Cuộc thi
Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình
huống thức tiến dành cho học sinh trung học
Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội
Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Đống Đa
Trường THCS Phương Mai
Địa chỉ: Số 8 ngõ 4 phố Phương Mai quận Đống Đa – Hà Nội
Điện thoại: 0435761308
Email:
[email protected]
Tên tình huống: Phát huy lí tưởng sống của thanh niên
Môn học chính học sinh tích hợp vận dụng trong giải quyết tình
huống:
Giáo dục công dân
Các mộn học tích hợp: Ngữ Văn, Lịch Sử, Địa Lý
1. Họ và tên Nguyễn Phạm Phương Thảo
Ngày sinh 22/1/2000
Lớp 9A1
2. Họ và tên Nguyễn Hồng Minh
Ngày sinh 7/12/2000
Lớp 9A1
1. Tên tính huống: Phát huy lí tưởng sống của thanh
niên
2. Mục tiêu giải quyết tình huống
Qua tình huống này, chúng ta sẽ có thêm nhiều các giải pháp nhằm
giải quyết các vấn đề mà rất nhiều thế hệ đi trước đang quan ngại về con
ngời thanh niên hiện đại, nhất là về lí tưởng sống của giới trẻ.
3. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến việc giải
quyết tinh huống
Trước hết, ta có thể đặt ra một câu hỏi, lí tưởng sống (lẽ sống) là
gì ? Đó là cái đích của cuộc sống mà mỗi người khát khao muốn đạt được;
và người có lí tưởng sống cao đẹp là người luôn suy nghĩ và hành động
không mệt mỏi để thực hiên lí tưởng của dân tộc, của nhân loại, vì sự tiến
bộ của bản thân và xã hội, luôn vươn tới sự hoàn thiện của bản than về mọi
mặt, mong muốn cống hiến trí tuệ và sức lực cho sự nghiệp chung.
Chắc hẳn trong chúng ta ai cũng biết những người luôn phấn đấu hết
mình vì lý tưởng sống của riêng họ như Moza ,Enstein, … Hay như ở nước
ta cũng có vô vàn tấm gương những người luôn sống có lý tưởng cao đẹp
như một tấm gương rất quen thuộc với những người học sinh chính là
Nguyễn Ngọc Ký,. Hay như từ thời xa xưa, ông cha ta luôn sống vì lý
tưởng bảo vệ lãnh thổ, sự ấm no của toàn dân tộc mà bất chấp hiểm nguy
hay muốn nỗ lực mở mang kiến thức để làm rạng danh nước nhà. Hay như
ở trong thời kỳ Cách mạng giải phóng dân tộc, có những tấm gương sống
vì lí tưởng “giải phóng dân tộc” mà chúng ta phải khắc sâu để tưởng nhớ,
biết ơn và noi theo như Võ Nguyên Giáp, Võ Thị Sáu, Nguyễn Văn Trỗi,
Nguyễn Viết Xuân, La Văn Cầu, Nguyễn Bá Ngọc, Nguyễn Thị Minh
Khai, Đặng Thuỳ Trâm,… Và con người không chỉ dân tộc ta mà các quốc
gia khác cũng phải nể phục chính là chủ tịch Hồ Chí Minh. Người đã từng
nói : “…Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước
ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng
có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”. Cả đời người chỉ sống vì lý
tưởng đó. Và lí tưởng của thanh niên Việt Nam đã được thể hiện qua hai
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và Đế quốc Mĩ chỉ kết thúc mới
đây 20 năm. Với học sinh lớp 9 như chúng em cũng đã rất quen thuộc với
bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu. “Anh” và “tôi” đều là những người
nông dân xuất thân từ những vùng quê nghèo khó:
“Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá”
Những con người ấy chỉ mới mười tám đôi mươi vốn gắn bó với quê
hương, với những lũy tre làng thân thương nhưng nghe theo tiếng gọi của
Tổ quốc mà ra đi. Từ những người xa lạ, họ đã gặp nhau, quen nhau, cùng
nhau chia sẻ những gian lao của cuộc kháng chiến:
“Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau
Súng bên súng đầu sát bên đàu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Đồng chi !”
