Tài liệu Nghiên cứu đặc điểm sinh học của nấm bột nomuraea rileyi ký sinh trên sâu hại rau (kl06263)

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA SINH - KTNN ====== VŨ THỊ HƢƠNG NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA NẤM BỘT NOMURAEA RILEYI KÝ SINH TRÊN SÂU HẠI RAU KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Vi sinh vật học Ngƣời hƣớng dẫn khoa học GS. TS. PHẠM THỊ THÙY HÀ NỘI, 2014 Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học LỜI CẢM ƠN T ế ệ Nghiên cứu đặc điểm sinh học của nấm bột Nomuraea rileyi ký sinh trên sâu hại rau” ầ ị V ế : GS TS P T ịT ế ộ ế ệ ó PGS TS Đ ệ T ịK N ệ ệ ệ Đ ổ ộ ử C ệ H Nộ ụ ệ ụ ụ ầ –V ở S Đ ấ ữ ế ứ ứ C ế ộ è ệ Mộ ầ S ữ ệ ữ ó trên! Hà Nội, tháng 5 năm 2014 Sinh viên Vũ Thị Hương Sinh viên: Vũ Thị Hương K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học LỜI CAM ĐOAN Kế ứ ó ệ : “Nghiên tên cứu đặc điểm sinh học của nấm bột Nomuraea rileyi ký sinh trên sâu hại rau” ế ứ ấ ỳ khác. Tôi xin hoàn t ị ệ ế Hộ ệ. Hà Nội, tháng 05 năm 2014 Sinh viên Vũ Thị Hƣơng Sinh viên: Vũ Thị Hương K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG KHÓA LUẬN Bb : Beauveria basiana Bt :b CNSH – VS :C Cs : cộ Ct :c G : gam Htb (%) :Ẩ Ma : Metarhizium anisopliae M. flavoviridae : Metarhizium flavoviridae Ml : mililít Nxb :N N.rileyi : Nomuraea rileyi Nr : Nomuraea rileyi TN :T Tr : Trang Ttb (0C) :N ệ Sinh viên: Vũ Thị Hương ử ệ – vi sinh ứ ộ (%) ấ ệ ộ (0C) K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC BẢNG DANH MỤC HÌNH MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 NỘI DUNG ....................................................................................................... 4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................... 4 11 S ị ử 1.2. Mộ ứ ứ 121 P ấ ấ ế ........ 4 ộ Nomuraea rileyi (Nr) .............................. 6 .................................................................................................. 6 1 2 2 Đặ .................................................................................. 6 123 T ệ ứ ị 124 C ệ ế ễ ấ ộ ................................. 6 ệ ấ Nomuraea rileyi ........................................................................ 8 1 3 Mộ ế ă ế 131 T ế Vệ N ấ N ừ .................................................. 10 ......................................................................................... 10 132 ỞVệ N 14 K ễ .......................................................................................... 11 ệ ệ .................................... 13 141 S (Pieris rapae) ..................................................... 13 1.4.2. Sâu khoang (Spodoptera litura) ............................................................ 14 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 18 21 T ị ứ ............................................................... 