Tài liệu Thiếu máu

ÑAÏI HOÏC Y KHOA PHAÏM NGOÏC THAÏCH BOÄ MOÂN HUYEÁT HOÏC THIẾU MAÙU ÑOÁI TÖÔÏNG: SINH VIEÂN Y2 1 MỤC TIEÂU BAØI GIAÛNG  Biết được chức năng sinh lyù cuûa maùu.  Biết được định nghĩa về thiếu maùu.  Bieát ñöôïc nguyeân nhaân vaø cô cheá beänh sinh.  Neâu ñöôïc caùc trieäu chöùng laâm saøng cuûa thieáu maùu.  Neâu ñöôïc caùc caän laâm saøng caàn thieát ñeå chaån ñoaùn thieáu maùu.  Neâu ñöôïc phaân loaïi thieáu maùu veà laâm saøng vaø caän laâm saøng.  Khaùm ñöôïc moät beänh nhaân thieáu maùu. 2 CHÖÙC NAÊNG SINH LYÙ CUÛA MAÙU (1)  Chöùc naêng hoâ haáp  Chöùc naêng dinh döôõ ng  Chöùc naêng ñaøo thaûi  Chöùc naêng baûo veä cô theå  Chöùc naêng thoáng nhaát vaø ñieàu hoøa hoaït ñoäng cô theå 3 CHÖÙC NAÊNG SINH LYÙ CUÛA MAÙU (2) 4 ÑÒ NH NGHÓA THIEÁU MAÙU Hoäi chöùng thieáu maùu, theo ñò nh nghóa laø moät söï giaûm suùt khoái löôïng hoàng caàu trong tuaàn hoaøn, tieâu chuaån thöôøng laø: * Hemoglobine (Hb) < 12g/dl (Hct < 36%) ôû nöõ * Hemoglobine (Hb) < 14g/dl (Hct < 42%) ôû nam 5 NGUYEÂN NHAÂN VAØ BEÄNH SINH  Xuaát huyeát: maùu thoaùt khoûi loøng maïch chaûy ra ngoaøi.  Taùn huyeát: hoàng caàu bò phaù huûy trong loøng maïch hoaëc trong caùc toå chöùc cô quan noäi taïng do caùc yeáu toá mieã n dò ch, do roái loaïn men hoaëc baát thöôøng maøng hoàng caàu.  Do giaûm saûn xuaát hoàng caàu: do roái loaïn teá baøo goác, do thieáu yeáu toá taïo hoàng caàu hay do söï phaùt trieån khoâng bì nh thöôøng cuûa quaù trì nh tröôûng thaønh hoàng caàu. 6 TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG (1) Phuï thuoäc vaøo nguyeân nhaân, möùc ñoä vaø söï khôûi ñaàu * Choaùng vaùng, uø tai, hoa maét, keùm taäp trung. * Suy nhöôïc, da xanh, nieâm maïc nhôït nhaït. * Khoù thôû khi gaéng söùc, thôû gaáp. * Tim ñaäp nhanh, coù tieáng thoåi taâm thu cô naêng. * Neáu Hb < 7g/dl: coù theå coù tì nh traïng thieáu Oxy ôû toå chöùc gaây roái loaïn tri giaùc. 7 TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG (2) 8 TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG (3) 9 TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG (4) 10 CẬN LAÂM SAØNG (1) * Ñeám soá löôïng HC, ñò nh löôïng huyeát saéc toá (Hb), dung tích HC (Hct), HC löôùi * Caùc chæ soá HC: MCV (theå tích trung bì nh HC), MCH (soá löôïng huyeát saéc toá trung bì nh), MCHC (noàng ñoä huyeát saéc toá trung bì nh hoàng caàu) * Phết maùu ngoaïi bieân xem hì nh daïng hoàng caàu. * Caùc xeùt nghieäm chuyeân bieät ñeå xaùc ñò nh nguyeân nhaân 11 CAÄN LAÂM SAØNG (2) Coâng thức để tính caùc chỉ số hồng cầu MCV ( 80.0-96.1 fl/red cell) MCHC (27.5-33.2 pg/red cell) MCH (33.4-35.5 g/dl) 12 CAÄN LAÂM SAØNG (3) Hoàng caàu löôùi:  Laø hồng cầu ñöôïc phoùng thích từ tủy xương vaøo tuần hoaøn một ngaøy trước khi noù mất RNA coøn lại ñeå trôû thaønh hoàng caàu trưởng thaønh.  Tuûy xương bì nh thường coù khả năng ñaùp ứng thiếu maùu bởi tăng hoàng caàu löôùi từ 6-8 lần.  Ñaùnh giaù khaû naêng hoaït ñoäng cuûa tuûy xöông. 13 PHAÂN LOAÏI THIEÁU MAÙU (1) 1.Theo nguyeân nhaân beänh sinh: 1.1 Xuaát huyeát: * Caáp tính: - Chaán thöông - Phaã u thuaät - Saûn phuï khoa - Beänh lyù noäi khoa - Beänh lyù aùc tính 14 PHAÂN LOAÏI THIEÁU MAÙU (2) * Maõ n tính: - Hoâ haáp: chaûy maùu cam, daõ n pheá quaûn, vieâm nhieã m maõ n tính, carcinoma - Tieâu hoùa: vieâm loeùt maõ n tính, polype, tuùi thöøa, loaïn saûn maïch maùu vaø nieâm maïc, daõ n TM thöïc quaûn, tró, carcinoma, nhieã m KST - Tieát nieäu: tieåu maùu, tieåu Hb (tieåu Hb kò ch phaùt veà ñeâm), carcinoma - Sinh duïc: caùc roái loaïn kinh nguyeät, vieâm nhieã m maõ n tính, carcinoma - Hieán maùu thöôøng xuyeân 15 PHAÂN LOAÏI THIEÁU MAÙU (3) 1.2 Taùn huyeát: * Di truyeàn: - Beänh Hemoglobine - Thieáu men HC (G6PD, Pyruvate Kinase) - Baát thöôøng caùc protein caáu truùc HC (beänh HC hì nh caàu) 16 PHAÂN LOAÏI THIEÁU MAÙU (4) * Maéc phaûi: - Mieã n dò ch (töï KT noùng, töï KT laïnh) - Do thuoác - Tieåu Hb kò ch phaùt veà ñeâm - Beänh vi maïch - Do chaán thöông, do cô hoïc - Cöôøng laùch, xô gan 17 PHAÂN LOAÏI THIEÁU MAÙU (5) 1.3 Giaûm saûn xuaát HC (suy tuûy xöông): - Voâ caên - Do thuoác, hoùa chaát, ñoäc chaát, phoùng xaï - Do nhieã m: vieâm gan, Parvovirus, lao, HIV - Thai kyø - U tuyeán öùc - Tieåu Hb kò ch phaùt veà ñeâm - Do xaâm laán aùc tính 18 PHAÂN LOAÏI THIEÁU MAÙU (6) 2. Theo hì nh thaùi, kích thöôùc: 2.1 Thieáu maùu nhöôïc saéc HC nhoû: * Ñöôøng kính HC 6 m, kích thöôùc khoâng ñeàu vaø nhôït nhaït. * MCV < 80fl, MCH < 27pg, MCHC < 28g/dl * Bao goàm: - Thieáu maùu thieáu saét - Beänh Thalassemie - Thieáu maùu nguyeân HC saét - Thieáu maùu do caùc beänh maõ n tính 19 20