Tài liệu Tiểu luận đảng cộng sản vn

§¶ng céng s¶n ViÖt Nam ----------------------Bµi lµm LÞch sö ViÖt Nam tõ khi cã §¶ng l·nh ®¹o ®· thùc sù bíc sang mét trang míi. Tõ mét níc thuéc ®Þa thµnh mét quèc gia ®éc lËp, cã chñ quyÒn, nh©n d©n ViÖt nam tõ ngêi d©n n« lÖ thµnh ngêi chñ cña mét Quèc gia ®éc lËp díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, ®øng ®Çu lµ chñ tÞch Hå ChÝ Minh kÝnh yªu, d©n téc ViÖt Nam ®· liªn tiÕp giµnh ®îc th¾ng lîi nµy ®Õn th¾ng lîi kh¸c, c¶ trong kh¸ng chiÕn lÉn trong kiÕn quèc. Së dÜ cã ®îc nh÷ng thµnh c«ng ®ã lµ do chóng ta cã mét chÝnh §¶ng ch©n chÝnh l·nh ®¹o §¶ng céng s¶n ViÖt Nam Quang vinh mét chÝnh §¶ng cña D©n mét chÝnh §¶ng mµ tõ khi sinh ra ®· mang trong m×nh b¶n chÊt c¸ch m¹ng vµ khoa häc. Nghiªn cøu lÞch sö §¶ng céng s¶n ViÖt nam chóng ta thÊy r»ng: Vµo cuèi thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20 m©u thuËn gi÷a toµn thÓ d©n téc ta víi thùc d©n ph¸p x©m lîc vµ bän tay sai ta víi nh©n d©n ta ngµy cµng s©u s¾c, ngay c¶ ®Þa chñ phong kiÕn còng m©u thuÉn víi bän thùc d©n, n«ng d©n kh«ng cã ruéng bÞ bän ®Þa chñ bãc lét dÉn ®Õn m©u thuÉn gi÷a n«ng d©n vµ ®Þa chñ phong kiÕn ngµy cµng gay g¾t. DÉn ®Õn nh÷ng cuéc ®Êu tranh chèng thùc d©n chèng phong kiÕn liªn tiÕp næ ra. Nh÷ng cuéc ®Êu tranh lóc nµy cha mang tÝnh chÊt lµ tù ph¸t, chÝnh v× vËy c¸c cuéc ®Êu tranh nµy kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶. Tríc nh÷ng thÊt b¹i vµ bÕ t¾c cña phong trµo chèng ph¸p, nhiÒu ngêi yªu níc ViÖt Nam ®· ra níc ngoµi t×m ®êng cøu níc, trong sè ®ã cã ®ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc. Trªn con ®êng bu«n ba kh¾p n¨m ch©u, bèn biÓn, ®ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc ®· tham gia lao ®éng vµ ®Êu tranh trong hµng ngò c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng ®ñ c¸c lo¹i mÇu da ®Ó t©m xem xÐt t×nh h×nh, dÇy c«ng nghiªn cøu, ph©n tÝch s©u s¾c cña c¸ch m¹ng Mü n¨m 1776 cuéc c¸ch m¹ng Ph¸p 1789 vµ ®i ®Õn kÕt luËn: Nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng ®ã ch÷a ®Õn n¬i, c«ng n«ng vÉn cùc khæ, vÉn ®ang lo tÝnh to¸n lµm cuéc c¸ch m¹ng thø hai, nh©n d©n ViÖt nam kh«ng thÓ ®i theo con ®êng ®ã ®îc. Trong nh÷ng ngµy ho¹t ®éng s«i næi, lùa chän con ®êng c¸ch m¹ng cña ®ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc th× c¸ch m¹ng th¸ng mêi n¨m 1917 th¾ng lîi lµm chÊn ®éng toµn cÇu. NguyÔn ¸i Quèc ®· híng ®Õn con ®êng c¸ch m¹ng 1 th¸ng Mêi, ‘’®Ò c¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa’’ do Lª Nin v¹ch ra, ®ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc ®· røt kho¸t lùa chän vµ ®i theo con ®êng c¸ch m¹ng cña Lª Nin. Ngêi kh¼ng ®Þnh: “ Muèn cøu níc gi¶i phãng d©n téc, kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c con ®êng c¸ch m¹ng v« s¶n’’. Sau khi trë thµnh ngêi céng S¶n, NguyÔn ¸i Quèc ®· tÝch cùc häc tËp rÌn luyÖn n¾m v÷ng b¶n chÊt c¸ch m¹ng vµ khoa häc chñ NghÜa M¸c - Lª Nin ®Ó truyÒn bµ vµo ViÖt nam. Qu¸ tr×nh chuyÓn b¸ chñ nghÜa M¸c - Lª Nin vµo ViÖt Nam cña NguyÔn ¸i Quèc, ®ång thêi còng lµ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vÒ mäi mÆt cho viÖc §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi. Chñ nghÜa M¸c - Lª Nin lµ hÖ t tëng cña giai cÊp c«ng nh©n. §ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc lµm râ sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n trong thêi ®¹i ngµy nay lµ lËt ®æ chÕ ®é ¸p bøc bãc lét vµ x©y dùng x· héi míi x· héi chñ nghÜa. Giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam mÆc dï Ýt vÒ sè lîng, tr×nh ®é v¨n ho¸ khoa häc kü thuËt cßn thÊp nhng vÉn lµ giai cÊp c¸ch m¹ng nhÊt trong su thÕ cña thêi ®¹i, hä cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n th«ng qua chÝnh §¶ng c¸ch m¹ng cña m×nh. Th«ng qua viÖc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c - Lª Nin vµo ViÖt Nam ®ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc ®· chØ râ con ®êng , môc tiªu ph¬ng híng, ®éng lùc lùc lîng còng nh nh÷ng ph¬ng ph¸p c¸ch m¹ng c¬ b¶n mµ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh. §ã chÝnh lµ c¬ së §¶ng v¹ch ra c¬ng lÜnh ®Çu tiªn, ®øng ®¾n b¶o ®¶m cho §¶ng thùc sù lµ mét tæ chøc c¸ch m¹ng. §ång chÝ NguyÔn ¸i Quèc ®· tuyÓn chän mét ®éi ngò nh÷ng ngêi yªu níc ®Ó më líp huÊn luyÖn, båi dìng trë thµnh líp Céng s¶n ®Çu tiªn lµm h¹t nh©n cho phong trµo. §ång chÝ cßn s¸ng lËp nhiÒu tæ chøc quÇn chóng c¸ch m¹ng, viÕt nhiÒu s¸ch b¸o ®Ó lªn ¸n chñ nghÜa thùc d©n vµ chØ râ ®êng lèi ,ph¬ng ph¸p c¸ch m¹ng. Tæ chøc ViÖt Nam Thanh niªn c¸ch m¹ng ®ång chÝ Héi do NguyÔn ¸i Quèc s¸ng lËp vµ rÌn luyÖn lµ tæ chøc tiÒn th©n cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Tõ n¨m 1924 - 1928 phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng cña ®Êu tranh. Nhng vÒ c¬ b¶n vÉn mang tÝnh tù ph¸t. Yªu cÇu cña kh¸ch quan cña phong trµo ®ßi hái ph¶i chuyÓn qu¸ tr×nh tõ ®Êu tranh tù ph¸t sang ®Êu tranh tù gi¸c muèn thùc hiÖn ®îc qu¸ tr×nh ®ã ®ßi hái ph¶i cã §¶ng ra ®êi. 2 Tõ khi ®Õ quèc ph¸p ®Æt ¸ch thèng trÞ trªn ®Êt níc ta, tÝnh chÊt x· héi, m©u thuÉn c¬ b¶n ®· thay ®æi. Do ®ã ®èi tîng, lùc lîng vµ giai cÊp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng còng ®· thay ®æi. Nhng nh÷ng ngêi yªu níc ViÖt Nam trong phong trµo cÇn v¬ng, phong trµo khuynh híng d©n chñ t s¶n ®· kh«ng t×m thÊy quy luËt c¸ch m¹ng cña níc ta. C¸ch m¹ng ViÖt Nam ®ang ®øng tríc cuéc khñng ho¶ng vÒ ®êng lèi cøu níc, thùc chÊt lµ cuéc khñng ho¶ng vÒ vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp tiªn phong ®èi víi x· héi. LÞch sö ViÖt Nam ®ßi hái ph¶i cã mét giai cÊp míi, hÖ t tëng míi cã thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña d©n téc. ThÊy râ yªu cÇu cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, tõ th¸ng 6 n¨m 1925 NguyÔn ¸i Quèc ®· thµnh lËp ra ViÖt Nam thanh niªn c¸ch m¹ng ®ång chÝ héi. §©y lµ tæ chøc cña nh÷ng ngêi yªu níc ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng ë Trung Quèc, ®· gi÷ mét vai trß rÊt quan träng trong viÖc tiÕp thu lý luËn M¸c - Lª Nin vµ truyÒn b¸ vµo ViÖt Nam. Phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc ë ViÖt Nam ®· nhanh trãng tiÕp thu lý luËn míi “ Nh ngêi kh¸t gÆp níc uèng”. Th«ng qua tæ chøc nµy NguyÔn ¸i Quèc ®· tæ chøc ®îc nhiÒu líp huÊn luyÖn, lùa chän ®îc nhiÒu c¸n bé u tó göi ®i ®µo t¹o ë c¸c níc, sau nµy ®· trë thµnh nh÷ng c¸n bé chñ chèt cña §¶ng. Do sù ph¸t triÓn nhanh trãng cña phong trµo tõ gi÷a n¨m 1929 ë ViÖt Nam ®· h×nh thµnh ba nhãm Céng s¶n: §«ng d¬ng Céng s¶n §¶ng, An nam Céng s¶n §¶ng vµ §«ng d¬ng Céng s¶n liªn ®oµn. Tuy cïng phÊn ®Êu cho môc tiªu lý tëng cña giai cÊp c«ng nh©n, nhng c¸c nhãm Céng s¶n trªn l¹i ho¹t ®éng ®éc lËp, chia rÏ bÌ ph¸i. yªu cÇu cña c¸ch m¹ng ®ßi hái ph¶i cã sù thèng nhÊt vÒ t tëng vµ hµnh ®éng nh÷ng ngêi yªu níc ch©n chÝnh ®Òu nhËn thÊy ph¶i thµnh lËp ra §¶ng Céng s¶n thèng nhÊt ®Ó ®a c¸ch m¹ng ViÖt nam tiÕn lª. N¾m v÷ng t×nh h×nh ®Êt níc, ®îc sù chØ ®¹o cña quèc tÕ Céng s¶n, NguyÔn ¸i Quèc ®· nhËn tr¸ch nhiÖm hîp nhÊt c¸c nhãm Céng s¶n. Héi nghÞ hîp nhÊt ®îc tiÕn hµnh tõ ngµy 3 ®Õn ngµy 7 th¸ng 2 n¨m 1930 cã ý nghÜa nh §¹i héi thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nh÷ng v¨n kiÖn ®· ®îc héi nghÞ th«ng qua lµ c¬ng lÜnh c¸ch m¹ng ®Çu tiªn cña §¶ng. