đơn bảo
hiểm.
Phải xem xét kỹ tính chất và phương thức xếp dỡ của từng mặt hàng có
phù hợp với điều kiện bảo hiểm mà khách hàng lựa chọn không để giải thích và
yêu cầu khách hàng điều chỉnh lại cho thích hợp với mặt hàng đó. Trên giấy yêu
cầu bảo hiểm phải đòi hỏi khách hàng trả lời được các nội dung yêu cầu của
phòng Kế toán- tài vụ quy định nhằm giúp phòng làm đủ các thủ tục thu phí một
cách nhanh chóng.
Lưu ý: Giấy yêu cầu bảo hiểm phải có đẩy đủ tên, dấu và chữ ký của khách
hàng. Giấy chứng nhận bảo hiểm phải đánh máy đủ 08 bản. cần xem kỹ tên tàu
vận chuyển (nếu là tàu vận chuyển), phải yêu cầu khách hàng kê khai quốc tịch
tàu, tuổi tàu. Nếu là tàu già phải thu thêm phí như đã quy định trong biểu phí bảo
hiểm. Trường hợp trị giá hàng bảo hiểm cao trên mức quy định phân cấp của
công ty, trước khi cấp đơn cần thông báo và trao đổi ý kiến với phòng tái bảo
hiểm để có kế hoạch phân tán rủi ro.
Bước 2 : Vào sổ cấp đơn, lấy số đơn và xếp chuyến tàu:
Sau khi kiểm tra xong các chứng từ liên quan nếu hợp lệ thì vào sổ cấp đơn
theo từng danh mục ghi trong sổ. Sổ đơn bảo hiểm lấy theo sổ thứ tự trong sổ cấp
đơn. Xếp chuyến tàu theo số thứ tự trong sổ đăng ký số tàu.
Lưu ý: Thông thường luồng Châu Á đi trong khoảng 20-30 ngày làm một
chuyến.
Luồng Châu Âu tàu đi trong khoảng 2-4 tháng làm 1 chuyến.
Số đơn bảo hiểm và số chuyến tàu ghi rõ trong đơn, số chuyến ghi trước
và số đơn bảo hiểm ghi sau.
Ví dụ: Số đơn bảo hiểm là 100, số tàu là 8 thì ghi: 8/100
Bước ba: Tính phí bảo hiểm sửa đổi và huỷ đơn bảo hiểm.
Trước khi tính phí bảo hiểm phải xác định số tiền bảo hiểm.
Số tiền bảo hiểm được tính theo công thức:
CIF
=
C+F
1-R
Trong đó: C- là giá trị hàng hoá theo giá FOB
F- là cước phí vận chuyển
R- là tỷ lệ phí bảo hiểm
Trong trường hợp khách hàng nhập theo giá FOB, nếu họ không xác định rõ
được phí vận tải thì bảo hiểm ước tính như sau: đối với luồng Châu Á cước phí
bïi v¨n khoa
41
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
vận tải F=5% giá FOB và luồng Châu Âu là F=10% giá FOB. R áp dụng cho
từng mặt hàng tuỳ theo từng điều kiện bảo hiểm. R=R1+R2 trong đó R1 bao gồm
tỷ lệ phí chính + tỷ lệ phí theo luồng. R2 là tỷ lệ phí phụ - tỷ lệ phí phụ được cộng
thêm khi khách hàng mua thêm các điều kiện bảo hiểm phụ như bảo hiểm chiến
tranh, bảo hiểm đình công, thiếu nguyên kiện, thiếu hụt trọng lượng...
Lưu ý: Mỗi một mặt hàng có tỷ lệ phí bảo hiểm khác nhau tuỳ theo từng
điều kiện bảo hiểm. Do đó, khi tính phí phải xem xét kỹ tính chất của từng mặt
hàng, điều kiện bảo hiểm mà khách hàng lựa chọn có phù hợp với quy định của
bảo hiểm đối với mặt hàng đó không, trên cơ sở đó để xác định tỷ lệ phí cho
chính xác. Phí bảo hiểm được tính trên cơ sở số tiền bảo hiểm và tỷ lệ phí bảo
hiểm: I = CIF * R
Trong trường tàu già khi tính phí bảo hiểm sẽ tính như sau:
CIF
=
C+F
1-R
I = CIF * R/
R=R1+R2
R/=R1+R2+R3
Trong đó R3 là tỷ lệ phí tàu già.
Trường hợp khách hàng xin điều chỉnh trị giá bảo hiểm như điều chỉnh giá
FOB, CF, cước phí vận tải và điều kiện bảo hiểm thì phải tính lại giá CIF và phí
bảo hiểm bằng hình thức cấp cho khách hàng 4 giấy sửa đổi bổ sung và thu lệ phí
sửa đổi đơn. Phần chênh lệch tăng đề nghị khách hàng thanh toán thêm phí, phần
chênh lệch giảm bảo hiểm sẽ hoàn lại phí cho khách hàng. Trừ trường hợp điều
chỉnh số B/L, trọng lượng.
Lưu ý: Trước khi làm sửa đổi bổ sung phải yêu cầu khách hàng gửi lại toàn bộ
đơn bảo hiểm đã cấp để điều chỉnh. Sau khi làm xong giấy sửa đổi bổ sung phải
ghi rõ trên đơn các giấy tờ sửa đổi để bộ phận bồi thường dễ xem xét. Sau đó gửi
trả lại đơn của khách hàng kèm theo giấy sửa đổi.
Nếu khách hàng yêu cầu huỷ đơn phải xem xét rõ lý do, sau đó cấp cho khách
hàng giấy sửađổi: Huỷ đơn, hoàn trả lại cho khách hàng toàn bộ số phí đã thu và
trừ lệ phí huỷ đơn đồng thời thu hồi lại toàn bộ đơn gốc đã cấp để huỷ bỏ đi. Đơn
thu lại phải huỷ ngay để tránh nhầm lẫn. Giấy sửa đổi bổ sung in ra thành 06 bản
(1 bản lưu kèm theo công văn yêu cầu sửa đổi của khách hàng, 1 bản gửi cho Tái
bảo hiểm, 1 bản trả khách hàng). Trường hợp:
bïi v¨n khoa
42
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
- Yêu cầu khách hàng thanh toán thêm phí: đưa Tài vụ 3 bản
- Hoàn phí và huỷ đơn: đưa Tài vụ 2 bản
- Điều chỉnh tên tàu: đưa Tài vụ một bản
Sau khi lập đơn, kiểm tra lại và đóng dấu “thu phí bảo hiểm bằng ngoại tệ”
hoặc “thu phí bảo hiểm bằng đồng Việt Nam” lên đơn theo yêu cầu thanh toán
phí của khách hàng.
Bước 4: Giao chứng từ cho các bộ phận liên quan:
Sau khi thực hiện 3 bước trên, đánh máy, trình ký và đóng dấu xong chứng
từ được phân ra như sau: bản gốc viết tay (bản đầu tiên) lưu phòng Nghiệp vụ, 3
bản lưu phòng Tài vụ, 1 bản gửi Tái bảo hiểm, nếu chi nhánh cấp đơn thì gửi 1
bản cho công ty còn lại trả cho khách hàng.
Đối với hàng hoá xuất khẩu: bao gồm 4 bước sau:
Bước 1: Kiểm tra chứng từ- tương tự như bước 1 đối với hàng hoá nhập khẩu.
