Tài liệu Tổ chức dạy học chủ đề tích hợp năng lượng tái tạo và đời sống trong dạy học ở trường trung học phổ thông (lv02431)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 ====== LÊ XUÂN MẠNH TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP “NĂNG LƢỢNG TÁI TẠO VÀ ĐỜI SỐNG” TRONG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 ====== LÊ XUÂN MẠNH TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP “NĂNG LƢỢNG TÁI TẠO VÀ ĐỜI SỐNG” TRONG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Chuyên ngành: Lí luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Vật lí Mã số: 60 14 01 11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : TS. PHẠM KIM CHUNG HÀ NỘI - 2017 LỜI CẢM ƠN ế ầ , , V –T ọ S ọ ứ ọ ế , ề , ề ệ ệ , ọ TS T , T T ứ – , ệ , ứ – ủ , Hà Nội, 06 tháng 10 năm 2017 T lu Lê Xu n Mạnh V , LỜI CAM ĐOAN T kết qu ứu củ ứ , trong bấ Hà Nội, 06 tháng 10 năm 2017 T lu Lê Xu n Mạnh liệ MỤC LỤC MỞ ẦU ........................................................................................................... 1 1 ọ ề ............................................................................................ 1 ứu ..................................................................................... 2 2. Mụ 3. Gi thuyết khoa học ...................................................................................... 2 ứu .................................................................................... 2 4. Nhiệm vụ 5 ứu................................................................. 3 6 ứu............................................................................... 3 ó 7. Dự kiế ó .................................................................. 4 : ...................................................................... 4 1 Ơ SỞ Ý UẬ VÀ T ỰC TIỄN CỦA Ề TÀ .................. 5 1.1. D y họ p ........................................................................................ 5 ệ 1.1.1. 112 ề ủa lu 8. Dự kiến cấ ƯƠ i củ ặ T p................................................................................ 5 ểm của d y họ p ............................................................... 5 1.1 3 ứ 114 X ựng chủ ề d y họ cho HS ở ọ ........................................................ 8 p ực cầ p theo chuẩ ng THPT ................................................................................... 10 ể 1.2. D y học ực gi i quyết vấ ề của học sinh ................... 11 121 ệ ực ............................................................................... 11 122 ự ế ấ ể 1.3. T chức d y học ọ ự ế ấ ề ủ ........................................................................................................... 13 1.3.1. D y học gi i quyết vấ 132 ề.................................................................... 12 ọ ự ề ..................................................................... 13 ............................................................................... 16 1.3.3. T chức d y học theo tr m .................................................................... 18 1.4. Kiể 141 , ực gi i quyết vấ ề của học sinh ................... 20 ự ......................................................................... 