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi lµ s¶n phÈm cña sù kÕt hîp chñ nghÜa M¸c - Lª Nin víi phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc ViÖt Nam. Nã tu©n theo qui luËt chung cña c¸ch m¹ng thÕ giíi, ®ång thêi còng mang tÝnh ®Æc thï cña ViÖt Nam, mµ chñ nghÜa M¸c - Lª Nin l¹i chøa ®Çy ®ñ hai yÕu tè: C¸ch m¹ng vµ khoa häc, chÝnh v× vËy ta cã thÓ nãi r»ng ngay 3 tõ khi míi ra ®êi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· mang trong m×nh b¶n chÊt c¸ch m¹ng vµ khoa häc cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam thÓ hiÖn qua c¬ng lÜnh chÝnh trÞ ®Çu tiªn cña §¶ng do Hå ChÝ Minh khëi th¶o vµ ®· ®îc héi nghÞ hîp nhÊt cña §¶ng ngµy 3 th¸ng 2 n¨m 1930 th«ng qua. C¬ng lÜnh ®· v¹ch ra nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n, ®êng lèi c¸ch m¹ng ViÖt Nam chiÕn lîc chung cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam lµ: “ Lµm c¸ch m¹ng t s¶n d©n quyÒn c¸ch m¹ng vµ thæ ®Þa c¸ch m¹ng ®Ó ®i tíi x· héi Céng s¶n”cã ngfhÜa lµ lµm t s¶n d©n quyÒn c¸ch m¹ng vµ thæ ®Þa c¸ch m¹ng tiÕn tíi x· héi Céng s¶n, gi÷a c¸c cuéc c¸ch m¹ng ®ã kh«ng cã giíi h¹n kh«ng cã ®iÓm dõng, ®iÒu ®ã hoµn toµn phô hîp víi t tëng M¸c - Lª Nin vÒ c¸ch m¹ng kh«ng ngõng. Cho nªn nã mang ®Çy ®ñ c¶ hai b¶n chÊt cachs m¹ng vµ khoa häc phï hîp víi lý luËn c¸ch m¹ng kh«ng ngõng. §¶ng Céng s¶n ViÖt nam ra ®êi víi c¬ng lÜnh ®Çu tiªn cã ghi: C¸ch m¹ng ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh ®ång thêi hai nhiÖm vô: §¸nh ®æ §Õ quèc ®Ó gi¶i phãng d©n téc vµ ®¸nh phong kiÕn ®Ó ®em l¹i ruéng ®Êt cho n«ng d©n, hai nhiÖm vô ®ã cã quan hÖ víi nhau.Trong mèi quan hÖ ®ã nhiÖm vô ®¸nh §Õ quèc ®Ó gi¶i phãng d©n téc lµ nhiÖm vô hµng ®Çu, cßn nhiÖm vô d©n chñ th× cÇn ph¶i thùc hiÖn tõng bíc. Hai nhiÖm vô trªn nh»m gi¶i quyÕt hai m©u thuÉn c¬ b¶n cña x· héi, ®ã lµ hai m©u thuÉn kh¸ch quan yªu cÇu lÞch sö ph¶i gi¶i quyÕt hai m©u thuÇn nµy, hai nhiÖm vô ®ã còng chøa ®Çy ®ñ hai b¶n chÊt c¸ch m¹ng vµ khoa häc. Trong hai ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh c¸ch m¹ng, c¬ng lÜnh chÝnh trÞ n¨m 1930 cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam cho r»ng: C¸ch m¹ng ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh b»ng con ®êng b¹o lùc c¸ch m¹ng cña quÇn chóng ®Ó lËt ®æ chÝnh quyÒn cò thiÕt lËp chÝnh quyÒn míi. B¹o lùc lµ quy luËt phæ biÕn cña c¸ch m¹ng v« s¶n, bëi v× giai cÊp thèng trÞ kh«ng ba giê tù nhêng vò ®µi chÝnh trÞ cña m×nh cho giai cÊp bÞ trÞ, mµ lu«n sö dông b¹o lùc ®Ó thèng trÞ giai cÊp bÞ trÞ, cho nªn giai cÊp bÞ trÞ còng ph¶i sö dông b¹o lùc ®ã lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, nhng b¹ lùc chØ lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých cuèi cïng, vÒ mÆt nµy quan ®iÓm cña §¶ng ta cho r»ng ba lùc c¸ch m¹ng cña quÇn chóng bao gåm hai lùc lîng: Lùc lîng chÝnh trÞ quÇn chóng vµ lùc lîng vò trang nh©n d©n, vµ ph¶i kÕt hîp hai h×nh thøc ®ã víi nhau, sù kÕt hîp nh÷ng h×nh thøc Êy lµ quy luËt b¹o lùc c¬ b¶n c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Víi quan ®iÓm trªn ph¬ng ph¸p c¸ch m¹ng kh«ng nh÷ng chØ mang tÝnh chÊt c¸ch m¹ng céng víi tÝnh chÊt khoa häc mµ nã cßn mang tÝnh chÊt 4 nghÖ thuËt, cã nghÜa lµ kh«ng ph¶i lóc nµo còng dïng b¹o lùc ®Ó ®¸nh §Õ quèc vµ phong kiÕn, mµ còng cã lóc ph¶i g¸c l¹i, tuú theo tõng thêi kú, tuú tõng lóc ®Ó vËn dông cho kh«n khÐo mµ cã hiÖu qu¶. §©y lµ tÝnh chÊt nghÖ thuËt cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Sau khi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi vµ suèt qóa tr×nh ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn, §¶ng ta ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô chiÕn lîc, ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh, tæ chøc s¾p xÕp lùc lîng vµ vai trß l·nh ®¹o ®Òu ®îc thùc hiÖn ®óng néi dung c¬ng lÜnh ®Ò ra, nh»m ®¶m b¶o tÝnh c¸ch m¹ng vµ tÝnh khoa häc. Khi ®· giµnh ®îc chÝnh quyÒn §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lai ph¶i ®Êu tranh ®Ó b¶o vÖ chÝnh quyÒn cßn non trÎ cña m×nh, ®óng nh B¸c nãi: “ Giµnh ®îc chÝnh quyÒn ®· khã, nhng gi÷ ®îc chÝnh quyÒn l¹i cµng khã h¬n’’. V× vËy trong thêi kú nµy §¶ng ta ®· chØ râ nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi cña ®Êt níc ta lóc bÊy giê vµ x¸c ®Þnh kÎ thï tríc m¾t cÇn ph¶i ®¸nh ®æ chóng, do ®ã §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ ®Ó ®Êu tranh, mÆt kh¸c lîi dông nh÷ng m©u thuÉn trong kÎ thï ®Ó gi÷ v÷ng vµ cñng cè chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. Cô thÓ: Trong thêi kú 1945- 1954 §¶ng chñ tr¬ng hoµ víi Tëng ®Ó ®¸nh Ph¸p, vµ §¶ng tuyªn bè tù gi¶i t¸n ( nhng thùc tÕ lµ rót vµo ho¹t ®éng bÝ mËt ) mÆt kh¸c §¶ng ta l¹i chñ tr ¬ng hoµ víi Ph¸p ®Ó ®¸nh Tëng, víi s¸ch lîc nµy mét lóc ta tr¸nh ®îc xung ®ét víi hai kÎ thï. Ngay trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· nhËn thÊy lµ thùc d©n Ph¸p rÊt m¹nh, muèn ®¸nh th¾ng chóng, §¶ng ta chØ ®¹o nh©n d©n ta lµ trêng kú kh¸ng chiÕn, vµ cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n sau chÝn n¨m cã §¶ng l·nh ®¹o ®· th¾ng lîi hoµn toµn. Nhng hoµ b×nh cha ®îc bao l©u ®Õ quèc Mü ©m mu x©m lîc níc ta. Mét lÇn n÷a §¶ng céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o tµn d©n ta mét lóc thùc hiÖn hai nhiÖm vô chiÕn lîc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ ë MiÒn Nam, c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c. §êng lèi cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc ®· ®îc th«ng qua t¹i héi nghÞ ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng lÇn thø 15 th¸ng1 n¨m1959. NhiÖm vô c¬ b¶n lµ gi¶i phãng MiÒn Nam khái ¸ch thãng trÞ cña ®Õ quèc phong kiÕn, thùc hiÖn d©n téc d©n chñ vµ ngêi nghÌo cã ruéng, hoµn thµnh cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ ë MiÒn Nam x©y dùng níc ViÖt Nam hoµ b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ vµ giµu m¹nh ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã §¶ng ta ®· dïng chiÕn lîc: §èi víi cuéc c¸ch m¹ng ë MiÒn Nam lµ ph¶i dïng b¹o lùc ®Ó gi¶i phãng MiÒn Nam. B¹o lùc c¸ch m¹ng ë MiÒn Nam lµ sö dông lùc lîng chÝnh trÞ cu¶ quÇn