Lưu ý: - Đối với hàng hoá xuất khẩu chỉ bảo hiểm bằng ngoại tệ không bảo
hiểm bằng đồng Việt Nam.
- Đơn bảo hiểm hàng hoá xuất khẩu và giấy sửa đổi bổ sung phải đánh máy
bằng tiếng Anh hoặc tiếng Pháp.
- Phải chú ý đến “điều kiện bảo hiểm” do khách hàng đề nghị. Nếu theo tín
dụng thư (L/C- Letter of credits) thì phải làm đúng tín dụng thư đã mở, nhưng
nếu điều kiện đề nghị có những điểm bất hợp lý hoặc vượt quá phạm vi trách
nhiệm thông thường của công ty thì phải sửa lại (nếu việc sửa lại đó không mâu
thuẫn với thư tín dụng về cơ bản) hoặc hỏi lại người mua hàng ở nước ngoài.
- Đối với hàng xuất tư nhân của các đại sứ quán phải yêu cầu khách hàng
cung cấp “bản kê chi tiết hàng hoá” và trị giá tiền của mỗi loại. Chỉ bảo hiểm
theo điều kiện “mọi rủi ro” cho các loại hàng hoá mới, đối với hàng cũ bảo hiểm
theo điều kiện C. Trước khi chấp nhận bảo hiểm phải yêu cầu khách hàng cho
xem cụ thể hàng hoá và bao bì để xác định trị giá hàng hoá và điều kiện bảo
hiểm. Giấy chứng nhận bảo hiểm chỉ cần in 06 bản là đủ.
Bước 2: Vào sổ cấp đơn
Sau khi kiểm tra các chứng từ có liên quan, nếu hợp lệ thì vào sổ cấp đơn
theo từng danh mục ghi trong sổ. Số đơn bảo hiểm đã được in sẵn trên đơn nếu
chỉ cần đánh máy thêm ký hiệu của địa phương đó để nghiệp vụ tiện theo dõi.
bïi v¨n khoa
43
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
Ví dụ: Đơn do chi nhánh TP. HCM cấp, số đơn bảo hiểm là 1580 thì ghi như
sau:1580-HX/HCM/95
Bước 3: Tính phí bảo hiểm và huỷ bỏ đơn bảo hiểm
Số tiền bảo hiểm hàng hoá xuất khẩu chính là giá CIF mà khách hàng kê
khai trên giấy yêu cầu bảo hiểm cộng thêm 10% lãi dự tính hay 10%CIF. Vì vậy
phí bảo hiểm được tính theo công thức (CIF + 10%CIF)* R trong đó R là tỷ lệ
phí bảo hiểm được tính theo từng luồng, theo từng điều kiện bảo hiểm và chủng
loại hàng hoá.
Lưu ý:- Đối với hàng xuất của đại sứ quán các nước đóng tại Việt Nam, số tiền
bảo hiểm chính là giá trị hàng hoá mà khách hàng kê khai cộng thêm 10%.
- Trường hợp khách hàng xin điều chỉnh giá trị bảo hiểm, điều kiện bảo hiểm thì
phải tính lại giá CIF và phí bảo hiểm bằng hình thức cấp cho khách hàng 1 giấy
sửa đổi bổ sung.
- Điều chỉnh số B/L, trọng lượng và huỷ đơn cách thức tương tự như hàng nhập ở
bước 3.
Bước 4: Giao chứng từ cho các bộ phận liên quan
Sau khi thực hiện 3 bước trên, nộp đơn trình ký và không cần đóng dấu
tròn, chứng từ được phân ra như sau: 3 bản đầu giao cho khách hàng, 1 bản lưu
Nghiệp vụ, 3 bản giao cho Tài vụ, 1 bản giao cho Tái bảo hiểm.
Lưu ý: - Đối với hàng xuất của đại sứ quán các nước đặt tại Việt Nam thì chứng
từ đưa sang Tài vụ chỉ cần 1 bản để theo dõi tiền về.
- Khi giao chứng từ cho các bộ phận liên quan phải ghi vào sổ giao chứng từ và
có ký nhận.
- Đối với hàng xuất 3 bản đầu giao cho khách hàng không được ghi tỷ lệ phí bảo
hiểm và phí bảo hiểm chỉ cần ghi giá CIF là đủ.
- Đơn giao cho tái bảo hiểm đưa qua bộ phận thống kê của phòng vào sổ thống
kê sau đó mới đưa sang tái bảo hiểm.
- Bản nghiệp vụ giữ để lưu theo từng chi nhánh và phân theo từng tàu. Mỗi cán
bộ nghiệp vụ cuối tháng/quý/năm phải nắm được sổ phí thu của từng khách hàng
mà mình phụ trách và tổng kim ngạch hàng nhập và xuất qua bảo hiểm trong
tháng đó của khách hàng để phân tích, đánh giá được tình hình kinh doanh.
bïi v¨n khoa
44
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
Là công ty cổ phần đầu tiên trong ngành bảo hiểm, PJICO có thế mạnh là
các cổ đông có lượng hàng hoá xuất nhập khẩu hàng năm khá lớn (Tổng công ty
xăng dầu Việt Nam - Petrolimex, Tổng công ty thép Việt Nam - VSC). Vì vậy
ngay từ năm đầu tiên hoạt động (tháng 06/1995) nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá
xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển đã chiếm tỷ trọng lớn trong tổng
doanh thu hoạt động kinh doanh của PJICO và từ đó tới nay nghiệp vụ này đã
không ngừng tăng trưởng và phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu. Nhờ có sự
ủng hộ, trợ giúp của các Bộ, Ngành liên quan, các tổ chức kinh tế, sự chỉ đạo
đúng đắn kịp thời của các cấp lãnh đạo PJICO và đặc biệt là sự cố gắng phấn đấu
nỗ lực của toàn thể cán bộ nhân viên công ty, sau hơn 6 năm hoạt động trong thị
trường cạnh tranh, nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển
bằng đường biển của PJICO đã đạt được lượng doanh thu phí khá lớn. Tỷ trọng
trung bình chiếm từ 15%-20% trong tổng doanh thu phí bảo hiểm của toàn công
ty và chiếm khoảng hơn 2% tổng doanh thu phí bảo hiểm của toàn thị trường. Cụ
thể ta có:
bïi v¨n khoa
45
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
Để phân tích một cách cụ thể và chi tiết, ta tính một số chỉ tiêu sau:
Bảng 7: Bảng chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động khai thác bảo hiểm hàng
hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển ở PJICO từ 1995-2000.