20 142 ự 143 ụ 1431 X ề ................... 22 i quyết vấ ự ........................................................ 25 ự ử dụ ế (Rubric) ........................................................................................................... 25 1432 ọ ...................................................................................... 32 1433 15 ụ ự ............................................. 32 ều tra thực tiễn về d y họ pở ng THPT ........................... 33 1.5.1. Mụ ểu ................................................................................. 33 1.5.2. N ểu.................................................................................. 33 ểu ........................................................................... 33 1.5.3 ểu .................................................................................... 33 1.5.4. Kết qu pở 1.5.4.1. Về việc triển khai việc t chức d y họ 1.5.4.2. Về việc thực hiện d y họ ến thứ 1.5.4.4. Thực tiễn về d y họ pở y họ 2 XÂY Ă ng THPT .......................... 34 ệu qu của học sinh v i gi d 1.5.4.3. Hứ ƯƠ pở ng THPT ..... 34 ƯỢ Ự p .................. 35 ến chủ ề “ ng THPT. .................................................. 36 VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ Ề TÍ ỢP TÁ TẠO VÀ ỜI SỐNG Ở TRƯỜNG THPT ................. 38 2.1. o .................................................................................... 38 211 ệ o ................................................................ 38 212 ................................................................... 38 2 1 3 Sử ụ ................................................................... 43 22 X ựng chủ ề i s ng ..................... 44 221 V T T 222 X ị 223 X ự ế ụ ó ọc, Sinh học ............................................. 44 ọ ủ ề , ủ ề ........................................................ 48 i s ng ............ 49 2.2.3.1. Chủ ề 1: Sử ụ iogas. .......................................................... 49 2.2.3.2. Chủ ề 2: Sử ụ ó ể 2.3. T chức d y học chủ ề “ T ện ........................ 53 is p“ 2.3.1. L p kế ho ch d họ ấ ....... 54 i s ng y ....................................................................................... 54 2.3.2. T ứ ọ ủ ề Sử ụ . ......................... 55 2.3.3. T ứ ọ ủ ề ử ụ ể ệ ......................................................................................... 58 ể 2.3.4. ấ y học theo chủ ề “ ................................................................................................................ 64 ế 2 ........................................................................................... 66 ƯƠ , 3.1. Mụ ẠM .................................................... 67 ng, n i dung thực nghiệ ực nghiệ 3.1.1. Mụ 312 SƯ 3 THỰC NGHIỆ i m ............................................................ 67 i dung thực nghiệ 32 m ............................. 67 ức thực nghiệ m....................................... 68 m ......................................................... 68 33 T ế ho 321 T ự ệ ........................................................... 69 3.2.2. Kế ho ự ệ ............................................................ 