LỜI MỞ ĐẦU
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ ®Êt níc lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô chiÕn lîc, träng yÕu ®îc
§¶ng vµ Nhµ níc ta ®Æt lªn hµng ®Çu . §Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã
vÊn ®Ò huy ®éng vèn ®ang trë lªn v« cïng quan träng. §Ó gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò vÒ vèn vµ ph¸t huy h¬n n÷a hiÖu qu¶ sö dông vèn
th× ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i t¹o lËp, x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n.
Ngµy 20/7/2000 võa qua, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®·
®îc chÝnh thøc khai tr¬ng t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, ®¸nh dÊu sù
ra ®êi thÞ trêng chøng kho¸n chÝnh thøc t¹i ViÖt Nam. ThÞ trêng
chøng kho¸n lµ mét lo¹i h×nh thÞ trêng tµi chÝnh hiÖn ®¹i kh«ng
thÓ thiÕu ®îc trong mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, song còng rÊt míi
mÎ ®èi víi nh÷ng ngêi d©n ViÖt Nam.
Lµ mét sinh viªn trong lÜnh vùc kinh tÕ, sù ra ®êi cña thÞ trêng
chøng kho¸n ViÖt Nam ®· thu hót sù quan t©m mong muèn t×m
hiÓu cña em. Víi ý ®Þnh t×m hiÓu vÒ c¬ cÊu tæ chøc ho¹t ®éng
cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam còng nh cã nh÷ng ®¸nh gi¸
ban ®Çu vÒ ho¹t ®éng cña lo¹i h×nh thÞ trêng tµi chÝnh míi mÎ
nµy, em ®· quyÕt ®Þnh nghiªn cøu chuyªn ®Ò “Nh÷ng bíc khëi
®Çu cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam”.
Chuyªn ®Ò ®îc kÕt cÊu thµnh 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: §Æc trng c¬ b¶n cña thÞ trêng chøng
kho¸n: Nghiªn cøu nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ thÞ trêng chøng
kho¸n ®Ó lµm c¬ së lý thuyÕt cho viÖc nghiªn cøu vÒ thÞ trêng
chøng kho¸n ViÖt Nam trong c¸c ch¬ng sau.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng
kho¸n ViÖt Nam: Xem xÐt thùc tr¹ng ho¹t ®éng còng nh nh÷ng
®Æc thï riªng cã cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam nh»m cã ®îc
c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ lo¹i h×nh thÞ trêng nµy ë ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam: Trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng ho¹t
®éng ban ®Çu cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n còng nh c¸c
nh©n tè ¶nh hëng tíi m«i trêng ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng
kho¸n ViÖt Nam ®Ó thÊy ®îc thuËn lîi vµ khã kh¨n trong viÖc x©y
dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam trong thêi gian
tíi. Tõ ®ã, em còng muèn nªu mét vµi nhËn xÐt vÒ c¸c gi¶i ph¸p
cÇn cã ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt
Nam.
Do thêi gian ho¹t ®éng cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n
cha l©u, kiÕn thøc vÒ thÞ trêng chøng kho¸n cña b¶n th©n míi chØ
0
dùa trªn s¸ch vë b¸o chÝ, cho nªn ch¾c h¼n chuyªn ®Ò em viÕt
cßn nhiÒu thiÕu sãt. Víi íc muèn ®îc tiÕp tôc kh¸m ph¸p vÊn ®Ò
hãc bóa nhng rÊt thó vÞ nµy, em mong sÏ nhËn ®îc sù chØ b¶o gãp
ý cña thÇy ®Ó nh÷ng nghiªn cøu sau nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
ch¬ng i
®Æc trng c¬ b¶n cña thÞ trêng chøng kho¸n
I. Vai trß cña thÞ trêng chøng kho¸n
1.
§Þnh nghÜa:
Còng gièng nh nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c, hiÖn nay trªn thÕ giíi
tån t¹i nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ thÞ trêng chøng
kho¸n. Song tùu chung l¹i, c¸ch ®Þnh nghÜa phæ biÕn nhÊt
®îc ®a ra nh sau:
"ThÞ trêng chøng kho¸n lµ thÞ trêng mµ ë ®ã ngêi ta ph¸t hµnh
c¸c lo¹i chøng kho¸n ®Ó huy ®éng vèn vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng
mua b¸n, chuyÓn nhîng, trao ®æi chøng kho¸n nh»m môc ®Ých
kiÕm lêi".
ViÖc kiÕm lêi th«ng qua thÞ trêng chøng kho¸n chñ yÕu dùa
vµo kinh doanh mua b¸n chøng kho¸n ®Ó ¨n chªnh lÖch gi¸
hoÆc tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t vµo chøng kho¸n ®Ó ®îc hëng
phÇn lîi nhuËn thu ®îc tõ lo¹i chøng kho¸n ®ã.
Th«ng thêng thÞ trêng chøng kho¸n ph¶i tån t¹i ë mét n¬i
mµ t¹i ®ã viÖc mua b¸n chøng kho¸n ®îc thùc hiÖn. Trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn, thÞ trêng chøng kho¸n ë c¸c níc cã nÒn s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ l©u ®êi nh Anh,
Ph¸p, Mü... tån t¹i díi hai h×nh thøc: thÞ trêng chøng kho¸n cã
tæ chøc vµ thÞ trêng chøng kho¸n phi tæ chøc.
1.1/ ThÞ trêng chøng kho¸n cã tæ chøc:
1
H×nh thøc phæ biÕn cña thÞ trêng chøng kho¸n cã tæ chøc
lµ Së giao dÞch chøng kho¸n (thÞ trêng chøng kho¸n tËp
trung). §ã lµ n¬i gÆp gì cña c¸c nhµ m«i giíi chøng kho¸n, lµ
c¬ quan phôc vô cho ho¹t ®éng giao dÞch mua b¸n chøng
kho¸n. Së giao dÞch chøng kho¸n kh«ng tham gia vµo viÖc
mua b¸n chøng kho¸n mµ chØ cho thuª ®Þa ®iÓm ®Ó ngêi
mua b¸n chøng kho¸n thùc hiÖn vµ ®a ra danh s¸ch c¸c lo¹i
chøng kho¸n ®îc mua b¸n trªn thÞ trêng. Së giao dÞch chøng
kho¸n cã ®Æc ®iÓm lµ kh«ng cã hµng ho¸ vµ kh«ng cã ngêi
mua b¸n cuèi cïng chØ cã ng¬× m«i giíi.
1.2/ ThÞ trêng chøng kho¸n phi tæ chøc:
Lµ lo¹i thÞ trêng chøng kho¸n bËc cao, nã diÔn ra ë bÊt cø
n¬i nµo mua vµ b¸n chøng kho¸n.ThÞ trêng chøng kho¸n phi
tæ chøc gåm 2 lo¹i: ThÞ trêng b¸n tËp trung vµ
ThÞ trêng b¸n tËp trung (Over the counter - OTC ) lµ thÞ
trêng kh«ng cã h×nh th¸i tæ chøc tån t¹i, kh«ng n»m trªn vÞ
trÝ trung t©m nµo.
ThÞ trêng chøng kho¸n phi tËp trung: nã cã thÓ lµ bÊt cø
n¬i nµo mµ t¹i ®ã ngêi mua vµ ngêi b¸n trùc tiÕp gÆp nhau
®Ó tiÕn hµnh giao dÞch, mua b¸n chuyÓn nhîc chøng kho¸n
hoÆc cã thÓ th«ng qua nhµ m«i giíi.
ThÞ trêng chøng kho¸n phi tËp trung lµ c¬ së h×nh thµnh
thÞ trêng chøng kho¸n tËp trung, råi tiÕn ®Õn thÞ trêng chøng
kho¸n b¸n tËp trung. TÊt c¶ c¸c lo¹i chøng kho¸n ®îc ph¸t
hµnh ®Òu cã thÓ giao dÞch trªn thÞ trêng chøng kho¸n phi tËp
trung.
ThÞ trêng chøng kho¸n phi tËp trung cã vai tro kh«ng kÐm
phÇn quan träng, nã gãp phÇn t¹o nªn sù æn ®Þnh gi¸ c¶ cña
thÞ trêng tËp trung.
