Tài liệu Thiết kế rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình trong dạy học toán cho học sinh lớp 2 (2017)

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC THÂN THỊ VIÊN THIẾT KẾ RUBRIC ĐÁNH GIÁ KĨ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN 2 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Giáo dục Tiểu học HÀ NỘI - 2017 LỜI CẢM ƠN Em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy Phạm Đức Hiếu đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình thực hiện khóa luận tốt nghiệp. Em chân thành cảm ơn các thầy/cô tại các trường Tiểu học Thanh Lâm A, Tiểu học Thanh Lâm B, Tiểu học Đồng Xuân, Tiểu học Hùng Vương, Tiểu học Việt Hùng đã giúp đỡ em trong quá trình tìm hiểu cơ sở thực tiễn cho khóa luận. Lần đầu tiên nghiên cứu khoa học nên không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến, sửa chữa của các thầy cô và các bạn sinh viên để khóa luận này được hoàn thiện hơn. Cuối cùng em kính chúc thầy/cô dồi dào sức khỏe và thành công trong sự nghiệp trồng người của mình. Xuân Hòa, ngày 24 tháng 4 năm 2017 Người thực hiện Thân Thị Viên LỜI CAM ĐOAN Đề tài : “Thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình trong dạy học toán cho học sinh lớp 2” là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự hướng dẫn của TS. Phạm Đức Hiếu. Các kết quả nghiên cứu của đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây. Những số liệu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Xuân Hòa, ngày 24 tháng 4 năm 2017 Người thực hiện Thân Thị Viên MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU.............................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài…………………………………………………….. 1 2. Mục đích nghiên cứu………………………………………………... 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………... 2 4. Khách thể nghiên cứu……………… ………………………………. 2 5. Đối tượng nghiên cứu……………………………………………….. 2 6. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………. 3 7. Phạm vi nghiên cứu…………………………………………………. 3 8. Cấu trúc nghiên cứu……………………………………………….. 3 NỘI DUNG………………………………………………………………. 4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA NGHIÊN CỨU VỀ THIẾT KẾ RUBRIC ĐÁNH GIÁ KĨ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN 2………………………………………....... 4 1.1 Những vấn đề chung về đánh giá……………………………………... 4 1.1.1 Khái niệm về đánh giá……………………………………... 4 1.1.2 Mục đích của đánh giá trong giáo dục……………………... 5 1.1.3 Các lĩnh vực đánh giá……………………………………… 6 1.1.4 Quy trình đánh giá…………………………………………. 9 1.1.5 Các xu hướng đổi mới trong đánh giá…………………….. 9 1.2 Nội dung dạy học các hình hình học và kĩ năng vẽ hình hình học trong Toán 2……………………………………........................................ 10 1.2.1 Các hình hình học trong toán 2……………………………. 10 1.2.2 Kĩ năng vẽ hình hình học trong Toán 2…………………… 11 1.3 Rubric ………………………………………………………………... 11 1.3.1 Khái niệm Rubric…………………………………………… 11 1.3.2 Phân loại Rubric…………………………………………….. 12 1.3.3 Nguyên tắc và quy trình thiết kế Rubric…………………… 15 1.3.4 Áp dụng Rubric trong dạy học…………………………… 20 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ KĨ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN 2…………………………….. 22 2.1 Mục đích, đối tượng khảo sát………………………………………... 22 2.1.1 Mục đích khảo sát…………………………………………… 22 2.1.2 Đối tượng khảo sát………………………………………….. 22 2.2 Nội dung khảo sát…………………………………………………… 22 2.3 Phương pháp khảo sát………………………………………………. 23 2.4 Công cụ khảo sát……………………………………………………. 23 2.5 Kết quả khảo sát…………………………………………………….. 26 CHƢƠNG 3: THIẾT KẾ RUBRIC ĐÁNH GIÁ KĨ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN 2…………………………… 36 3.1 Nguyên tắc thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2…………………………………………………………… 36 3.1.1 Đảm bảo nguyên tắc chung trong kiểm tra đánh giá………. 