69 3.4. Kết qu thực nghiệ 341 ị 3.4.2. ị ự ệ .......................................... 69 m ................................................................. 70 ................................................................................ 70 ể kết qu của việ ực QV ủa HS sau khi học chủ ề ..................................................................................... 73 3421 ủ ề ử ụ 3422 ủ ề ử ụ ............................................................... 73 ó ể ấ ệ .................... 75 35 ề ệ ọ ệ ủ ụ ủ ề“ ọ ự ể ủ ề ....................................................................................................... 84 Kết lu KẾT LUẬ VÀ 3 ........................................................................................... 85 UYẾN NGHỊ ................................................................. 87 TÀ LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 88 PHỤ LỤC DANH MỤC BẢNG 11 ọ ọ 12 ệ B ng 1.3. ứ B 14 S B 15 B 16 T ấ ọ ể .................... 9 ọ ........................................................... 18 ự ấ ệt ....................... 7 ủ ế ự ấ ế ủ ấ ứ , ề ............. 21 ỉs ỉ ủ ...... 23 ự ế ề .............................................................................................................. 27 B 21 ế ứ 3 1: ế ự ọ T ệ ......................... 48 ..................................................... 70 ự B ng 3.2 . Kết qu “Sử ụ T QV ủa HS khi d y học n i dung ...................................................................................... 73 ự B ng 3.3. Kết qu “Sử ụ ó ể B ng 3.4. Tần suấ ấ QV ệ ểm kiểm tra củ ủa HS khi d y học n ........................................... 75 i chứ ực nghiệ ó học sinh l p 10 ................................................................................................ 78 B ng 3.5.. Tần suấ ó ểm kiểm tra củ i chứ ực nghiệm ọc sinh l p 12 ...................................................................................... 79 DANH MỤC HÌNH 11 Tế 31 ọ ể ế ểm củ ấ ề ............................................... 15 ó i chứ ực nghiệ ó học sinh l p 10 ................................................................................................ 78 32 ể ểm củ ó i chứ ực nghiệ ó học sinh l p 12 ................................................................................................ 79 33 ó th ọc sinh l p 10 xử ý 34 ó ết qu kiể i chứng ần mềm Excel ......................................... 80 th ọc sinh l p 12 xử ý 35 l p thực nghiệ l p thực nghiệ i chứng ần mềm Excel ......................................... 81 ịnh gi thuyết th ó ọc sinh l p 10 ..................................................................................................................... 83 36 ết qu kiể ịnh gi thuyết th ó ọc sinh l p 12 ..................................................................................................................... 