Chỉ tiêu
1995
1996
1997
1998
1999
2000
1.Số tiền BH bình quân
một đơn cấp(Triệu:VND)
1.146
1.159
1.588
1.546
1.586
2.296
2.Tốc độ tăng DT phí BH
(%)
-
204,2
55,7
66,0
26,1
15,3
3.Tốc độ tăng KNHH
tham gia BH (%)
-
180
70,8
49,8
22,7
54,6
4.Tốc độ tăng (giảm) tỷ
lệ phí BH bình quân (%)
-
8,7
(8,9)
10,7
2,7
(25,5)
Qua bảng số liệu trên ta có thể nhận xét rằng hoạt động khai thác bảo hiểm
hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển ở PJICO đạt kết quả
tương đối cao. Trước hết là số đơn cấp hàng năm tăng nhanh, nếu như 6 tháng
năm 1995 chỉ khai thác được 427 đơn cấp thì đến năm 2000 con số này đã đạt tới
2.896 đơn. Cùng với sự biến động về tỷ lệ phí bảo hiểm trên toàn thị trường nói
bïi v¨n khoa
46
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
chung và của công ty nói riêng thì số tiền bảo hiểm bình quân một đơn cấp có xu
hướng tăng dần qua các năm, điều này được thể hiện: năm 1995 số tiền bảo hiểm
bình quân một đơn cấp là 1.146 triệu nhưng đến năm 2000 số tiền bảo hiểm trong
một đơn cấp đạt tới 2.296 triệu lớn gấp 2 lần năm 1995, điều đó chứng tỏ PJICO
ngày càng thu hút được nhiều hợp đồng bảo hiểm có giá trị cao của các khách
hàng lớn. Mặt khác ta thấy tốc độ tăng doanh thu phí bảo hiểm và tốc độ tăng
kim ngạch hàng hoá tham gia bảo hiểm đều có xu hướng giảm dần và tốc độ tăng
doanh thu phí bảo hiểm bình quân 1995/2000 (1) lại nhỏ hơn tốc độ tăng kim
ngạch hàng hoá tham gia bảo hiểm bình quân trong cùng thời kỳ(2)nhưng sự
chênh lệch này là tương đối nhỏ. Nguyên nhân của sự chênh lệch này là do
PJICO đã điều chỉnh tỷ lệ phí bảo hiểm phù hợp với sự biến động của thị trường.
Quá trình điều chỉnh tỷ lệ phí làm cho tỷ lệ phí có xu hướng chung là giảm xuống
từ 1995/2000 (từ 0,3795% xuống còn 0,3187%). Nhìn vào bảng chỉ tiêu đánh giá
ta có thể thấy rằng chiến lược khai thác của PJICO là hết sức linh hoạt và có hiệu
quả đặc biệt là việc điều chỉnh tỷ lệ phí bảo hiểm qua các năm cho phù hợp với
tình hình chung của toàn thị trường bảo hiểm. Điều chỉnh tỷ lệ phí lần 1 năm
1997 giảm 8,9% so với năm 1996 do nhiều nguyên nhân, cơ bản là do hai nguyên
nhân sau: chủ quan là do chiến lược phát triển của công ty và khách quan là do
cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ khu vực Châu Á. Ảnh hưởng đến toàn bộ nền
kinh tế trong nước, khu vực và trên thế giới. Mặc dù tỷ lệ phí giảm song doanh
thu phí bảo hiểm không những không giảm xuống mà còn tăng 55,7% so với năm
1996. Có sự tăng lên của tổng doanh thu phí trong khi tỷ lệ phí giảm xuống là do
tổng kim ngạch hàng hoá tham gia bảo hiểm tăng lên (70,8%) và do tốc độ tăng
này lớn hơn nên có thể bù đắp được phần doanh thu giảm đi do giảm tỷ lệ phí
bảo hiểm. Điều chỉnh giảm tỷ lệ phí lần hai năm 2000 so với năm 1999 xuống
còn 0,3187 năm 2000 do có sự cạnh tranh gay gắt giữa các công ty bảo hiểm trên
thị trường và do tỷ lệ tổn thất năm 1998, 1999 đã giảm xuống dẫn đến tỷ lệ bồi
thường giảm theo. Và cũng tương tự lần 1 mặc dầu tỷ lệ phí bảo hiểm bình quân
giảm mạnh song tổng doanh thu phí bảo hiểm tăng lên 15,3% tức là tăng thêm
2.750 triệu đồng. Có sự tăng lên của doanh thu phí bảo hiểm này là do sự điều
chỉnh tỷ lệ phí bảo hiểm đã thu hút thêm được đông đảo khách hàng tham gia bảo
hiểm tại công ty làm cho kim ngạch hàng hoá tham gia bảo hiểm tăng 54,6% bù
đắp được phần doanh thu phí giảm do tỷ lệ phí bảo hiểm giảm do tỷ lệ phí giảm.
Lại lấy ví dụ quá trình điều chỉnh tỷ lệ phí bảo hiểm năm 1998 tăng 10,7% so với
năm 1998, tỷ lệ thu phí tăng lên do rất nhiều nguyên nhân nhưng trong đó chủ
(1)
trong đó :73,46%
) là 75,58%
(2
bïi v¨n khoa
47
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
yếu do tình hình tổn thất năm 1996, 1997 là rất lớn dẫn đến tỷ lệ bồi thường rất
cao. Mặc dù tỷ lệ phí bảo hiểm tăng nhưng kim ngạch tham gia bảo hiểm không
những không giảm mà còn tăng 49,8%, kéo theo tổng doanh thu phí bảo hiểm
tăng tới 66% bù đắp được các khoản chi phí kinh doanh trong đó có khoản chi
chính là bồi thường tổn thất, ngoài ra còn có các khoản chi khác như chi quỹ dự
phòng, đề phòng và hạn chế tổn thất, chi quản lý... điều đáng nói ở đây là tổng
doanh thu phí bảo hiểm năm 1998 tăng lên không hoàn toàn là vì tỷ lệ phí bảo
hiểm tăng mà chủ yếu là do kim ngạch hàng hoá trong bảo hiểm tăng rất nhanh
49,48% cao hơn rất nhiều so với tốc độ tăng của tỷ lệ phí 10,7%.
Từ sự phân tích ở trên ta có thể nhận định rằng biểu phí mà PJICO tính
toán đưa ra là rất linh hoạt, phù hợp với nhu cầu của khách hàng cũng như sự
biến động đa dạng của thị trường bảo hiểm và của toàn bộ nền kinh tế. Do đó đã
góp phần làm tăng doanh thu từ phí bảo hiểm hay nói cách khác số lượng hàng
hoá xuất nhập khẩu được bảo hiểm tại PJICO ngày càng nhiều, uy tín của công
ty đối với khách hàng ngày càng cao.
Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đạt được, PJICO còn rất nhiều tồn tại
và khó khăn trong quá trình thực hiện chiến lược khai thác của mình. Trước hết
ta thấy rằng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước đang tăng dần qua các
năm, hoạt động ngoại thương đang có xu hướng phát triển mạnh, đẩy nhanh tiến
trình hội nhập nền kinh tế vào nền kinh tế khu vực và kinh tế thế giới trong xu
thế khu vực hoá, toàn cầu hoá đang diễn ra hết sức mạnh mẽ và sôi động như
hiện nay. Mặc dù nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu của PJICO có
tăng trưởng và phát triển song tỷ lệ kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hoá tham
giam bảo hiểm ở PJICO so với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hoá lại rất
thấp chỉ khoảng 2%. Điều này không chỉ đặt ra đối với riêng PJICO mà đang là
vấn đề chung của toàn thị trường bảo hiểm Việt Nam hiện nay, ngoài số lượng
khách hàng trong cổ đông là những khách hàng truyền thống chủ yếu quen thuộc
đối với PJICO là các tổng công ty, một số đơn vị nhà nước kinh doanh xuất nhập
khẩu hàng hoá, trong đó cơ cấu mặt hàng được bảo hiểm chưa đa dạng chủ yếu là
hàng lương thực thực phẩm, hàng tiêu dùng... vì vậy giá trị bảo hiểm không cao
và rủi ro tổn thất rất lớn. PJICO chưa thực sự hấp dẫn đối với các doanh nghiệp,
đơn vị kinh doanh xuất nhập khẩu có vốn đầu tư nước ngoài vì vậy họ chủ yếu
tham gia bảo hiểm ở các công ty nước ngoài có khả năng tài chính lớn uy tín và
chất lượng cao. Mặt khác PJICO chưa thực sự tuyên truyền bám sát khách hàng
chưa thâm nhập được vào quá trình đàm phán các hợp đồng vay nợ, liên doanh
bïi v¨n khoa
48
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
đầu tư với nước ngoài để đấu tranh giành lại quyền lợi cho phía mình. Sự phối
hợp giữa PJICO với các doanh nghiệp bảo hiểm khác để khai thác mở rộng thị
trường, thu hút khách hàng còn hạn chế chưa thống nhất đánh giá được các tồn
tại cần khắc phục và cần phải cải thiện hơn nữa của ngành bảo hiểm. Chưa
nghiên cưú để tham mưu cho các cơ quan quản lý có những chủ trương, giải
pháp giúp đỡ hoặc tổ chức hội nghị phối kết hợp với các chủ hàng, chủ doanh
nghiệp đặc biệt trong lĩnh vực xuất khẩu (có những trận địa còn bỏ trống như mặt
hàng dầu thô kim ngạch xuất khẩu hơn 1 tỷ USD hàng năm vẫn bảo hiểm 100%
ở nước ngoài).
Những khó khăn tồn tại trên ở PJICO một phần cũng là khó khăn của toàn
bộ thị trường bảo hiểm và toàn bộ nền kinh tế do vị thế nền kinh tế nước ta trên
thương trường quốc tế chưa cao nên trong quan hệ ngoại thương ta thường phải
chịu sức ép nhập khẩu theo giá CIF và xuất khẩu theo giá FOB hay CF, hàng hoá
của Việt Nam đang trong quá trình xâm nhập thị trường, sức cạnh tranh hạn chế
nên thế của ta chưa đủ để ép đối tác nước ngoài dành quyền mua bảo hiểm cho
phía Việt Nam. Ngoài ra do lượng hàng hoá nhập theo chương trình ODA (đã
giải ngân) chiểm khoảng 3-5% tổng kim ngạch nhập khẩu không khai thác được
do bên viện trợ đầu tư thu xếp bảo hiểm và hàng hoá nhập khẩu từ nguồn vốn đầu
tư nước ngoài chiếm 23%, mặt khác trình độ nghiệp vụ của các khai thác viên
bảo hiểm đòi hỏi thực tế về bảo hiểm của khách hàng trong nền kinh tế đang phát
triển như hiện nay của nước ta. Công tác thống kê nghiệp vụ, quản lý và đánh
giá rủi ro, xác định tỷ lệ phí, điều kiện, điều khoản áp dụng còn có những hạn
chế, do vậy mà nó chính là một trong những nguyên nhân làm cho công tác khai
thác của PJICO hiện nay chưa đạt được kết quả cao. Chính vì vậy trong những
năm tới PJICO cần phải đưa ra các biện pháp chiến lược khai thác bảo hiểm hàng
hoá xuất nhập khẩu phù hợp mới mẻ và thực hiện một cách tích cực triệt để nhằm
đạt được kết quả cao hơn vưà góp phần vào sự phát triển của công ty nói riêng và
thị trường bảo hiểm nói chung dự kiến phí bảo hiểm xuất nhập khẩu vận chuyển
bằng đường biển của PJICO năm 2001 tăng khoảng 15%-20% so với năm 2000.
2. Quy trình giám định hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường
biển ở PJICO.
Giám định tổn thất là việc làm của các chuyên viên giám định của người bảo
hiểm hoặc công ty giám định được người bảo hiểm uỷ quyền nhằm xác định mức
độ và nguyên nhân của tổn thất làm cơ sở cho việc bồi thường đồng thời qua việc
bïi v¨n khoa
49
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
giám định đó kịp thời đề xuất các biện pháp bảo quản và phòng ngừa thiệt hại
cho hàng hoá.
Quá trình giám định tổn thất được tất cả các công ty bảo hiểm Việt Nam
quy định rất chặt chẽ theo một quy trình giám định nhằm tiến hành đánh giá,
giám định tổn thất xảy ra cho hàng hoá một cách chính xác ít tốn kém nhất, đồng
thời đảm bảo quyền lợi cho cả hai bên: khách hàng và công ty bảo hiểm. Khi có
tổn thất xảy ra, các công ty bảo hiểm phải xem xét tổn thất đó có thuộc phạm vi,
trách nhiệm bảo hiểm của mình hay không và nếu có thì mức độ tổn thất là bao
nhiêu? thông thường các nguyên tắc chung của các công ty bảo hiểm khi tiến
hành giám định là:
- Bảo đảm giám định kịp thời, đầy đủ, trung thực, khách quan đảm bảo tốt
cho việc xét bồi thường sau này.
- Công ty bảo hiểm có thể trực tiếp giám định hoặc có thể chỉ định đại lý
giám định của mình ở trong nước hay quốc tế hoặc thuê các công ty giám định
trong và nước ngoài như: Vinacontrol, Davidcontrol, FCC, Craw Ford (công ty
tính toán tổn thất lớn nhất Châu Á của Mỹ)...Đây là xu hướng phổ biến của các
công ty bảo hiểm hiện nay.
- Trừ trường hợp đặc biệt nhiệm vụ chính của giám định hàng hoá là giám
định và thực hiện công tác đề phòng và hạn chế tổn thất hàng hoá được bảo hiểm.
Ở PJICO, quy trình giám định hàng hoá xuất nhập khẩu bị tổn thất đã được
ban hành kèm theo quyết định số 113/BH-HH ngày 15/07/1995 của Tổng giám
đốc PJICO. Nhìn chung, khi tiến hành một vụ giám định hàng hoá vận chuyển bị
tổn thất giám định viên cần thực hiện công việc theo trình tự sau:
- Chấp nhận yêu cầu giám định
- Tiến hành giám định
- Lập biên bản giám định
- Cung cấp biên bản giám định và thu phí giám định
2.1. Chấp nhận yêu cầu giám định
Khi xảy ra tổn thất người được bảo hiểm phải gửi ngay yêu cầu giám định
đến công ty bảo hiểm bằng bất kỳ hình thức nào nhưng sau đó buộc phải bằng
văn bản để lưu trữ hồ sơ giám định. Giấy yêu cầu giám định này là thủ tục cơ bản
và cần thiết cho việc thực hiện một vụ giám định và là căn cứ để đề nghị người
yêu cầu giám định thanh toán phí giám định. Thông thường giấy yêu cầu giám
định bao gồm các nội dung sau:
- Tên, địa chỉ người hoặc tổ chức yêu cầu giám định
bïi v¨n khoa
50
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
- Tên hàng
- Số lượng, khối lượng hàng hoá cần giám định
- Nội dung yêu cầu giám định
- Thời gian, địa điểm yêu cầu giám định
Giám định bảo hiểm chỉ được chấp nhận yêu cầu giám định trong những
trường hợp xảy ra tai nạn, có tổn thất, thuộc phạm vi trách nhiệm bảo hiểm. Vì
vậy, đối với những trường hợp phát hiện không thuộc phạm vi trách nhiệm bảo
hiểm cần có ý kiến ngay để người nhận hàng có thể nhanh chóng yêu cầu cơ quan
giám định ngoại thương giám định, bảo đảm việc đòi bồi thường người bán hàng
hoặc người thứ ba có trách nhiệm trực tiếp. Với những trường hợp thuộc phạm vi
trách nhiệm bảo hiểm có thể yêu cầu giám định khi xét thấy có đủ điều kiện sau
đây:
Các chứng từ người yêu cầu giám định phải xuất trình:
- Vận tải đơn đường biển (B/L)
- Giấy chứng nhận bảo hiểm (đặc biệt đối với trường hợp hàng do người
nước ngoài bảo hiểm )
- Hoá đơn thương mai
- Giấy kê chi tiết hàng hoá (Packing list, Specification)
- Các chứng từ giao nhận hàng hoá giữa tàu và cảng, COR, hoặc biên bản
giao nhận người chuyên chở.