1.3/ Ph©n lo¹i thÞ trêng chøng kho¸n:
ViÖc ph©n lo¹i thÞ trêng chøng kho¸n cã ý nghia quan
träng, nã gióp cho c¸c quèc gia lùa chän cho m×nh h×nh thøc
phï hîp. §Ó ph©n lo¹i hîp lý vµ thÝch hîp víi ®Æc thï cña chøng
kho¸n cã thÓ ph©n lo¹i thÞ trêng chøng kho¸n vµo c¸c tiªu
thøc sau:
ThÞ trêng cæ phiÕu: lµ thÞ trêng ph¸t hµnh cæ phiÕu
míi vµ mua ®i b¸n l¹i cæ phiÕu cò. Ho¹t ®éng cña thÞ trêng
cæ phiÕu chøa ®ùng c¶ hai lÜnh vùc ®Çu t chøng kho¸n vµ
kinh doanh chøng kho¸n. §©y chÝnh lµ thÞ trêng vèn cæ phÇn.
2
ThÞ trêng nµy cã ®Æc ®iÓm ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ mang tÝnh
chÊt së h÷u.
Trong thÞ trêng cæ phiÕu l¹ cã 2 lo¹i cæ phiÕu c¬ b¶n lµ cæ
phiÕu thêng vµ cæ phiÕu u ®·i.
Cæ phiÕu thêng (Common stock): lµ cæ phiÕu ®îc ph¸t hµnh
lóc thµnh lËp c«ng ty vµ lóc c«ng ty cÇn gäi thªm vèn. §©y lµ
lo¹i cæ phiÕu kh«ng cã kú h¹n, nã tån t¹i cïng víu sù tåi t¹i cña
c«ng ty ph¸t hµnh nã, kh«ng cã l·i suÊt cè ®Þnh, sè l·i ®îc chia
phô thuéc vµo kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. Mçi cæ phiÕu
thêng thÓ hiÖn quyÒn së h÷u trong c«ng ty. Sè lîng cæ phiÕu
mµ cæ ®«ng n¾m gi÷ cµng nhiÒu th× hä cµng cã nhiÒu
quyÒn lîi së h÷u. Cæ ®«ng cã thÓ lµ mét c¸ nh©n mµ còng cã
thÓ lµ mét c«ng ty. Cæ ®«ng ®îc quyÒn tham gia qu¶n lý
doanh nghiÖp, bÇu cö vµ øng cö vµo Héi ®ång qu¶n trÞ, ®îc
quyÒn cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ ho¹t ®éng cña c«ng ty...
Tuy nhiªn c¸c chñ nh©n cña nã còng ph¶i chÞu nhiÒu rñi ro lín
®Æc biÖt lµ trong trêng hîp c«ng ty lµm ¨n thua lç hoÆc ph¸
s¶n th× hä lµ nh÷ng ngêi ®îc nhËn l¹i vèn sau cïng
Cæ phiÕu thêng cã gi¸ trÞ ban ®Çu ®îc ghi trªn cæ phiÕu
gäi lµ mÖnh gi¸ (face value). MÖnh gi¸ chØ lµ gi¸ trÞ danh
nghÜa vµo thêi ®iÓm cæ phiÕu ®îc ph¸t hµnh lÇn ®Çu. Trong
qu¸ tr×nh kinh doanh, tïy theo sè lîi nhuËn thu ®îc vµ c¸ch
ph©n phèi lÇn ®Çu, gi¸ cæ phiÕu sÏ ®îc t¨ng lªn vµ vît gi¸ trÞ
ban ®Çu. Gi¸ nµy gäi lµ gi¸ thÞ trêng.
Cæ phiÕu u ®·i (Preferred stock): Cæ phiÕu u ®·i lµ lo¹i cæ
phiÕu cho phÐp ngêi n¾m gi÷ cæ phiÕu ®îc hëng mét sè u ®·i
h¬n so víi cæ ®«ng cæ phiÕu thêng vÒ tµi chÝnh mµ nh÷ng
cæ ®«ng cã cæ phiÕu thêng kh«ng cã nh: ®îc hëng møc l·i cæ
phÇn riªng biÖt cè ®Þnh hµng n¨m, ®îc u tiªn chia l·i cæ phÇn
tríc cæ phiÕu thêng, vµ ®îc u tiªn ph©n chia tµi s¶n cßn l¹i cña
c«ng ty khi thanh lý, gi¶i thÓ. Nhng trong trêng hîp c«ng ty lµm
¨n kh«ng cã l·i vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ cæ tøc th× hä còng
kh«ng ®îc nhËn cæ tøc. Tuy vËy, cæ phiÕu u ®·i cã mét ®iÓm
h¹n chÕ h¬n so víi cæ phiÕu thêng, ®ã lµ ngêi n¾m gi÷ cæ
phiÕu u ®·i kh«ng ®îc tham gia bÇu cö, øng cö vµo Ban qu¶n
trÞ, Ban kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c«ng ty.
ThÞ trêng tr¸i phiÕu: lµ thÞ trêng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
míi vµ mua ®i b¸n l¹i tr¸i phiÕu cò. T¬ng øng víi hai lo¹i tr¸i
phiÕu c¬ b¶n lµ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp vµ tr¸i phiÕu chÝnh
3
phñ cã hai lo¹i thÞ trêng tr¸i phiÕu lµ thÞ trêng tr¸i phiÕu
chÝnh phñ. §©y chÝnh lµ thÞ trêng nî víi tÝnh chÊt thÓ hiÖn
c¸c quan hÖ tÝn dông. Tr¸i phiÕu cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau víi
tªn gäi ®Æc thï kh¸c nhau. VÒ c¬ b¶n ta cã thÓ ph©n chia tr¸i
phiÕu víi c¸c tiªu thøc sau:
C¨n cø vµo c¸c h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã 2
lo¹i:
Tr¸i phiÕu v« danh: lµ lo¹i tr¸i phiÕu kh«ng ghi tªn së h÷u chñ
c¶ trªn tr¸i phiÕu còng nh trªn sæ c«ng ty ph¸t hµnh, tøc lµ ai
cã lo¹i tr¸i phiÕu nµy ®Òu trë thµnh chñ së h÷u vµ cã quyÒn
thanh to¸n tr¸i phiÕu.
Tr¸i phiÕu ký danh: lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã ghi tªn së h÷u chñ trªn
tê tr¸i phiÕu vµ tªn cña tr¸i chñ ®îc ®¨ng ký t¹i c«ng ty ph¸t
hµnh. Tr¸i phiÕu ký danh cã thÓ ®îc ®¨ng ký vÒ phÇn vèn
hoÆc ®îc ®¨ng ký toµn bé tuú theo ý thÝch cña chñ së h÷u.
Tr¸i phiÕu ký danh an toµn h¬n v× khi mÊt trém cã thÓ thay
thÕ b»ng tr¸i phiÕu míi, nhng khi cÇn b¸n l¹i khã kh¨n h¬n tr¸i
phiÕu v« danh.
C¨n cø vµo ph¬ng thøc tæ chøc ph¸t hµnh , cã hai
lo¹i tr¸i phiÕu chñ yÕu sau:
Tr¸i phiÕu c«ng ty: lµ lo¹i tr¸i phiÕu do c«ng ty thuéc c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t hµnh nh»m huy ®éng vèn cho ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuú theo môc ®Ých vµ
tÝnh chÊt kh¸c nhau mµ tr¸i phiÕu c«ng ty cã thÓ chia lµm
nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. Tr¸i phiÕu c«ng ty lµ lo¹i tr¸i phiÕu dµi
h¹n (thêng cã thêi h¹n 5 n¨m), tr¶ l·i hµng n¨m hoÆc cø nöa
n¨m tr¶ l·i mét lÇn. Tr¸i phiÕu cã mÖnh gi¸ cè ®Þnh.
Tr¸i phiÕu chÝnh phñ: lµ lo¹i tr¸i phiÕu do chÝnh phñ ph¸t
hµnh nh»m môc ®Ých huy ®éng vèn cho ng©n s¸ch, thêng
®Ó phôc vô cho nh÷ng kÕ ho¹ch ®Çu t ph¸t triÓn dµi h¹n chø
kh«ng nh»m môc ®Ých ®¸p øng thiÕu hôt ng©n s¸ch t¹m
thêi. Tr¸i phiÕu chÝnh phñ cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh: c«ng
tr¸i, tr¸i phiÕu kho b¹c. Tr¸i phiÕu chÝnh phñ cã thêi h¹n tõ 2
n¨m ®Õn 10, 20 n¨m. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a tr¸i phiÕu
chÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu c«ng ty v× c¸c c«ng ty kh«ng thÓ cã
kh¶ n¨ng vay vèn trong mét thêi gian dµi nh vËy ®îc. Tr¸i
phiÕu chÝnh phñ lµ tr¸i phiÕu an toµn nhÊt hÇu nh kh«ng cã
rñi ro.
