Tài liệu Sơ lược về kỹ thuật vẽ sơn dầu

Nguy!n "ình "#ng S$ l%&c v' k! thu"t v# s$n d%u 1 M&c l&c trang L(i nói )*u 3 I) K+ thu,t quan tr-ng nh% th. nào? 4 II) Tóm t/t l0ch s1 k+ thu,t v2 s$n d*u 5 III) V,t li3u v2 s$n d*u 1) V,t li3u )4 2) Màu 3) Dung môi, ch5t t6o màng, ch5t trung gian, d*u bóng 4) Bút lông 5) Quy )0nh v' an toàn 6) Ánh sáng trong studio 14 14 17 24 26 27 28 IV) K+ thu,t v2 s$n d*u c7 )i8n 1) K+ thu,t Flemish K! thu"t c#a Jan Vermeer 2) K+ thu,t Venetian 3) K+ thu,t v2 tr9c ti.p 4) "7i m:i nh( Rembrandt 3 nguyên t$c c% b&n c#a k! thu"t v' nhi(u l)p M*t s+ công th,c pha d-u v' 29 30 31 36 37 37 37 38 V) Tôi v2 nh% th. nào? 40 L(i k.t Tài li3u tham kh;o 44 45 2 L!i nói "#u Nh,n l(i m(i c ho6 s?, nhà l@ lu,n phê bình m+ thu,t, phóng viên m=t s> t( báo, và nhAng ng%(i quan tâm v' k+ thu,t v2 s$n d*u t6i "6i h-c M+ thu,t ("HMT) 42 Y.t Kiêu – Hà N=i. Bu7i nói chuy3n )ã thu hút khá )ông ng%(i nghe. Sau khi nói chuy3n, tôi còn )%&c tr; l(i nhi'u câu hBi. Theo yêu c*u c chi ti.t, cDng nh% tr; l(i k+ h$n m=t s> câu hBi mà, do th(i gian eo hEp, tôi )ã không làm )%&c t6i bu7i nói chuy3n. Thâu tóm chi ti.t v' toàn b= k+ thu,t v2 s$n d*u trong 5 – 10 th. kF, l6i còn thòng thêm cái )uôi cn sách dày hoIc giáo trình tJ mJ. Vì th., t6i bu7i nói chuy3n cDng nh% trong bài vi.t này, tôi chJ có th8 )i l%:t qua ph*n l0ch s1 v:i m=t s> danh ho6 tiêu bi8u nhKm minh ho6 cho vi3c phát tri8n k+ thu,t s$n d*u, nh5n m=t s> chi ti.t v' ho6 phLm, nêu tóm t/t 3 k+ thu,t v2 s$n d*u c7 )i8n chính. Cu>i cùng, )8 khBi quên mình, tôi gi:i thi3u vài nét v' k+ thu,t v2 s$n d*u cn c;m $n Ban M+ thu,t Hi3n )6i, cG th8 là bà Bùi Nh% H%$ng và ông Ph6m Trung, )ã m(i tôi nói chuy3n, và c;m $n "HMT Hà N=i )ã )Nng ra t7 chNc bu7i nói chuy3n này. Tôi cDng c;m $n ho6 s? Lê Huy Ti.p, ho6 s? VD Huyên, và các thính gi; khác mà tôi không bi.t tên vì nhAng nh,n xét qu@ giá và nhAng câu hBi sâu s/c )ã giúp tôi hoàn thi3n bài vi.t d%:i )ây. Tôi )a t6 t5t c; các thính gi; )ã l/ng nghe tôi nói chuy3n tM )*u ).n cu>i trong su>t g*n 3 gi( )Cng hC hCm 8/1/2009 t6i "HMT Hà N=i, mIc dù nhi'u ng%(i hôm )ó )ã ph;i )Nng nghe vì không có )< gh. ngCi trong h=i tr%(ng. Nguy!n "ình "#ng Tokyo, 16/1/2009 3 I) K! thu"t quan tr'ng nh( th) nào? S2 là m=t sai l*m khi nói rKng s$n d*u là “ch.t li/u c#a n(n dân ch#” )8 rCi “ai c0ng bi1t v' mà không nh.t thi1t thành ho2 s3”. "úng, không ai c5m b6n dùng bút lông hay dao v2 bôi màu s$n d*u lên toile (cn )%&c dùng )8 chJ nhAng ho6t )=ng c h-c, Hình h-c, Thiên v#n, và Âm nh6c (lúc )ó là môn duy nh5t ci v:i ho6 s?, liên quan ).n vi3c t6o ra m=t hi3n th9c bKng tranh. "i'u này có th8 sánh ngang k+ thu,t ch6y ngón tay, dùng c7 tay, c$ th8 )8 làm phát ra âm thanh )>i v:i m=t ngh3 s? piano, hay toán h-c và k+ thu,t l,p ch%$ng trình )>i v:i nhà v,t l@ l@ thuy.t, bQi thi.u nó m-i c;m xúc, tr9c c;m c?