THUỐC CƯỜNG GIAO CẢM
MỤC TIÊU HỌC TẬP
Hiểu được cơ chế tác dụng của thuốc
1/ NHẮC LẠI MỘT SỐ ĐIỂM
Adrenoceptor
– Thụ thể 1: cơ trơn co mạch, dãn đồng tử, co cơ
–
–
–
–
vòng bàng quang
Thụ thể 2: tiền synapse/neuron, các mô, tiểu cầu
ức chế phóng thích NE, giảm bài tiết thủy dịch, tăng
phân giải glycogen, giảm bài tiết insulin, tăng kết tập
tiểu cầu
Thụ thể β1: tim (chronotrope, inotrope, dromotrope)
Thụ thể β2: cơ trơn dãn cơ trơn (phế quản, tử cung,
mạch máu…)
Dopamine receptor
Thụ thể D1: tăng lưu lượng máu đến thận
Imidazoline receptor
1/ NHẮC LẠI MỘT SỐ ĐIỂM
Thuốc tác động trực tiếp: gắn và hoạt hóa thụ thể
Thuốc tác động gián tiếp: tăng nồng độ
norepinephrine tại synapse
– Ức chế tái hấp thu: Cocaine
– Ức chế dự trữ: amphetamine
2/ PHÂN LOẠI
Trực tiếp
– Nhóm catecholamine: norepinephrine (TN), epinephrine
–
–
–
–
–
(TN), isoproterenol (TH), dobutamine (TH), dopamine (TN)
Nhóm non-catecholamine: albuterol, clonidine,
phenylepherine
Gián tiếp
Amphetamine
Cocaine
Hỗn hợp
Ephedrine
Pseudoephedrine
3/ THUỐC CƯỜNG GIAO CẢM TRỰC TiẾP
CATECHOLAMINE
Cấu tạo từ catechol và methylamine MAO,
COMT? uống?
3/ THUỐC CƯỜNG GIAO CẢM TRỰC TiẾP
CATECHOLAMINE
3/ THUỐC CƯỜNG GIAO CẢM TRỰC TiẾP
CATECHOLAMINE
Trên tim mạch
Norepinephrine: 1 HATT, HATTr, nhịp tim?
Epinephrine: β1 HATT?; 1,β2 HATTr
Isoproterenol: β1 HATT và β2 HATTr; β1 Loạn nhịp
Dobutamine: β1chọn lọc tăng sức co bóp cơ tim, ít tăng
nhịp tim; β2 mạch?
Dopamine:
– Liều 1-2 mcg/kg/ph D1 mạch máu thận
– Liều 2-10 mcg/kg/ph β1 cung lượng tim tưới máu cơ quan
– Liều > 10 mcg/kg/ph α1 co mạch
Trên hô hấp: Epinephrine và isoproterenol là những
thuốc gây dãn phế quản mạnh hen?
3/ THUỐC CƯỜNG GIAO CẢM TRỰC TiẾP
CATECHOLAMINE
Việc sử dụng dựa trên 3 nguyên lý cơ bản:
1 thuốc, nhiều thụ thể. Vd: dobutamine (β1,β2)
Đường cong liều-đáp ứng. Vd: dopamine
Phản xạ (trái với tác động trực tiếp). Vd: Norepinephrine
Chỉ định: điều trị shock
Norepinephrine: sốc nhiễm trùng (1, β1)
Epinephrine: shock phản vệ, ngừng tim, giảm chảy
máu/thủ thuật.
Dobutamine: shock tim, không dùng trong shock nhiễm
trùng
Dopamine: tụt huyết áp/ shock nhiễm trùng hay shock tim
Isoproterenol: tụt huyết áp/nhịp chậm (ưu thế tăng nhịp
tim)
3/ THUỐC CƯỜNG GIAO CẢM TRỰC TiẾP
NON-CATECHOLAMINE
Những thuốc này không chứa catechol không bị phân
hủy bởi COMT.
Một số thuốc kháng lại sự thoái giáng của MAO.
Dùng đường uống và có thời gian tác dụng dài hơn các
catecholamine
Bao gồm:
Phenylephrine: 1 trị sung huyết mũi, giãn đồng tử
Midodrine: 1 hạ huyết áp tư thế (ĐTĐ)
Albuterol, Terbutaline, Pirbuterol: β2 chỉ định?
4/ THUỐC CƯỜNG GIAO CẢM GIÁN TiẾP
Amphetamine tăng nồng độ NE tại trung ương
và ngoại biên co mạch, tăng nhịp tim, kích
thích thần kinh trung ương (phấn khởi, sảng
khoái lạm dụng)
Cocaine:
co mạch thiếu máu cơ tim, hoại tử niêm mạc
mũi
ức chế tái hấp thu dopamine/ trung tâm “thưởng”
4/ THUỐC CƯỜNG GIAO CẢM GIÁN HỖN
HỢP
Bao gồm: Ephedrine (ma hoàng) và
Pseudoephedrine (tiền chất ma túy)
Chỉ định: điều trị sung huyết mũi/viêm mũi
Tác dụng phụ
Tăng nhịp tim, tăng huyết áp
Co thắt cơ vòng bàng quang nam giới
Kích thích thần kinh trung ương, gây mất ngủ
TÓM TẮT Ý CHÍNH
Hoạt hóa thụ thể 1 gây co cơ trơn dẫn đến co mạch gây tăng huyết
áp, dãn đồng tử và co cơ vòng bàng quang.
Hoạt hóa thụ thể 2 gây ức chế phóng thích norepinephrine từ tế bào
thần kinh giao cảm, giảm bài tiết thủy dịch và giảm bài tiết insulin.
Hoạt hóa thụ thể β1 gây kích thích tim và giải phóng renin trong khi hoạt
hóa thụ thể β2 gây dãn cơ trơn
Các catecholamine bao gồm norepinephrine, epinephrine,
isoproterenol, dopamine và dobutamine. Những chất này bị chuyển hóa
nhanh chóng, phải dùng bằng đường tĩnh mạch, được dùng trong xử trí
một số rối loạn về tim mạch và các dạng sốc.
Ngoài hoạt hóa thụ thể adrenoceptor, dopamine còn hoạt hóa thụ thể
D1 nên tăng lưu lượng máu đến thận.
Các chất không phải catecholamine (phenylephrine và albuterol) đề
kháng với sự thoái giáng của COMT. Phenylephrine hoạt hóa thụ thể
gây co mạch. Albuterol hoạt hóa thụ thể β2 gây dãn phế quản
CÂU HỎI ÔN TẬP
A man with diabetic autonomic neuropathy
complains of dizziness and fainting when arising
from bed in the morning. Which drug would be
most beneficial to this patient?
(A) dobutamine
(B) albuterol
(C) midodrine
(D) clonidine
(E) isoproterenol
- Xem thêm -