Trong bài thơ, hai tiếng “Đồng chí”nghe thật giản dị mà cũng thật
thiêng liêng và đầy ý nghĩa. Những người lính thanh niên ấy đều chung
một chí hướng là đấu tranh giành độc lập cho nước nhà. Đây chính là một
lí tưởng sống tốt đẹp.
Hình ảnh của tình đồng chí
Nếu “Đồng chí” là một bài thơ được sang tác trong thời kì kháng
chiến chống Pháp thì “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến
Duật lại ra đời trong cuộc chống Mĩ cứu nước. Bản thân tác giả cũng là
một người lính lái xe nên nhà thơ khắc họa khá chân thực, sinh động và ắn
tượng về những người đồng đội của mình...khi lái những chiếc xe không
kính là người lính lái xe thiếu đi những phương tiện vật chất tối thiểu
nhưng đó lại là hoàn cảnh giúp họ bộc lộ những phẩm chất cao đẹp và một
sức mạnh tinh thần lớn lao. Đầu tiên là tư thế hiên ngang, tinh thần lạc
quan, dũng cảm, coi thường gian khổ, hiểm nguy. Không những vậy, họ
còn có tâm hồn sôi nổi của tuổi trẻ, tình đồng chí, đồng đội sâu sắc. Và
ngoài ra những người lính trẻ ấy còn mang một ý chí chiến đấu giải phóng
miền Nam thống nhất đất nước. Tất cả những điều đó cũng chính là bản
chất của những con người thanh niên yêu nước.
Những chiếc xe không kính
Hay như câu chuyện “Những ngôi sao xa xôi “ của Lê Minh Khuê đã
khắc họa lên hình ảnh những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến
đường Trường Sơn tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng
chiến chống Mĩ.
Cô gái thanh niên xung phong
Ngày nay dư luân đang đật ra một bài toán: nhiều thanh niên ngày
nay có thực sự có lí tưởng sống để phát triển đất nước hay không? Bên
cạnh sự phát triển của xã hội cũng kéo theo sự ra tăng dân số. Theo số liệu
mới nhất, hiên nay, dân số của nước ta đã đạt tới hơn 90 triệu người. Là
một quốc gia đông dân như vậy mà nước ta mới chỉ thoát khỏi những nước
nghèo nhất thế giới. Vậy nên, kia quả là một bài toán khó. Thực sự ra, một
phần không nhỏ thanh niên Việt Nam luôn mang trong mình lí tưởng sống
tốt đẹp, phấn đấu thực hiên xây dựng đất nước Việt Nam Độc lập, dân
giàu, nước mạnh, xã hội, dân chủ, công bằng, văn minh. Đơn giản như các
anh chị thanh niên tình nguyện ngoài kia vẫn luôn góp phần công sức của
mình trong việc giữ gìn trật tự xã hôi, bảo vẹ môt trường…
Thanh niên tình nguyện
Tuy nhiên, ta cũng không thể phủ nhậnrằng một bộ phân lớn thanh
niên ngày nay không xác định được lí tưởng sống cho bản thân. Nhìn thẳng
vào thực tế hiện nay, khi đất nước ta đang có nguy cơ tụt hậu về kinh tế, tệ
nạn xã hội ngày một gia tăng thì thanh niên chưa chứng tỏ đầy đủ được vai
trò, trọng trách của mình trước sứ mệnh của đất nước.Mà lai có nhiều
thanh niên ngày nay chỉ biết sống cho chính bản thân mình, những người
có lối sống buông thả, sống cho qua ngày. Họ chùn bước trước khó khăn,
lắc đầu trước thử thách và sống vô trách nhiệm với xã hội. Bởi lẽ một điều,
họ vẫn còn mặc cảm với quê hương. Thái độ đáng trách này biểu hiện ở
những người ta sống tha hương, chỉ biết sống vì đồng tiền, lúc nào cũng
đem lợi ích của mình lên bàn cân để so đo, tính toán. Bảo vệ quyền lợi của
mình, đó là đúng, nhưng dường như đừng quá vì bản thân mà xem nhẹ
công đồng. Đó là lối sống ích kỷ.