36 3.1.2 Đảm bảo quy trình thiết kế Rubric đánh giá …………….. 36 3.1.3 Đảm bảo phù hợp với mục tiêu, nội dung chương trình dạy học hình học Toán 2……………………………..………………………. 36 3.1.4 Đảm bảo phù hợp với đặc điểm của học sinh lớp2……….. 37 3.1.5 Đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường……. 37 3.2 Quy trình thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2…………………………………………………………... 38 3.3 Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2... 43 3.3.1 Rubric tổng hợp đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2……………………………………………………………. 43 3.3.2 Rubric phân tích đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong 44 dạy học Toán 2……………………………………………………………. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ…………………………………………... 47 TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………. 48 MỤC LỤC BẢNG Trang Bảng 1: Rubric kiểu tổng hợp đánh giá kĩ năng vẽ hình chữ nhật……. 13 Bảng 2: Rubric kiểu phân tích đánh giá kĩ năng vẽ hình chữ nhật……. 14 Bảng 3: Tiêu chí đánh giá theo thang Bloom…………………………… 17 Bảng 4: Tầm quan trọng của kĩ năng vẽ hình hình học ……………….. 26 Bảng 5: Tầm quan trọng của kĩ năng vẽ hình hình học trong nội dung nội dung dạy học hình hình học lớp 2………………………………………. 27 Bảng 6: Thực trạng kỹ năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 2 hiện nay 28 Bảng 7: Tầm quan trọng của việc đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 2…………………………………………………………… 29 Bảng 8: Hiệu quả của hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học tại trường tiểu học hiện nay…………………………………………………. 30 Bảng 9: Hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh …… 31 Bảng 10: Thời điểm hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh…………………………………………………………………… 32 Bảng 11: Phương thức đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh… 33 Bảng 12: Đối tượng tham gia đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh ………………………………………………………………………. 34 Bảng 13: Mẫu Rubric tổng hợp…………………………………………. . 38 Bảng 14: Mẫu Rubric phân tích………………………………………… 39 Bảng15: Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình trong dạy học Toán 2………… 43 Bảng 16: Rubric phân tích đánh giá kĩ năng vẽ hình chữ nhật-hình tứ giác……………………………………………………………………... 44 Bảng 17: Rubric phân tích đánh giá kĩ năng vẽ đường thẳng……………. 45 Bảng 18: Rubric phân tích đánh giá kĩ năng đường gấp khúc…………… 46 MỤC LỤC HÌNH Trang Hình 1: Quy trình đánh giá……………………………………………….. 9 Hình 2: Quy trình thiết kế Rubric……………………………………….. 19 Hình 3: Tầm quan trọng của kĩ năng vẽ hình hình học…………………… 26 Hình 4: Tầm quan trọng của kĩ năng vẽ hình hình học trong nội dung nội dung dạy học hình hình học lớp 2 ………………………………………... 27 Hình 5: Thực trạng kỹ năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 2 hiện nay 28 Hình 6: Tầm quan trọng của việc đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 2……………………………………………………………... 29 Hình 7: Hiệu quả của hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học tại trường tiểu học hiện nay………………………………………………….. 30 Hình 8: Hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh…….. 31 Hình 9: Thời điểm đánh giá kĩ năng về hình hình học của học sinh……... 32 Hình 10: Phương thức đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh…. 