Tài liệu Tạo tâm thế tự tin trong quá trình giao tiếp của giờ học ngoại ngữ

®Æt vÊn ®Ò Lµ gi¸o viªn, nhÊt lµ gi¸o viªn d¹y ngo¹i ng÷ ai còng muèn giê d¹y cña m×nh ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt, tøc lµ häc sinh cã nhu cÇu tiÕp thu kiÕn thøc kÜ n¨ng, vËn dông kÜ n¨ng ®Ó giao tiÕp høng thó lµm viÖc víi c¸c tµi liÖu häc tËp qua ®ã häc sinh biÕt béc lé nhËn thøc vµ sù hiÓu biÕt cña m×nh ra bªn ngoµi b»ng lêi nãi, bµi viÕt th«ng qua ngo¹i ng÷ vµ tõ ®ã häc sinh tù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë m×nh nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng c¬ b¶n vÒ tiÕng anh vµ nh÷ng phÈm chÊt trÝ tuÖ cÇn thiÕt ®Ó tiÕp tôc häc lªn hay ®i vµo cuéc sèng lao ®éng . Nh vËy, ta ph¶i thõa nhËn chøc n¨ng, vai trß cña ngo¹i ng÷ lµ v« cïng to lín vµ d¹y ngo¹i ng÷ lµ mét c«ng viÖc kh«ng dÔ dµng g× bëi tÝnh trõu tîng cña bé m«n nµy. Ch¼ng vËy mµ nhiÒu n¨m nay ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o liªn tôc cã nh÷ng c¶i tiÕn vÒ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y bé m«n ngo¹i ng÷ sao cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt theo ®óng chøc n¨ng cña nã. Víi t«i, xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y cña ®ång nghiÖp, qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cña b¶n th©n vµ ®Æc biÖt xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ tõng bíc ®æi míi d¹y häc m«n ngo¹i ng÷, t«i ®Æt cho m×nh môc tiªu ph¶i lµm g× ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu cña ®æi míi, lµm g× ®Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu xãt ®Ó d¹y ®óng ®Æc trng cña bé m«n nµy. Víi nh÷ng lý do trªn, t«i ®· t×m tßi, ¸p dông rót ra kinh nghiÖm, lµm ®îc mét sè viÖc trong qu¸ tr×nh d¹y häc ngo¹i ngo¹i cho häc sinh ®¹t kÕt qu¶ cao. §ã lµ viÖc t¹o t©m thÕ tù tin trong giê häc ngo¹i ng÷ mµ bµi viÕt nµy t«i chØ ®Ò cËp ®Õn mét vµi kinh nghiÖm nhá trong viÖc “Tạo tâm thế tự tin trong quá trình giao tiếp của giờ học ngoại ngữ”. Néi dung Trong thùc tÕ khi lªn líp, ngêi thÇy gi÷ vai trß chñ ®¹o híng dÉn häc sinh chiÕm lÜnh kiÕn thøc. Qua dù giê cña ®ång nghiÖp vµ thùc tÕ cña b¶n th©n t«i thÊy: T©m thÕ cña gi¸o viªn cã ¶nh hëng ®Õn giê häc cña häc sinh rÊt lín. ( I) T©m thÕ cña ngêi thÇy Mçi khi ®Õn trêng, ®Õn líp, t«i lu«n t¹o cho m×nh mét t©m thÕ thanh th¶n, b×nh tÜnh, tù tin. Muèn vËy t«i ®· tõng ph¶i quªn ®i nh÷ng lo toan nhäc nh»n trong cuéc sèng. Bëi lÏ: Bíc lªn bôc gi¶ng víi c¸c em ngêi thÇy ph¶i lu«n cã c¶m gi¸c bíc vµo thÕ giíi hoµn toµn míi trµn ®Çy hng phÊn thiÕt tha víi sø mÖnh thiªng liªng cao c¶, lµ ngêi ®a ®êng dÉn c¸c em vµo v¬ng quèc c¸i ®Ñp, ®Ó c¸c em ®îc cêi, ®îc nãi, ®îc suy nghÜ…víi nh÷ng vÊn ®Ò hÊp dÉn cña mçi chñ ®Ò. Nh thÕ, suèt giê häc ngêi thÇy ph¶i biÕt quªn m×nh ®Ó sèng hÕt m×nh víi giê häc, víi häc trß. Râ rµng ngêi thÇy kh«ng chØ lµ nhµ khoa häc, nhµ s ph¹m mµ cßn lµ mét nghÖ sÜ trªn bôc gi¶ng. NÕu ta kh«ng t©m niÖm vµ t¹o ®îc