Các tệ nạn xã hội
4. Giải pháp giải quyết tình huống
Những biểu hiện trên đã phản ánh được phần nào sự thực cuộc sống
của thanh niên ngày nay. Vì vậy chúng ta cần có thêm nhiều giải pháp để
giải quyết thực trạng này:
Cần giáo dục cho con trẻ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường
Pháp luật của nước ta phải nghiêm minh hơn
Tuyên truyền trong thanh niên những lí tưởng sống tốt đẹp
Tổ chức các hoạt động nhằm định hướng tương lai cho thanh niên
Phát giác, lên án, ngăn cặn các hành vi dụ dỗ, lôi kéo làm sai lệch
con đường sống của thanh niên
5. Thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống
Giải pháp đầu tiên và cũng quan trọng nhất chính là việc giáo dục
con trẻ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Người ta thường ví
những đúa trẻ sinh ra chỉ mới như một tờ giấy trắng và chính những tác
đọng từ của sống đã hình thanh nên tính cách của trẻ. Nếu chúng được
sống trong một điều kiện tốt thì sẽ thuận lợi cho việc phát triển, trở thành
những công dân có ích cho đất nước. Nhưng ngược lại nếu không được
may mắn như các bạn khác, nhiều em có thể phải sống trong một môi
trường không tốt, chứa đựng nhiều tệ nạn xã hội thì sẽ ảnh hưởng xấu đến
bản thân các emm, gia đình và xã hội. Tuy vậy, vấn đề này còn phụ thuộc
vào khả năng nhận thức của các em như cuộc sống ngày nay có câu:”Gần
mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng”. Vì vậy, việc giáo dục
con trẻ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường là rất cần thiêt. Nó sẽ tác
động đến tâm lí của trẻ, giúp trẻ nhận thức được những điều tốt đẹp để có
được những định hướng tương lai cho mình, tránh xa khỏi các tệ nạn…
Đầu tiên, ta có thể lí giải cho các em lí do phải có lí tưởng sống. Từ đó
hướng các em vào những hoạt động nhằm xây dựng lí tưởng sống tốt đẹp
đơn giản như bỏ rác vào thùng, biết lễ phép với người lớn…Tiếp đó là
những lí tưởng to lớn hơn như trở thành các nhà khoa học nổi tiếng để
mang lại nhiều thành tựu cho Tổ quốc..
Thứ hai, đất nước ta phát triển được đến ngày hôm nay phần nào là
nhở kỉ cương của pháp luật. tuy nhiên xã hội ta đã phát triển hơn trước rất
nhiều cũng kéo theo nhiều tệ nạn ra tăng. Thực sự với cuộc sống ngày nay,
pháp luật nước ta chưa đủ tính dăn đe để giảm thiểu những tệ nạn ấy. Ví dụ
như nạn thanh niên đua xe trái phép cũng chỉ bị phạt hành chính. Ví vậy
mà những người dân thủ đô không hề hiểm gặp những cuộc đua xe tốc độ
cao trên đường phố Hà Nội. hay như nạn trộm cắp cũng chỉ bị phạt tù có
một năm.Vậy nên Chính phủ Việt Nam cần có sự sửa đổi về lật pháp thêm
mạnh mẽ, nặng hơn để giảm thiểu những hành động không tốt của thanh
niên ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước để họ có được những bài
học kinh nghiêm cho cuộc sống, dây dựng lí tưởng riêng cho mình. Ví dụ
như việc sưa đổi luât quy định đối với những hành vi vi pham luật giao
thong đường bộ. Thay vì phạt tiền do vượt đèn đỏ có thể kèm theo giữ xe
trong vòng một tuần…
Thư ba, đối với những con người đã có lí tiểng sống riêng cho mình,
họ có thể tham gia các hoạt động tuyên truyền cho các tầng lớp thanh niên
khác được biết về những lí tưởng đó. Chúng ta có thể thực hiện việc đó
bằng nhiều cách khác nhau như phát tờ rơi, đi đến những vùng sâu vùng
xa, để tuyên truyền cho thanh niên ở đó cùng vời thanh niên thủ đô có
được những lí tưởng sống tốt đẹp để bảo vệ tổ quốc. Hay những người thân
xung quanh ta, ta có thể tuyên truyền cả cho họ, và thuyết phục họ cùng
mọi người tham gia tuyên truyền để càng có thêm nhiều người có được
những định hướng tương lai đúng đắn
Tiếp đó, không chỉ có tuyên truyền mà chúng ta con cần phải đinh
hướng cho họ, đặc biết là những con người chưa biết cách xác định tương
lai. Thật vậy, có rất nhiều những lí tưởng tốt đẹp mà ta có thể định hướng
cho họ. Đơn giản từ những hành động vô cùng nhỏ bé. Theo số lượng
thống kê từ các tỉnh, thành phố, năm 2002 cho thấy lượng chất thải rắn
bình quân khoảng từ 0,8 đến 1,2kg/người.ngày ở các đô thị lớn và ở một số
đô thị nhỏ dao động từ 0,5 đến 0,7kg/người.ngày. Tổng lượng rác thải sinh
hoạt phát sinh từ các đô thị năm 2002 tăng từ 3% đến 12% so với năm
2001Mỗi chính ta chỉ cần tiêu sai ít đi một chút có thể làm giảm đi lượng
chất thải sinh hoạt hang ngày.Đó là bởi phần lớn rác thải rất khó phấn hủy.