2. Chñ thÓ tham gia thÞ trêng chøng kho¸n:
4
C¸c chñ thÓ tham gia trªn thÞ trêng chøng kho¸n rÊt ®a
d¹ng, nh lµ: chÝnh phñ, hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i, c¸c
doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc tÝn dông phi ng©n hµng vµ tÇng líp
nh©n d©n. C¸c chñ thÓ nµy tham gia víi t c¸ch lµ ngêi ph¸t
hµnh, mua b¸n chuyÓn nhîng chøng kho¸n hoÆc m«i giíi kinh
doanh chøng kho¸n. Mçi chñ thÓ cã tÇm quan träng riªng trªn
thÞ trêng t¹o nªn sù thèng nhÊt trong ho¹t ®éng cña thÞ trêng.
VÒ c¬ b¶n, cã thÓ chia thµnh 4 nhãm chñ thÓ chÝnh sau
®©y:
2.1/ C¸c tæ chøc ph¸t hµnh chøng kho¸n:
§©y lµ nh÷ng chñ thÓ cã nhu cÇu huy ®éng vèn ®Ó më
réng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn qui m« kinh doanh cña m×nh. B»ng
c¸ch ph¸t hµnh chøng kho¸n hä cã thÓ vay vèn tõ c¸c chñ thÓ
kh¸c trong nÒn kinh tÕ. Lo¹i chñ thÓ nµy chØ cã thÓ lµ c¸c
ph¸p nh©n nh c¸c doanh nghiÖp, ng©n hµng, c¸c tæ chøc tµi
chÝnh kh¸c hoÆc chÝnh phñ.
C¸c doanh nghiÖp: ®©y lµ nh÷ng ngêi cã nhu cÇu vèn dµi h¹n
tríc tiªn trong nÒn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ trêng chøng kho¸n víi t c¸ch lµ ngêi t¹o hµng ho¸ cho thÞ trêng
chøng kho¸n qua thi trêng s¬ cÊp vµ víi t c¸ch lµ ngêi mua b¸n
chøng kho¸n t¹i thÞ trêng thø cÊp. Doanh nghiÖp ®îc ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu ®Ó vay nî trªn thÞ trêng s¬ cÊp. Riªng ®èi víi
c«ng ty cæ phÇn th× ngoµi viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó vay
nî hä cßn ®îc ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó gäi vèn ®iÒu lÖ tõ c¸c
nhµ ®Çu t.
ChÝnh phñ: ChÝnh phñ tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n víi
t c¸ch nh mét doanh nghiÖp b×nh thêng. Nhµ níc t¹o ra hµng
ho¸ cho thÞ trêng chøng kho¸n khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó bï
®¾p cho thiÕu hôt ng©n s¸ch hoÆc tµi trî cho viÖc thùc hiÖn
c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi. C¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng
còng cã thÓ ph¸t hµnh chøng kho¸n dµi h¹n ®Ó cã vèn thùc
hiÖn c¸c c«ng tr×nh c«ng céng.
Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c: C¸c ng©n hµng
còng nh c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c còng cÇn cã thªm vèn dµi
h¹n ®Ó më réng ho¹t ®éng b»ng c¸c ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn
thÞ trêng.
2.2/ C¸c nhµ ®Çu t chøng kho¸n:
5
§ã lµ nh÷ng ngêi së h÷u chøng kho¸n, ngêi mua hoÆc dù
kiÕn mua chøng kho¸n cho m×nh. Hä lµ nh÷ng ngêi cã vèn d
thõa cã nhu cÇu ®Çu t cho vay. §ã lµ nh÷ng hé gia ®×nh, c¸c
doanh nghiÖp kinh doanh, chÝnh phñ, ngêi níc ngoµi (cã thÓ lµ
ph¸p nh©n hoÆc lµ thÓ nh©n, chÝnh phñ níc ngoµi).
2.3/ C¸c tæ chøc trung gian:
C¸c tæ chøc trung gian cã vai trß quan träng trong sù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n (®èi víi c¶ thÞ
trêng s¬ cÊp vµ thÞ trêng thø cÊp). MÆc dï nh÷ng chñ thÓ trùc
tiÕp trªn thÞ trêng chøng kho¸n lµ nh÷ng ngêi cho vay vèn vµ
ngêi sö dông vèn nhng c¸c tæ chøc trung gian cã vai trß hç trî
cho c¶ qu¸ tr×nh, thiÕu hä th× qu¸ tr×nh vay vèn - ®Çu t sÏ
trë nªn khã kh¨n. C¸c tæ chøc trung gian ®¸p øng ®îc nhu cÇu
cña c¶ hai phÝa b»ng c¸ch ®iÒu hoµ l¹i c¸c kho¶n tiÕt kiÖm vµ
c¸c kho¶n cho vay díi nh÷ng h×nh thøc thÝch hîp víi c¶ hai
phÝa. §iÒu ®ã sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n vµ lµm gi¶m c¸c
chi phÝ giao dÞch cho hai bªn vay vµ cho vay. Nhãm nh÷ng
trung gian nµy bao gåm: c¸c tæ chøc nhËn tiÒn göi (c¸c ng©n
hµng), c¸c c«ng ty tµi chÝnh, c¸c quü t¬ng trî vµ c¸c c«ng ty
chøng kho¸n.
2.4/ C¸c tæ chøc ®iÒu tiÕt:
§ã lµ nh÷ng ngêi tæ chøc nªn thÞ trêng chøng kho¸n, qu¶n
lý khèi lîng chøng kho¸n nãi chung vµ ®¶m b¶o cho mäi giao
dÞch chøng kho¸n trªn thÞ trêng ®îc tiÕn hµnh ®óng luËt, h¹n
chÕ c¸c rñi ro trªn thÞ trêng. C¸c tæ chøc ®iÒu tiÕt gåm: Uû
ban chøng kho¸n quèc gia, Së giao dÞch chøng kho¸n, HiÖp héi
nh÷ng ngêi mua b¸n chøng kho¸n v.v...
3.
Ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n:
ThÞ trêng chøng kho¸n ho¹t ®éng trªn thÞ trêng s¬ cÊp vµ
thÞ trêng thø cÊp
ThÞ trêng s¬ cÊp: (ph¸t hµnh vµ ph©n phèi c¸c chøng
kho¸n) lµ thÞ trêng mua b¸n ®Çu tiªn c¸c lo¹i chøng kho¸n võa
míi ph¸t hµnh, nªn cßn ®îc gäi lµ thÞ trêng ph¸t hµnh. ThÞ trêng nµy cho phÐp c¸c chñ thÓ kinh tÕ nh: c¸c doanh nghiÖp,
c¸c tæ chøc tµi chÝnh hoÆc chÝnh phñ thùc hiÖn huy ®éng
vèn ban ®Çu th«ng qua viÖc b¸n chøng kho¸n cho c¸c nhµ
®Çu t chø kh«ng mua b¸n chøng kho¸n gia c¸c nhµ ®Çu t. ThÞ
trêng s¬ cÊp thùc hiÖn chøc n¨ng quan träng nhÊt cña thÞ tr6
êng chøng kho¸n, chøc n¨ng nµy mang nguån tiÒn nhµn rçi
®Õn cho ngêi cÇn tiÒn sö dông, ®a nguån tiÒn tiÕt kiÖm vµo
c«ng cuéc ®Çu t.
ThÞ trêng thø cÊp: lµ thÞ trêng mua ®i b¸n l¹i c¸c
chøng kho¸n ®· ®îc ph¸t hµnh trªn thÞ trêng s¬ cÊp vµ lµm
thay ®æi quyÒn së h÷u chøng kho¸n. ThÞ trêng thø cÊp t¹o
nªn mét yÕu tè quan träng c¬ b¶n: tÝnh thanh to¸n cña c¸c
chøng kho¸n. Tøc lµ thÞ trêng thø cÊp ®¶m b¶o kh¶ chuyÓn
®æi chøng kho¸n thµnh tiÒn mÆt, cho phÐp nh÷ng ngêi gi÷
chøng kho¸n cã thÓ rót ra khái viÖc ®Çu t t¹i thêi ®iÓm nµo
mµ hä mong muèn hoÆc cã thÓ thùc hiÖn sù di chuyÓn ®Çu t
tõ khu vùc nµy sang khu vùc kh¸c díi sù t¸c ®éng cña quy luËt
b×nh qu©n ho¸ lîi nhuËn, do ®ã lµm tÝnh hÊp hÉn cña chøng
kho¸n. ChÝnh v× thÕ nã t¹o ra sù lu th«ng tiÒn vèn trong nÒn
kinh tÕ.