thãi quen nh thÕ th× giê d¹y cña chóng ta sÏ h¹n chÕ rÊt nhiÒu hiÖu qu¶ cña nã. Tõ ®ã t«i rót ra mét ®iÒu lµ: T©m thÕ ngêi thÇy khi ®øng trªn bôc gi¶ng lµ v« cïng quan träng, nã gãp phÇn kh«ng nhá vµo kÕt qu¶ trong giê häc. Ngêi thÇy gi÷ vai trß chñ ®¹o lµ vai trß trung t©m, thÇy híng dÉn gióp trß chiÕm lÜnh kiÕn thøc th× ngoµi t©m thÕ cña ngêi thÇy, thÇy cßn lµ ngêi t¹o ®îc t©m thÕ cho trß n÷a. ThÇy- trß cã t¹o ®îc t©m thÕ phï hîp th× míi cã thÓ lÜnh héi ®îc kiÕn thøc mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. (II) mét sè biÖn ph¸p t¹o t©m thÕ tù tin trong giao tiÕp. T«i quan nÞªm t©m thÕ tù tin cña häc sinh phÇn lín lµ do chÝnh gi¸o viªn t¹o ra. Muèn lµm ®îc ®iÒu nµy ta ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch nhuÇn nhuyÖn, thËt nghÖ thuËt mäi bíc, thao t¸c, víi kÜ n¨ng bé m«n nh kh©u tæ chøc, kh©u kiÓm tra bµi, kh©u giíi thiÖu, kh©u yªu cÇu…chóng ta ®Òu biÕt theo ph ¬ng ph¸p ®æi míi d¹y m«n ngo¹i ng÷ ®ßi hái nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt hîp lý mèi quan hÖ gi÷a kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng- 2 thµnh tè chñ yÕu trong néi dung d¹y häc. KÜ n¨ng lµ trung t©m, lµ môc ®Ých cuèi cïng trong qu¸ tr×nh d¹y häc. KiÕn thøc lµ ®iÒu kiÖn, lµ ph¬ng tiÖn, lµ nÒn t¶ng. ChØ cã kiÕn thøc mµ kh«ng cã kÜ n¨ng th× kh«ng cã kh¶ n¨ng giao tiÕp ngîc l¹i chØ cã kÜ n¨ng mµ kh«ng cã kiÕn thøc th× kh¶ n¨ng giao tiÕp bÞ h¹n chÕ vµ kh«ng ph¸t triÓn ®îc. Trªn c¬ së Êy t«i ®i theo híng: T¹o t©m thÕ tù tin cho häc sinh b»ng c¸ch hái cô thÓ: 1-VÊn ®¸p t×m tßi: c©u hái cã néi dung gay cÊn, kÝch thÝch trÝ tß mß, ham hiÓu biÕt cña c¸c em. C©u hái ®îc gi¸o viªn sö dông víi nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau, ë nh÷ng kh©u kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh d¹y häc nhng quan träng nhÊt vµ còng khã sö dông nhÊt lµ ë kh©u nghiªn cøu tµi liÖu míi. Trong vÊn ®¸p t×m tßi, hÖ thèng c©u hái cña gi¸o viªn gi÷ vai trß chñ ®¹o, quyÕt ®Þnh chÊt lîng lÜnh héi kiÕn thøc cña líp häc. TrËt tù logic cña c¸c c©u hái híng dÉn häc sinh tõng bíc ph¸t hiÖn ra kiÕn thøc míi, kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc t×m tßi, sù ham muèn hiÓu biÕt. * VÝ dô khi d¹y chñ ®Ò: « nhiÔm níc - GV t¹o t×nh huèng , nªu vÊn ®Ò: Cho häc sinh xem mét bøc tranh:” C¸i chÕt cña mét dßng s«ng” + Tr¹ng th¸i ban ®Çu: Dßng s«ng ªm ®Òm, ng d©n ®¸nh c¸ nhén nhÞp, d©n chóng hai bªn bê g¸nh níc, t¾m géi ®«ng vui. + Sau mét thêi gian bÞ « nhiÔm: thuyÒn chµi tha thít, bÕn t¾m v¾ng tanh. C¶nh ®Ëp vµo m¾t lµ c¸ chÕt næi lÒnh bÒnh kh«ng ai thÌm vít. - Xem xong tranh t«i ®Æt c©u hái: +Em h·y nhËn xÐt sù biÕn ®æi cña dßng s«ng? V× sao c¸ chÕt hµng lo¹t? + Häc sinh ®a ra c¸c nguyªn nh©n: Do ®¸nh m×n ®Ó b¾t c¸, do r¸c th¶i hai bªn bê ®æ xuèng s«ng, níc trªn ®ång ch¶y xuèng s«ng cã lÉn ph©n bãn… + T«i ®a ra gîi ý tiÕp:(qua tranh): ë phÝa thîng lu cã mét nhµ m¸y lín hµng ngµy x¶ xuèng s«ng mét khèi lîng lín níc