Tài liệu Thay vinh chan doan va dieu tri tha thu phat (2011) [compatibility mode]

CHẨN ĐOAÙN VAØ ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYEÁT AÙP THÖÙ PHAÙT: CẬP NHẬT 2011 PGS. TS. Phạm Nguyễn Vinh Bệnh viện Tim Tâm Đức Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch Viện Tim Tp. HCM 1 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Taàn suaát taêng huyeát aùp ôû 3 quaàn theå daân chuùng 2000-2001 TL : Gu D et al. Hypertension 2002 ; 40 : 925 2 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Ñònh nghóa vaø Phaân ñoä huyeát aùp TL: Mancia G et al. European Heart Journal June 11, 2007 3 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Taàn suaát taêng huyeát aùp thöù phaùt TL : Martins D & Norris KC. In Cardiology, Mosby 2004, 2nd ed, p. 563 4 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Caùc yeáu toá lieân quan ñeán hình thaønh huyeát aùp TL : Kaplan NM. Clinical Hypertension, Lippincott. Williams & Wilkins 2002 ; p. 63 5 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Nguyeân nhaân THA thöù phaùt Beänh thaän Beänh nhu moâ thaän Vieâm vi caàu thaän caáp vaø maïn Thaän ña nang Beänh thaän do ÑTÑ Beänh nieäu taéc ngheõn Ung thö thaän Chaán thöông thaän Vieâm ñaøi beå thaän Vieâm thaän do xaï trò Beänh maïch maùu thaän Ngheõn ÑM thaän Huyeát khoái ÑM thaän Thuyeân taéc ÑM thaän Cheøn eùp ÑM thaän ÖÙ natri tieân phaùt Hoäi chöùng Liddle Hoäi chöùng Gordon Böôùu tieát Renin Beänh noäi tieát Cöïc ñaïi ñaàu chi Cöôøng giaùp Cöôøng caän giaùp Thöôïng thaän * Cöôøng voû thöôïng thaän : Cushing, Conn, thöôïng thaän sinh duïc * Cöôøng tuûy thöôïng thaän : u tuûy thöôïng thaän Hormone ngoaïi nhaäp Glucocorticoids, mineralocorticoid Chaát gioáng giao caûm, thuoác ngöøa thai TL : Gu D et al. Hypertension 2002 ; 40 : 554 6 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Nguyeân nhaân THA thöù phaùt Roái loaïn thaàn kinh, taâm lyù Taêng aùp noäi soï Böôùu naõo Vieâm naõo Toan hoâ haáp Hoäi chöùng ngöng thôû khi nguû Ñöùt tuûy soáng Lieät töù chi Vieâm ña daây thaàn kinh Hoäi chöùng Diencephalic Roái loaïn thaàn kinh töï chuû gia ñình (Riley Day) Stress caáp Sau moå Sau hoài söùc Ngöng röôïu Vieâm tuïy Phoûng Ñau Haï ñöôøng maùu Taêng thoâng khí taâm lyù Heïp eo ÑMC THA thai kyø Beänh veà maùu Ña hoàng caàu nguyeân phaùt Thuoác Cyclosporin Erythropoletin Phenylpropanolamine Röôïu Nghieän : cocaine, amphetamine TL : Gu D et al. Hypertension 2002 ; 40 : 554 7 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Caùc yeáu toá huyeát ñoäng cuûa THA thöù phaùt  Huyeát aùp   SCMNV  CLT  CL thaát TS tim Tieàn taûi Co cô TD : öù natri laøm taêng dòch ngoaïi baøo SCMNV ñoäng SCMNV tónh TD : tröông löïc vaän maïch cao do taêng hoaït giao caûm TD : ñoä cöùng cao caùc maïch maùu lôùn nhö ÑMC TD : catecholamines vaø hormone tuyeán giaùp SCMNV : söùc caûn maïch ngoaïi vi CLT : cung löôïng tim TL : Gu D et al. Hypertension 2002 ; 40 : 557 8 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Caùc yeáu toá gôïi yù THA thöù phaùt (1)  Khôûi phaùt THA < 25 tuoåi hoaëc > 55 tuoåi  THA naëng, HA > 180/110mmHg luùc khôûi beänh  Khôûi beänh ñoät ngoät, töø HA bình thöôøng ñeán THA naëng trong < 1 naêm  THA khaùng trò  Tröôùc kia ñieàu trò hieäu quaû, nay ñaùp öùng keùm  Côn THA keøm hoài hoäp, taùi nhôït, toaùt moà hoâi vaø run tay 9 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Caùc yeáu toá gôïi yù THA thöù phaùt (2)  Coù trieäu chöùng nhieàu cô quan khi khôûi beänh  Maïch töù chi khoâng caân xöùng keøm HA chi döôùi thaáp hôn chi treân  AÂm thoåi ôû buïng ; ñaëc bieät hôn neáu coù caû aâm thoåi taâm tröông ngang ñoäng maïch