Tuỳ từng trường hợp, cần yêu cầu cung cấp hoặc tìm kiếm các giấy tờ liên
quan như sau:
- Giấy chứng nhận hàng hoá hư hỏng
- Thư dự kháng (thư từ khiếu nại người thứ ba)
- Báo cáo hải sự hoặc trích sao nhật ký hàng hải (Sea-protest).
Khi sử dụng các giấy tờ cần cân nhắc đối chiếu các giấy tờ với thực hàng,
đối chiếu giữa các loài giấy tờ để tránh nhầm lẫn trong mọi vụ giám định và cũng
là để có thêm điều kiện xác định nguyên nhân được chính xác hơn (về số lượng,
loại hàng, trách nhiệm người bán, trách nhiệm người vận tải, tìm kiếm những ghi
chú trên vận tải đơn)
Công tác chuẩn bị hiện trường cần xét tới:
- Thời gian và địa điểm yêu cầu giám định.
- Yêu cầu sẵn sàng giám định (hàng xấu hỏng để riêng hay còn lẫn với hàng
tốt)
bïi v¨n khoa
51
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
- Sự có mặt của các bên liên quan
Tuỳ tình hình đặc điểm của mỗi cảng trong nước, tuỳ từng công ty bảo
hiểm sẽ có những quy định cụ thể để làm việc được thuận lợi đối với đại diện
người được bảo hiểm, nhưng nhất thiết không được trái với những nguyên tắc sau
đây:
- Chỉ giám định những trường hợp tổn thất xảy ra thuộc phạm vi bảo hiểm
và trong khi hợp đồng bảo hiểm đang còn hiệu lực.
- Hàng bị hư hỏng, mất mát cần được giám định ngay mà không dựa vào
thời hiệu bảo hiểm để chậm trễ yêu cầu giám định.
- Hàng có tổn thất sau khi dỡ khỏi tàu phải được giám định ngay tại cảng dỡ
hàng, hoặc tại kho cuối cùng nếu trước khi di chuyển từ tàu về kho cuối cùng đã
có biên bản ký kết với tàu, với cảng, ghi rõ số lượng và trạng thái hàng hoá bị tổn
thất.
- Định nghĩa về kho cuối cùng không được trái với quy tắc chung về bảo
hiểm hàng hoá vận chuyển bằng đường biển của công ty bảo hiểm hoặc điêù kiện
trong đơn bảo hiểm của nước ngoài trong trường hợp làm việc với danh nghĩa đại
lý giám định cho công ty bảo hiểm nước ngoài.
- Đối tượng giám định là hàng hoá được bảo hiểm có tổn thất rõ rệt hoặc có
hiện tượng nghi vấn tổn thất chứ không phải là hàng hoá nguyên đai, nguyên
kiện, có nghi vấn về số lượng hoặc phẩm chất không do ảnh hưởng của những rủi
ro từ bên ngoài tác động vào.
- Giám định bảo hiểm là giám định đối địch giữa người bảo hiểm và người
được bảo hiểm hoặc tuỳ trường hợp có thể có mặt của người thứ ba có trách
nhiệm đối với tổn thất (đại diện cho người chuyên chở). Người mua hàng của
ngoại thương (chủ hàng nội địa) không có quyền cản trở hoặc tranh chấp những
vấn đề có liên quan tới công việc giám định bảo hiểm.
2.2. Tiến hành giám định:
Sau khi nhận yêu cầu giám định và nghiên cứu kỹ các giấy tờ có liên quan,
đúng ngày đã hẹn giám định viên cần có mặt tại địa điểm như đã nêu trên để thực
hiện công việc giám định. Giám định viên cần mang theo các dụng cụ cần thiết
phục vụ cho việc giám định (cân, thước do, máy ảnh, máy tính, nhiệt kế) Công
việc giám định cần được tiến hành khẩn trương, ý kiến của giám định viên đưa ra
phải đảm bảo tính chất chính xác, hợp lý và nhất quán. Với những trường hợp
phải giám định kéo dài ngày, giám định viên phải bám sát hiện trường.
bïi v¨n khoa
52
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
Do không thể có mặt thường xuyên trong khi theo dõi giám định những lô
hàng hoá lớn tại các kho hàng hoặc trên tàu biển, giám định viên cần phải biết
chia và chọn thời gían thích hợp nhất để kiểm tra đúng lúc bảo đảm đuợc tình
hình và mức độ tổn thất tiêu biểu cho mỗi vụ. Muốn làm tốt được việc này, tại
mỗi cảng có hàng nhập về, các chi nhánh cần đề ra những nguyên tắc cụ thể và
phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan như: cảng, đại diện cho người được
bảo hiểm , các chủ hàng nội địa, đại lý tàu biển để ổn định quá trình tiến hành
giám định và đảm bảo tính chất trung thực trong các khâu giao nhận, kiểm đếm
và bảo quản hàng hoá được bảo hiểm. Phải có biện pháp giải quyết dứt điểm.
Trong mỗi vụ giám định cần chú ý tới các mặt sau đây trong mỗi bước kiểm tra:
* Kiểm tra bao bì cần chú ý:
- Xem lại bao bì và các mã hiệu ngoài để xác định được đúng đối tượng
giám định.
- Ký hiệu đề phòng tổn thất ngoài bao bì (phát hiện khả năng tổn thất có
nguyên nhân do thiếu loại ký hiệu này)
- Quy cách và chất lượng bao bì phù hợp với yêu cầu vận chuyển bằng
đường biển (hàng hỏng do khuyết tật của bao bì không)
- Bao bì cũ/ mới (có phù hợp với tập quán và điều kiện mua bán, vận
chuyện không)
- Vật liệu làm bao bì (hàng hỏng có phải do khuyết điểm của nguyên liệu
bao bì không).
- Và các chất liệu khác cần phát hiện để tìm ra khả năng tổn thất là do bao
bì hàng hoá hay còn do những nguyên nhân nào khác.
- Nếu bao bì có niêm phong kẹp chì thì cần kiểm tra kỹ xem có khác gì với
sự miêu tả trong chứng từ vận chuyển không.