83 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Nghị quyết s 29- Q/TW T chấ 04/11/2013 ủa H i nghị lần thứ 8 Ban ( , ứ X) ề ầ ệ ị tế thị ụ ng ền t , ó ệ ệ ục ều kiện kinh m trang bị cho học sinh tri thức ph ực sự cần thiết. Kế õ ở , , ọc sinh n ực thiết yếu, nhấ c những phẩm chấ ực chung, thấ cu c s ệ i nh p qu c tế. nb ự họ , ực củ ể tự tin tham gia ng hoặc tiếp tục họ ựng chủ ề Việ ọ kiến thức củ p nh ể ; ó ủa họ ; pv n v i thực tiễ , , kiến thứ , ấ n phấ ến hiệ nghiệ ũ ự , ấu trở ị ầ ựng m X ể ó, ều ở h tầng vững ch c, m t trong ng. Trong thực tế, ứ ể Năng lƣợng tái tạo hay năng lƣợng tái sinh ng mặt tr i, ực hiện ực chung. ng t n t i ở nhiều d ụ m, ọ mb những ngu ng ỗ lực thực hiện ấ những nền t ủ ng học hiện nay; i. Do v c CNHc hế pv ủ ện m t s k n dụng ế ; ều kiệ ể t chức cho học sinh học t mb ềm t i quyết vấ ọc t p cho họ i niềm vui, hứ , họ ệ o v i tinh thần h , , i chủ ọ , im ũ ất ng từ ẩn mực củ , thủy triều, ó ịa nhiệt n của 2 việc sử dụ t phần ụ diễn biế ử dụng k thu t. ệu truyền th o thay thế ện, vực g m: ó l , ệ ng ị ý, ng từ , c ề ệu qu trọ ng, gi m thiểu biế ý c kh ể m nh việ ệ ỉ t n t i ở m t s qu c gia. ử dụ kinh tế. ệ th o t n t i kh cl iv Việ 4 óý u, v ế ầ ó ề ự ủng h rất ử dụng những ngu ng mặt tr ó Xuấ ừ nhữ ý , ựa chọ ề “ Tổ chức dạy học chủ đề tích hợp năng lượng tái tạo và đời sống vào dạy học ở trường trung học phổ thông”. 2. Mục đích nghiên cứu X ự ự ệ ủ ề p “năng lượng tái tạo và đời ực v n dụ sống ể gi i quyế ấ ề từ ến thức của khoa học tự ng thực tiễn cho học sinh trong d y học ở ng ph 3. Giả thuyết khoa học ự Nế và đời sống học, Sinh họ sinh chức d y học chủ ề ự ở p “năng lượng tái tạo i dung kiến thứ ẽ ự ế ấ V , ó ề ừ thực tiễn của học ng ph 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ể + c mụ ứu về ề , ềt ó ững nhiệm vụ chủ yếu sau: ểm d y học hiệ ó ặc biệ 3 ở ý trọng t + n của d y họ ứu về +T ấ p. ề ứng dụng d y họ ểu thực tế về “ V t o ở cv ts ế gi i + ứu n i dung kiến thức về “ khoa học tự , v n dụ ự “ + So n th o tiến chức i s ng ề, d y học y học theo d y học gi i quyết vấ ể t chức ho tr i nghiệ ể n d y họ ng d y học chủ ể ho ở ng d y học chủ ể “ ng i s ng ực nghiệ + Tiế m theo tiế ết qu thực nghiệm thu y họ n th o. c. 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu Ho ọc chủ ề ng d p cho học sinh ở ng THPT. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Chủ ề p năng lượng tái tạo và đời sống. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ể thực hiệ - ó về d y họ ý ệm vụ , ề ứ ử dụ ý n: Sử dụ ó , p; t ng h p, hệ th n về - ó ệ th ng i s ng. ó về thực tr ng k ứu thực tiễ : ọc tự y họ ề thực tr THPT, ph ng vấn thu th ể kiểm chứng kết qu ứ ; ều tra thức ở ; ng ực nghiệm ể ự 4 ọc tự y họ ở ng THPT. ọ SPSS xử , , , ể xử ý liệu: sử dụng phần mềm ết qu c. 7. Dự kiến đóng góp mới của đề tài ở - Hệ th ó khoa học tự - X ự ọc n về d y họ V ó c m t s tiế . p chủ ề “ y họ i s ng 8. Dự kiến cấu trúc của luận văn: ần mở ầu, kết lu n, khuyến nghị, 3 dự kiế 1: : ở ý lu 2: X ự ở ệu tham kh o, lu ực tiễn củ ề chức d y học chủ ề ng THPT. 3: T ực nghiệ m. p“ ng 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Dạy học tích hợp 1.1.1. Khái niệm Tích hợp A , Trong tiế ( ) ó “w “ , , T ấ ể ó ấ, ự , ự ế ể ó ấ ự ữ ủ T ó ề ầ ế ệ ế ế R (1996): “ ọ ó ở ọ ủ , , ó X ự ầ ữ ị ệ ó ể ứ T ểb o ng của hệ th ng ấy. ự ể ầ ấ ự ph i h p ủa m t hệ th ụ ó ấ t từ g c Latin ầ ức m sự “ c viế ữ ể ự ọ ụ ọ õ , ó ự ụ ọ ó ầ ữ ề , ặ ọ ọ óý [18] 1.1.2. Đặc điểm của dạy học tích hợp ủa