chóng lµ chñ yÕu, kÕt hîp víi lùc lîng vò trang khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn cßn ®èi víi 5 MiÒn B¾c ph¶i chuyÓn h¬ngs nÒn kinh tÕ cho phï hîp víi t×nh h×nh chiÕn tranh. Song song víi viÖc b»ng b¹o lùc ë MiÒn Nam vµ x©y dùng MiÒn B¾c x· héi chñ nghÜa, §¶ng ta cßn coi ®Êu tranh ngo¹i giao còng lµ mét mÆt trËn cho cuéc ®Êu trang trªn chiÕn trêng, tõ ®ã t¹o ra søc m¹nh ®¸nh th¾ng kÎ thï vµ ta ®· giµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi trong hiÖp ®Þnh Pa ri n¨m 1973. Sau khi ký hiÖp ®Þnh Pa ri thÕ vµ lùc cña ta ®· m¹nh, th¸ng7 n¨m1973 trung ¬ng §¶ng häp héi nghÞ lÇn thø 21 v¹ch ra ph¬ng h¬ng cho c¸ch m¹ng miÒn Nam trong t×nh h×nh míi, chuÈn bÞ khëi nghÜa tiÕn tíi gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam thèng nhÊt ®Êt níc. §¶ng cáng s¶n ViÖt Nam ra ®êi ®¸nh dÊu bíc ngoÆt quyÕt ®Þnh cña lÞch sö c¸ch m¹ng níc ta, chÊm døt thêi kú khñng ho¶ng vÒ ®êng lèi cø níc ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX, ®ång thêi nã kh¶ng ®Þnh døt kho¸t vÞ trÝ l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam. §Èng céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi lµ mét sù kiÖn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam tõ ®ã vÒ sau. §©y chÝnh lµ sù chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n quyÕt ®Þnh cho nh÷ng th¾ng lîi oanh liÖt vµ nh÷ng bíc nh¶y vät lín trong lÞch sö tiÕn ho¸ cña d©n téc. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi më ra mét thêi kú míi cho sù ph¸t triÓn cña d©n téc - thêi kú ®äc lËp d©n téc, d©n chñ g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi. Ngay tõ khi míi ra ®êi, §¶ng ta ®· lµ trung t©m kÕt hîp c¸c yÕu tè giai cÊp, d©n téc quèc tÕ t¹o thµnh søc m¹nh tæng hîp cña c¸ch m¹ng ®Ó giµnh th¾ng lîi./. a - më ®Çu Con ngêi lµ vèn quý nhÊt, thíc ®o cña mäi sù vËt kÎ t¹o ra mäi cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn. ChÝnh v× vËy trong lÞch sö ph¸t triÓn loµi ngêi con ngêi lu«n ph¶i chó träng ®Õn viÖc rÌn luyÖn nh©n c¸ch cho m×nh ®i theo theo mét híng tèt nhÊt. LÞch sö ph¸t triÓn loµi ngêi tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n g¾n liÒn víi mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi, sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn bëi v× sù vËn ®éng thay thÕ nhau cua c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi trong lÞch sö do sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan chi phèi, ®ã lµ quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n 6 xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cóa lùc lîng s¶n xuÊt, c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng. c¸c yÕu tè lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, kiÕn tróc thîng tÇng cã liªn hÖ biÖn chøng víi nhau th«ng qua nh÷ng quy luËt x· héi. Tõ n¨m 1986 trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc nÒn kinh tÕ ®· ®îc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã nhiÒu tiÕn chuyÓn tèt ®Ñp nh tèt ®é t¨ng trëng cao, ®êi sèng cña nh©n d©n ®îc n©ng lªn, trong thêi kú nµy nh©n c¸ch con ngêi còng bÞ ¶nh hëng ®Õn hai m¨t tèt, xÊu. VÒ mÆt xÊu th× nÒn kinh tÕ thÞ tr¬ng ®· lµm cho con ngêi tha ho¸ vÒ mÆt ®¹o ®øc thÕ giíi néi t©m nghÌo ®i, t©m lý hëng thô t¨ng lªn, cßn vÒ mÆt tèt lµm cho con ngêi n¨ng ®éng h¬n, ph¸t huy t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng xuÊtlao ®éng x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ang cã nhiÒu chuyÓn híng míi còng ®Æt ra kh«ng Ýt nh÷ng vÊn ®Ò cÇn bµn, mµ trong ®ã vÊn ®Ò nh©n c¸ch nghÜa lµ sù ph¸t triÓn nh÷ng phÈm chÊt x· héi cña con ngêi, ®ang thu hót sù quan t©m cña rÊt nhiÒu ngêi. Kinh tÕ thÞ tr¬ng víi viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch con ngßi míi lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng vµ to lín trong bÊt kú mét x· héi, mét quèc gia nµo.. Khi xem xÐt vÊn ®Ò nh©n c¸ch con ngêi chóng ta ph¶i nh×n mét c¸ch toµn diÖn kh«ng ®îc nh×n nhËn mét c¸ch phiÕn diÖn. viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nh©n c¸ch con ngêi cã ý nghÜa v« cïng quan trong trong thêi ®¹i ngµy nay. Nã gióp cho con ngêi tù hoµn thiÖn m×nh, gióp cho con ngêi th¸i ®é phÈm chÊt ®óng ®¾n trong c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c. VËy qua bµi tiÓu luËn nµy em xin ®îc ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nh©n c¸ch con ngêi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬ng hiÖn nay. B - Néi Dung Trøíc khi nghiªn cøu vÊn ®Ò nh©n c¸ch con ngêi trong nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay chóng ta cÇn ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ quy luËt m©u thuÉn. 7 - M©u thuÉn lµ mét kh¸i niÖm ®Ó chØ sù liªn hÖ vµ t¸c ®éng lÉn nhau cña c¸c mÆt ®èi lËp. §ã lµ nh÷ng mÆt cã khuynh híng ph¸t triÓn tr¸i ngîc nhau cïng tån t¹i trong mét sù vËt. M©u thuÉn lµ sù thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp. M©u thuÉn cã tÝnh kh¸ch quan v× lµ c¸i vèn cã trong c¸c sù vËt hiÖn tîng vµ tÝnh phæ biÕn tån taÞ trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Do m©u thuÉn cã tÝnh kh¸ch quan vµ phæ biÕn nªn m©u thuÉn cã tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p m©u thuÉn trong mçi sù vËt vµ trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau còng kh¸c nhau. trong mçi sùu vËt hiÖn tîng khong ph¶i chØ cã mét m©u thuÉn mµ cã nhiÒu m©u thuÉn mçi m©u thuÉn l¹i cã ®Æc ®iÓm vai trß t¸c ®éng kh¸c nhau ®èi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt v× vËy cÇn ph¶i cè ph¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn mét c¸ch cô thÓ. M©u thuÉn lµ mét chØnh thÓ trong ®ã hai mÆt trong ®ã hai mÆt ®èi lËp võa thèng nhÊt võa ®Êu tranh víi nhau sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ sù liªn hÖ quy ®Þnh r»ng buéc lÉn nhau cña c¸c mÆt ®èi lËp mÆt nµy lÊy mÆt kia lµm tiÒn ®Ò tån t¹i cho m×nh. Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ sù xung ®ét bµi trõ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau cña c¸c mÆt ®èi lËp, trong mÆt m©u thuÉn sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp kh«ng t¸ch rêi víi sù ®Êu tranh g÷a chóng bëi v× trong quy ®Þnh r»ng buéc lÉn nhau hai mÆt ®èi lËp vÉn lu«n cã su híng ph¸t triÓn tr¸i ngîc nhau ®Êu tranh víi nhau. Ph¸t triÓn lµ mét sù ®Êu tranh g÷a c¸c mÆt ®èi lËp. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mét thuÉn lóc ®Çu míi xuÊt hiÖn, m©u thuÉn thÓ hiÖn sù kh¸c biÖt, sau ®ã ph¸t triÓn lªn thµnh hai mÆt ®èi lËp, khi hai mÆt cña m©u thuÉn xung ®ét víi nhau gay g¾t vµ cã ®iÒu kiÖn th× g÷a chóng cã sù chuyÓn hãa - m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt. M©u thuÉn cò mÊt ®i, m©u thuÉn míi ®uîc h×nh thµnh vµ l¹i b¾t ®Çu b»ng mét qu¸ tr×nh míi lµm cho sù vËt kh«ng ngõng ph¸t triÓn. NÕu m©u thuÉn kh«ng ®îc gi¶i quyÕt th× kh«ng cã sù ph¸t triÓn. ChuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ tÊt yÕu lµ kÕt qu¶ cña sù ®Êu tranh g÷a c¸c mÆt ®èi lËp. Do sù ®a d¹ng cña thÕ giíi nªn c¸c h×nh thøc chuyÓn ho¸ còng hÕt søc ®a d¹ng. Cã thÓ hai mÆt ®èi lËp chuyÓn ho¸ lÉn nhau vµ cã thÓ chuyÓn ho¸ lªn h×nh thøc cao h¬n. Sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt thÓ hiÖn trong sù thèng nhÊt biÖn chøng g÷a hai mÆt: 8 Thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®ãi lËp lµ t¹m thêi t¬ng ®èi cßn ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ tuyÖt ®èi. TÝnh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt lµ sù tù th©n vµ diÔn ra liªn tôc. TÝnh t¬ng ®èi thèng nhÊt g÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµm cho thÕ giíi vËt chÊt ph©n ho¸ thµnh c¸c bé phËn, c¸c sù vËt ®a d¹ng phøc t¹p, gi¸n ®o¹n. Tãm l¹i: Mäi sù vËt vµ hiÖn tîng trong thÕ giíi kh¸ch quan ®Òu lµ thÓ thèng nhÊt cña c¸c mÆt cña c¸c mÆt ®èi lËp, chÝnh sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp vµ sù chuyÓn ho¸ g÷a chóng lµ nguån gèc, ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn. Tõ nh÷ng c¬ së lý luËn trªn ®Ó tõ ®ã ®i ®Õn nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò sau: I - §Æc trng cña kinh tÕ thÞ trêng ¶nh hëng ®Õn viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch. 1/ Thùc tiÔn nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy ®Êt níc ta chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan hîp lßng d©n, ®¸p øng §îc yªu cÇu cña cuéc sèng. XÐt theo gãc ®é kinh tÕ häc, kinh tÕ thÞ trêng lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ tu©n theo quy chÕ ®iÒu phèi cña thÞ trêng. §ã chÝnh lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ g¾n víi thÞ trêng lÊy thÞ trêng lµm ®iÌu kiÖn tån t¹i vµ ho¹t ®éng. thÞ trêng lµ n¬i trao ®æi g÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua lµ yÐu tè chi phèi mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh. Kinh tÕ hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn th× thÞ trêng cµng më réng vµ trë thµnh yÕu tè quan träng kÝch thÝch ph¸t triÓn. Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét lo¹i h×nh kinh tÕ mµ ë ®ã c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ g÷a con ngêi víi con ngêi ®îc biÓu hiÖn th«ng qua thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ ph¸t triÓn, më réng bao qu¸t trªn nhiÒu lÜnh vùc cã ý nghÜa phæ biÕn ®èi víi ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng kinh tÕ thÞ trêng ph¶n ¸nh tr×nh ®é v¨n minh vµ sù ph¸t triÓn cña x· héi lµ nh©n tè ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt t¨ng trëng kinh tÕ, thóc ®Èy x· héi tiªn lªn. Tuy nhiªn kinh tÕ thÞ trêng còng cã nh÷ng khuyÕt tËt tù th©n, ®Æc biÖt lµ tÝnh tù ph¸t mï qu¸ng, sù c¹nh tranh l¹nh lïng dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp khñng ho¶ng chu kú. MÆt kh¸c do hËu qu¶ nÆng nÒ cña nhiÒu n¨m chiÕn tranh cña nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn cña c¬ chÕ tËp trungquan liªu bao cÊp nÒn kinh tÕ níc ta ®· bÞ tôt hËu nghiªm träng so víi khu vùc vµ quèc tÕ. trong hoµn c¶nh ®ã kinh tÕ thÞ trêng lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng ®a nÒn kinh tÕ níc ta ra khái khñng ho¶ng, phôc håi s¶n xuÊt. Trªn c¬ së ®ã ®êi sèng cña con ngêi ngµy 9 cµng ®îc c¶i thiÖn n©ng cao ®îc ®êi sèng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn vµ ngµy cµng ®Çy ®ñ h¬n. mét ®iÒu tÊt yÕu sÏ xÈy ra con ngêi sÏ kh«ng khoÎ m¹nh nÕu thiÕu thèn vÒ mÆt vËt chÊt vµ thiÕu ®i sù ch¨m sãc cña c¸c ®iÒu kiÖn y tÕ; Con ngêi kh«ng thÓ cã chÝ tuÖ minh mÉn nÕu thiÕu c¸c ho¹t ®éng vËt chÊt ®Ó tiÐn hµnh c¸c ho¹t ®éng häc tËp nghiªn cøu khoa häc. Ngoµi ra nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn t¹o ra m«i trêng cho con ngêi ph¸t triÓn c¶ vÒ thÓ chÊt lÉn tinh thÇn. Kinh tÕ thÞ trêng t¹o ra sù c¹nh tranh ch¹y ®ua quyÕt liÖt. §iÒu ®ã buéc con ngêi ph¶i linh ho¹t. Cã t¸c phong nhanh nh¹y linh ho¹t cã ®Çu ãc quan s¸t ph©n tÝch ®Ó thÝch nghi hµnh ®éng cã hiÖu qu¶ tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi. Kinh tÕ thÞ trêng ë viÖt nam tån t¹i nh lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan do: Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi t c¸ch lµ c¬ së cña trao ®æi nã kh«ng mÊt ®i mµ tr¸i l¹i nã còng ph¸t triÓn c¶ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng. sù ph©n c«ng lao ®éng kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi quèc gia mµ nã vùot ra khái ph¹m vi ®ã vµ trë thµnh quèc tÕ vÊn ®Ò së h÷u t nh©n vèn lµ së h÷u t b¶n vèn cã cña loµi ngêi nhng cã mét thêi gian dµi chóng ta kh«ng thõa nhËn. HiÖn nay nÒn kinh níc ta ®· vµ ®ang tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lao ®éng. ë viÖt nam tríc ®©y ®· xuÊt hiÖn m« h×nh “ Kinh tÕ chØ huy” h©y m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung quan liªu bao cÊp. M« h×nh nµy xÐt vÒ thùc chÊt lµ xo¸ bá c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi t c¸ch lµ c¬ së kinh tÕ cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ - tÒn tÖ hÇu nh h×nh thøc ho¸, nÕu kh«ng muèn nãi lµ thñ ph¹m. NÒn kinh tÕ thÞ tr¬ng ngoµi nh÷ng mÆt tÝch cùc t¹o ra cho con ngêi vÉn cßn tån t¹i mét sè khuyÕt tËt vèn cã cña nã: ThÊt nghiÖp l¹m ph¸t, khñng ho¶ng, sù chªnh lÖch giµu nghÌo ph¸ ho¹i m«i trêng sinh th¸i. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái d©n chñ c«ng b»ng x· héi. ViÖc h×nh thµnhnh©n c¸ch con ngêi trong c¬ chÕ thÞ trêng ®¸t níc ta ®ang lµ mét vÊn ®Ò ®îc nhiÒu nhµ ngiªn cuøu quan t©m. II - ¶nh hëng cña kinh tÕ thÞ trêng ®Õn nh©n c¸ch con ngêi míi ë ViÖt nam. 1/ Nh©n c¸ch lµ g× ? 