Quan hÖ gi÷a thÞ trêng s¬ cÊp vµ thÞ trêng thø cÊp lµ
quan hÖ néi t¹i, trong ®ã thÞ trêng s¬ cÊp lµ c¬ së, lµ tiÒn
®Ò, cßn thÞ trêng thø cÊp lµ ®éng lùc. NÕu kh«ng cã thÞ trêng
s¬ cÊp sÏ kh«ng cã chøng kho¸n ®Ó lu th«ng trªn thÞ trêng thø
cÊp vµ ngîc l¹i nÕu kh«ng cã thÞ trêng thø cÊp th× thÞ trêng
s¬ cÊp sÏ khã ho¹t ®éng tr«i ch¶y, c¸c lo¹i chøng kho¸n sÏ rÊt
khã kh¨n trong viÖc ph¸t hµnh v× kh«ng ai d¸m mua chøng
kho¸n khi vèn cña hä bÞ bÊt ®éng, chøng kho¸n kh«ng dÔ
dµng chuyÓn ho¸ ®îc thµnh tiÒn khi ngêi ®Çu t cã nhu cÇu.
Trªn thùc tÕ thÞ trêng chøng kho¸n kh«ng cã sù ph©n biÖt
®©u lµ thÞ trêng s¬ cÊp vµ ®©u lµ thÞ trêng thø cÊp. Trong
mét thÞ trêng chøng kho¸n võa cã giao dÞch cña thÞ trêng s¬
cÊp võa cã giao dÞch cña thÞ trêng thø cÊp.
4.
Vai trß cña thÞ trêng chøng kho¸n:
ThÞ trêng chøng kho¸n, qua lÞch sö ph¸t triÓn cña m×nh,
ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña nã trong qu¸
tr×nh vËn hµnh nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia vµ trong c¶ hÖ
thèng kinh tÕ toµn cÇu. Cã thÓ kh¸i qu¸t ho¸ vai trß cña thÞ
trêng chøng kho¸n trªn c¸c khÝa c¹nh cô thÓ:
Tríc tiªn thÞ trêng chøng kho¸n gi÷ vai trß lµ c«ng cô tµi trî
cho nÒn kinh tÕ. ThÞ trêng chøng kho¸n cã vai trß thu hót vèn
nhµn rçi trong nh©n d©n ®Ó t¹o nªn mét nguån vèn khæng lå
nh»m ®Çu t cho c¸c dù ¸n dµi h¹n vµ tµi trî cho c¸c nhu cÇu
7
vÒ vèn. Kh«ng chØ lµ c«ng cô huy ®éng vèn trong níc thÞ trêng chøng kho¸n cßn thÓ hiÖn vai trß ®¾c lùc trong viÖc huy
®éng vèn níc ngoµi.
Mét vai trß kh«ng kÐm phÇn quan
träng cña thÞ trêng chøng kho¸n ®ã lµ thÞ trêng chøng kho¸n
®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c kho¶n tiÕt kiÖm phôc vô
®Çu t dµi h¹n (c¸c c«ng cô trªn thÞ trêng chøng kho¸n). Víi vai
trß nµy thÞ trêng chøng kho¸n ®¶m b¶o cho viÖc nhanh chãng
chuyÓn ®æi thµnh tiÒn mÆt cña c¸c chøng kho¸n cã gi¸. Nhê
vËy mµ thÞ trêng chøng kho¸n ®· thu hót ®îc c¸c ®Çu t ®Õn
víi m×nh. TÝnh thanh qu¶n cµng cao khi thÞ trêng chøng kho¸n
ho¹t ®éng cµng hiÖu qu¶.
Khi c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n,
®ßi hái chóng phÈi th«ng b¸o trung thùc t×nh tr¹ng ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Nhê nh÷ng th«ng tin trªn thÞ
trêng chøng kho¸n ngêi ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc nawng lùc s¶n
xuÊt cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng sinh lîi cña ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Nh
vËy thÞ trêng chøng kho¸n cßn cã vai trß lµ c«ng cô ®o lêng
c¸c tÝch s¶n cña doanh nghiÖp. Mäi sù biÕn ®éng gi¸ c¶ trªn
thÞ trêng sÏ ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña gi¸ trÞ doanh nghiÖp.
ChÝnh v× viÖc ph¶i c«ng khai th«ng b¸o mét c¸ch trung thùc
c¸c th«ng tin vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp m×nh,
nªn thÞ trêng chøng kho¸n ®· võa t¹o ®iÒu kiÖn võa b¾t buéc
c¸c doanh nghiÖp ph¶i lµm ¨n nghiªm tóc vµ cã hiÖu qu¶. Mäi
th«ng tin vÒ doanh nghiÖp ®Òu ®îc c«ng chóng kiÓm tra vµ
®¸nh gi¸, ®ã còng lµ c¬ së cho nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t cña
hä.
ThÞ trêng chøng kho¸n cã vai trß lµm hoµn thiÖn cÊu tróc
cña hÖ thèng tµi chÝnh. ThÞ trêng chøng kho¸n t¹o c¬ héi
khuyÕn khÝch mäi ngêi d©n tiÕt kiÖm vµ quan träng h¬n lµ
biÕt c¸ch sö dông tiÒn tiÕt kiÖm ®ã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ tÝch
cùc th«ng qua viÖc ®Çu t vµo c¸c lo¹i chøng kho¸n. Tríc khi cã
thÞ trêng chøng kho¸n , c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung nh c¸c ng©n
hµng th¬ng m¹i, ®Çu t, quü b¶o hiÓm... ®Òu cã môc ®Ých
khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm song vai trß cña chóng chØ lµ ph¸t
huy hÕt t¸c dông khi cã sù ra ®êi cña thÞ trêng chøng kho¸n.
Mét vai trß to lín kh¸c cña thÞ trêng chøng kho¸n lµ viÖc hç
trî cña thÞ trêng chøng kho¸n ®èi víi c«ng ty cæ phÇn. Cã thÓ
nãi thÞ trêng chøng kho¸n lµ mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu
8
®îc ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t hµnh vµ lu hµnh cæ phiÕu mét c¸ch
cã hiÖu qu¶. Vai trß nµy sÏ ®îc xem xÐt mét c¸ch cô thÓ trong
phÇn tiÕp theo.
Trªn ®©y lµ tæng quan nh÷ng vai trß cña thÞ trêng chøng
kho¸n, øng vµo mçi hoµn c¶nh cô thÓ cña tõng quèc gia sù thÓ
hiÖn vai trß cña thÞ trêng chøng kho¸n sÏ lµ kh«ng gièng nhau
nhng xÐt tíi cïng chóng ®Òu nh»m môc ®Ých gãp phÇn t¹o sù
t¨ng trëng cña mçi quèc gia.
II. sù ra ®êi cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam
X©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n lµ mét ®ßi
hái tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt nam hiÖn
nay.
Thø nhÊt, sau ®¹i héi §¶ng lÇn thø 6, ®Êt níc ta chuyÓn
m×nh tõ mét nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp chuyÓn
®æi sang m« h×nh nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái cã thÞ trêng tiÒn
tÖ, thÞ trêng vèn ®Ó phôc vô cho sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng
hµng ho¸ vµ dÞch vô. Vµ nhÊt lµ c«ng cuéc C«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt nam hiÖn nay ®ßi hái ph¶i cã mét lîng vèn
rÊt lín, ®Æc biÖt lµ vèn trung vµ dµi h¹n, trong khi ®ã thÞ trêng vèn ë níc ta l¹i cha ph¸t triÓn, cßn tån t¹i nhiÒu khiÕm
khuyÕt, mÆc dï nguån vèn huy ®éng tõ c¸c ng©n hµng lµ mét
khèi lîng lín kh«ng nhá song vÉn cha ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu
hiÖn t¹i còng nh trong t¬ng lai. §Ó kh¾c phôc ®îc phÇn nµo
t×nh tr¹ng thiÕu vèn cña nÒn kinh tÕ, hÖ thèng c¸c ng©n
hµng th¬ng m¹i níc ta ®· tÝch cùc huy ®éng nguån vèn nhµn
rçi trong d©n chóng nhng nguån vèn mµ c¸c ng©n hµng huy
®éng ®îc chñ yÕu chØ lµ vèn ng¾n h¹n, cßn vèn trung vµ dµi
h¹n th× vÉn h¹n chÕ, do ®ã kh«ng ®¸p øng ®îc c¸c dù ¸n
®Çu t lín vµ dµi h¹n. V× vËy ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c ng©n
hµng thõa vèn ng¾n h¹n nhng l¹i thiÕu vèn trung vµ dµi h¹n
cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Sù ra ®êi cña thÞ trêng chøng
9
kho¸n ë níc ta sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn trung vµ dµi h¹n
®ang cßn thiÕu v× ®Æc thï cña thÞ trêng chøng kho¸n lµ huy
®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu hay
chÝnh lµ huy ®éng vèn dµi h¹n. Vµ h¬n n÷a nhê yÕu tè vÒ
mÆt th«ng tin ®îc c«ng khai trªn thÞ trêng chøng kho¸n nªn
thÞ trêng chøng kho¸n cã thÓ lµm t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
cña thÞ trêng tµi chÝnh.