33 Hình 11: Những đối tượng có thể tham gia đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 2…………………………………………………… 34 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Chương trình toán học Tiểu học có vị trí và tầm quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh. Nó cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về hình học, số tự nhiên, phân số, số thập phân và các đại lượng cơ bản. Môn toán là “chìa khóa” mở cửa cho các ngành khoa học khác và là môn không thể thiếu trong nhà trường. Học sinh lớp 2 là giai đoạn đầu của cấp Tiểu học. Mọi hoạt động học chủ yếu dựa vào tư duy cụ thể và trí nhớ máy móc, nhận thức của các em còn mang tính chủ quan, các kiến thức và kĩ năng của học sinh còn đang trong giai đoạn hình thành. Vậy nên, nội dung chương trình toán học sơ giản, gần gữi với thực tiễn và phù hợp với học sinh, nhằm mục đích giúp học sinh bước đầu làm quen với toán học và để tạo nền tảng tri thức cho học sinh học tiếp các lớp và các cấp học sau. Trong toán học, việc hình thành và phát triển các kĩ năng là rất quan trọng như kĩ năng đặt tính, kĩ năng tóm tắt đề bài, kĩ năng giải toán, và không thể thiếu đó là kĩ năng vẽ hình hình học. Thực tế cho thấy môn hình học luôn gắn liền với thực tiễn, cuộc sống. Những hình mà học sinh học đều lấy từ thực tiễn như đường thẳng, tam giác, hình vuông, góc, nếu học sinh không vẽ được hình của nó thì khó có thể tính toán hay chứng minh. Muốn học hình học, trước hết “phải biết vẽ hình”. Việc hình thành kĩ năng vẽ hình giúp các em nắm được kiến thức hình học, có óc sáng tạo, tư duy phong phú,tạo cho học sinh có hứng thú đối với môn hình học. Hiện nay việc đánh giá các kĩ năng của học sinh tại các trường tiểu học chưa được coi trọng, giáo viên chỉ quan tâm đến kết quả cuối cùng của học sinh mà không để ý đến các kĩ năng mà học sinh hình thành trong quá trình thực hiện, khiến cho kết quả đánh giá còn nhiều thiếu sót, chung chung và ít cụ thể. Đổi mới trong phương pháp, hình thức đánh giá là vấn đề được chú trọng trong giáo dục hiện nay. Những hình thức đánh giá tích cực đang từng bước 1 được vận dụng một cách sáng tạo. Vấn đề đặt ra là đánh giá được toàn diện học sinh nhằm giúp học sinh điều chỉnh được việc học theo hướng tích cực. Rubic đánh giá được xác định là công cụ đánh giá không thể thiếu, có nhiều ưu điểm nổi bật phù hợp với yêu cầu dạy học hiện nay. Việc sử dụng rubic để đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh là rất cần thiết, đánh giá một cách rõ ràng, chính xác, tường minh, giúpngười học tự đánh giá việc học của mình, giúp giáo viên nắm được những nhận thức ban đầu của học sinh đối với hình học, từ đó có những biện pháp điều chỉnh phù hợp giúp học sinh hoàn thành nhiệm vụ học tập. Tuy nhiên việc áp dụng công cụ đánh giá này trong toán học nói chung và kĩ năng vẽ hình nói riêng còn kiêm tốn và hạn chế. Xuất phát từ những lí do trên, tôi quyết định chọn đề tài “Thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2”. 2. Mục đích nghiên cứu Thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2. Qua đó nâng cao hiệu quả dạy học, và góp phần đổi mới cá phương pháp kiểm tra - đánh giá. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận về thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2. - Làm rõ thực trạng đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2. - Thiết kế Rubric mẫu để đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán cho học sinh lớp 2. 4. Khách thể nghiên cứu - Hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình trong dạy học môn Toán. 5. Đối tƣợng nghiên cứu - Phương pháp đánh giá kĩ năng vẽ hình trong dạy học Toán 2 bằng Rubric. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp điều tra 2 - Phương pháp nghiên cứu tài liệu - Phương pháp xử lí số liệu - Phương pháp thực nghiệm 7. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Kĩ năng vẽ các hình hình học trong chương trình Toán 2 hiện hành. - Phạm vi điều tra: Các trường Tiểu học: Tiểu học Thanh Lâm A, Thanh Lâm B (Mê Linh - Hà Nội) Tiểu học Đồng Xuân, Tiểu học Hùng Vương (Phúc Yên - Vĩnh Phúc) Tiểu học Việt Hùng (Đông Anh - Hà Nội). 8. Cấu trúc khóa luận Ngoài Phụ lục, phần Mở đầu, phần Kết luận, Tài liệu tham khảo, cấu trúc khóa luận gồm 03 chương: - Chương 1: Cơ sở lí luận của nghiên cứu về thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình trong dạy học Toán 2 - Chương 2: Thực trạng đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2 - Chương 3: Thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 2 3 NỘI DUNG CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA NGHIÊN CỨU VỀ THIẾT KẾ RUBRIC ĐÁNH GIÁ KĨ NĂNG VẼ HÌNH TRONG DẠY HỌC TOÁN 2 1.1 Những vấn đề chung về đánh giá 1.1.1 Khái niệm đánh giá Khái niệm đánh giá được hiểu theo nghĩa chung nhất là quá trình thu thập thập, tổng hợp và diễn giải thông tin hỗ trợ cho việc ra quyết định. Theo Nitko và Brookhart [1], đánh giá trong giáo dục là một khái niệm rộng, nó được định nghĩa như một quá trình thu thập thông tin và sử dụng các thông tin này để ra quyết định về học sinh, về chương trình, về nhà trường và đưa ra các chính sách giáo dục. Các quyết định liên quan đến học sinh bao gồm hoạt động giảng dạy trong lớp, xếp chỗ (xếp chỗ cho học sinh vào các chương trình học khác nhau), hướng dẫn và tư vấn, tuyển chọn học sinh để cấp học bổng…xác nhận năng lực học sinh [2]. Như vậy, đánh giá trong giáo dục là một quá trình thu thập, tổng hợp diễn giải thông tin về đối tượng cần đánh giá (hiểu biết hay năng lực của học sinh, chương trình, nhà trường…) một cách có hệ thống nhằm mục đích hiểu biết sâu và sử dụng các thông tin này để đưa ra quyết định về học sinh, về chương trình, về nhà trường hay đưa ra các chính sách giáo dục. Đánh giá trong lớp học là một thuật ngữ chung, đó là một quá trình thu thập, tổng hợp, diễn giải thông tin hay dữ liệu liên quan đến việc học tập và trải nghiệm của học sinh nhằm mục đích phát triển một sự hiểu biết sâu về điều gì học sinh biết, học sinh hiểu và học sinh làm được, như là kết quả của sự trải nghiệm giáo dục của chính các em, để đư ra quyết định giáo dục liên quan đến học sinh. Như vậy đánh giá bao gồm tất cả các cách thức giáo viên thu thập và sử dụng các loại thông tin định tính, định lượng thu thập được trong quá trình giảng dạy trên lớp học nhằm đưa ra những phán xét, nhận định, quyết định [3]. Các thông tin này cũng được chính học sinh sử dụng để cải tiến học tập, đồng 4 thời giúp giáo viên hiểu học trò mạnh điểm gì, yếu điểm gì… để lập kế hoạch giảng dạy và điều chỉnh việc giảng dạy…phân loại, xếp hạng và thiết lập một môi trường tương tác văn hóa xã hội giúp cho học sinh học tập tiến bộ hơn [3]. 1.1.2 Mục đích của đánh giá trong giáo dục Đánh giá trong giáo dục nhằm hình thành kĩ năng, thái độ cho học sinh trong quá trình học tập: đánh giá để phát triển học tập, đánh giá như là quá trình học và đánh giá quá trình học tập. - Các quan điểm, phương hướng trong đánh giá: + Đánh giá để phát triển học tập hay đánh giá vì sự tiến bộ của người học: là xác định được rõ mức độ đạt kiến thức, kĩ năng bằng cách nào học sinh đạt được, sự tiến bộ của các em thế nào, học sinh đang gặp khó khăn gì trong việc đạt mục tiêu học tập…Đánh giá để phát triển học tập đòi hỏi giáo viên sử dụng thông tin về kết quả kiểm tra, đánh giá để cải thiện hoạt động giảng dạy, phát triển năng lực của học sinh. Kiểm tra, đánh giá vì sự tiến bộ nghĩa là đánh giá phải diễn ra trong suốt quá trình dạy học, phải cung cấp những thông tin phản hồi giúp giáo viên biết từng học sinh tiến bộ đến đâu, những lĩnh vực nào có sự tiến bộ, chỗ nào còn yếu để điều chỉnh quá trình dạy