Nhiều loại phải đến trăm năm mới có thể sử lí hết. Vì vậy, thay vì thải ra
môi trường một lượng rác khổng lồ, ta có thể tái chế chúng thành những
vật dụng hữu ích trong cuộc sống. Hay như việc tham ra các hoạt động từ
thiên cho các em nhỏ gặp nhiều khó khăn, người khuyết tật…giúp họ có
niềm tin vào cuộc sống, cũng trở thành những con người có ích cho nước
nhà…Tất cả những hành động ấy tuy nhỏ nhưng cũng sẽ góp phần giúp
cho thanh niên có được những định hướng, lí tưởng sống tốt đẹp.
Ô nhiễm môi trường
Ủng hộ trẻ em nghèo
Ngoài việc tuyên truyền lí tưởng sống, ta cũng cần phải phát giác, lên
án, tố cáo những hành vi làm sai lệch lí tưởng sống của thanh niên. Đó có
thể là những hành động lôi kéo, dụ dỗ thanh niên xa vào các tệ nạn xã hội
như cờ bạc, ma túy, rượu chè, mại dâm…làm họ không còn xác định được
cho mình lí tưởng sống đúng đắn. Ai cũng biết ma túy và mại dâm là con
đường ngắn nhất làm lây truyền HIV/AIDS– một căn bệnh thế kỉ chưa có
vắc-xin phòng ngừa. Nhiều người nhiễm HIV có thể dẫn đén những tâm lí
không tốt, không muốn tham ra với cộng đồng khiến bản thân không thể
thực hiện được lí tưởng sống. Bên cạnh đó, đất nước còn phải chi ra nhiều
khoản phí để hỗ trợ họ, làm cho nền kinh tế không thể phát triển một cách
nhanh chóng. Vì vậy chúng ta phải thong báo cho các cơ quan chức năng
khi phát hiên các hành vi vi phạm pháp luât…Hay chúng ta cũng có thể
động viên những người bị nhiễm HIV để họ có niềm tin vào cuộ sống,
cùng góp sức xây dựng đất nước dù chỉ trong một thời gian không lớn…
Vì một đất nước không có tệ nạn xã hội
Ngoài ra còn có rất nhiều giải pháp để nâng cao nhận thức về lí
tưởng sống cho thanh niên, góp phần vào công cuộc kiến thiết đất nước.
6. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống
Chúng ta đang sống trong một thế kỉ của sự phát triển hiện đại, sự
nâng cao không ngừng về mọi mặt kinh tế, văn hoá, xã hội - thế kỉ XXI.
Ngày nay, do sự cạnh tranh không ngừng của các quốc gia trên thế giới đã
dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa nhiều quốc gia. Nước nào cũng muốn đuổi
kịp, sánh vai với các nước lớn mạnh và nước ta cũng vậy. Chúng ta vẫn
đang trên đà phát triển nhưng đối với các nước phát triển thì chúng ta có
khoảng cách không hề nhỏ. Vậy thì làm thế nào mà để chúng ta sánh kịp
với các cường quốc trên thế giới? Xin trả lời rằng, nhân tố quan trọng số
một đưa nước ta lên đà phát triển chính là thanh niên. Thanh niên chính là
những chủ nhân tương lai của đất nước,là những người nắm trong tay vận
mệnh của đất nước, là nòng cốt, là lực lượng chủ lực đưa nước ta tiến lên.