MÆt kh¸c, qua ®iÒu tra cho thÊy tiÒn nhµn rçi trong c¸c
tÇng líp d©n c hiÖn nay lµ kh¸ cao, theo íc ®o¸n nguån vèn
b»ng tiÒn mÆt trong d©n chóng chiÕm kho¶ng 50 - 60% tæng
khèi lîng tiÒn tÖ trong lu th«ng, sè ngo¹i tÖ trong d©n c
kho¶ng 2 tû USD, gi¸ trÞ vµng b¹c, ®¸ quý tõ 7 - 10 tû USD.
Tån t¹i t×nh tr¹ng nµy lµ v× hiÖn nay nÒn kinh tÕ ®ang trong
giai ®o¹n suy tho¸i, ngêi d©n cã t©m lý kh«ng muèn dïng tiÒn
cña m×nh ®Ó ®Çu t v× hä sî rñi ro. C«ng chóng chØ s½n sµng
®a sè vèn nµy vµo ®Çu t khi nÒn kinh tÕ vµ thÞ trêng ®¶m
b¶o ®îc lîi nhuËn vµ tÝnh thanh kho¶n cho vèn ®Çu t cña hä.
ThÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi ®em l¹i nhiÒu c¬ héi ®Çu t sinh
lêi cao sÏ gãp phÇn thu hót nguån vèn nµy phôc vô cho ph¸t
triÓn kinh tÕ.
Thùc tÕ ®· chøng minh, sau gÇn 1 n¨m ho¹t ®éng, thÞ trêng chøng kho¸n ViÖy Nam ®· gãp phÇn thùc hiÖn tèt viÖc
huy ®éng vèn ®Çu t. Theo thèng kª, thêi gian qua ngêi d©n c¶
níc ®· mua h¬n 60 tû ®ång gi¸ trÞ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu.
Mét phÇn lín trong sè ®ã lµ tiÒn ®Ó dµnh, tiÒn tiÕt kiÖm
ng¾n h¹n....
Bªn c¹nh ®ã, thÞ trêng chøng kho¸n còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn
thu hót nguån vèn ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam. Tõ tríc ®Õn
nay chóng ta míi chØ thu hót nguån vèn ®Çu t níc ngoµi chñ
yÕu th«ng qua h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp nhng sù ra ®êi cña
thÞ trêng chøng kho¸n t¹i ViÖt Nam sÏ cho phÐp ®Èy m¹nh kh¶
n¨ng thu hót vèn níc ngoµi díi h×nh thøc ®Çu t gi¸n tiÕp vµo
c¸c doanh nghiÖp hoÆc cho chÝnh phñ vay.
Thø hai, c¸c doanh nghiÖp khi tham gia thÞ trêng chøng
kho¸n còng thu hót ®îc nguån vèn ®Ó më réng c¸c hoath
®éng kinh doanh cña m×nh. Víi sù tham gia niªm yÕt trªn thÞ
trêng chøng kho¸n, c¸c c«ng ty cæ phÇn sÏ nhÇn ®îc nguån lîi
Ých lín.
10
Kh¶ n¨ng vay vèn vµ huy ®éng vèn dÏ dµng: Khi c«ng ty cã
nhu cÊu vèn ®Ó ph¸t triÓn, më réng s¶n xuÊt... c«ng ty cã thÓ
dÔ dµng huy ®éng vèn th«ng qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ
tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Ngoµi ra c¸c ng©n hµng
còng sÏ s½n sµng cho c¸c c«ng ty niªm yÕt vay víi l·i suÊt u ®·i
víi nhngx ®iÒu kiÖn rµng buéc còng Ýt h¬n so víi c¸c c«ng ty
kh«ng niªm yÕt.
Gi¸ trÞ c«ng ty t¨ng lªn: Ngêi ta thêng cã h×nh ¶nh tèt ®Ñp
vÒ c«ng ty còng nh c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ®èi víi c«ng ty
®îc niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng kho¸n, do ®ã mµ viÖc ký
kÕt hîp ®ång, viÖc giao dÞch ®èi víi c«ng ty còng dÔ dµng
h¬n. Bªn c¹nh ®ã c¸c gi¸ trÞ v« h×nh kh¸c cña c«ng ty còng
t¨ng lªn nh lîi thÕ c¹nh tranh, uy tin.
¦u ®·i vÒ thuÕ: Lµ doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ theo nghÞ
®Þnh 44/1998/ N§- CP, c«ng ty cæ phµn ®· ®îc gi¶m 50%
thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong vßng 2 n¨m. §èi víi c«ng ty
niªm yÕt th× doanh nghiÖp cßn ®îc giÈm tiÕp 50% thuÕ thu
nhËp trong vßng 2 n¨m. NÕu doanh nghiÖp võa thùc hiÖn cæ
phÇn ho¸ vµ võa ®¨ng ký niªm yÕt th× sÏ ®îc miÔn thuÕ thu
nhËp doanh nghiÖp trong 2 n¨m.
T¹o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c cæ ®«ng: Víi viÖc c¸c c«ng ty
tham gia niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng kho¸n sÏ lµm t¨ng tÝnh
®¹i chóng cña c«ng ty bëi th«ng qua thÞ trêng thø cÊp c¸c cæ
®«ng sÏ dÔ dµng b¸n l¹i chøng kho¸n cña m×nh, nh vËy tÝnh
thanh kho¶n cao sÏ lµm hµi lßng c¸c nhµ ®Çu t.
Thø ba, thÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi sÏ t¹o ra mét ph¬ng
tiÖn míi ®Ó chÝnh phñ vay vèn cã hiÖu qu¶ h¬n th«ng qua
h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ. Tr¸i phiÕu chÝnh
phñ lµ lo¹i chøng kho¸n an toµn nhÊt do ®ã còng ph¶i thÊp
nhÊt so víi c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c. §Ó x¸c ®Þnh ®îc møc l·i
suÊt thÊp nhÊt mµ c«ng chóng chÊp nhËn ®îc ph¶i thùc hiÖn
mua b¸n th«ng qua h×nh thøc ®Êu gi¸. Nh vËy c«ng chóng
còng nh c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh chØ cã thÓ ®Çu t - mua b¸n
chøng kho¸n theo nhu cÇu, ë møc gi¸ c¶ hîp lý, c¸c doanh
nghiÖp chØ cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ chÝnh phñ ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu dµi h¹n b»ng biÖn ph¸p ®Êu gi¸ khi ®· cã thÞ
trêng giao dÞch chøng kho¸n tËp trung.
Víi nh÷ng lý do ®a ra trªn ®©y, cã thÓ kh¼ng ®Þnh l¹i
r»ng, thÞ trêng giao dÞch chøng kho¸n tËp trung ë ViÖt Nam
11
lóc nµy lµ mét nhu cÇu cÊp b¸ch, mang tÝnh tÊt yÕu. ThÞ trêng
chøng kho¸n ra ®êi sÏ tiÕp thªm søc m¹nh cho kinh tÕ ViÖt
nam ph¸t triÓn th«ng qua viÖc cung cÊp vèn trung vµ dµi h¹n
cho viÖc ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ThÊy ®îc sù cÇn thiÕt cña
thÞ trêng chøng kho¸n ë níc ta nªn võa qua thÞ trêng chøng
kho¸n ®· ®îc chÝnh thøc khai tr¬ng t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh
vµo ngµy 20/7/2000 víi h×nh thøc Trung t©m giao dÞch chøng
kho¸n ®Æt díi sù qu¶n lý cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc.