18 211 T ứ ........................................................................... 18 2 1 2 Đị ứ ............................................................................ 18 22 V ệ ứ .................................................................................. 18 Sinh viên: Vũ Thị Hương K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 221 N ấ Khóa luận tốt nghiệp Đại học 222 S ệ 2 3 Hó ấ Nomuraea rileyi ấ ụ ở ụ N .................................... 18 .................................................. 18 ệ ............................................................... 18 2 3 1 Hó ấ ................................................................................................. 18 2 3 2 Dụ ụ ế ị ệ .............................................................. 19 24 P ứ .......................................................................... 19 241 Đ ễ ế ấ Nomuraea rileyi kí sinh ấ 242 P ấ 2421 T ộ ........................................... 19 ộ Nomuraea rileyi ...................................................... 20 ầ ấ 2422 P ................................... 20 ấ ................................................................ 22 243 N ứ ặ ấ N P ( ấ N ).......................................................... 22 2431 X ị ă ẩ ộ ấ ....................................... 22 Nomuraea rileyi 2432 X ấ ị ă ử ấ ộ Nomuraea ấ ........................................................ 23 rileyi 2433 N ứ 244 P ộ ặ ử ệ ấ Nomuraea rileyi. .. 24 ệ ấ N.rileyi . 24 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .................................................. 27 3.1. Đ ị ấ ộ 32 P Nomuraea rileyi kí sinh ................................................................. 27 ấ ộ Nomuraea rileyi N ầ ........................................................................................................ 29 321 P ấ N ầ ........................................................ 29 322 T 33 N ấ ứ ộ ặ Sinh viên: Vũ Thị Hương ộ .................................................................. 31 ấ ộ Nomuraea rileyi ..... 32 K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 3.3.1. N Khóa luận tốt nghiệp Đại học ứ ă ẩ ấ 332 N ứ ă ứ N .................................. 32 ử ấ 333 N ấ ấ N ...................................................................... 33 ặ ấ ộ Nomuraea rileyi trên MYAR .................................................................................. 35 3.4. Đ ệ 341 T ấ ệ ộ Nomuraea rileyi ă ễ ( ...... 36 ) ấ (Pieris rapae) ộ ệ ệ ..................................................................................................... 36 342 T ệ ă N ễ ( ) ấ ộ (Spodoptera litura) ệ ệ ........................................................... 