học. Đánh giá để phát triển học tập hay sự tiến bộ của học sinh thay vì để xếp hạng, nhằm chủ yếu phản hồi cho người học biết những điểm mạnh điểm yếu để học sinh điều chỉnh cách học, cải thiện thành tích, đánh giá phải làm sao để học sinh không sợ hãi, không bị thương tổn để thúc đẩy học sinh nỗ lực học tập. Đánh giá vì sự tiến bộ của học sinh còn có ý nghĩa là sự đánh giá phải diễn ra trong suốt quá trình dạy học, giúp học sinh so sánh phát hiện mình thay đổi thế nào trên con đường đạt mục tiêu học tập của cá nhân đã đặt ra. + Đánh giá như một phương pháp học tập/đánh giá là hoạt động học tập: cho phép học sinh nói ra những suy nghĩ, kể cả những suy nghĩ không đúng và tự đánh giá sự tiến bộ của mình theo mục tiêu học tập cá nhân [4]. 5 Khi xem đánh giá với tư cách là một quá trình học tập, thì học sinh không chỉ là người bị đánh giá mà còn là người cùng tham gia đánh giá, giáo viên giúp học sinh học sinh học cách tự phản hồi để biết cách mình mắc lỗi, thiếu hoặc yếu ở điểm nào để điều chỉnh hoạt động học của chính mình. Đánh giá như là hoạt động học tập đòi hỏi giáo viên phải chỉ dẫn cho học sinh cách thức đánh giá thế nào, học sinh phải học được cách đánh giá của giáo viên, phải biết đánh giá lẫn nhau và biết tự đánh giá. Có như vậy, học sinh mới chủ động tự phản hồi, giám sát kết quả học tập của mình tiến bộ đến đâu, tốt hay chưa tốt thế nào. Đánh giá phải tạo ra, nâng cao năng lực đánh giá của chính người học, tức là giúp các em hình thành khả năng tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau,… để phát triển năng lực tự học của từng học sinh. Đây cũng là mục tiêu giáo dục. + Đánh giá về kết quả học tập: Hỗ trợ giáo viên cách sử dụng chứng cứ để xác nhận kết quả học tập của học sinh theo mục tiêu và chuẩn. Sau khi học sinh kết thúc một giai đoạn học thì tổ chức đánh giá tổng kết. Kết quả đánh giá thường là những điểm số dung để xếp hạng, phân loại học sinh, đối chiếu với mục tiêu và chuẩn để biết học sinh đã đạt được ở ức độ nào [3]. - Từ 3 phương hướng đánh giá trên có thể thấy mục đích đánh giá nổi trội bao gồm: + Đánh giá vì sự tiến bộ của người học + Đánh giá để phát triển năng lực của học sinh + Đánh giá kết quả học tập, xếp loại học sinh - Thông qua đánh giá có thể hình thành kĩ năng, thái độ đúng đắn, tích cực cho học sinh trong quá trình học tập. 1.1.3. Các lĩnh vực đánh giá - Đối tượng đánh giá trong giáo dục Các đối tượng đánh giá trong giáo dục rất đa dạng: đánh giá về nhận thức, thái độ, hành vi của con người trong tình huống nhất định [4]. 6 Trong giáo dục, trước hết là đánh giá học sinh, đánh giá giáo viên [5]. Tất cả những người tham gia vào tiến trình giáo dục đều có thể là đối tượng để đánh giá. Sự đánh giá ở mỗi đối tượng phải được xem xét theo những tiêu chuẩn và tiêu chí riêng cho phù hợp. Những tiêu chuẩn và tiêu chí đó phải thật rõ ràng, cụ thể và việc đánh giá phải đảm bảo sự tôn trọng đối với con người. Trong giáo dục, việc đánh giá được tiến hành ở nhiều cấp độ khác nhau như: đánh giá nhà trường, đánh giá hoạt động dạy học và giáo dục của giáo viên, kết quả học tập của học sinh, các thành tố của quá trình giáo dục, dạy học… Đối với nhà trường và cơ sở giáo dục và đào tạo, đánh giá theo một số lĩnh vực như: Chương trình giáo dục, học liệu, trình độ chuyên môn và nhân cách giáo viên, cơ sở vật chất, kĩ thuật, phương pháp và công nghệ dạy học, kết quả học tập của học sinh, hiệu quả quản lý nhà trường [5]. Đánh giá các bộ phận cấu thành của quá trình giáo dục như: Đánh giá các mục tiêu giáo dục, nhằm giúp cho việc lựa chọn mục tiêu hợp lý hơn, đánh giá các chương trình đào tạo, mục đích là xem xét tính khả thi và hiệu quả của chương trình ở các