thaän  Khoái u 2 beân hoâng  Toån thöông cô quan bia (voõng maïc ñoä > 2 ; daày thaát traùi, creùatinine maùu > 1,5mg/dL)  Baát thöôøng sinh hoùa : taêng ñöôøng maùu, giaûm kali maùu, taêng calci maùu 10 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Beänh söû  Caùc trieäu chöùng cuûa beänh noäi tieát hay beänh chaát keo  Yeáu, meät, tieåu nhieàu vaø voïp beû : gôïi yù giaûm kali maùu -> THA do h/c Conn  Hoài hoäp, côn hoaûng loaïn : u tuûy thöôïng thaän  Tieàn söû gia ñình xuaát huyeát döôùi maøng nheän vaø beänh thaän : thaän ña nang 11 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Khaùm thöïc theå  Beùo phì, ngaùy to, buoàn nguû quaù möùc ban ngaøy, hoäi chöùng ngöng thôû khi nguû  Daáu hieäu sinh duïc thöù caáp baát thöôøng : taêng saûn thöông thaän sinh duïc  Thay ñoåi ñoät ngoät HA : u tuûy thöôïng thaän  Ban xuaát huyeát sôø ñöôïc (palpable purpuma) : beänh vieâm maïch maùu  Taêng huyeát aùp taâm thu ñôn thuaàn ngöôøi treû : cöôøng giaùp  THA taâm tröông keøm tim chaäm : suy giaùp 12 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Caùc ñieåm baát thöôøng giuùp chaån ñoaùn nguyeân nhaân THA  Giaûm kali maùu  Taêng ñoâng maùu  Taêng calci maùu 13 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Caùc THA thöù phaùt daãn ñeán giaûm kali maùu  Chloride/nöôùc tieåu >15mmol/L, K+/nöôùc tieåu>25mmol/L, K+ maùu giaûm, THA : Gôïi yù Mineralocorticoid    mineralocorticoide + PRA  + PA  : * heïp ÑM thaän * böôùu taêng tieát renin   mineralocorticoid + PRA thaáp + PA  : cöôøng aldosteron tieân phaùt (tyû leä PA/PRA > 30)  mineralocorticoid + PRA thaáp + PA thaáp : * taêng saûn thöôïng thaän baåm sinh (congenital adrenal hyperplasia) * thieáu 11-hydroxysteroid dehydrogenase PRA : plasma renin activity PA : plasma aldosterone (PRA bình thöôøng : khoâng loaïi tröø THA do heïp ÑM thaän)  TL : Gu D et al. Hypertension 2002 ; 40 : 559 14 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Quy trình chaån ñoaùn THA do cöôøng Aldosterone tieân phaùt (1) TL : Kaplan NM. In Braunwald’s Heart Disease, Saunders 2005, 7th ed, p. 980 15 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Quy trình chaån ñoaùn THA do cöôøng Aldosterone tieân phaùt (1) TL : Kaplan NM. In Braunwald’s Heart Disease, Saunders 2005, 7th ed, p. 980 16 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Quy trình chaån ñoaùn cöôøng Aldosterone tieân phaùt (2) TL: Kaplan’s Clinical Hypertension. ed. N. M. Kaplan. Lippincolt Williams & Wilkins 2006, 9th ed, p. 410-428 17 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Cöôøng aldosterone tieân phaùt: hình CT adenoma vaø bilateral hyperlasia TL: Kaplan’s Clinical Hypertension. ed. N. M. Kaplan. Lippincolt Williams & Wilkins 2006, 9th ed, p. 410-428 18 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Caùc THA thöù phaùt daãn ñeán taêng ñöôøng maùu • THA + Ñaùi thaùo ñöôøng • THA do nguyeân nhaân noäi tieát khaùc : * beänh cöïc ñaïi ñaàu chi (acromegaly) * u tuûy thöôïng thaän (pheochroromocytoma) * H/c Cushing • Acromegaly : * ño IGFI (Insulin-like growth factor) * traéc nghieäm dung naïp ñöôøng keøm do GH • Pheo chromocytoma : * ño plasma epinephrine vaø nor-epinephrine * ño metanephrine vaø nor-metanephrine/nöôùc tieåu 24 giôø 19 Chẩn đoán và điều trị THA thứ phát: cập nhật 2011 Taêng huyeát aùp keøm taêng calci maùu •  calci maùu + THA môùi khôûi phaùt : cöôøng hormone tuyeán caän giaùp (PTH : parathormone) • Caàn phaân bieät vôùi caùc nguyeân nhaân taêng calci maùu khaùc : * ung thö * ngoä ñoäc Vit D * taêng chuyeån hoùa xöông * hoäi chöùng milk-alkali • Chuù yù : thiazide ->  calci maùu furosemide ->  calci maùu 20