10 Nh©n c¸ch lµ néi dung, tr¹ng th¸i, tÝnh chÊt xu híng bªn trong riªng biÖt cña mçi c¸ nh©n. §ã lµ thÕ giíi c¸i t«i do t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè sinh häc t©m lý x· héi t¹o nªn. víi ®Æc ®iÓm riªng cña vÒ di truyÒn, vÒ sinh lý thÇn kinh, vÒ gia ®×nh vÒ hoµn c¶nh sèng cña mäi c¸ nh©n theo c¸ch riªng cña m×nh, tiÕp thu vµ chuyÓn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña x· héi vµo bªn trong m×nh thùc hiÖn qu¸ tr×nh so s¸nh, läc bá, tù ®¸nh gi¸, tù gi¸o dôc trªn c¬ së ®ã h×nh thµnh ®éng lùc, lîi Ých lßng tin, ®Þnh híng gi¸ trÞ trong xóc c¶m, suy t vµ hµnh ®éng víi nh©n c¸ch riªng moâi c¸ nh©n cã kh¶ n¨ng tù ý thøc lµm chñ cuéc sèng, tù lùa chän chøc n¨ng ®éng c¬ vµ tr¸ch nhiÖm cô thÓ ho¹t ®éng héi, tõ ®ã mµ mµ h×nh thµnh sù th«i thóc néi t©m ý chÝ v¬n tíi môc tiªu x¸c ®Þnh. VËy nh©n c¸ch lµ toµn bé nh÷ng ®Æc tÝnh vµ phÈm chÊt x· héi - sinh lý - t©m lý cña c¸ nh©n t¹o thµnh chØnh thÓ ®ãng vai trß chñ thÓ tù ý thøc tù kh¶ng ®Þnh, tù ®iÒu chØnh mäi ho¹t ®éng cña m×nh. Tãm l¹i: Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nh©n c¸ch lµ sù thèng nhÊt cña c¸c yÕu tè sinh häc, t©m lý vµ x· héi trong qu¸ tr×nh x¸c lËp c¸i t«i: Do ®ã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña níc ta hiÖn nay nh©n c¸ch cña con ngêi bÞ t¸c ®éng cña m«t sè yÕu tè tÝch cùc vµ tiªu cùc. 2/ Nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc ®Õn nh©n c¸ch con ngêi. Sau h¬n mêi n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ níc ta cã nh÷ng bíc chuyÓn biÕn míi nªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho cuéc sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ngêi d©n ngµy cµng n©ng cao. Sè hé cã thu nhËp trung b×nh, kh¸, giµu t¨ng, cßn sè cã thu nhËp thÊp gi¶m Theo sè liÖu ®iÒu tra ë mét sè tØnh thuéc 3 miÒn: B¾c, Trung, Nam cho thÊy sè ngêi giµu chiÕm tû lÖ 3% ®Õn 15%, sè ngêi kh¸ chiÕm tõ 7% ®Õn 18%, sè ngêi trung b×nh chiÕm kho¶ng 25%. PhÇn cßn l¹i lµ ®ang sèng ë møc ®ãi, nghÌo. Ngoµi ra nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn t¹o ra mét sè tiÕn chuyÓn tèt nh sè cã nhµ ë tèt chiÕm h¬n 50% vµ sè hé cã ®iÖn sinh ho¹t 52%, sè hé cã níc s¹ch sö dông lµ 67%, sè hé cã ti vi lµ 2triÖu hé , sè hé cã ra ®i « 5 triÖu hé. VÒ mÆt gi¸o dôc vµ ®µo t¹o th× ngµy cµng ®îc chó träng vµ ph¸t triªn h¬n cô thÓ lµ ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu , ®· cã 91 % d©n biÕt ch÷ vµ trong ®ã cã 46,4% ngêi lao ®éng cã tr×nh ®é tiÓu häc, 15% sè ngêi cã tr×nh ®é trung häc ngoµi ra vÒ hÖ thèng ®µo t¹o c¸n bé sau ®¹i häc còng ®· ®îc chó ý tíi rÊt nhiÒu hiÖn nay níc ta cã kho¶ng 10.000 tiÕn sü, 500 phã tiÕn sü vµ 11 rr¸t nhiÒu th¹c sÜ vµ gi¸o s, phã gi¸o s. Níc ta ®· chó träng ®Õn viÖc ®µo t¹o häc sinh giái theo m« h×nh trêng chuyªn, líp chän. nh×n chung vÒ mÆt b»ng d©n trÝ ®· ®îc n©ng cao h¬n tríc rÊt nhiÒu. Tõ ®ã cho ta thÊy nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· t¸c ®éng ®Õn nhiÒu mÆt cña ®êi sèng nh©n d©n. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lîi Ých c¸ nh©n ®îc khuyÕn khÝch vµ ®¶m b¶o b»ng ph¸p luËt. §ång thêi kinh tÕ thÞ trêng cßn t¹o mét sè ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó con ngêi tham gia vµo c¸c quan hÖ, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi®a d¹ng. ViÖc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng mèi quan t©m ®Õn lîi Ých khiÕn con ngßi trë nªn n¨ng ®éng h¬n, tÝch cùc h¬n. H¬n thÕ c¹nh tranh víi tÝnh c¸h mét thuéc tÝnh tÊt yÕu cña c¬ chÕ thÞ trêng lu«n ®Æt con ng¬× vµo t×nh thÕ ph¶i quyÕt chän, ph¶i nç lùc vît bËc. Do vËy c¬ chÕ thÞ trêng ®· t¹o cho con ngßi mét tÝnh c¸ch kh«n ngoan, tØnh t¸o, m¹nh d¹n, m¹o hiÓm kiªn tr×, linh ho¹t... ViÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ mang tÝnh tù cung tù cÊp víi c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn cã ý nghÜa to lín trong viÖc gi¶i phãng vµ ph¸t huy c¸c tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trong x· héi. Nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò kinh tÕ cho sù ph¸t triÓn, khai th¸c c¸c nguån lùc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. §ång thêi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng thóc ®Èy vµ më réng quan hÖ hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng trong níc vµ thÕ gíi, ¸p dông c¸c thµnh tùukhoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi, t¨ng thu nhËp quèc d©n vµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng b¶o ®¶m phóc lîi x· héi cho mäi tÇng líp. Díi t¸c ®éng cña quy luËt lîi nhuËn c¹nh tranh, cung cÇu, nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã søc ®éng viªn to lín c¸c nguån lùc tµi nguyªn vµ con ngêi ph¸t triÓn nã gióp con ngêi sö dông cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ søc lao ®éng phôc vô cho sù t¨ng trëng kinh tÕ chÝnh nÒn kinh tÕ thÞ truêng ®ang t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña mçi c¸ nh©n vÒ nhiÒu phong diÖn, nhÊt lµ ph¬ng diÖn tµi n¨ng vµ trÝ tuÖ. Qua sù më réng quan hÖ hîp t¸c víi c¸c níc kh¸c chóng ta ®· cã nh÷ng bíc tiÕn míi trong kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trong qu¸ tr×nh më réng hîp t¸c kinh tÕ vµ giao lu v¨n ho¸ víi mét mÆt chóng ta thu ®îc nhiÒu thµnh tùu v¨n minh cña nh©n loµi lµm phong phó nÒn v¨n ho¸ d©n téc. Ngoµi nh÷ng t¸c ®éng theo xu híng tèt cña c¬ chÕ thÞ trêng cßn cã nh÷ng t¸c ®éng vÒ mÆt tr¸i cu¶ c¬ chÕ thÞ trêng ®Õn nh©n c¸ch con ngêi. 12 3/ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn nh©n c¸ch con ngêi. a) thùc tÕ nhiÒu n¨m gÇn ®©y cho thÊy kinh tÕ thÞ trêng lµ m«i trêng thuËn lîi lµm n¶y sinh vµ ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i tiªu cùc x· héi, lµm nÈy sinh nh÷ng vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p. viÖc khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi nhau cïng ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh tÊt yÕu dÉn ®Õn sù ph©n tÇng x· héi vµ cã kho¶ng c¸ch rÊt xa ga ngêi giµu vµ ngêi nghÌo. Bªn c¹nh mét bé phËn nh©n d©n cã thu nhËp cao nhê biÐt kinh doanh, ë níc ta ®· vµ ®ang xuÊt hiÖn khuynh híng lµm giµu b»ng bÊt cø gi¸ nµo kÓ c¶ lµm hµng gi¶ lõa ®¶o g©y t«i ¸c vi ph¹m ph¸p luËt s½n sµng trµ ®¹p lªn l¬ng t©m vµ nh©n phÈm. N¹n bu«n lËu trèn thuÕ ®ang rÊt trÇm träng. N¹n ®æ vì tÝn dông ph¸ s¶n trong kinh doanh, nî chång chÊt kh«ng thanh to¸n ®îc g©y ra biÕt bao tai ho¹ cho ngêi l¬ng thiÖn, cho x· héi. T×nh tr¹ng tham «, hèi lé ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò tham nhòng rÊt nghiªm träng. Tuy nhiªn cÇn ph¶i thÊy r»ng kh«ng ph¶i x©y dùng ®îc c¬ chÕ thÞ trênglµ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp tù nã h×nh thµnh cho con ngêi cã nh÷ng lóc nh÷ng n¬i kinh tÕ thÞ trêng kh«ng nh÷ng lµm con ngêi, tèt ®Ñp h¬n mµ ngîc l¹i cßn lµm tha ho¸ b¶n chÊt con ngêi biÕn con ngêi thµnh kÎ n« lÖ sïng b¸i sïng b¸i ®ång tiÒn hoÆc kÎ ®¹o ®øc gi¶ lµm chi biÕt t«n träng søc m¹nh vµ lîi Ých c¸ nh©n s½n sµng chµ ®¹p lªn nh©n phÈm v¨n ho¸, ®¹o ®øc,lu©n lý... Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc kinh tÕ thÞ trêng còng cã nhiÒu khuyÕt tËt h¹n chÕ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu. ViÖc qu¸ ®Ì cao lîi Ých c¸ nh©n bÊt chÊp lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých x· héi lµ mét nguy c¬ lín l¬Þ nhuËn kÝch thÝch s¶n xuÊt, nhng mÆt kh¸c lîi nhuËn còng tù ph¸t ®Èy con ngêi tíi nh÷ng hµnh vi ph¸ ho¹i m«i trêng sèng vµ lµm tha ho¸ ®¹o ®øc nh©n phÈm. Sù c¹nh tranh trªn thÞ trêng lµm ch con ngêi s¸ng t¹o h¬n, nang ®äng h¬n, nhng nhiÒu khi lµm mÊt ®i lßng nh©n ¸i, tÝnh vÞ tha, biÕn con ngêi thµnh nh÷ng cç m¸y chØ biÕt tÝnh to¸n mét c¸ch sßng ph¶ng l¹nh lïng thiÕu nh©n t×nh. Quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ lµm sèng ®éng thÞ trêng nhng còng lµm sãi mßn nh©n c¸ch vµ h¹ thÊp phÈm gi¸ con ngêi. Ngoµi ra ®i kÌm víi kinh tÕ thÞ trêng lµ hµng lo¹t tÖ n¹n x· héi ®a ®Õn nh÷ng rèi lo¹n khñng ho¶ng cho gia ®×nh h¹t nh©n, tÕ bµo cña x· héi, rîu chÌ m¹i d©m ma tuý bu«n lËu hèi lé tham nhòng lµ nh÷ng c¨n bÖnh trÇm kha kh«ng dÔ bÒ kh¾c phôc trong kinh tÕ thÞ trêng. §iÒu ®¸ng lo ng¹i qu¸ tr×nh ®ång nhÊt ho¸ c¸c gi¸ trÞ ®Þnh híng nh©n c¸ch trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay l¹i mang tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh ph¬ng t©y 13 ho¸, thËm chÝ Mü ho¸. V× vËy trong b¶n gi¸ trÞ ®Þnh híng nh©n c¸ch thay v× nh÷ng gi¸ trÞ mang b¶n s¾c d©n téc ngêi ta thÊy chñ nghÜa thùc dông, t©m lý híng thô sù sïng b¸i tiÒn tµi, quyÒn lùc thµnh ®¹t. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®ßi hái ph¶i më réng quan hÖ víi c¸c níc, chóng ta ®· n©ng cao xuÊt khÈu vµ cã nh÷ng bíc tiÕn míi trong kinh tÕ ®èi ngo¹i, trong qu¸ tr×nh më réng hîp t¸c kinh tÕ vµ giao lu v¨n ho¸ víi c¸c níc mét mÆt chóng ta tiÕp thu ®îc nhiÒu thµnh tùu v¨n minh cña nh©n loµi, lµm phong phó nÒn v¨n ho¸ d©n téc. MÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh th©m nhËp cña nÒn v¨n ho¸ ngo¹i lai lµm cho nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng bÞ mai mét vÝ nh ë thµnh thÞ n¬i kinh tÕ thÞ ph¸t triÓn m¹nh cïng víi sù tiÕp xóc víi bªn ngoµi ®îc më réng nhiÒu ®· trçi dËy mét bé phËn d©n c cã xu híng quay lng víi truyÒn thèng ®uæi theo ®ång tiÒn vµ lîi nhuËn mét c¸ch v« ®iÒu kiÖn, tõ ®ã dÉn ®Õn sù sãi mßn vÒ nh©n c¸ch, gia t¨ng c¸c tÖ n¹n x· héi, mai d©m. Ngîc l¹i ë n«ng th«n n¬i kinh tÕ hµng ho¸ cha ph¸t triÓn mÊy ®ang cã xu híng quay vÒ víi truyÒn thèng mét c¸ch th¸i qu¸. Trong ®iÒu kiÖn cuéc sèng ®îc n©ng cao nhng tr×nh ®é d©n trÝ l¹i thÊp nªn nh÷ng ngêi d©n n«ng th«n ®ang cã nh÷ng ho¹t ®éng kh«i phôc truyÒn thãng, kÕt hîp vèi viÑc kh«i phôc nh÷ng thñ tôc l¹c hËu, nh÷ng truyÒn thèng l¹c hËu kÓ c¶ mª tÝn dÞ ®oan. Khi c¬ chÕ thÞ trêng ®îc më réng gi¸ trÞ vµ sù ®¸nh gi¸, gi¸ trÞ nh©n c¸ch kh«ng tr¸nh khái sù biÕn d¹ng nhÊt ®Þnh trong c¸c x· héi ph¬ng ®«ng, truyÒn thèng nh©n c¸ch vÉn ®îc x¸c ®Þnh bëi vèn hiÓu biÕt vµ mèi quan t©m cña ngêi víi ngêi. Kh¸c víi tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp cña hä ®èi víi gia ®×nh vµ céng ®ßng, thËm chÝ trong nh÷ng t×nh thÕ ph¶i quyÕt chän ngêi ta s½n sµng “ x¶ th©n thµnh nh©n’’ coi ®ã lµ ph¬ng ch©m gi¶i quyÕt nh÷ng xung ®ét gi÷a c¸ nh©n víi céng ®ång. Nhng trong ®iÒu kiÖn cña c¬ chÕ thÞ trêng díi ¸p lùc cña lîi nhuËn, c¹nh tranh gi¸ trÞ nh©n c¸ch Ýt biÓu hiÖn qua nh÷ng ®ãng gãp, hy sinh cña con ngêi nã ®îc nh×n nhËn ®îc ®¸nh gi¸ b»ng møc ®ä thµnh ®¹t quy m« thu nhËp thËm chÝ b»ng kh¶ n¨ng biÕn ngêi kh¸c thµnh ph¬ng tiÖn hîp ph¸p ®Ó thùc hiÖn c¸c môc ®Ých cña con ng¬× nhÊt ®Þnh. Còng díi ¸p lùc cña c¹nh tranh con ngêi trong c¬ chÕ thÞ trêng lu«n ph¶i thÓ hiÖn tù kh¼ng ®Þnh tréi h¬n ngíi kh¸c. Nãi kh¸c ®i muèn kh¼ng ®Þnh m×nh con ngêi ph¶i tù v¬n lªn trªn m×nh, c¬ chÕ thÞ trêng theo nghÜa ®ã lµ c¬ chÕ tèt nhÊt cho nh©n c¸ch ph¸t triÓn. Nhng mÆt kh¸c nhu cÇu vÒ bøc xóc ph¶i v¬n lªn träi h¬n ngêi kh¸c l¹i dÉn ®Õn mét sù ®èi lËp nhÊt ®Þnh díi gi¸ trÞ ®Ých thùc cña nh©n c¸ch víi h×nh thøc biÓu hiÖn nh©n c¸ch. Do vËy thãi kiªu ng¹o, thãi ph« tr¬ng sù ®ua ®ßi theo mèt mét c¸ch v« lèi lµ nh÷ng hiÖn tîng thêng thÊy hiÖn nay, chóng che dÊu sù nghÌo nµn vµ mÐo mã cña nh©n c¸ch. 14 Trong thêi kú hiÖn ta thÊy sù trît dèc vÒ ®¹o ®øc, h×nh thµnh nh©n c¸ch con ngêi ph¶i ®îc chó träng vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc. §Æc biÖt ®èi víi tÇng líp thÕ hÖ trÎ mét lùc lîng kÕ thõa quan träng cña ®Êt níc ®ang bÞ t¸c ®éng tõ mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Trong qu¸ tr×ng vËn ®éng cña x· héi hiÖn nay còng cã kh¸ nhiÒu thanh niªn hoÆc kh«ng héi nhËp víi nh÷ng quy t¾c kh¾t khe vµ nhiÒu c¸i cßn tån l¹i cña nÒn kinh tÕ quan liªu bao cÊp hoÆc chØ héi nhËp ë nh÷ng mÆt tiªu cùc cña nã mµ ®· trë nªn l¹c lâng vµ mÊt ph¬ng híng. Mét sè ngêi bi quan ch¸n n¶n khi kh«ng ®ñ søc v¬n lªn ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao cña thùc tÕ cuéc sèng cña mét sè kh¸c tríc nh÷ng ®æi thay phøc t¹p cña m«i trêng réng xung quanh, ®· kh«ng ®ñ søc m¹nh ®Ó vît qua chÝnh m×nh vµ trë nªn sa ng· tha ho¸, thÕ hÖ trÎ ngµy nay dÔ bÞ l©m l¹c h¬n tríc vµ rÊt nhiÒu thanh thiÕu niªn khi bÞ lÇm lì sa ng· ®· hoµn toµn kh«ng ý thøc ®îc tÝnh nghiªm träng trong hµnh vi cña m×nh. NhiÒu téi ph¹m ë tuæi vÞ thµnh niªn ®· kh«ng nhËn thøc nh÷ng lçi lÇm, kh«ng thÓ hiÓu r»ng m×nh ph¹m téi thËm chÝ trong nhiÒu trêng hîp cßn tù coi m×nh lµ nh÷ng” Ngêi hïng” kh«ng sî bÞ trõng ph¹t, kh«ng sî chÕt biÕt v¬n lªn trªn nh÷ng suy nghÜ tÇm thêng cña cuéc sèng. Mét sè thanh sa vµo con ®êng nghiÖn ngËp, cê b¹c vµ khi bÞ b¾t ®· kh«ng ngÇn ng¹i tr¶ lêi nh÷ng ngêi pháng vÊn, “lµm nh vËy chØ v× muèn sèng kh¸c ngêi kh¸c ®êi, muèn sãng cuéc sèng tÎ nh¹t buån ch¸n”NhiÒu thanh niªn ®oi khi chØ muèn chøng tá m×nh mµ ®· g©y ra rÊt nhiÒu téi ¸c nh cíp giËt vµ th¹am chÝ ®«i khi cßn giÕt ngêi chØ v× mét lý do ®¬n gi¶n lµ nh×n” ngøa m¾t” hoÆc ®·” xóc ph¹m” tíi m×nh. §ã lµ tÊt c¶ nh÷ng sù biÓu hiÖn cña sù tha ho¸ trong ®êi sèng hiÖn nay cña thanh niªn níc ta hiÖn nay. Trong ®iÒu kiÖn nh vËy, sù oh¸t triÓn nh©n c¸ch võa bÞ mÐo mã, võa trë nªn nghÌo nµn ®¬n ®iÖu nã mÊt ®i sù phong phó cña c¸c b¶n s¾c d©n téc vµ phong c¸ch riªng. Qu¸ tr×nh lµm cho con ngêi mÊt ®i c¸ tÝnh lu«n t×m c¸ch thÝch øng víi x· héi b»ng c¸ch b¾t ch¬cs ngêi kh¸c c¸c häc gi¶ ph¬ng t©y sù x· héi ho¸ qu¸ møc ®èi víi con ngêi than phiÒn vÒ t×nh tr¹ng nµy E-Fromm viÕt “ ®¹o ®øc míi kh«ng ph¶i lµ l¬ng t©m cña truyÒn thèng nh©n v¨n phÈm chÊt cã nghÜa lµ kh¶ n¨ng thÝch nghi, biÕn m×nh thµnh gièng nh mäi ngêi téi lçi lµ sù kh¸c biÖt víi ngêi kh¸c” vµ cuèi cïng sù ®æi míi c«ng nghÖ liªn tôc lµm thay ®æi nhanh chãng quan niÖm vÒ gi¸ trÞ cña con ngêi. Trng x· héi tiÓu c«ng nghiÖp b¶n gi¸ trÞ tinh thÇn cña c¸c c¸ nh©n còng nh cña x· héi mang tÝnh æn ®Þnh cao. Con ngêi yªn t©m sèng vµ ho¹t ®éng trong sù ®Þnh híng cña nh÷ng chuÈn mùc c¸i gi¸ trÞ, con ngêi trë nªn hoµi nghi vµ mÊt lßng tin vµo 15 nh÷ng g× cã tÝnh chÊt bÒn v÷ng. chñ nghÜa t¬ng ®èi vÒ gi¸ trÞ lµ t©m lý lu v« ®èi víi truyÒn thèng t¹o ra t©m tr¹ng bÊt an vÒ mÆt x· héi. Con ngêi mÊt ®i c¶m gi¸c an toµn v× thiÕu sù ®¶m b¶o cña c¸c gi¸ trÞ l©u dµi tù do cña nh©n c¸ch do vËy mÊt ®i ph¬ng híng ho¹t ®éng. Nh©n c¸ch lµ mét ®¾c ®iÓm næi b©t cña lèi sèng mµ lèi sèng l¹i lµ mét yÕu tã cña nÒn v¨n