III.
§Æc trng vµ M« h×nh thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam
1. §Æc trng cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt nam:
NÕu hiÓu thÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i diÔn ra ho¹t ®éng
mua b¸n chøng kho¸n th× thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt nam ®·
xuÊt hiÖn tõ khi h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn còng nh tiÕn
tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. Nhng thÞ trêng
nµy chØ mang tÝnh chÊt tù ph¸t, kh«ng chÞu sù qu¶n lý cña
mét tæ chøc hoÆc mét c¬ quan cã thÈm quyÒn nµo hÕt. Nh»m
hç trî cho sù ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n t¹i ViÖt nam,
võa qua Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®· ®îc thµnh lËp,
®Æt díi sù qu¶n lý gi¸m s¸t cña Uû ban chøng kho¸n nhµ níc.
Trong lÜnh vùc chøng kho¸n so víi thÕ giíi níc ta lµ níc ®i
sau nªn chóng ta cã thÓ häc hái ®îc rÊt nhiÒu kinh nghiÖm vÒ
ho¹t ®éng tæ chøc, qu¶n lý, kinh doanh chøng kho¸n tõ c¸c níc
®i tríc. Trªn c¬ së kÕt hîp gi÷a kinh nghiÖm häc hái ®îc víi
®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña níc m×nh, nhµ níc ta ®· x©y
dùng nªn mét m« h×nh thÞ trêng chøng kho¸n cã nh÷ng ®Æc
trng riªng cña ViÖt nam.
1.M« h×nh thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt nam:
ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt nam lµ thÞ trêng ®îc h×nh
thµnh trªn c¬ së nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa. Ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®îc
®iÒu chØnh bëi chÝnh s¸ch kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Nhµ níc
võa lµ ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng kinh tÕ, võa
lµ ngêi tæ chøc ho¹t ®éng kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, thÞ trêng
chøng kho¸n ViÖt Nam cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt c¨n b¶n so
víi thÞ trêng chøng kho¸n c¸c níc trªn thÕ giíi.
12
Thø nhÊt, xÐt vÒ b¶n chÊt kinh tÕ cña thÞ trêng chøng
kho¸n, ®Õn nay trªn thÕ giíi cã 3 nhãm thÞ trêng chøng kho¸n
kh¸c nhau: nhãm thø nhÊt, thÞ trêng chøng kho¸n thuéc së
h÷u tËp thÓ cña nh÷ng ngêi m«i giíi chøng kho¸n. Së giao
dÞch chøng kho¸n do c¸c nhµ m«i giíi lËp ra vµ tù qu¶n lý. Hä
®éc quyÒn giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n trong ®ã (lo¹i nµy
bao gåm thÞ trêng chøng kho¸n cña Ph¸p, BØ, T©y Ban Nha,
Italia v.v... vµ mét sè níc Nam Mü). Nhãm thø hai, thÞ trêng
chøng kho¸n thuéc së h÷u cña c¸c ng©n hµng. C¸c ng©n hµng
cïng víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®éc lËp, lËp ra, thùc hiÖn ®éc
quyÒn giao dÞch (thÞ trêng chøng kho¸n §øc, ¸o, Thuþ Sü, Hµ
Lan). Nhãm thø 3, thÞ trêng chøng kho¸n thuéc së h÷u cña t
nh©n, tæ chøc theo luËt c«ng ty cæ phÇn. Ngêi së h÷u kh«ng
®éc quyÒn giao dÞch, quyÒn giao dÞch thuéc vÒ c«ng ty chøng
kho¸n thµnh viªn, ngêi së h÷u cã thÓ lµ thµnh viªn hoÆc
kh«ng lµ thµnh viªn cña thÞ trêng (thÞ trêng chøng kho¸n
Lu©n §«n, NhËt .... vµ c¸c níc B¾c Mü).
ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam kh«ng ¸p dông bÊt kú lo¹i
h×nh nµo nãi trªn. NghÞ ®Þnh 48/CP cña chÝnh phñ ®· x¸c
®Þnh thÞ trêng giao dÞch chøng kho¸n tËp trung cña ViÖt Nam
®îc tæ chøc tõng bíc tõ trung t©m giao dÞch lªn së giao dÞch.
Së giao dÞch hay trung t©m giao dÞch ®Òu lµ nh÷ng tæ chøc
tµi chÝnh ®Æc biÖt thuéc së h÷u nhµ níc do nhµ níc thµnh lËp,
chÞu sù qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cña Uû ban chøng kho¸n nhµ níc. ë ViÖt Nam, Uû ban chøng kho¸n nhµ níc ®îc thµnh lËp tríc,
hÖ thèng ph¸p luËt ®îc hoµn thiÖn råi míi h×nh thµnh nªn thÞ
trêng chøng kho¸n trong khi ®ã ë c¸c níc th× ®iÒu nµy diÔn
ra ngîc l¹i.
Thø hai, thÞ trêng chøng kho¸n tËp trung cña ViÖt Nam võa
lµ thÞ trêng ph¸t hµnh (thÞ trêng s¬ cÊp) võa lµ thÞ trêng mua
®i b¸n l¹i (thÞ trêng thø cÊp), nghÜa lµ giao dÞch ph¸t hµnh
chøng kho¸n còng ®îc diÔn ra t¹i trung t©m giao dÞch. C¸c së
giao dÞch chøng kho¸n trªn thÕ giíi hÇu nh kh«ng cã giao dÞch
ph¸t hµnh, c¸c giao dÞch chñ yÕu lµ mua ®i b¸n l¹i. Ho¹t
®éng ph¸t hµnh ®îc thùc hiÖn b»ng h×nh thøc b¶o l·nh ch¾c
ch¾n (c«ng ty chøng kho¸n mua toµn bé chøng kho¸n ph¸t
hµnh theo gi¸ tho¶ thuËn, sau ®ã ®a ra b¸n l¹i trªn thÞ trêng).
Giao dÞch mua b¸n gi÷a c«ng ty ph¸t hµnh vµ c«ng ty b¶o l·nh
lµ giao dÞch s¬ cÊp, diÔn ra ngoµi së giao dÞch. ChØ khi c«ng
13
ty b¶o l·nh ®a chøng kho¸n ra b¸n l¹i cho ngêi ®Çu t míi lµ
giao dÞch thø cÊp diÔn ra t¹i së giao dÞch chøng kho¸n. C¸c
c«ng ty chøng kho¸n ViÖt Nam míi ra ®êi cha ®ñ n¨ng lùc ®Ó
thùc hiÖn b¶o l·nh ch¾c ch¾n. Ho¹t ®éng ph¸t hµnh vÉn ph¶i
thùc hiÖn b»ng h×nh thøc ®¹i lý b¸n, do ®ã giao dÞch ph¸t
hµnh ®iÔn ra t¹i trung t©m giao dÞch sÏ ®îc thuËn lîi h¬n.
Thø ba, trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam tríc
m¾t tiÕn hµnh giao dÞch chøng kho¸n niªm yÕt, tiÕn tíi trong
t¬ng lai cã thÓ chøng kho¸n kh«ng niªm yÕt còng ®îc ®a vµo
giao dÞch. §iÒu ®ã nghÜa lµ trung t©m giao dÞch chøng kho¸n
sÏ thay thÕ cho c¶ thÞ trêng OTC (thÞ trêng giao dÞch trùc tiÕp
gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c doanh nghiÖp, c¸c ng©n
hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c víi nhau vÒ c¸c lo¹i chøng
kho¸n kh«ng niªm yÕt). T¹i hÇu hÕt c¸c së giao dÞch chøng
kho¸n trªn thÕ giíi, chøng kho¸n ®îc giao dÞch chñ yÕu lµ cña
ngêi kinh doanh chøng kho¸n víi môc ®Ých kiÕm lêi tõ chªnh
lÖch gi¸ chøng kho¸n. Do ®ã, hä ®Æt ra nh÷ng ®iÒu kiÖn
niªm yÕt rÊt kh¾t khe nh»m lo¹i bá c¸c lo¹i chøng kho¸n
kh«ng cã kh¶ n¨ng giao dÞch s«i ®éng, kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o
ra chªnh lÖch gi¸. Nh÷ng lo¹i chøng kho¸n kh«ng ®îc niªm yÕt
sÏ ®îc giao dÞch t¹i thÞ trêng phi tËp trung. ThÞ trêng chøng
kho¸n ViÖt nam trong thêi gian ®Çu, giao dÞch chøng kho¸n
chñ yÕu lµ cña ngêi ®Çu t. Hä thùc hiÖn mua b¸n ®Ó thu håi
vèn ®Çu t hoÆc ®Ó thùc hiÖn ®Çu t. Do vËy trong lóc cha cã
thÞ trêng OTC, bªn c¹nh lo¹i chøng kho¸n niªm yÕt, trung t©m
giao dÞch chøng kho¸n sÏ giao dÞch c¶ lo¹i chøng kho¸n kh«ng
niªm yÕt nh»m t¹o ra kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho tÊt c¶ c¸c lo¹i
chøng kho¸n.