38 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 41 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 43 PHỤ LỤC Sinh viên: Vũ Thị Hương K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học DANH MỤC BẢNG B 31 Dễ ế ụ ấ ộ Nomuraea rileyi 2014 ở M K H Đứ H Nộ (20/2/2014 – 25/4/2014) ....................................................................................... 27 B 32 C B 33 K ấ N ............................................. 30 ă ẩ ấ B 34 K ấ N.rileyi .... 32 ................... 32 ă ử ấ ấ ộ Nomuraea rileyi trên (TN ừ 31/3/2014 ế 20/4/2014) ....................................................................................... 34 B 35 H ử ấ ộ N.rileyi ........... 37 (Pieris rapae) ệ ệ ............................................................................ 37 B 36 H ử ấ sâu khoang (Spodoptera litura) ộ Nomuraea rile ệ ệ ....................................................................................... 39 Sinh viên: Vũ Thị Hương K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học DANH MỤC HÌNH H 11 Q ễ ấ Nomurae rileyi lên sâu khoang Spodoptera litura .............................................................................. 7 H 12 B ởH Đứ H Nộ ....................... 14 Hình 1.2 Tứ ởH Đứ H Nộ ....................... 14 H 12 S H 12 N ộ H 13 B H 13 Ổ ởH Đứ H Nộ ..................... 14 ởH ởH Đứ H Nộ ....................................... 15 ộ ởH Hình 1.3 c. Sâu non sâu khoang ở H H 13 N ộ H 31 Dễ ế ởH rau M ấ K Đứ H Nộ ...................... 14 Đứ H Nộ .......................... 15 Đứ H Nộ .................................... 15 Đứ H Nộ ...................................... 15 ộ Nomuraea rileyi H Đứ H Nộ ừ 20/2/2014 - 25/4/2014 ... 28 H 32 Nấ Nomuraea rileyi H 32 Nấ Nomuraea rileyi ký sinh trên sâu khoang ........................... 29 H 33 :C ấ N P ầ ấ MYAR ........ 30 H 33 :C ấ N S ầ ấ MYAR ......... 30 H 34 :C :B ử ử ấ ấ ............ 29 ộ N ộ N .......................................... 31 H 35 K ẩ ấ N 7 ấ MDPA . 33 H 35 K ẩ ấ N 7 ấ PDA .... 33 H 35 K ẩ ấ Nr sau 7 ấ MYAR 33 H 35 K ẩ ấ N ấ MPAR. 33 Hình 3.6. K ẩ MYAR H 37 C ấ 20 ử ấ Sinh viên: Vũ Thị Hương 7 Nomuraea rileyi ấ .......................................................... 35 ộ N ở ộ ó 400 .................................. 36 K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Hình 3.8. B H ử ấ Khóa luận tốt nghiệp Đại học ộ N ở ộ ó 39 H 400........................................... 36 ử ấ ộ Nomuraea riley ệ ệ H 3 10 M ............................................................................................ 37 ử ệ ừ .. 38 ngày 24/3/2014................................................................................ 38 H 3 11 S ế ễ ấ N 7-10 ngày thí ệ ............................................................................................. 38 Hình 3.12. H ử ấ ộ Nomuraea rileyi ệ H 3 13 M ử ệ ệ ............ 39 ừ 3/4/2014 .......................................................................................... 