@c ch1 ng9 bi cu>i cùng” (1495 ! 1498), 460 x 880 cm, Nhà th( Santa Maria delle Grazie, Milan 4 BNc “BBa t+i cu+i cùng” (Il Cenacolo hay l’Ultima Cena), hBng ngay sau khi v2 xong, vì )6i danh ho6 PhGc H%ng… không hi8u k+ thu,t v2 tranh bích ho6. Ông )ã dùng tempera (màu tr=n lòng )B trNng gà) v2 bNc “Cenacolo” lên t%(ng )á )%&c ph< bKng gesso, mastic và h/c ín, khi.n tác phLm b0 hBng r5t nhanh. Peter Paul Rubens, b;n chép l6i (n#m 1603) (Louvre) d9a theo m=t phiên bàn kh/c n#m 1558 cánh < Anghiari” lên t%(ng. Ông )ã th1 nghi3m v2 l:p lót bKng encaustic – màu tr=n v:i sáp ong - mà ông )-c )%&c trong bách khoa toàn th% “LCch sD t9 nhiên” cng sàn cùng v:i màu. Th5t v-ng, ông bB dQ bNc bích ho6. Leonardo d%(ng nh% )ã bB qua c;nh báo ci th(i La Mã c7 )6i (t.k. 4) cho ).n )*u th(i PhGc H%ng (th. kF 15), k+ thu,t c7 )ó d*n d*n )%&c thay th. bKng s$n d*u và tempera (màu tr=n lòng )B trNng gà). Lúc )*u, Q Hy L6p và P ng%(i ta dùng d*u oliu, có nh%&c )i8m là r5t lâu khô. 1) K.t qu; nghiên cNu g*n )ây nh5t cho th5y s$n d*u )ã )%&c dùng )8 v2 tM th. kF 5 – 7 t6i Tây Afghanistan (12 trong s> 50 hang t6i Bamiyan). Các nhà khoa h-c tM 3 trung tâm nghiên cNu cc phi3n và d*u walnut (h6t cây óc chó), v:i m=t k+ thu,t v2 nhi'u l:p, có c; láng màu, t%$ng t9 nh% k+ thu,t v2 s$n d*u c 4/2008) 2) Tu s? Theophilus (~ 1070 – 1125) là ng%(i công b> cu>n sách )*u tiên )' c,p t:i k+ thu,t v2 s$n d*u nhan )' “Schedula diversarum artium” (Latin, Danh mGc các ngh3 thu,t khác nhau) hoIc “De diversibus artibus” (Latin, V' các ngh3 thu,t khác nhau) (kho;ng 1125). Cu>n sách vi.t bKng ti.ng Latin, gCm 3 t,p. T,p 1 vi.t v' cách ch. t6o và s1 dGng ho6 phLm nh% s$n d*u, m9c, k+ thu,t h=i ho6. T,p 2 vi.t v' ch. t6o kính màu và k+ thu,t v2 trên kính. T,p 3 vi.t v' k+ thu,t kim hoàn, và cách ch. t6o )àn )6i phong c*m. "ó là cu>n sách )*u tiên trong l0ch s1 )' c,p t:i s$n d*u. Trong th. kF 19 và 20 cu>n sách )ã )%&c d0ch ra 9 thN ti.ng (Anh, Pháp, Ba Lan, Hung, "Nc, P, Nh,t, Rumania, và Nga). 3) Cennino Cennini (kho;ng 1370 – 1440) (ng%(i P) vi.t cu>n “Il libro del’arte” (CLm nang ngh3 thu,t) (kho;ng 1437) [3]. Sách gCm 6 ch%$ng, 128 mGc, gi;i thích chi ti.t v' các h6t màu, bút lông, b;ng gO, v;i dán trên b;ng gO, ngh3 thu,t bích ho6, các th< thu,t, v2 lót, v2 ph< bKng tempera trNng, k+ thu,t v2 s$n d*u, )Ic bi3t, trong ch%$ng 4 mGc 91 và 92, ông mô t; khá k+ cách ch. t6o d*u lanh )un trên l1a và dùng n/ng mIt tr(i. Ông cDng mô t; cách nghi'n ultramarine v:i d*u lanh, sáp ong, và nh9a mastic. 