Như Bác Hồ đã chỉ rõ tại Lễ kỉ niệm 35 năm thành lập Đoàn: “Đoàn thanh
niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, là người dìu dắt các cháu nhi
đồng”. Biết và nhận thức được tầm quan trọng của mình đối với đất nước,
với xã hội, thanh niên cần phải xác định được những lý tưởng sống cao đẹp
mà mình phải cố gắng, phấn đấu không ngừng để đạt được nó, góp phần
giúp ích cho đất nước cho xã hội, tạo được thế đứng cho đất nước trong sự
nghiệp phát triển của toàn thế giới. Là 1 thanh niên thế kỉ 21 với bước hội
nhập hiện nay,với những lý tưởng và hoài bão lớn, chúng ta hãy ra sức học
tập và sống có đạo đức.Để thật sự là 1 người có ích trên xã hội này. Chúng
ta ai cũng sống có khát vọng, hoài bão và hết mình vì nó. 'Cái quý nhất của
con người là cuộc sống, đời người chỉ sống có một lần, phải sống sao cho
khỏi phải xót xa, ân hận vì nhưng năm tháng sống phí, cho khỏi phải hổ
thẹn vì những năm tháng sống hoài, sống phí... Sống có lý tưởng để đưa
đất nước mình đi lên hội nhập với các cường quốc năm châu. Nhưng để là
một người công dân tốt, có ích cho xã hội, chúng ta cần phải có những lý
tưởng sống cao đẹp, tránh xa khỏi những lí tưởng xấu, có hại cho bản thân
cũng như cả đất nước. Cuộc sống sẽ thật là tẻ nhạt và buồn chán nếu chúng
ta không có những lý tưởng, những hoài bão và những ước mơ và con
người cũng sẽ không có ý thức vươn tới sự hoàn thiện của bản thân cũng
như không quan tâm, để ý, thờ ơ với gia đình, xã hội và mọi người xung
quanh. Hơn nữa nếu chúng ta sống mà không có lý tưởng thì sẽ rất dễ dàng
sa vào các tệ nạn xã hội. Tóm lại, nếu mỗi con người sống mà không có
mục tiêu, không có ước mơ hay lý tưởng sống tốt đẹp sẽ trở thành một con
người thụ động trong mọi việc, không năng động sáng tạo, không có trách
nhiệm với mọi thứ xung quanh, với bản thân và gia đình, xã hội, dần dần
sẽ bị mọi người xa lánh, không tôn trọng và sẽ sa vào các tệ nạn xã hội,
những cạm bẫy, cám dỗ trong đời sống,… Ngược lại nếu chúng ta sống mà
có ước mơ, hoài bão, lẽ sống hay lý tưởng sống cao đẹp, chúng ta sẽ biết
cách tự hoàn thiện bản thân tốt hơn, có ý thức, trách nhiệm, sau này sẽ trở
thành người có ích cho xã hội, sẽ được mọi người yêu mến và kính trọng.
Hơn nữa nếu sống mà có lý tưởng chúng ta sẽ có thêm động lực để phấn
đấu, không bao giờ chùn bước trước khó khăn, luôn năng động sáng tạo
trong mọi việc và rèn được tính kiên nhẫn, siêng năng, chịu khó cho bản
thân,… Có thể nói rằng, lý tưởng sống chính là chiếc chìa khoá để mở cửa
tương lai của mỗi chúng ta. Tương lai thế nào phụ thuộc chủ yếu vào lý
tưởng sống của bản thân mỗi con người chúng ta.
Là một học sinh, chúng ta càng cần phải định hướng cho mình một lí
tưởng sống tốt đep. Đó sẽ là nguồn động lực để ta cố gắng học tập, vươn
lên trong học tập và đạt được nhiều thành tích, đem lại niềm vinh dự cho
bản thân, gia đình và Tổ quốc.