th¶i c«ng nghiÖp cha qua xö lý… + Häc sinh kÕt luËn: VËy ®©y lµ nguyªn nh©n chÝnh ®· lµm c¸ chÕt nhiÒu vµ nh©n d©n kh«ng d¸m dïng níc s«ng n÷a. + Gi¸o viªn bæ xung: CÇn xö lý níc th¶i c«ng nghiÖp tríc khi x¶ xuèng s«ng hoÆc dÉn níc th¶i ®Õn n¬i an toµn, ph¶i t«n träng quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ m«i trêng. Nãi tãm l¹i vÊn ®¸p t×m tßi lµ ph¬ng ph¸p ®ang cÇn ®îc ph¸t triÓn réng r·i. Qua ®ã häc sinh võa n¾m ®îc tri thøc míi, võa n¾m ®îc ph¬ng ph¸p ®i tíi tri thøc ®ã, l¹i võa ph¸t triÓn t duy tÝch cùc s¸ng t¹o vµ cã tiÒm n¨ng vËn dông tri thøc vµo nh÷ng t×nh huèng míi , chuÈn bÞ n¨ng lùc thÝch øng víi ®êi sèng x· héi- ph¸t triÓn kÞp thêi vµ gi¶i quyÕt hîp lý c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh. 2- T¹o t©m thÕ tù tin cho häc sinh khi trùc tiÕp ph¸t ng«n c©u hái. Nh÷ng c©u hái t¹o gîi t×nh huèng, t duy ®· cã, h×nh thøc c©u hái ®· míi l¹ xong nÕu nã ®îc ph¸t ra mét c¸ch h÷ng hê, kh« khèc nh lêi hái cung th× ch¼ng bao giê mong ®îc mét c©u tr¶ lêi ®Çy ®ñ vµ ®óng ng÷ ph¸p. ChÝnh v× vËy bao giê t«i còng nh×n th¼ng vµo m¾t c¸c em víi sù giao c¶m th©n thiÕt, hái b»ng ¸nh m¾t, b»ng nÐt mÆt, gîi më dÇn dÇn, lay ®éng niÒm tin ®Ó tõ ®ã c¸c ©m bËt ra ®îc chÝnh x¸c h¬n, tù nhiªn h¬n. 3-T¹o t©m thÕ b»ng c¸ch t¨ng cêng nªu vÊn ®Ò chøa ®ùng nh÷ng t×nh huèng, gióp häc sinh ®a ra ®îc ý kiÕn cña c¸ nh©n m×nh: §©y lµ h×nh thøc tæ chøc gióp trÝ n·o häc sinh ho¹t ®éng tÝch cùc, vÊn ®Ò ®îc nhai ®i nÆn l¹i, ®îc nh×n tõ nhiÒu phÝa kh¸c nhau còng lµ mét ®ßi hái cña ph¬ng ph¸p ®æi míi. VÝ dô khi luyÖn nãi vÒ chñ ®Ò phßng chèng thiªn tai: Gi¸o viªn ®Æt c©u hái: + What does your family usually prepare when it’s going to have a typhoon? Khi häc sinh cßn lóng tóng. Gi¸o viªn gîi ý tiÕp: + Tell something your family will buy/ will do when it is going to have a typhoon. Häc sinh tr¶ lêi: + buying noodles soup, milk, food + buying raincoat, torch + buying candles + tyding big trees + tyding the garden Gi¸o viªn gîi ý tiÕp: + Why do we need to buy food? + Will we need bottled water? + Why do we need to fill buckets with water? + Why do we need to fix the leak in the roof? + Do we need anything else for a typhoon? + Why don’t we buy matches for there may be a power cut? + How about checking all the win dow and door latches? There must be strong wind blowing. Qua ®ã häc sinh nªu ®îc ý kiÕn cña c¸ nh©n m×nh tuú theo kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña mçi em, tõ ®ã gióp häc sinh cã ý thøc h¬n trong viÖc chuÈn bÞ phßng chèng thiªn tai. Nh vËy, d¹y häc ngo¹i ng÷ thùc chÊt lµ ho¹t ®éng rÌn luyÖn n¨ng lùc giao tiÕp. Muèn rÌn luyÖn ®îc n¨ng lùc giao tiÕp cÇn cã m«i trêng víi nh÷ng t×nh huèng ®a d¹ng cña cuéc sèng. M«i trêng nµy chñ yÕu do gi¸o viªn t¹o ra díi d¹ng nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp vµ häc sinh ph¶i t×m c¸ch øng xö b»ng ngo¹i ng÷ cho phï hîp víi tõng t×nh huèng giao tiÕp cô thÓ. Häc ngo¹i ng÷ häc