* Kiểm tra bên trong kiện hàng cần chú ý:
- Cách sắp xếp và bao bì hàng hoá bên trong kiện hàng cũng như vật chèn,
lót (có phù hợp với tính chất hàng hoá không).
- Tính chất hàng hoá.
- Phát hiện các vết ướt, mốc, chỗ trống, vật lạ.
- Và các hiện tượng khả nghi khác để tìm ra nguyên nhân tổn thất có thể do
bao bì, chèn lót bên trong, khả năng mất mát, đóng thiếu hoặc nhầm hàng.
* Phân loại tổn thất và xác định mức độ tổn thất:
bïi v¨n khoa
53
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
Sau khi phát hiện các dấu vết khả nghi bên ngoài và trong kiện hàng, cần
phân loại và xác định mức độ tổn thất, khó phân loại và xác định có thể tham
khảo ý kiến của các chuyên viên mặt hàng được mời tham dự giám định.
Việc xác định mức độ tổn thất phải chính xác, hợp lý và thiết thực xác
định riêng số lượng từng loại hàng thiếu, xác định riêng hàng hỏng với mức độ
thiệt hại khác nhau tuỳ theo hiện trạng hàng hoá. Cân nhắc giá trị sử dụng và ước
tính giá bán hàng kém phẩm chất để tránh hiện tượng giảm giá không phù hợp.
Cần xác định mức độ tổn thất và mức độ giảm giá riêng kho hàng hoá hỏng do
những nguyên nhân khác nhau, thuộc các bên chịu trách nhiệm khác nhau và cần
có sự thoả thuận của người yêu cầu giám định. Trường hợp có tổn thất lớn và
phức tạp dễ gây ra tranh chấp khi xác định mức độ tổn thất cần lấy mẫu hàng hoá
(mẫu hàng tốt, mẫu hàng hỏng các loại). Tuỳ từng trường hợp có thể lấy mẫu một
lần hoặc nhiều lần có khoảng cách về thời gian thích hợp. Ngoài việc xác định
mức độ thiệt hại các lọai hàng hoá còn phải xác định các loại phí tổn của hàng,
chỉnh lý, sửa chữa và thay thế nếu cần trên cơ sở tính toán hợp lý.
Khi phân loại và xác định mức độ tổn thất cần chú ý:
+ Với trường hợp thiếu số lượng:
- Xác định trên cơ sở (số liệu) ghi trong giấy đóng gói và hoá đơn bán
hàng.
- Chỉ rõ kích cỡ, thể loại mặt hàng thiếu hụt so với giấy đóng gói.
- Xét khả năng đóng thiếu hàng hoặc đóng nhầm hàng từ kiện này sang
kiện kia.
- Với các mặt hàng như xe cộ, máy móc cần xét khả năng có những bộ
phận người khách hàng không gửi kèm theo hàng hoá đó.
+ Với trường hợp thiếu trọng lượng:
- Xét tới hao hụt tự nhiên, thuỷ phân và hợp chất.
- Xác định thiếu hụt trên cơ sở giấy chứng nhận của người bán hoặc trọng
lượng trung bình của mỗi kiện hàng tính theo số liệu ghi trên hoá đơn hay vận tải
đơn.
- Hàng hoá có trọng lượng đồng đều hay có chênh lệch giữa các bao, kiện.
- Bao bì có trọng lượng đồng đều hay có chênh lệch giữa các thùng, kiện
hàng của mỗi lô hàng.
- Kiểm tra cân và sử dụng được khi giám định.
+ Với trường hợp hàng bị hư hỏng:
- Xác định số lượng và trọng lượng của hàng hỏng.
bïi v¨n khoa
54
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
- Xét tới giá trị sử dụng theo đúng thứ loại hàng và khả năng đưa vào sử
dụng việc khác.
- Hàng được thay thế bộ phận, chỉnh lý, sửa chữa theo yêu cầu của giám
định viên sẽ được tính giảm giá sau khi chỉnh lý, thay thế bộ phận hoặc sửa chữa.
- Khi mức độ rủi ro của hàng hoá trong cùng một lô hàng có khác nhau thì
định mức riêng cho từng loại và nếu cần lấy mẫu riêng của từng loại.
- Với các mặt hàng thiết bị máy móc, cần xét tới ảnh hưởng của công suất
và độ bền của hàng hóa.
- Xét tới trường hợp của tổn thất bộ phận ảnh hưởng tới toàn bộ cố máy.
- Có biện pháp tích cực khắc phục tình trạng xác định tỷ lệ giảm giá mỗi lần
một khác ở các vụ có dạng tổn thất khác nhau.
- Phải có ý kiến tập thể lãnh đạo trước khi thừa nhận tổn thất toàn bộ.
- Tỷ lệ giảm giá được xác định trên cơ sở giá trị còn lại của hàng hoá đã bị
tổn thất (tỷ lệ giá bán hàng tổn thất và nguyên vẹn trên thị trường). Các mặt hàng
máy móc, thiết bị, ô tô thì chỉ xác định tổn thất thực tế.
* Xác định nguyên nhân tổn thất :
Xác định nguyên nhân tổn thất tức là xác định nguời chịu trách nhiệm gây
ra tổn thất cho hàng hoá. Để xác địng đúng nguyên nhân gây ra tổn thất cần tìm
hiểu, xem xét kĩ hiện trường, thu thập đầy đủ chứng từ và nghi nhận đầy đủ các
vấn đề liên quan ngay từ khi bắt đầu tới khi kết thúc giám định. Có thể xác định
nguyên nhân tổn thất trên cơ sở sau:
- Tính chất hàng hoá và bao bì hàng hoá.
- Đặc điểm phương tiện chuyên chở và hành trình của hàng hoá.
- Dạng tổn thất.
- Tình hình bốc dỡ, chất xếp, lưu kho, chuyển tải.
- Tình hình giao nhận của các bên liên quan.
Khi kết luận không được vội vã, chủ quan và tuỳ tiện, thiếu cơ sở thực tiễn,
thiếu khoa học. Cần hạn chế đến mức thấp nhất việc sử dụng những câu chữ
chung chung, không qui được ssố trách nhiệm riêng lẻ của từng trường hợp, gây
khó khăn cho việc xem xét giải quyết sau này. Cần thiết phải chỉ rõ hỏng, mất
mát. Như vậy là do thiếu sót về phần bao bì hàng hoá, do kho tàng, bốc dỡ
chuyên chở để có thể qui được phần trách nhiệm là do: Người bán hàng, nguời
vận tải, kho hàng hay do chính người được bảo hiểm đã gây thiệt hại cho hàng
hoá.
bïi v¨n khoa
55
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
2.3. Lập biên bản giám định.
Sau khi đã giám định xong, giám định viên suy nghĩ và chắt lọc những chi
tiết cơ bản để phản ánh toàn bộ những điều đã được chứng kiến tại hiện trường
vào một bản gọi là "Biên bản giám định". Biên bản giám định này là tài liệu
chính để xét duyệt bồi thường cho người được bảo hiểm và sử dụng để khiếu nại
đòi bồi thường đối với người thứ ba. Vì vậy, nội dung biên bản phải đảm bảo tính
trung thực, chính xác, rõ ràng, cụ thể. Các số liệu phải phù hợp với trạng thái và
không mâu thuẫn khi đối chiếu với các tài liệu do chính nội dung biên bản dẫn
chứng.