mặt (mục tiêu chương trình, cấu trúc nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy và học tập dự kiến áp dụng cũng như các nguồn tài liệu, thiết bị, đội ngũ, tài chính, mức độ thực hiện chương trình) đánh giá các phương pháp và kĩ thuật được sử dụng trong giáo dục hoặc giảng dạy [6]. Một vài lĩnh vực đánh giá trong giáo dục. + Đánh giá kết quả học tập của người học + Đánh giá chương trình + Đánh giá giáo viên, giảng viên + Đánh giá nhà trường và các cơ sở giáo dục và đào tạo - Chủ thể đánh giá trong giáo dục Trong giáo dục, mỗi con người đều có thể là đối tượng đánh giá, đồng thời cũng lại là chủ thể đánh giá [7]. Các nhà giáo dục bên trong một cơ sở giáo dục và đào tạo tham gia trực tiếp vào quá trình đào tạo là những người đánh giá 7 thường xuyên nhất như: giáo viên tiến hành các hoạt động đánh giá học sinh của mình, đánh giá về rèn luyện đạo đức, đánh giá kết quả học tập….Việc đánh giá này nhằm đảm bảo các mối liên hệ giữa người đánh giá và đối tượng được đánh giá. + Đánh giá bởi các chuyên gia hoặc người độc lập. Họ được trao quyền tạm thời hoặc thường xuyên đánh giá sự cải cách, đánh giá các cơ sở giáo dục hoặc một hành động giáo dục cụ thể. + Đánh giá những người xung quanh mình. Công cụ đánh giá này thu được những thông tin đa dạng. + Tự đánh giá bản thân về bản chất là sự tự nhận xét, đánh giá. Để tự đánh giá cần phải tiến hành thu thập thông tin, phải phân tích, so sánh, tổng hợp… để rút ra nhận định, kết luận về bản thân và có những điều chỉnh phù hợp. Như vậy tự đánh giá không chỉ là một phương tiện bổ ích mà còn là một cách tốt để rèn tính tự lập của học sinh. 8 1.1.4. Quy trình đánh giá Tùy thuộc vào đối tượng đánh giá, cấp độ và phạm vi đánh giá mà mỗi loại hình đánh giá sẽ được tiến hành theo các bước cụ thể [8]. Tuy nhiên, một quy trình đánh giá chung thường bao gồm các bước sau: Xác định mục đích đánh giá Xác định tiêu chuẩn đánh giá Thu thập các thông tin đánh giá Đối chiếu các tiêu chuẩn với các thông tin đã thu thập Kết luận và đưa ra những quyết định Hình 1: Quy trình đánh giá 1.1.5. Các xu hướng đổi mới trong đánh giá Cùng với sự phát triển kinh tế, sự thay đổi của xã hội, đòi hỏi giáo dục phổ thông nói chung, Giáo dục Tiểu học nói riêng phải có sự thay đổi [7]. Dưới đây là một số xu hướng đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh hiện nay. Chuyển từ chủ yếu sử dụng đánh giá kết quả học tập cuối môn học, khóa học (đánh giá tổng kết) nhằm mục đích xếp hạng, phân loại sang sử dụng đa dạng các loại hình đánh giá, coi trọng đánh giá thường xuyên, định kì sau từng phần, từng chương nhằm mục đích phản hồi điều chỉnh quá trình giảng dạy và học tập (đánh giá quá trình). 9 - Chuyển dần từ chủ yếu đánh giá kiến thức, kĩ năng sang đánh giá năng lực của người học. Tức là chuyển trọng tâm đánh giá chủ yếu ghi nhớ, hiểu kiến thức, sang đánh giá năng lực vận dụng, giải quyết những vấn đề của thực tiễn cuộc sống, đặc biệt chú trọng đánh giá các năng lực tư duy bậc cao như năng lực giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo. - Chuyển từ đánh giá một chiều (giáo viên đánh giá), sang đánh giá đa chiều (không chỉ giáo viên đánh giá mà học sinh cùng đánh giá - tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau) - Chuyển đánh giá từ một hoạt động độc lập với quá trình dạy học sang hoạt động đánh giá được tích hợp vào quá trình dạy học, xem đánh giá là một phương pháp dạy học. - Sử dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra, đánh giá: sử dụng các phần mềm thẩm định các đặc tính đo lường của công cụ đánh giá (độ tin cậy, độ khó) 1.2. Nội dung dạy học các hình hình học và kĩ năng vẽ hình hình học trong Toán 2. 