Tài liệu Thay vinh boc tach dong mach chu [compatibility mode]

BOÙC TAÙCH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ PGS.TS PHAÏM NGUYEÃN VINH VIEÄN TIM TP HOÀ CHÍ MINH BEÄNH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ - Phình ÑMC (aortic aneurysms) - Boùc taùch ÑMC (aortic dissection) - Beänh ÑMC do xô vöõa ñoäng maïch (aortic atheromatous disease) - Taéc ÑMC caáp (acute aortic occlusion) - Hoäi chöùng vieâm ÑMC vaø ñoäng maïch (aorto arteritis syndromes) - Böôùu tieân phaùt ÑMC (Primary tumors of the aorta) 2 PHÌNH ÑMC BUÏNG 3 PHÌNH ÑMC NGÖÏC 4 PHAÃU THUAÄT ÑMC NGÖÏC LEÂN 5 BOÙC TAÙCH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ  Boùc taùch ÑMC laø beänh naëng, thöôøng gaây töû vong cao Tuùi phình boùc taùch (disecting aneurysm) Böôùu maùu boùc taùch (disecting hematoma)  Ñieàu trò beänh caàn keát hôïp noäi ngoaïi khoa 6 NHAÉC LAÏI VEÀ GIAÛI PHAÃU VAØ SINH LYÙ ÑMC (1)  ÑMC phaûi chòu söùc ñaåy cuûa 2,5 ñeán 3 tyû nhaùt boùp cuûa tim  ÑMC coù 3 lôùp: * Noäi maïc (intima) * Trung maïc (media) * Ngoaïi maïc (adventitia)  Chòu ñöïng cuûa ÑMC naèm ôû lôùp trung maïc, bao goàm moâ ñaøn hoài, sôïi cô trôn vaø chaát collagen (ít) 7 NHAÉC LAÏI VEÀ GIAÛI PHAÃU VAØ SINH LYÙ ÑMC (2) 8 NHAÉC LAÏI VEÀ GIAÛI PHAÃU VAØ SINH LYÙ ÑMC (3)  Khoâng chæ laø oáng daãn, ÑMC coøn giuùp thuùc ñaåy maùu luaân chuyeån: vaän toác maùu ôû saùt thaønh ÑMC laø 5m/giaây trong khi vaän toác maùu ôû giöõa loøng maïch chæ laø 40 -50 cm/ giaây  ÑMC leân bình thöôøng ôû ngöôøi lôùn coù ñöôøng kính khoâng quaù 3 cm taïi goác, daøi khoaûng 5 – 6cm. Cung ÑMC noái tieáp vôùi ÑMC leân cho ra caùc nhaùnh ñoäng maïch ñaàu, caùnh tay 9 NHAÉC LAÏI VEÀ GIAÛI PHAÃU VAØ SINH LYÙ ÑMC (4)  Caùc caáu truùc naèm caïnh ÑMC leân laø: thaân ÑMP phía tröôùc vaø beân traùi, ÑMP phaûi vaø pheá quaûn phaûi naèm phía sau.  Caùc caáu truùc naèm caïnh cung ÑMC laø: khí quaûn, pheá quaûn traùi, thöïc quaûn, thaàn kinh X, thaàn kinh phrenic traùi, thaàn kinh quaät ngöôïc thanh quaûn (recurrent laryngeal nerve), choã phaân nhaùnh cuûa thaân ÑMP vaø phoåi traùi 10 PHAÂN LOAÏI BOÙC TAÙCH ÑMC 11 NGUYEÂN NHAÂN VAØ BEÄNH SINH (1)  Boùc taùch ÑMC xaûy ra khi coù söï raùch lôùp noäi maïc  Raùch noäi maïc tröôùc hay xuaát huyeát töø trung maïc tröôùc roài raùch vaøo loøng ñoäng maïch  Söï thoaùi hoùa lôùp trung maïc ñöôïc coi nhö laø moät yeáu toá quan troïng ñeå xuaát hieän boùc taùch ÑMC. Thoaùi hoùa daïng nang. Aùp löïc maùu cao 12 NGUYEÂN NHAÂN VAØ BEÄNH SINH (2)  Caùc nguyeân nhaân di truyeàn ñöôïc keå ñeán laø: hoäi chöùng Marfan, hoäi chöùng Ehlers Danlos. Caùc beänh tim baåm sinh nhö heïp eo ÑMC, van ÑMC 2 maûnh deã daãn ñeán boùc taùch ÑMC  Khoaûng moät nöûa boùc taùch ÑMC ôû phuï nöõ döôùi 40 tuoåi, mang thai  Xô môõ ñoäng maïch  Beänh vieâm maïch (vasculitis)  