40 Hình 3.14. Sâu kh ế Sinh viên: Vũ Thị Hương ấ N 7- 10 ệ .............. 40 K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài R ẩ R ấ ấ ỗ ữ ă ầ ế ấ ấ ă ấ V ừ N ẩ ă ằ ừ ó ó ệ ă ệ ấ ị ụ ặ ó ừ ị ó Vệ ệ ó ất ệ ũ , D ụ ộ ộ ừă ấ X ấ ừ ệ ữ ầ ế ấ g ữ ẩ ó C ế ẩ ó ế ă ứ ệ Sinh viên: Vũ Thị Hương ă ẩ ử ó ở ó ữ ĩ ữ ễ V ấ ệ Mặ ữ ó ă ầ ở ởVệ N ó C ị ấ ế ệ ầ ừ ữ ụ ầ ũ ó ó ă ấ Đ ễ ầ ă ứ ễ ụ ữ ệ ệ T ó ở ộ ă ệ Ngoài ra, ụ ệ ị ế ổ ó ứ ị ầ ệ 1 õ ệ K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 ị ổ Khóa luận tốt nghiệp Đại học (IPM) T ệ ệ ấ ử ụ ứ ụ ứ ừ ị ấ Metarihizium anisopliae, Beauveria bassiana … [14]. Mấ ă ừ ộ ỷ ệ P ị ấ ă T ịT ộ ộ Nomuraea rileyi ế ộ ầ L ế ấ ấ ó ó ổ ( ộ ) S ệ ứ ấ ế Nomuraea rileyi C ở ế ệ : "Nghiên cứu đặc điểm sinh học của nấm bột Nomuraea rileyi ký sinh trên sâu hại rau". 2. Mục tiêu Đ ấ ộ Nomuraea rileyi ở ấ ấ ứ Nr ặ Nomuraea rileyi. 3. Nội dung nghiên cứu 31Đ ị ấ Nomuraea rileyi kí sinh ộ ấ 3.2 Phân 33N ứ ộ ặ  S  X  N 3.4 Đ Nomuraea rileyi ẩ ị ấ N. ấ N ử ứ ấ ặ ệ ệ  V Sinh viên: Vũ Thị Hương ử ấ ầ ử ộ Nomuraea rileyi ệ (Spodoptera litura) 2 K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học  V (Pieris rapae) 4. Ý nghĩa khoa học 41Ý ĩ ấ 42Ý :N ứ ặ ặ ộ Nomuraea rileyi ĩ ( ễ :T ụ ấ N ừ ) ó ứ ệ 5. Điểm mới của đề tài Vệ ứ ặ ấ ở ẩm Nomuraea rileyi Sinh viên: Vũ Thị Hương ứ ế ừ Nomuraea rileyi ặ ệ ứ ế au. 3 K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học NỘI DUNG CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Sơ lƣợc lịch sử nghiên cứu của nấm ký sinh côn trùng trên thế giới T ó ệ ữ P ệ ầ T ịT (2004) [14]: ừ ă B ấ ũ ệ ứ ầ ế ỷ XVIII ẳ ị ó ữ ệ é ầ ệ 1709 B Nă 1815 A B ó ấ ỉ ằ ệ ế ứ ệ ừ ă B ằ ầ ứ ứ ứ ấ ụ ấ ỉ Muscardin ấ 1878 ấ ứ ệ ó Nă N [14]. Sau Bassi thì càng ấ 1837 O ằ ằ ệ ừ Nă ấ ệ ệ ệ ấ ừ T ấ ệ ấ ệ ấ ũ ngày ỉ ă ệ ó ứ ệ B ó ầ ầ ừ ệ ệ Muscardin ế ấ ệ Nă ấ N ấ ă 1709 ừ N M ệ Entomophthora anisopliae (Anisophliae austrinia) ổ Metarhizium anisopliae. Ô ệ ử Sinh viên: Vũ Thị Hương 4 ằ ấ ử ụ ứ ử ấ K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 ầ ế Khóa luận tốt nghiệp Đại học ệ ấ ở ầ Bothinoderres punctiventris ấ C I M ử ụ ấ anisopliae (M ) ộ ệ ặ ừ ở ệ ử ệ Nă 1888, N Metarhizium ấ M Bothinoderres 55 – 80% sau 10 – 14 S ế ó ộ Đ ổ ế ệ K z ấ ệ ấ ừ Beauveria gliobuliera Bliscus lencoptera Say ệ ấ [14], [3]. Muscardin 500 ệ C ầ punctiventris ó C ế ộ ệ Beauveria ấ Beauveria ế ă 1870 – 1890 ổ ệ ử ừ [14]. N ữ L P T ằ ệ ệ ệ C ế ỉ XIX ệ ầ ế ỷ XX ị ệ ệ ấ ấ ụ ấ anisopliae, chi Metarhizium ế ó ă ệ ữ ộ Metarhizium ó ừ [14], [3]. ữ ă ằ ẩ Bacillus thuringiensis Beauveria bassiana ứ ởP ấ ó : Beauveria bassiana, flavoviride, Nomuraea rileyi, Paecilomyces, Sorosporella, Hirsutella, Verticillium… [14]. Nă 1944 E w ệ ế S ứ ấ ệ Sinh viên: Vũ Thị Hương ầ ệ ữ [14]. Từ ó ứ 5 ệ K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 ă ễ Khóa luận tốt nghiệp Đại học ệ ă ó ứ ụ ấ ó ừ 1.2. Một số nghiên cứu về nấm bột Nomuraea rileyi (Nr) 1.2.1. Phân loại P Theo T ị T : Nomuraea Nomuraea rileyi [15]. Nấ 2012 ấ : ộ: H ứ ở ấ Vệ B ó : C ộ Nomuraea rileyi ởVệ N ộ ế ứ ệ Vệ C ă ở ệ S H Nộ 1.2.2. Đặc điểm hình thái T ệ ấ S ó 1981 ă ầ ó ấ ộ ấ ó ó ấ Nomuraea rileyi ó S ẹ ử Nấ ầ Nomuraea rileyi ó ứ ấ ữ 4 - 6 (3 - 4) x 2,5 - 3 5 μ ó ở ử ầ ử 4 - 5 (3 - 4) x 3 (2 - 2 5) μ ử ấ ế ừ ỗ C ẵ . 