sinh ®ång thêi tiÕp cËn víi ®Êt níc, nÒn v¨n ho¸ xa l¹. Møc ®é tiÕp cËn th«ng tin cµng cao th× viÖc d¹y häc cµng thuËn lîi. Môc ®Ých cña viÖc d¹y häc ngo¹i ng÷ kh«ng nh»m híng häc sinh vµo viÖc nghiªn cøu hÖ thèng ng«n ng÷, mµ nh»m gióp c¸c em sö dông hÖ thèng ng«n ng÷ ®ã nh mét c«ng dông giao tiÕp, nghÜa lµ nh»m rÌn luyÖn cho häc sinh n¨ng lùc giao tiÕp. N¨ng lùc giao tiÕp nµy ®îc biÓu hiÖn b»ng kh¶ n¨ng sö dông s¸ng t¹o nh÷ng quy t¾c ng«n ng÷ ®Ó thùc hiÖn giao tiÕp theo t×nh huèng vµ biÕt sö dông c¸c hÖ thèng ®ã ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých giao tiÕp. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn kinh nghiÖm: Nãi tãm l¹i, vÊn ®Ò t¹o t©m thÓ tù tin cho häc sinh trong khi giao tiÕp trong giê häc ngo¹i ng÷ lµ mét ph¬ng ph¸p hay, gi¸o viªn ph¶i biÕt ®Æt häc sinh vµo c¸c t×nh huèng d¹y häc, tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn häc sinh tù chiÕm lÜnh tri thøc b»ng chÝnh ho¹t ®éng cña c¸c em. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã gi¸o viªn cÇn ph¶i ®îc tËp huÊn, ®µo t¹o mét c¸ch cô thÓ, bµi b¶n, cã kh¶ n¨ng chuyÓn kiÕn thøc trong s¸ch gi¸o khoa sang d¹y t×nh huèng. C¸c t×nh huèng ph¶i phong phó, ph¶i hiÖu qu¶, ph¶i ph¸t huy ®îc t duy cña häc sinh, s¸t víi thùc tÕ. Cã thÓ nãi n¨ng lùc s ph¹m cña ngêi thÇy trong vÊn ®Ò t¹o t©m thÕ tù tin cho häc sinh trong giao tiÕp chÝnh lµ n¨ng lùc thiÕt kÕ vµ kiÕn t¹o t×nh huèng d¹y häc. Ngoµi kÜ n¨ng s ph¹m chung d¹y häc theo ph¬ng ph¸p nµy ngêi thÇy cÇn ph¶i cã kÜ n¨ng híng dÉn häc sinh tù häc, tù x¸c ®Þnh môc ®Ých lùa chän ph¬ng ph¸p, ph©n tÝch t×nh huèng, biÕt tãm t¾t vÊn ®Ò, hÖ thèng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ kiÕn thøc, ngêi thÇy biÕt c¸ch khuyÕn khÝch häc sinh, biÕt c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khi häc sinh bÕ t¾c. Nh vËy, qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, qua kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh vËn dông kinh nghiÖm t«i nhËn thÊy vÊn ®Ò gióp häc sinh tù tin trong giao tiÕp, gîi t×m thùc chÊt lµ vÊn ®Ò then chèt t¹o nªn hiÖu xuÊt cho giê häc ngo¹i ng÷ . Thùc chÊt cña vÊn ®Ò nµy quy l¹i lµ nghÖ thuËt biÕt øng xö c¸c t×nh huèng s ph¹m, biÕt c¸ch hái, c¸ch nghe, c¸ch ®¸p, nghÖ thuËt biÕt giao hoµ víi häc trß vµ b¶n th©n t«i còng nhËn thÊy nh vËy häc sinh rÊt høng thó. Trong giê häc c¸c em ®îc béc lé m×nh mét c¸ch tho¶i m¸i, b×nh ®¼ng, tÝch cùc. Do vËy giê häc kh«ng nÆng nÒ, kh«ng gîng Ðp mµ cã nhiÒu giê ngo¹i ng÷ c¸c em thùc sù nh ®· ®îc båi dìng vÒ nh©n c¸ch, vÒ lÏ sèng vµ hµnh ®éng cña con ngêi míi. Kh«ng nh÷ng thÕ, t¹o ®îc tù tin cho häc sinh trong giao tiÕp cßn lµ mét nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn häc trß bëi häc trß cã ý thøc h¬n trong viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ ®Ó cho bµi ë líp ®îc tèt h¬n, ®ã còng lµ môc tiªu cÇn ®¹t ®îc cña mçi ngêi gi¸o viªn. An Vò, ngµy10 th¸ng 4 n¨m 2008 Ngêi viÕt NguyÔn ThÞ Th¾m