Với một số mặt hàng xuất nhập khẩu thường xuyên và khi bị tổn thất
thường hay gặp ở những dạng giống nhau thì không cần thiết phải mô tả dài
dòng. Nhưng với những trường hợp có tổn thất lớn, những trường hợp liên quan
đến nhiều tình tiết phức tạp thì cần được mô tả một cách đầy đủ và thật cụ thể để
người giải quyết khiếu nại có thể thông qua biên bản mà có thể hình dung được
nguyên nhân và mức độ tổn thất, thuận lợi cho việc quyết định bồi thường hay từ
chối trách nhiệm bồi thường.
Vì vậy, ngoài yêu cầu trả lời đầy đủ những mục in sẵn trong biên bản giám
định để có được số liệu và tình hình cụ thể về trạng thái hàng hoá, phương tiện
vận chuyển cũng như các chặng đường vận chuyển thì cần chú ý liên hệ tới các
điểm sau đây:
- Tài liệu sử dụng để tham khảo, đối chiếu hoặc dẫn chứng
- Những phát hiện riêng của giám định viên trên cơ sở hiện vật ngoài hiện
trường để đi đến kết luận về mức độ thiệt hại và nguyên nhân gây ra tổn thất
- Ý kiến của cán bộ chuyên môn về mặt hàng (chuyên viên, cán bộ kỹ
thuật)
- Dẫn chứng bằng tài liệu kiểm nghiệm (chứng nhận, phân tích)
- Dẫn chứng bằng ảnh chụp ngoài hiện trường.
Với những trường hợp sử dụng kỹ thuật viên trong việc kiểm tra phẩm chất
hàng hoá hư hỏng tại phòng thí nghiệm hoặc qua kiểm tra chi tiết máy để xác
định tổn thất, giám định viên có thể đưa kết quả giám định vào nội dung biên bản
giám định. Nhưng với trường hợp kiểm nghiệm hoặc kiểm tra quan trọng, cần có
những phân tích tỉ mỉ và phức tạp thì phải có riêng giấy chứng nhận kiểm nghiệm
phẩm chất hoặc báo cáo kiểm tra kỹ thuật kèm theo biên bản. Trong mọi trường
hợp khi chỉ định cơ quan hoặc cá nhân làm công việc kiểm tra kỹ thuật, giám
định viên pải chịu trách nhiệm theo dõi cho tới khi có đầy đủ những kết quả kiểm
nghiệm hoặc kiểm tra hợp lý.
bïi v¨n khoa
56
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
Trong quá trình giám định phải đề xuất ý kiến và hướng dẫn khách hàng
thực hiện mọi biện pháp nhămg ngăn ngừa và hạn chế tổn thất. Đồng thời theo
yêu cầu giám định, giám định viên có thể ghi thêm các chi phí và lao động đã
thực hiện trong quá trình phục vụ giám định vào biên bản. Tuy nhiên, những ý
kiến và các chi phí nói trên được thực hiện trong quá trình giám định cũng không
có nghĩa là ngưoừi bảo hiểm được chấp nhận tổn thất xẩy ra thuộc trách nhiệm
của bảo hiểm và chấp nhận các chi phí phục vụ trên. Với những vụ tổn thất lớn,
quan trọng và phức tạp cần phải có ý kiến của tập thể và lãnh đạo trước khi lên
biên bản giám định.
2.4. Cung cấp biên bản giám định và thu phí giám định.
Sau khi đã lập biên bản giám định, giám định viên cần tuân thủ những quy
định sau:
- Theo nguyên tắc, biên bản giám định làm ra chỉ cấp phát cho những người
yêu cầu giám định. Không tiết lộ một nội dung giám định nào cho các cơ quan
hoặc cá nhân khác ngoài cơ quan hay cá nhân yêu cầu giám định, từ trường hợp
đã được người yêu cầu giám định thoả thuận hoặc lãnh đạo công ty bảo hiểm cho
phép.
- Những chứng từ tài liệu liên quan tới mọi vụ giám định phải được lưu trữ
cùng với biên bản giám định, trừ khi là tài liệu mượn phải trả sau khi hoàn thành
công tác giám định. Với những tài liệu cần sử dụng làm bằng chứng thì trước khi
trả cần sao chép lại để lưu trữ.
- Việc cấp thêm biên bản giám định cho bất kỳ người nào khác phải được
sự thoả thuận hay uỷ quyền của người yêu cầu giám định bằng văn bản và sẽ tính
thêm phí nếu cần.
- Việc chỉnh lý biên bản giám định hoặc số liệu theo yêu cầu của người yêu
cầu giám định phải được xem xét cẩn thận. Nếu việc chỉnh lý này là do lỗi của
bản thân giám định viên tính toán hoặc đánh máy sai trong biên bản giám định
thì việc chỉnh lý này là việc làm đương nhiên và giám định viên phải chỉnh lý lại
cho khách hàng. Nếu việc chỉnh lý này liên quan tới vấn đề kết luận nguyên nhân
của tổn thất hoặc tỷ lệ giảm giá thương mại thì giám định viên quyết đúng đắn.
Trên cơ sở các chứng từ mà giám định viên được cung cấp khi giám định công ty
bảo hiểm và khách hàng có thể gặp nhau để thương lượng những điểm cần chỉnh
lý. Nếu hai bên không thống nhất ý kiến với kết quả của biên bản giám định mới
thì có thể cùng thuê cơ quan giám định khác tiến hành giám định và bên không
thoả mãn với kết quả giám định của công ty bảo hiểm sẽ tự chịu chi phí. Kết quả
giám định mới này có thể là chứng cứ để đưa vào hồ sơ khiếu nại đòi bảo hiểm
bồi thường sau này.
- Giám định viên phải tiến hành thu phí giám định theo quy định và hướng
dẫn của ngành.
bïi v¨n khoa
57
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
- Định kỳ, giám định viên phải có báo cáo thống kê tình hình tổn thất và
giám định. Cố gắng tìm ra những nguyên nhân chính và thường xuyên xẩy ra để
từ đó đề xuất các biện pháp đề phòng và hạn chế tổn thất cho các lô hàng sau
nhằm giảm chi phí bồi thường.
Đặc trưng rủi ro gây ra tổn thất trong bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu
vận chuyển bằng đường biển là thường xẩy ra hết sức phức tạp, trên một pham vị
rộng lớn, tổn thất một lượng giá trị hàng hoá cao, có liên quan đến nhiều chủ thể,
lĩnh vực và nhiều thông lệ, bộ luật của nhiều quốc gia trên thế giới nên công tác
giám định gặp rất nhiều khó khăn trở ngại. Đây không phải là vấn đề riêng có ở
PJICO mà là vấn đề đặt ra đối với toàn bộ các công ty bảo hiểm trên thị trường
bảo hiểm. Từ khi chính thức đi vào hoạt động ngày 17/06/ 1995, PJICO đã có
nhiều cố gắng trong việc nâng cao hiệu quả của công tác giám định nói chung và
của nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển
nói riêng. Nhưng do công việc này đòi hỏi người thực hiện phải có trình độ, kinh
nghiệm thực tiễn và đặc biệt là do chưa đánh giá đúng vai trò của công tác này
cho nên những năm đầu đi vào hoạt động, sự hỗ trợ của công tác giám định đối
với các khâu khác trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm chưa nhiều, bản thân
công tác giám định vẫn còn nhiều hạn chế. Trong những năm gần đây, được sự
chỉ đạo đúng đắn của các cấp lãnh đạo của công ty, sự nỗ lực của cán bộ giám
định nên công tác giám định ở PJICO đã có nhiều chuyển biến tích cực và ngày
càng khẳng định được vai trò của nó trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Thời
gian qua công tác giám định hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường
biển ở PJICO đang ngày càng được hoàn thiện và đã đạt được những kết quả
đáng khích lệ, thể hiện rõ qua bảng số liệu sau:
Bảng 8: Chi phí giám định hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng
đường biển ở PJICO từ 1995- 2000
Đơn vị: Nghìn VND
Chỉ tiêu
Phí giám định tự
làm
Phí giám định
thuê ngoài
Phí giám định
được uỷ thác
1995
0
65.8573
0
1996
75.485
164.192
0
1997
92.617
181.795
0
Năm
bïi v¨n khoa
58
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
1998
165.588
127.682
17.215
1999
159.712
102.374
20.175
2000
238.642
77.593
33.656
Nguồn số liệu: Phòng Giám định bồi thường- PJICO.