ch¬ng II
Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt
Nam
14
I. Kh¸i qu¸t vÒ sù vËn hµnh cña thÞ trêng chøng kho¸n viÖt
nam
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh viÖc ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña thÞ trêng
chøng kho¸n ViÖt Nam díi m« h×nh trung t©m giao dÞch chøng
kho¸n Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn tÝch
cùc cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc theo híng x©y dùng nh÷ thÓ chÕ
cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Ho¹t ®éng
cña thÞ trêng chøng kho¸n cßn ®©ng ë bíc thö nghiÖm, song
nã còng cho phÐp rót ra mét sè ®¸nh gi¸ tæng quan vÒ thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam.
1.
T×nh h×nh chung cña thÞ trêng:
Cho ®Õn ngµy13/12/2000. Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n
®· tæ chøc thµnh c«ng 59 phiªn giao dÞch. ChØ sè VN-index cã
xu thÕ t¨ng liªn tôc trong thêi gian dµi, t¹i phiªn giao dÞch
ngµy 13/12/2000 chØ sè VN-index ®· ®¹t tíi 184.48 ®iÓm,
trung b×nh mçi phiªn giao dÞch t¨ng 1.07%.
Gi¸ c¶ cæ phiÕu nh×n chung t¨ng ®¸ng kÓ. Cæ phiÕu cña REE
vµ SAM h¬i xuèng gi¸ trong vµi ngµy sau ®ã l¹i cã xu híng
t¨ng trë l¹i. Cæ phiÕu TMS vµ HAP vÉn liªn tôc t¨ng cho ®Õn
nay. T×nh h×nh giao dÞch cæ phiÕu tÝnh ®Õn ngµy
13/12/2000 ®îc thÓ hiÖn b»ng b¶ng sau:
Cæ
phiÕu
Gi¸ trÞ giao
dÞch
(®ång)
HAPACO 10.091.390.
000
SAM
48.064.400.
000
REE
20.046.270.
000
TMS
230.800.00
0
Céng
78.423.860.
000
Khèi lîng giao
dÞch (cæ phiÕu)
331.200
2.002.400
949.000
9100
Tû lÖ t¨ng gi¸ (So
víi gi¸ tham chiÕu
lÇn ®Çu)
39.400/16.000 =
246%
29.200/17.000 =
172%
29.700/16.000 =
186%
29.400/14.000 =
214%
3.290.700
15
Thùc tÕ quy m« thÞ trêng hiÖn nay lµ qu¸ nhá bÐ, tæng sè lîng
cæ phiÕu niªm yÕt 30.208.000 cæ phiÕu, trong ®ã sè ®ñ
®iÒu kiÖn giao dÞch lµ 21.466.399 cæ phiÕu, chiÕm 71% (Tuy
nhiªn chØ cã kho¶ng 35% trong sè nµy ®îc lu ký). Trong khi
®ã, cã mét sè nhµ ®Çu t lín n¾m gi÷ sè lîng kh¸ lín cæ phiÕu
cã kh¶ n¨ng giao dÞch, vµ ®iÒu nµy cã thÓ t¹o nªn t×nh tr¹ng
phô thuéc cña thÞ trêng vµo c¸c ®èi tîng nµy.
Ngay tõ khi ®i vµo ho¹t ®éng, víi ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng
chøng kho¸n ViÖt Nam lµ quy m« qu¸ nhá, dÔ dµng bÞ t¸c
®éng cña c¸c nhµ ®Çu t lín, sù hiÓu biÕt vÒ thÞ trêng chøng
kho¸n cña ®¹i ®a sè c«ng chóng cßn s¬ khai vµ t©m lý ban
®Çu lµ tham gia ®Ó biÕt, "mua b»ng mäi gi¸", do vËy ®Ó æn
®Þnh thÞ trêng ngay tõ khi khai tr¬ng, L·nh ®¹o Uû ban chøng
kho¸n Nhµ níc vµ trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®· can
thiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô cÇn thiÕt nh: chØ ¸p dông
khíp lÖnh mét lÇn trong ngµy giao dÞch ; gi¶m biªn ®é giao
®éng gi¸ cßn (+-2%) ;kh«ng cho thùc hiªn giao dÞch l« lín...
Cho ®Õn nay, c¸c biÖn ph¸p nµy tá ra cã t¸c dông trong viÖc
b×nh æn thÞ trêng. Trong thêi gian tíi, khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn.
Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc sÏ níi láng c¸c biÖn ph¸p nãi trªn.
2.
T×nh h×nh ho¹t ®éng lu ký:
Qu¸ tr×nh thùc hiÖn lu ký chøng kh¸on ®· t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho ho¹t ®éng giao dÞch t¹i Trung t©m giao dÞch
chøng kho¸n. C«ng chóng ®Çu t ®· b¾t ®Çu quen víi kh¸i
niÖm lu ký ghi sæ th«ng qua Trung t©m giao dÞch chøng
kho¸n vµ mét sè kh¸i niÖm míi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn
quyÒn cña cæ ®«ng th«ng qua Trung t©m giao dÞch chøng
kho¸n.
Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam ®É thùc hiÖn tèt vai
trrß ng©n hµngchØ ®Þnh thanh to¸n cho Trung t©m giao dÞch
chøng kho¸n, gãp phÇn ®Èm b¶o thêi gian thùc hiÖn viÖc
thanh to¸n bï trõ cho c¸c giao dÞch. Nhê hÖ thèng lu ký hiÖn
nay cho phÐp b¶o ®¶m quy tr×nh thanh to¸n tõ T+4, vµ trong
thêi gian tíi cã thÓ rót ng¾n quy tr×nh thanh to¸n tõ T+4
xuèng thµnh T+3 ®Ët møc tiªu chuÈn quèc tÕ cña nhãm G30.
3.
HÖ thèng giao dÞch:
HÖ thèng giao dÞch cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®îc
x©y dùng trªn c¬ së 3 module:
HÖ thèng giao dÞch (do Th¸i Lan cung cÊp).
16
HÖ thèng lu ký vµ thanh to¸n bï trõ.
HÖ thèng c«ng bè th«ng tin vµ gi¸m s¸t thÞ trêng.
HÖ thèng nµy chØ ®¸p øng ®îc quy m« thÞ trêng ë møc 20 25 lo¹i chøng kho¸n vµ 10 - 12 c«ng ty chøng kho¸n, víi thêi
gian ho¹t ®éng tõ 2 - 3 n¨m.
Trong 5 th¸ng qua , hÖ thèng nµy lu«n ho¹t ®éng tèt, gãp
phÇn gióp thÞ trêng ho¹t ®éng æn ®Þnh. Tuy nhiªn, hÖ thèng
nµy ®· thÓ hiÖn mét sè nhîc ®iÓm chÝnh: phô thuéc nhiÒu
vµo hÑ thèng giao dÞch do phÝa Th¸i Lan cha chuyÓn giao ®Çy
®ñ, míi chØ ë møc vËn hµnh; cã khã kh¨n cho viÖc b¶o tr× khi
cã sù cè; vµ viÖc c«ng bè t«ng tin cßn h¹n chÕ do cha x©y
dùng ®îc m¹ng diÖn réng (WAN).
4.
T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng
kho¸n:
Nh©n sù c«ng ty vµ viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý hiÖn
hµnh.