Hoùa chaát ñoäc cho moâ lieân keát (chaát aminopropionitrile ôû haït ñaäu ngoït hay chaát dimethyl hydrazine trong kyõ ngheä) 13 BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG (1)   Taàn suaát beänh: nam gaáp 2 laàn nöõ Ñænh cao cuûa taàn suaát beänh: tuoåi 60 vaø tuoåi 70 1. Trieäu chöùng cô naêng: Ñau ngöïc raát naëng ngay töø ñaàu Caùc bieåu hieän keøm theo: lo laéng, toaùt moà hoâi, buoàn noân vaø ngaát xæu - Daáu hieäu suy tim sung huyeát: do hôû ÑMC caáp - Ngaát: do boùc taùch ÑMC vôõ vaøo maøng tim daãn ñeán cheïn tim - Daáu hieäu tai bieán maïch maùu naõo - Lieät chi döôùi 14 BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG (2) 2. Trieäu chöùng thöïc theå: - Raát quan troïng trong chaån ñoaùn boùc taùch ÑMC - Caùc daáu hieäu thöôøng xaûy ra ôû boùc taùch gaàn ÑMC: * Khuyeát maïch * Aâm thoåi taâm tröông cuûa hôû van ÑMC, xaûy ra ôû khoaûng 2/3 boùc taùch gaàn ÑMC * Caùc daáu hieäu thaàn kinh do tai bieán maïch maùu naõo hay thieáu maùu cuïc boä thaàn kinh ngoaïi vi 15 BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG (3) Ngoaøi ra coøn moät soá daáu hieäu do ÑMC cheøn eùp caùc cô quan xung quanh: Hoäi chöùng Horner (cheøn eùp haïch giao caûm); Noùi khaøn (cheøn eùp thaàn kinh quaät ngöôïc); Co pheá quaûn (do cheøn eùp khí pheá quaûn); Khaùi huyeát (vôõ vaøo khí quaûn); Xuaát huyeát tieâu hoùa (vôõ vaøo thöïc quaûn); Bloác nhó thaát: boùc taùch ñaøo hang vaøo vaùch lieân nhó roài nuùt nhó thaát. Aâm thoåi lieân tuïc (boùc taùch doø vaøo nhó phaûi hay thaát phaûi). Coøn coù moät soá daáu hieäu do taéc ngheõn maïch maùu: maïc treo, thaän… 16 Cô cheá hôû van ÑMC do boùc taùch ÑMC. Coù theå do 1 trong 3 cô cheá 17 CAÄN LAÂM SAØNG (1) 1. Caùc xeùt nghieäm huyeát hoïc vaø sinh hoùa:  Khoâng giuùp nhieàu cho chaån ñoaùn beänh  ECG thöôøng chæ coù daày thaát traùi (daáu hieäu ñaõ coù cao huyeát aùp töø laâu) vaø khoâng coù daáu thieáu maùu cuïc boä cô tim. Khoâng coù daáu thieáu maùu cô tim treân beänh nhaân ñang ñau ngöïc naëng, coù theå gôïi yù boùc taùch ÑMC 18 CAÄN LAÂM SAØNG (2) 2. Xquang ngöïc thaúng khoâng söûa soaïn:  Nôi xaûy ra boùc taùch coù theå phoàng leân, boùng ÑMC coù theå daõn roäng ôû nhöõng nôi boùc taùch lan ñeán  Daáu voâi (calcium sign)  Coù theå coù daáu leäch khí quaûn hoaëc traøn dòch maøng phoåi traùi  Neáu coù phi m loàng ngöïc tröôùc ñoù ñeå so saùnh thì raát toát 3. Chuïp caét lôùp ñieän toaùn (CT SCAN) vaø aûnh coäng höôûng töø nhaân (NMR) 4. Chuïp ÑMC coù caûn quang 19 CAÄN LAÂM SAØNG (3) 5. Sieâu aâm:  Höõu ích trong chaån ñoaùn boùc taùch ÑMC, ñoä nhaäy caûm cuûa sieâu aâm qua thaønh ngöïc coù theå töø 79 ñeán 100% vaø ñoä chuyeân bieät laø 90%. Sieâu aâm qua thöïc quaûn ñeå chaån ñoaùn boùc taùch ÑMC coù ñoä nhaäy caûm vaø ñoä chuyeân bieät laàn löôït laø 99% vaø 98% 20