Bảng số liêu trên cho thấy: Chi phí giám định tự làm của nghiệp vụ bảo
hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển ở PJICO đã không
ngừng tăng lên qua các năm. Năm 1995 do mới đi vào hoạt động trong vòng 6
tháng cuối năm, nên việc bố trí cán bộ làm giám định viên chưa thống nhất và
một số giám định viên còn đang được cử đi đào tạo nâng cao trình độ trong công
tác giám định, chính vì vậy công tác giám định hàng hoá bị tổn thất hoàn toàn uỷ
quyền lại cho các công ty giám định trung gian, chi phí này là 65.873 nghìn
đồng. Từ năm 1996 hoạt động kinh doanh đi vào ổn định, tuy nhiên phòng Giám
định bồi thường vẫn chưa được thiết lập để thực hiện chuyên trách nhiệm vụ,
chức năng của mình trong cơ cấu tổ chức của công ty mà các cán bộ phòng Hàng
hải và một số phòng ban chức năng phải kiêm nhiệm công tác giám định bồi
thường hàng hóa xuất nhập khẩu bị tổn thất. Mặc dù công tác giám định hàng
hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển ở PJICO đã đạt được kết quả
rất khả quan thể hiện phí giám định tự làm, phí giám định được uỷ thác luôn có
xu hướng tăng dần qua các năm và phí giám định thuê ngoài có xu hướng giảm
dần, nhưng việc thiết lập phòng chức năng chuyên trách công tác giám định bồi
thường ở PJICO là rất cấp bách và cần thiết. Ngay khi đi vào hoạt động kinh
doanh, PJICO đã tích cực chuẩn bị về mọi mặt: nhân lực, trang thiết bị kỹ thuật
giám định, các chương trình đào tạo, huấn luyện thực tế… và tới năm 2000
phòng Giám định bồi thường của công ty đã chính thức được thành lập và thực
hiện chức năng của mình do các chuyên viên giám định đảm nhận. Kết quả của
công tác giám định năm 2000 đã thể hiện được vai trò to lớn của phòng: phí
giám định tự làm đạt 283.642 nghìn đồng gấp 3,2 lần so với năm 1996; phí giám
định thuê ngoài giảm mạnh qua các năm, nếu như năm 1996 phí giám định thuê
ngoài chiếm 68,5% tổng phí giám định thì đến năm tỷ lệ này chỉ khoảng 22,2%
và phí giám định được uỷ thác đạt 33.656 nghìn đồng cao nhất từ khi thành lập
công ty đến nay.
Hoạt động kinh doanh bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng
đường biển cũng như các nghiệp vụ bảo hiểm khác ở PJICO thường được tiến
hành theo các khâu: khai thác, giám định, đề phòng và hạn chế tổn thất, bồi
thường, đòi người thứ ba. Mỗi khâu đóng một vai trò nhất định trong toàn bộ quá
trình kinh doanh bảo hiểm. Đồng thời chất lượng, hiệu quả hoạt động của từng
bïi v¨n khoa
59
bé m«n b¶o hiÓm
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
khâu có ảnh hưởng trực tiếp đến các khâu còn lại cũng như ảnh hưởng đến kết
quả và hiệu quả kinh doanh của công ty. Vì vậy, những tác động tích cực hay
ảnh của công tác giám định hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường
biển đến các khâu còn lại của quá trình kinh doanh nghiệp vụ cũng như đối với
kết quả và hiệu quả kinh doanh bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển
bằng đường biển ở PJICO trong thời gian qua là rất lớn, không thể liệt kê chi tiết
bằng các con số hay số liệu.
Với kết quả đã đạt được, công tác giám định đang ngày càng khẳng định
được vai trò to lớn của nó trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm nói
chung và hoạt động bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường
biển nói riêng. Tuy nhiên, do tính chất phức tạp của công việc nên cho đến nay
công tác giám định hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển ở
PJICO vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần phải tích cực hoàn thiện hơn nữa:
- Việc tiến hành giám định ở PJICO còn gặp nhiều khó khăn do hệ thống
các chi nhánh, đại lý của công ty chưa hoàn chỉnh. Đến thời điểm này PJICO chỉ
có 9 chi nhánh công ty ở một số tỉnh, thành phố trong cả nước: TP. Hồ Chí
Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh, Quảng Bình, Thừa Thiên
Huế, Nghệ An, Khánh Hoà, và chỉ ở các chi nhánh công ty này mới có thẩm
quyền và có cán bộ làm công tác giám định. Vì vậy, khi có rủi ro xảy ra ở các
khu vực khác thì các chi nhánh vẫn chưa có sự phối hợp chặt chẽ với nhau trong
công tác giám định nhằm đạt hiệu quả tối ưu.
- Giám định là một công việc hết sức phức tạp đặc biệt là trong nghiệp vụ
bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu, đối tượng giám định là những lô hàng hoá
xuất nhập khẩu có giá trị rất lớn, chủng loại hàng hoá rất đa dạng, việc xác định
nguyên nhân và mức độ tổn thất rất khó khăn, rủi ro gây ra tổn thất lại thường
xuyên xảy ra đòi hỏi người thực hiện phải có trình độ chuyên môn cao, am hiểu
nhiều lĩnh vực. Mặt khác do công ty mới đi vào hoạt động nên trình độ và kinh
nghiệm của các giám định viên còn hạn chế vì vậy công tác này vẫn chưa đáp
ứng được nhu cầu trong quá trình kinh doanh nghiệp vụ của công ty.
- Công tác giám định hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường
biển ở PJICO trong những năm qua mặc dù đạt được nhiều kết quả to lớn nhưng
vẫn còn một số vấn đề đặt ra cần phải khắc phục và hoàn thiện trong thời gian
tới. Phí giám định mà PJICO thu được do bên ngoài uỷ thác còn quá thấp và hầu
như không có. Năm 1995 - 1997 công ty không thu được một đồng nào từ khoản
phí này, từ năm 1998 - 2000 cũng chỉ thu được vài chục triệu đồng, thấp hơn
bïi v¨n khoa
60
bé m«n b¶o hiÓm
- Xem thêm -
.PDF 
20 
91 
146 