1.2.3. Triệu chứng của sâu hại rau khi bị nhiễm nấm bột Cũ ấ ấ Nomuraea rileyi ẽ ữ ó ệ T ằ ứ ệ ệ ấ N ế ó ó ừ ừ ộ ộ ầ Sinh viên: Vũ Thị Hương Dũ ị ổ (1981) [3] ừ ằ ộ ừ2–3 N ữ ó Nomuraea rileyi. ễ L ầ ộ ổ ó ổ 6 ị ấ ầ B ỗ ế ộ ầ ộ ầ ế C ấ ị ệ K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 ấ ó ữ ấ ệ Khóa luận tốt nghiệp Đại học ổ ầ ệ ứ ă ế ó ị ứ ế ừ ị ổ ệ ấ C ở ệ ó ặ T ế ị z ấ ết ra. Quá trình phát tri 2 : -G S 1: H ệ ấ ấ ị ổ ầ ầ -G ị 2: H ệ ấ ứ C ị ễ ầ ị ệ ấ ế ấ ũ ữ ộ ứ ầ ấ S ộ ử ấ é ầ ấ ặ C ấ ử ấ [3] ( ầ ừ 1 1) Hình1.1. Quá trình lây nhiễm của nấm Nomurae rileyi lên sâu khoang Spodoptera litura Ghi chú A: Ấ B: Ấ Sinh viên: Vũ Thị Hương ế ị ễ ấ 7 N K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học C: Ấ ở D: Ấ ữ ở ử ử ấ N ặ 1.2.4. Con đƣờng truyền bệnh và cơ chế gây bệnh của nấm Nomuraea rileyi lên côn trùng hại cây trồng a. Con đường lan truyền của nấm Nomuraea rileyi T N ễ L Dũ [3] ế ừ ế ế ệ ấ ứ ă ễ ằ ộ ó ứ ầ ệ Mầ ữ ó ộ b. Cơ chế gây bệnh của nấm Nomuraea rileyi T P T ịT [12] ấ ó ấ 3 ệ ệ ó ũ ấ ữ Nomuraea rileyi ễ : -G 1: G N ữ ử ấ ử ử ị ế Q ấ Nomuraea rileyi ó ặ ễ ấ ộ K ẽ ử ẽ ặ ầ ệ ệ ộ ẩ ế ấ -G 2: G G ấ ứ ữ ấ ế Nấ z ế ộ ệ thành ấ S ấ mô ế ứ ế ầ Sinh viên: Vũ Thị Hương 8 K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 -G Khóa luận tốt nghiệp Đại học 3: G ở ấ ế T ị ứ ằ ấ ị ó ấ 1–2 ử D ế ó ộ ệ ấ ộ ụ ộ ễ T F ầ ệ ử ấ ệ ử ộ ử ấ ệ ó P ệ jS (2005) [27] Nomuraea rileyi ừ Spodoptera litura ị ừ ệ M ứ C ỉ ứ litura T C ễ M ễ T ấ L ấ Spodoptera ầ ặ ễ 48 ó S ấ ộ ấ ễ ế mô sau 5 – 6 ệ Đầ ứ ă ũ T ă S ầ ệ ấ ấ Nomuarea rileyi ệ ấ ị ệ ị ặ ó ộ ụ ệ ó ị ấ ị ằ ấ ử ấ ộ J R (1984) [20] ó ệ ộ [3] Nomuraea rileyi N ĩ ộ ẩ ử [14],[3]. S ế ộ ễ T ệ V ỳ ừ Sinh viên: Vũ Thị Hương 2 5 9 Tế ấ ó ế ấ ứ ấ ễ ệ ử 7 ấ ấ C K36B - CN Sinh Trường ĐHSP Hà Nội 2 Khóa luận tốt nghiệp Đại học ở ệ ấ 1 -2 ế ử C Nomuraea rileyi trên Spodoptera litura é ỳ 8 - 9 ngày. 1.3. Một số kết quả về khả năng lây nhiễm của nấm Nr trong phòng trừ sâu hại cây trồng trên thế giới và Việt Nam 1.3.1. Trên thế giới N ứ ử ụ ấ Nomuraea rileyi ừ ế Nă 1976 I ấ ff ộ ừ ằ ừ ộ ằ T N ệ ụ (1978) ũ [25]. ệ ấ ệ t 90% sau 10 Nomuraea rileyi ấ ế ị ệ ộ 25 – 300C ộ ẩ ệ ấ ấ ế ế 80 – 90 % ữ ó ử ấ ừ ở C ó [21] Đ ệ Nomuraea rileyi ở ũ Nomuraea rileyi ă G ệ ử ấ Ô ừ ấ ừ ử/0 4 ộ C Nomuraea rileyi ừ ấ M ừ Ở ộ 11 – 22 ệ ộ ễ [22] ễ ở ừ ữ ở ễ [21]. T ứ ằ ẵ ộ ử ộ ó K ộ ị ằ Sinh viên: Vũ Thị Hương ử ấ ầ ă ế ấ Nomuraea rileyi ổ ệ 10 A ấ ệ ễ ấ K36B - CN Sinh