việc họ Mụ ểu sự ết của mọi hiệ ng, sự v t. Tích hợp là cách tư duy trong đó các mối liên kết được tìm kiếm, do vậy, tích hợp làm cho việc học chân chính xảy ra ( ọc t ế ẳ ịnh quy lu thể, sự ó ệ p tất yếu của tiế ấ , 2002) ết n ế, v ịnh ến thức, Clark ọc t ủa họ ụ 6 óý kiến t o kiến thức, học t ứng dụ qu ( ( f ) V ủ yế ếp c ế ực, sẽ kết hợp ụ ẳ c thiết l p nh m b ó họ ịnh: m ệ ể ọc ệu ng m ể gi i quyế , ất ng , m ều kiệ ý ọc ệ giữ ó ực củ ó ến thức r i ứu ứng dụ m cho mỗi họ qu những kiến thứ ọ mở rộng r c (Hamston & Murdoch, 1996). Nhiề nh n thứ ọc hiệu i v i việc d ếm i mặt v i m ), ọ ó ừng gặp. Nh ển những k , ể ó, ững kh v n dụng kiến thức. [20] ệc t chức d y học xung quanh m t chủ ề D y họ h i sử dụng kiến thứ , , ứ ủa nhiề ề ụ ẽ t o thu n l i cho việ ủa d y học củ chức d y họ ọc trong tiến ọ V ế, t p mở ra triển vọng cho việc thực hiện d y học tiếp c n ực. ọ ế ứ , ọ ủ ở ề ự ầ ọ ọ ệ ề ó ự ở ọ ữ ế T ọ ự ệ , ọ ệ ọ ự ể ế – ỉ ủ ế ữ ủ ứ , ó ệ ự ấ, ự ễ ữ ọ ứ , ữ ự ễ ừ ; ọ ữ ủ ọ ể ử ụ ế ó, ọ 7 ữ ế ứ , ệ , ể ự ẩ ấ ệt giữa việc t chức d y họ Sự p v i d y họ ệt thể hiện ở b ng 1.1. [16] ảng 1 1 ạy học tích hợp và dạy học các m n học riêng iệt DẠY HỌC TÍCH HỢP ụ ụ ụ DẠY HỌC ĐƠN MÔN ủ ụ ụ ụ ẽ ủ ừ Mục tiêu ọ ọ ụ ụ ế ể ự X ấ ừ ự , ệ ( ế ủ ế ự ọ ụ ứ ọ ) X ấ ừ ủ ủ ủ , ọ ề Tổ chức dạy học ọ ọ ề ở ầ ự ầ ế ế ấ ấ ừ ấ ế ự ệ ề ầ ọ ặ ặ Vệ ự ứ ấ ẽ ế ế ( ự ệ ) ứ , ọ Trung t m của việc dạy ấ ể ặ ự ệ ế ự ủ Q ế ụ ự ể , ọ ủ ặ ệ 8 DẠY HỌC TÍCH HỢP , DẠY HỌC ĐƠN MÔN ủ ệ ọ ủ ụ ế ứ , ủ ọ ế Hiệu quả của việc học ự ể ế , , ệ ũ ế ế ế ế ứ ặ ọ ệ ủ ọ ệ ứ 1.1.3. Các mức đ tích hợp trong dạ học T ệ ết n , việc t o l ọc, kết n i v thức/n i dung hay dựa d ể chứ [20] ến ệ ó i kết n / ực. (1997) việ ể ết n i s ng thực tế… ự ể i "truyền th ng", "chuyển tiế " pv b n nhấ , ự ệ ến ng " ng" trong ếp c n 9 ảng 1 2 tả việc phát tri n chư ng trình giảng dạy tích hợp TRUYỀN THỐNG R CÂN BẰNG CHUYỂN TIẾP ệt (n i dung ( T i dung ề) nh) p (N h p) ết tự C g ng kết n ết n i họ ọc Học t nh T ực tế Phần l ó ó ểu biế Kế ho ch theo tiế ứ , ủ ó ọ ề y chủ ể , l ể ự ủ ề ể ứ ọc v n d y ể ệ ự ực hiện ọ ở ề ể ễ , ầ ọ ẽ ọ ủ ề, ở ó ể gi i quyế o của n i ọ - Vận dụng kiến thức liên môn: Ở mứ ọ ấ ấy m i quan hệ giữa kiến thức của ó ở những th ó ế : m nh n v i n i dung củ ứ ế ó ó ến thứ ể ếu t n i dung g n v i thực tiễn, ọc. Ở mứ , việc l ở ọ ọ ọc của m t s ọ ủ ề ầ ọ i, g n v ẽ T ị ề ứ - Lồng ghép/liên hệ: g nv , Kế ho ệ , 3 ịnh cụ thể ầ ể ệm T ề ng ọ ề ện Học t ể kết n i T p trung chủ ề/ Kế ho ch cứng nh c ế thiết nh, m ần , i học cần v n dụ ấ ề ặ ủ ề ng học diễn ra ến thức của nhiều ó c gọ 10 chủ ề h i tụ V ệ ũ ế ó ế ể ự ệ ọ ở ứ ể ế ứ ọ ó : ọ ọ ặ ẽ ấ ( ủ ọ ọ ự ứ ứ ứ 1: ế ế ụ ự ó ế ầ , ự ề ặ ễ ọ , ấ ề ữ ọ ) ọ ệ ữ ứ 2: ở ể ữ ề ứ ụ ọ ặ ọ ó ự , ẽ ể ầ ệ ử ụ ế ứ - Hòa trộn: , ế ữ ọ “ c về m ó i dung thu c chủ ề ũ p. Ở mứ ọ , ọ thứ ầ cao nhất của d y họ ế y họ ọ ủ ứ ệ i dung kiến ọ c về nhiề , ần d y ở m p sẽ ọ ến sự h p nhất kiến thức của hai hay nhiề rẽ. Mứ học. [20] Ở mứ , ọc t p nhữ ih họ p, xoay quanh những mụ ó , ủ ề T ế ể ế, ẽ ó ữ p. ủ ề, ệ ỉ ó ự ủ ó ủ ầ ủ ề ủ ề 1.1.4. Xâ dựng chủ đề dạy học tích hợp theo chuẩn năng lực cần hình thành cho HS ở trường THPT ể ựng chủ ề , ó ể thực hiệ :