1.2.1. Các hình hình học trong toán 2 Phân môn hình học trong chương trình Toán 2 gồm: + Đề-xi-mét + Hình chữ nhật - hình tứ giác + Đường thẳng + Đường gấp khúc - độ dài đường gấp khúc + Chu vi hình tam giác - chu vi hình tứ giác + Ki-lô-mét + Mi-li-mét Ta có thể căn cứ vào mạch kiến thức của chương trình Toán 2 cùng với kiến thức về số học, giải toán có lời văn thì dạy các yếu tố hình học là cơ hội tốt nhất để phát triển năng lực trí tuệ [8]. 10 Hình học trong môn Toán 2 gồm các nội dung: - Hình thành các biểu tượng hình học mới: Giới thiệu hình chữ nhật, hình tứ giác, đường thẳng, đường gấp khúc. - Tính độ dài đoạn thẳng, độ dài đường gấp khúc. - Tính chu vi của một số hình học + Hình thành công thức, kĩ năng tính chu vi: Hình tam giác, hình tứ giác. + Thực hành vẽ hình: Hình chữ nhật, hình tứ giác, đường thẳng, đường gấp khúc 1.2.2. Kỹ năng vẽ hình hình học trong Toán 2 Kĩ năng vẽ hình hình học trong Toán 2 bao gồm: - Kĩ năng nhận biết hình: Thông qua các hình ảnh, đồ dùng trực quan. - Kĩ năng lấy điểm. - Kĩ năng lựa chọn dụng cụ vẽ hình. - Kĩ năng đặt thước. - Kĩ năng vạch đường thẳng bằng bút, phấn. - Kĩ năng kí hiệu hình. 1.3. Rubric 1.3.1. Khái niệm Rubric Rubric là một cách đánh giá, là một công cụ đánh giá được sử dụng khá rộng rãi trong thực tiễn giáo dục và thực tiễn trên thế giới hiện nay. Các Rubric dùng trong dạy học được thiết kế cho các mục đích đánh giá khác nhau, song đều dựa cùng trên một nguyên tắc chung là so sánh, đối chiếu, kiểm chứng kết quả đạt được với các chuẩn và tiêu chí đã được thống nhất xây dựng trước khi thực hiện hoạt động. Rubric là một cách đánh giá, công cụ đánh giá được sử dụng khá rộng rãi trong thực tiễn giáo dục và dạy học hiện nay trên thế giới Rubric hiểu đơn giản là một phiếu hướng dẫn đánh giá theo tiêu chí. Rubric là một công cụ đo lường mô tả các tiêu chí dựa trên sự thực hiện, hành vi hoặc 11 sản phẩm được so sánh và đo lường. Rubric liệt kê các tiêu chí được thiết lập cho một nhiệm vụ cụ thể và mức độ thành tích gắn liền với từng tiêu chí. Chúng thường được phát triển dưới dạng ma trận. Rubric là bảng mô tả chi tiết có tính hệ thống (theo chuẩn, tiêu chí và mức) những kết quả (kiến thức, kĩ năng, thái độ) mà người học nên làm và cần phải làm để đạt được mục tiêu cuối cùng khi thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Các Theo Trần Kiều và Nguyễn Thị Lan Phương, Rubric là bản mô tả đầy đủ những gì người học cần chứng tỏ để được xếp hạng năng lực giỏi, khá, trung bình, yếu, kém đối với yêu cầu môn học [10]. Tóm lại, Rubric là một công cụ dùng để đánh giá kết quả học tập của người học, được thể hiện bằng bản mô tả các tiêu chí đánh giá theo các cấp độ khác nhau trên cơ sở các yêu cầu, mục tiêu cần đạt của môn học. 1.3.2. Phân loại Rubric Trong thực tiễn dạy học, cùng với các công cụ khác vẫn thường được dùng để đánh giá kết quả học tập, Rubric được thiết kế theo nhiều mẫu, dạng khác nhau tùy theo mục đích đánh giá. Tính ưu việt của Rubric nằm ở chỗ nó cho phép cùng một lúc có thể vừa cho điểm vừa xếp hạng kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của người học [9]. Căn cứ vào chức năng và mục đích đánh giá, có thể chia Rubric thành 2 loại: - Tổng hợp (Holistic) - Phân tích (Analytic) Rubric tổng hợp thường được sử dụng để đánh giá một cách tổng thể toàn bộ quá trình thực hiện nhiệm vụ hoặc sản phẩm cụ thể. Rubric tổng hợp không đòi hỏi sự mô tả chi tiết về các tiêu chí (chỉ số) thực hiện của từng công đoạn hay kết quả trung gian [11]. Rubric kiểu tổng hợp: Một Rubric kiểu chỉnh thể trình bày một mô tả của mỗi cấp độ thành tích và cung cấp một điểm số dựa vào ấn tượng tổng thể về sự thực hiện của học sinh ở nhiệm vụ. 12