Ngay tõ giai ®o¹n ®Çu, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu tËp
trung phat triÓn vµ båi dìng ®éi ngò nh©n sù, hoµn trØnh c¸c
quy tr×nh nghiÖp vô. TÊt c¶ c¸c c¸n bé kinh doanh chñ chèt
®É ®Òu tr¶i qua c¸c kho¸ ®µo t¹o cña Uû ban chøng kho¸n
Nhµ níc vµ cã giÊy phÐp hµnh nghÒ. Trung b×nh mçi c«ng ty
cã kho¶ng 14 - 16 ngêi ®· cã giÊy phÐp hµnh nghÒ. HiÖn nay,
c¸c c«ng ty ®Òu tuyÓn thªm nh©n sù ®Ó chuÈt bÞ cho bíc
phat triÓn tiÕp theo. C¸n bé c¸cc«ng ty , ngoµi viÖc ®îc ®µo
t¹o theo c¸c kho¸ huÊn luyÖn cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc,
mét sè lín còng ®îc göi ra níc ngoµi ®µo t¹o chuyªn s©u hoÆc
®îc chuyªn gia níc ngoµi sang t vÊn ®µo t¹o t¹i chç.
L·nh ®¹o c¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ nh÷ng ngêi cã th©m niªn
trong ngµnh tµi chÝnh, ng©n hµng nªn dï ®ang ë giai ®o¹n
®Çu ho¹t ®éng c¸c c«ng ty ®Òu tr«i ch¶y. C¸c c«ng ty ®Òu
tiÕn hµnh c¸c nghiÖp vô phôc vô kh¸ch hµng chu ®¸o, cha
thÊy cã kh¸ch hµng khiÕu n¹i, tuy còng cã ngêi phµn nµn
kh«ng mua ®îc chøng kho¸n. Nh©n viªn m«i giíi t¹i sµn cña
c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu ®· ®îc lùa chän kü vµ Trung
t©m giao dÞch chøng kho¸n ®µo t¹o.
5 th¸ng qua, hÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu lµm ¨n cã l·i hoÆc lç rÊt
Ýt (l·i ë ®©y chñ yÕu tõ l·i tiÒn göi tiÕt kiÖm céng víi phÝ m«i
giíi) C«ng ty lµm ¨n cã l·i nhÊt còng chØ lµm ra 0.03 VND l·i/ 1
®ång vèn chñ së h÷u. NÕn so víi l·i suÊt tiÒn göi kh«ng thêi
17
h¹n cña ng©n hµng, tû suÊt lîi nhuËn nµy thÊp h¬n nhiÒu. Tuy
nhiªn c¸c c«ng ty ®Òu x¸c ®Þnh môc tiªu chÝnh cha ph¶i lµ lîi
nhuËn trong giai ®o¹n nµy. V× thÕ hä ®· cè g¾ng c¾t gi¶m
chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Sau
nµy, khi c¸c u ®·i tµi chÝnh cña Nhµ níc ®· hÕt b¾t buéc c¸c
c«ng ty ph¶i c¹nh tranh m¹nh ®Ó tån t¹i.
5.
C«ng t¸c gi¸m s¸t thÞ trêng:
Tõ khi ®i vµo ho¹t ®äng, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n
®· tæ chøc theo dâi gi¸m s¸t chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng liªn quan
®Õn thÞ trêng vµ ®· kÞp thêi ph¸t hiÖn, sö lý mét sè trêng hîp
vi ph¹m.
§èi víi mét sè tæ chøc niªm yÕt, do cha n¾m ®îc ®Çy ®ñ quy
®Þnh cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc vµ Trung t©m giao
dÞch chøng kho¸n nªn kh«ng thùc hiÖn ®óng theo Quy chÕ 04
vÒ thµnh viªn, niªm yÕt, c«ng bè th«ng tin vµ giao dÞch chøng
kho¸n. Mét sè tæ chøc niªm yÕt ®· c«ng bè th«ng tin kh«ng
®óng theo quy ®Þng, vÝ dô: viÖc c«ng bè th«ng tin cña
HAPACO vµ TRANSIMEX Sµi Gßn. Ngoµi ra, trong nh÷ng phiªn
giao dÞch ®Çu, c«ng ty REE mua l¹i cæ phiÕu cña chÝnh m×nh
khi cha ®îc phÐp cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc. Trung t©m
giao dÞch chøng kho¸n ®· kÞp thêi cã v¨n b¶n nh¾c nhë vµ híng dÉn thùc hiÖn.
Trong thêi gian ®Çu, c¸c ®¹i diÖn giao dÞch t¹i sµn khi nhËp
lÖnh vµo hÖ thèng giao dÞch thêng cã hiÖn tîng nhÇm lÉn tõ
mua sang b¸n hoÆc sai ký tù, cè ý nhËp thiÕu ký tù... Trung
t©m giao dÞch chøng kho¸n ®· yªu cÇu c¸c ®¹i diÖn t¹i sµn
chÊn chØnh. Cho ®Õn nay, c¸c vi ph¹m lo¹i nµy kh«ng cßn
xuÊt hiÖn.
HiÖn nay, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®ang tiÕn hµnh
rµ so¸t viÖc mét sè kh¸ch hµng vi ph¹m quy ®Þnh më tµi
kho¶n lu ký t¹i mét thµnh viªn lu ký vµ ®· th«ng b¸o ®Õn c¸c
thµnh viªn ®Ó yªu cÇu c¸c kh¸ch hµng trªn nghiªm tóc thùc
hiÖn ®óng quy ®Þnh do ban hµnh. Tuy nhiªn, hiÖn tîng trªn
vÉn cßn rÊt phæ biÕn. Sè lîng kh¸ch hµng më tõ 2 tµi kho¶n trë
lªn lµ 40 ngêi, trong khi trong NghÞ ®Þnh sè 22/2000/N§-CP
vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµng chÝnh trong lÜnh vùc chøng kho¸n
cha ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. Híng xö lý cña Trung t©m lµ sÏ
cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn ®ãng
tÊt c¶ tµi kho¶n cña c¸c nhµ ®Çu t vi ph¹m nãi trªn.
18
HiÖn tîng ®Æt lÖnh råi huû x¶y ra phæ biÕn trong tõng phiªn
giao dÞch. ViÖc huû lÖnh trong mét sè trêng hîp cã t¸c ®éng
®Õn gi¸ c¶ cæ phiÕu. Mét sè nhµ ®Çu t ®Æt lÖnh mua vµ
lÖnh b¸n trong cïng mét phiªn giao dÞch, hµnh vi giao dÞch nµy
¶nh hëng xÊu ®Õn thÞ trêng. Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc vµ
Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®· ban hµnh v¨n b¶n
nghiªm cÊm c¸c hiªn tîng trªn.
II. Mét sè nhËn xÐt vÒ thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt nam
1.Nh÷ng thuËn lîi trong ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n
ViÖt Nam:
N¨m 1986 ®¸nh dÊu sù thay ®æi c¨n b¶n trong ®êng lèi
qu¶n lý cña Nhµ níc ta víi viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ
níc. Tõ ®ã ®Õn nay ®Êt níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu
rÊt ®¸ng khÝch lÖ: kinh tÕ æn ®Þnh ®i ®«i víi t¨ng trëng,
l¹m ph¸t gi¶m h¼n vµ ®îc kiÓm so¸t ë møc xÊp xØ 10%, ®Çu
t trùc tiÕp tõ níc ngoµi rãt vµo ViÖt Nam t¬ng ®èi lín. §©y lµ
nh÷ng dÊu hiÖu kh¶ quan cho viÖc ra ®êi thÞ trêng chøng
kho¸n. Mét ®iÒu hÕt søc quan träng lµ trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, nhµ níc ta ®· kh¼ng ®Þnh sù ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh
thøc së h÷u vµ chÊp nhËn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn, tõ ®ã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n, c¸c c«ng ty
liªn doanh, c¸c c«ng ty cæ phÇn xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu
cïng víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh. Thªm vµo ®ã, hiÖn
nay nhµ níc ®· vµ ®ang ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸
c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®ång thêi cã nh÷ng qui ®Þnh cho
phÐp c¸c tæ chøc nµy ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu doanh
nghiÖp. ChÝnh nh÷ng yÕu tè nµy lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt quan
träng gãp phÇn t¹o ra lîng hµng ho¸ dåi dµo cho thÞ trêng
chøng kho¸n ViÖt Nam trong nh÷ng ngµy ®Çu ho¹t ®éng còng
nh trong t¬ng lai.
Bªn c¹nh ®ã, trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho sù ra ®êi thÞ
trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· diÔn ra m¹nh mÏ tõ nh÷ng
n¨m 1996 vµ ®Æc biÖt lµ trong n¨m 1998. Tríc hÕt ngµy
28/11/1996, Thñ tíng chÝnh phñ ®· ký NghÞ ®Þnh 75/CP
thµnh lËp Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc, víi vai trß lµ mét c¬
19
- Xem thêm -
.DOC 
30 
95 
137 