ho¸ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng d©n téc hiÖn ®¹i vµ nh©n v¨n, bëi thÕ x©y dùng lèi sèng cã v¨n ho¸ chÝnh lµ x©y dùng nh©n c¸ch sãng cña cn ngêi khi ®Êt níc bíc vµo kû nguyªn míi lµ phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tõ nh©n c¸ch ®Õn phÈm chÊt cuéc sèng bao gåm c¶ cuéc sèng vµ cuéc sèng tinh thÇn lu«n híng tíi Ch©n - ThiÖn - Mü ë møc ®é cao. M«i trêng cÇn cã cho phÈm chÊt cuéc sèng th× hiÖn thµnh hiÖn thùc chÝnh lµ v× ®Êt níc ph¶i æn ®Þnh chÝnh trÞ c«ng b»ng x· héi ®îc ®Ò cao, mäi tÖ n¹n x· héi ph¶i bÞ lªn ¸n bµi trõ. b/ Tríc nh÷ng thùc tr¹ng trªn cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc. §Ó kh¾c phôc nh÷ng m©u thuÉn trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch con ngêi viÖt nam trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë giai ®o¹n hiÖn nay. ®ã lµ mét vÊn ®Ò ®ang ®îc ®Æt ra buéc ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ g÷a ®¶ng, nhµ níc, c¸c c¬ quan ®oµn thÓ vµ mçi c¸ nh©n cña mçi chóng ta th× míi nhanh chãng ®Èy lïi t×nh tr¹ng trªn vµ ®a ®Êt níc ta thµnh mét níc v¨n minh, hiÖn ®¹i vµ cã tr×nh ®é d©n trÝ ngµy cµng cao. Thèng nhÊt g÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi chóng ta cÇn ph¶i chó träng ®Çu t ph¸t triÓn con ngêi nhÊt lµ ®Çu t cho ®µo t¹o gi¸o dôc vµ n©ng cao d©n trÝ. Gi¸o dôc trong ®iÒu kiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i lµ mét nÒn gi¸o dôc tæng hîp, toµn diÖn bao gßm gi¸o chÝnh trÞ t tëng, ®¹o ®øc, thÈm mü, trÝ thøc. ChØ cã mét nÒn gi¸o dôc tæng hîp nh vËy míi cã thÓ lµm ph¸t triÓn mét c¸ch phong phó, thÕ giíi tinh thÇn vµ nh÷ng n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Vµ ngoµi ra cßn ph¶i cã sù t¸c ®éng cña mét su híng gi¸o dôc níc ®ã lµ tù gi¸o dôc nh©n c¸ch. Tù gi¸o dôc bao gåm kh¶ n¨ng tù nhËn thøc tù ®¸nh gi¸ tù kiÓm tra tù ®iÒu tiÕt cña nh©n c¸ch. Sù ph¸t triÓn nh÷ng kh¶ n¨ng nµy sÏ kÝch thÝch con ngêi tÝch cùc híng tíi vµ tiÕp nhËn cã lùa chän nh÷ng t¸c ®éng tõ x· héi theo híng thuËn lîi cho ph¸t triÓn nh©n c¸ch con ngêi. 16 §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®i ®«i víi thôc hiÖn c¸c môc tiªu x· héi chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng vµ thùc hiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch x· héi còng nh x©y dùng c¬ chÕ nh»m thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi con ngêi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn cña con ngêi, lîi Ých vµ h¹nh phóc cña con ngêi, ph¶i cã nh÷ng thíc ®o cña nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi theo ®Þnh híng tÊt c¶ v× con ngêi. Víi t c¸ch lµ ®éng lùc con ngêi ph¶i ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng, n¨ng khiÕu. Sù tån t¹i cña con ngêi bao giê còng g¾n liÒn víi sù tån t¹i nhu cÇu cña hä, ®iÒu nµy ®· lµm n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi, ë níc ta hiÖn nay c«ng b»ng x· héi kh«ng cã nghÜa lµ mét sù ph©n phèi ®ång ®Òu mµ t¹o c¬ héi ®ång ®Òu cho mäi ngêi ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. YÕu tè con ngêi cÇn ph¶i ®îc chó träng h¬n, søc lao ®éng cña ngêi lao ®éng ®· ®îc ®¸nh gi¸ ®óng møc vµ ngêi lao ®éng ®· ®îc ®¸p øng nhu cÇu sèng cña m×nh v× thÕ con ngêi chë thµnh ®éng lùc m¹nh mÏ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô s¶n xuÊt tèt ®Ñp. Môc tiªu cña chóng ta hiÖn nay lµ gi¶i phãng vµ ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña con ngêi ®Æc biÖt lµ tiÒm n¨ng chÝ tuÖ vµ søc s¸ng t¹o. Muèn thÕ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mäi ngêi ®Òu cã c¬ héi ®Ó ph¸t huy ®îc kh¶ n¨ng, lµm chñ søc lao ®éng cña m×nh vµ cã quyÒn ®îc hëng ®óng vµ ®ñ gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh ®· lµm ra sau khi ®· cã sùu ®ãng gãp x· héi. Mçi c¸ nh©n con ngêi trong x· héi tèt th× x· héi míi tèt. Ngoµi ra chóng ta cÇn khuyÕn khÝch c¸c tµi n¨ng trong c¸c tÇng líp x· héi trong ®iÒu kiÖn kinh tÐe níc ta hiÖn nay kh«ng nªn ®ßi hái sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu cña tÊt c¶ mäi thµnh viªn mäi tÇng líp x· héi, ph¶i gi¶i quyÕt mét c¸ch c«ng b»ng vÊn ®Ò lîi Ých vµ sö lý mét c¸ch ®óng ®¾n mèi quan hÖ x· héi ®Ó võa ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh x· héi võa kÝch thÝch con ngêi s¸ng t¹o kh«ng ngõng, mÆt kh¸c chÝnh s¸ch x· héi ph¶i gãp phÇn t¹o ra ®éng lùc, thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ mÆt kh¸c ph¶i dù ®o¸n tríc nh÷ng hËu qu¶ x· héi cña nh÷ng gi¶i ph¸p kinh tÕ, chñ ®éng kh¾c phôc bÖnh lý x· héi cã thÓ nÈy sinh. VÒ vÊn ®Ò chÝnh trÞ, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cã nghÜa lµ x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n, v× d©n thùc hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n gi÷ nghiªm kû c¬ng x· héi. VÒ mÆt v¨n ho¸ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. V¨n ho¸ ®Æc biÖt lµ v¨n ho¸ nghÖ thuËt cã vai trß to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch. Nh÷ng gi¸ trÞ, nh÷ng chuÈn mùc nh÷ng kh©u mÉu v¨n ho¸ cña x· héi chÝnh lµ m¶nh ®Êt mµu mì nguån nu«i dìng thÕ giíi tinh thÇn con ngêi c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt, nhê ®Æc trng h×nh tîng cã thÓ t¸c ®éng mét c¸ch toµn 17 diÖn lªn sù ph¸t triÓn t×nh c¶m, lý trÝ, ý trÝ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña nh©n c¸ch. c/ Nguyªn nh©n §Ó xÈy ra mét sã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn nh©n c¸ch con ngêi do mét sè nguyªn nh©n sau. Cha lêng hÕt ®îc nh÷ng phøc t¹p vµ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. ChËm ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc nh÷ng vÊn ®Ò míi nÈy sinh vµ nh÷ng s¬ hë trong quyÕt ®Þnh hÖ thèng ph¸p luËt, thÓ chÕ bé m¸y cha kÞp chuyÓn cïng víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ c¬ chÕ thÞ trêng trËt tù kû c¬ng cha ®îc nghiªm tóc. Vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc cßn kÐm hiÖu lùc. Nhµ níc cßn thiÕu chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p cã hiÖu lùc ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng viÖc lµm phi ph¸p cña c«ng d©n, cßn cã sù bu«ng láng ph¸p chÕ, sö lý c¸c vô viÖc vi ph¹m cha nghiªm thiÕu sù chÆt chÏ vµ phèi hîp ®ång bé trong c«ng t¸c qu¶ lý ®iÒu hµnh. Nh×n chung ngoµi nh÷ng t¸c ®éng do kh¸ch quan mang l¹i ®Õn nh©n c¸ch con ngêi cßn cã mét sè vÊn ®Ò còng ¶nh hëng ®Õn nh©n c¸ch con ngêi do chñ thÓ x· héi vµ c¸ nh©n quyÕt ®Þnh. III/ Vai trß cña chñ thÓ trong viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch. 1/ Vai trß cña nhµ níc cña ®¶ng trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch x· héi,vai trß cña c¸ nh©n. §¶ng ta v¹ch râ sù thèng nhÊt g÷a kinh kinh tÕ thÞ trêng vµ viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch con ngêi ngµy nay viÖc ¸p dông c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc ®ång thêi x¸c lËp ®Çy ®ñ chÕ ®é tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc hiÖn tèt vÊn ®Ò nµy sÏ ph¸t huy ®îc t¸c ®éng tÝch cùc, to lín còng nh ng¨n ngõa, h¹n chÕ, kh¸c phôc nh÷ng tiªu cùc khiÕm khuyÕt cña kinh tÕ thÞ trêng. c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i híng vµo phôc vô c«ng cuéc x©y dùng nguån lùc con ngêi. cÇn ph¶i tiÕn hµnhc¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸. gi¸o dôc nh»m kh¾c phôc t©m lý sïng b¸i ®ång tiÒn, bÊt chÊp ®¹o lý, coi thêng c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n.Ph¶i ra søc ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn, ®¹o ®øc, thÈm mü c¸c di s¶n v¨n ho¸, nghÖ thuËt cña d©n téc. §©y chÝnh lµ c«ng cô, ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó t¸c ®éng, gãp phÇn gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®· nªu chÝnh s¸ch x· héi 18 víi t c¸ch lµ “ bé ®iÒu chØnh’’trong guång m¸y ho¹t ®éng cña toµn x· héi ph¶i gi¶i quyÕt mét c¸ch c«ng b»ng vÊn ®Ò lîi Ých vµ sö lý mét c¸ch ®óng ®¾n mèi quan hÖ x· héi ®Ó võa b¶o ®¶m tÝnh æn ®Þnh x· héi võa kÝch thÝch con ngêi s¸ng t¹o kh«ng ngõng. Mét mÆt chÝnh s¸ch x· héi ph¶i gãp phÇn t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ, mÆt kh¸c ph¶i dù ®o¸n tríc nh÷ng hËu qu¶ x· héi cña nh÷ng gi¶i ph¸p kinh tÕ ®Ó chñ ®éng kh¾c phôc nh÷ng bÖnh lý x· héi cã thÓ nÈy sinh. X· héi ho¸ chÝnh lµ mét qu¸ tr×nh nhê ®ã nÒn v¨n ho¸ nh©n loµi ®îc truyÒn b¸ tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. ®ã lµ qu¸ tr×nh, gi¸n tiÕp häc hái qua ®ã c¸ nh©n cã thÓ ph¸t triÓn b¶n chÊt x· héi vµ cã kh¶ n¨ng tham gia vµo ®êi sèng x· héi. ThiÕu mèi quan hÖ nµy th× c¸ nh©n vµ x· héi kh«ng thÓ tån t¹i ®îc, mèi quan hÖ diÔn ra suèt chu tr×nh sèng cña cvon ngêi. Mçi giai ®o¹n cña cuéc sèng cã ®Æc ®iÓm cã nh÷ng bíc chuyÓn qu¸ ®é hoÆc nh÷ng khñng ho¶ng cÇn vùt qu. Cßn nh©n c¸ch con ngêi ®îc hiÓu mét c¸ch toµn diÖn lµ tµi ®ø, n¨ng lùc, thÓ chÊt vµ n¨ng lùc trÝ tuÖ, tr¹ng th¸i tinh thÇn t×nh c¶m cña mçi c¸ nh©n gåm c¶ nhËn thøc, t×nh c¶m, hµnh ®éng phong th¸i, tÝnh khÝ lèi sèng cña hä. §ã lµ sù thèng nhÊt nh÷ng mÆt c¸ nh©n vµ mÆt x· héi ë mçi con ngêi cô thÓ lµ th¸i ®é øng xö cña mçi con ngêi tríc hiÖn thùc. B»ng sù ho¹t ®éng cña b¶n th©n díi sù híng dÉn gi¸o dôc cña thÕ hÖ tríctõ c¸c quan hÖ x· héi, tËp thÓ nhËn con ngêi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña m×nh. Trong chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµ nhµ níc võa ph¶i ph¸t huy ®îc søc m¹nh cña truyÒn thènglµ tÝnh céng ®ång, võa ph¶i kh¸c phôc mÆt yÕu cña truyÒn thènglµ c¸ nh©n bÞ coi nhÑ kh«ng ®îc ph¸t triÓn nh©n c¸ch kh«ng ®îc kh¶ng ®Þnh c¸ tÝnh kh«ng ®îc ph¸t huy. Ph¶i lµm sao b¶o ®¶m cho mçi c¸ nh©n ®îc quyÒn ch¨mlo lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh lµm cho mçi thµnh viªn trong x· héi ®Òu cã thÓ t×m thÊy híng ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng chóng ta ®ang tiÕp tôc xo¸ bá c¸c h×nh thøc bao cÊp, xo¸ bá mäi biÓu hiÖn cña nh÷ng ®Æc quyÒn ®Æc lîi sö lý tèt mçi quan hÖ gi÷a nghÜa vô vµ quyÒn l¬Þ cña c«ng d©n, quy chÕ ho¸ nguyªn t¾c c«ng b»ng x· héi vµ ®Êu tranh m¹nh mÏ víi nh÷ng vi ph¹m nguyªn t¾c ®ã. Thùc hiÖn tèt nh÷ng ®iÒu nãi trªn chóng ta sÏ tõng bíc ®îc nh÷ng m©u thuÉn nÈy sinh trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch ngêi viÖt nam trong giai ®o¹n hiÖn nay sù ®Þnh híng gi¸ trÞ ®óng ®¾n, nhanh chãng cña c¸ nh©n hiÖn ®· trë thµnh 19 mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng trong ®êi sèng vµ nhÊt lµ trong hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi ®ang biÕn ®éng m¹nh mÏ. ViÖc c¸ nh©n híng suy nghÜ vµ hµnh ®éng cña m×nh vµo nh÷ng gi¸ trÞ nµy hay gi¸ trÞ kh¸c t¹o nªn sù ®Þnh híng gi¸ trÞ cña hä, cïng mét lóc con ngêi theo ®uæi nh÷ng gi¸ trÞ cã liªn quan ®Õn b¶n th©n gia ®×nh, lao ®éng s¶n xuÊt ®µo t¹o, båi dìng viÖc ®Þnh híng vµo c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Òu cã ý nghÜa. Con ngêi lµ mät sinh vËt x· héi, mçi con ngêi chØ tån t¹i vµ ph¸t triÓn víi t c¸ch lµ con ngêi trong mçi quan hÖ chÆt chÏ víi x· héi. ChÝnh c¸c ho¹t déng x· héi ®ã h×nh thµnh nªn ý thøc x· héi. ý thøc x· héi ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn th«ng qua ý thøc c¸ nh©n. MÆt kh¸c, ý thøc c¸ nh©n rÊt ®a d¹ng phong phó vµ lu«n mang nh÷ng néi dung nhÊt ®Þnh cña ý thøc x· héi. Sù phong phó ®a d¹ng do ®iÒu kiÖn sèng, hoµn c¶nh gia ®×nh, m«i trêng gi¸o dôc, quan hÖ x· héi, tr×nh ®é häc vÊn cïng nh÷ng may m¾n, rñi ro trªn ®êng ®êi cña tõng c¸ nh©n quy ®Þnh. ¶nh hëng cña ý thøc x· héi ®èi víi ý thøc c¸ nh©n hoµn toµn kh«ng gièng nhau. Mçi c¸ nh©n lÜnh héi tiÕp thu ý thøc x· héi theo nh÷ng c¸ch thøc kh¸c nhau, ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau vµ do ®ã t¹o ®éng lùc cho hµnh ®éng còng kh¸c nhau. Sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn ®a d¹ng, mu«n h×nh mu«n vÎ, h×nh thµnh nªn ngêi tèt, trung thùc vµ kÎ xÊu xa gian dèi, trong ho¹t ®éng cña con ngêi th× vÊn ®Ò m«i trêng t©mlý - x· héi còng lµ mét ®éng lùc thóc ®Èy hµnh ®éng cña con ngêi m«i trêng t©m lý - x· héi ®Òu xuÊt ph¸t tõ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, nhng nã ®îc h×nh thµnh tõ c¸c yÕu tè t©m lý x· héi nh t©m tr¹ng x· héi, t×nh c¶m, phong tôc tËp qu¸n, truyÒn thèng v¨n ho¸ ®¹o ®øc... m«i trêng t©m lý - x· héi sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng cña con ngêi khi nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t huy tÝch cùc cña chñ thÓ ho¹t ®éng. Ngîc l¹i m«i trêng t©m lý - x· héi sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng cña con ngêi khi nã t¹o ra tr¹ng th¸i t©m lý tiªu cùc, buån ch¸n, mÊt niÒm tin ë con ngêi sù tßn t¹i cña con ngêi bao giê còng g¾n liÒn víi sù tån t¹i nh÷ng nhu cÇu cña hä ®é chªnh nhau gi÷a nhu cÇu sèng cña con ngêi víi kh¶ n¨ng hiÖn thùc x· héi lµ m©u thuÉn ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt. ChÝnh ph¬ng thøc gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy gi¶m n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi hoÆc bÊt cong x· héi. C«ng b»ng lµ ph¬ng thøc ®óng ®¾n nhÊt ®Ó lµm tho¶ m·n mét c¸ch hîp lý nh÷ng nhu cÇu cña c¸c t©ngf líp x· héi vµ c¸c c¸ nh©n xuÊt ph¸t tõ kh¶ n¨ng hiÖn thùc cña nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi nhÊt ®Þnh. C«ng b»ng x· héi lµ mét ph¹m trï mang tÝnh lÞch sö cô thÓ ë tõng thêi ®iÓm c«ng b»ng x· héi cã noäi dung t¬ng øng víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®· ®¹t ®îc. §«i khi ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng x· h«i ph¶i chÊp nhËn sù bÊt 20