4) Trong cu>n “Cu=c >Ei các ho2 s3, nhà >iêu kh$c và ki1n trúc s? xu.t s$c nh.t” (Le vite de piu eccelenti pittori, scultori e architetori) [4], Giorgio Vasari (1511 – 1574) cho rKng k+ thu,t s$n d*u mà chúng ta dùng )8 v2 ).n ngày nay )ã )%&c Jan Van Eyck (1395 – 1441) (hay John of Bruges) (phát âm: [yan van aik]) sáng 6 t6o ra vào kho;ng 1410. Fi(u này >ã gây ra m*t s9 ng* nh"n rGng Jan Van Eyck là ng?Ei “phát minh” ra s%n d-u. Th9c ra, thành t9u th,t s9 c bí m,t này vào n#m 1440 ít lâu tr%:c khi ông ch.t. " Jan Van Eyck (1395 ! 1441): trái: Ng%(i )àn ông )=i kh#n )B (t9 ho6?); ph&i: “Giovanni Arnolfini và v&” (1434) 81.8 x 59.7 cm, s$n d*u trên gO, London National Gallery Minh ho6 n7i ti.ng nh5t cho k+ thu,t ci. Giorgione (1477 – 1510), Titian (1488 – 1576), Tintoretto (1518 – 1594) c;i ti.n chút ít công thNc c keo mastic hoà tan trong d*u thông )8 nghi'n màu. N#m 1720 Jean-Baptiste-Siméon Chardin (1699–1779) )It Charles Laclef cG t7 cn sách cn sách )ó là vì khi tôi chuLn b0 bài nói chuy3n này, ho6 s? Lê Huy Ti.p )ã than phi'n v:i tôi v' m=t s> bài vi.t v' k+ thu,t s$n d*u )#ng trên T6p chí M+ thu,t g*n )ây. Trong )ó có m=t b;n d0ch ti.ng Vi3t (s> 191, tháng 11/2008, tr. 10 – 13) tM b;n g>c ti.ng Anh tóm t/t cách trình bày cc cDng m/c m=t s> lOi v' l0ch s1 h=i ho6 khi nh,n )0nh v' nhi'u danh ho6. Vì th., tôi mu>n nhân )ây l%u @ các b6n trT rKng -.ng d/ dàng tin vào b0t c1 cái gì n)u không có ch1ng minh, và cách t2t nh0t là t3 mình ki4m ch1ng b5ng nghiên c1u, t( duy c6a chính mình. Không th8 bóc tách s9 ti.n tri8n riêng bi3t cí s/c )=, và màu. Song, có th8 nói, k+ thu,t v2 lót và nhi'u l:p cng th9c và nhân b;n h$n. D%:i )ây tôi chJ nêu các )6i di3n tiêu bi8u nh5t cho vi3c minh ho6 s9 phát tri8n c tranh mà tôi ch-n tôi )ã nhìn th5y b;n g>c. Van Eyck, trích )o6n tM Ghent Altarpiece (1432) 8 Jan Van Eyck (k+ thu,t Flamand): (s' nói k! < ph-n IV-1) - v2 lên b;ng gO lót gesso - dùng tempera )8 t6o kh>i và lên sáng t>i )$n s/c - láng nhi'u l:p s$n d*u mBng Trái: Giovanni Bellini (1430 - 1516), NOi kh/c kho;i trong v%(n, tempera trên gO (~1465), 81.3 x 127 cm Ph&i: Andrea Mantegna (1431 - 1506), NOi kh/c kho;i trong v%(n, tempera trên gO (~1460), 62.9 x 80 cm London National Gallery Giovanni Bellini (1430 – 1516) và Andrea Mantegna (1431-1506) )'u tMng là h-c trò cã >?@c “gH &o” varnish (ph&i) Leonardo da Vinci áp dGng k+ thu,t sfumato trong hình h-a mà ông h-c )%&c tM Andrea del Verocchio vào s$n d*u )8 làm bi.n m5t )%(ng nét, t6o nên ;o giác v' chi'u sâu. (Ti.ng P: sfumare = bi1n m.t, có liên quan ).n fumo = khói). Verocchio )ã d6y Leonardo rKng: “Hãy v' sao cho chI sáng và t+i hoà vào nhau mà không c-n g2ch hoJc vEn, sao cho trông nh? khói v"y”. Ông chú tr-ng vi3c tìm hi8u c5u trúc hình, nh0p )i3u trong t9 nhiên, dùng sáng t>i áp );o màu. 9 Câu h$i 500 n%m: Leonardo -ã dùng màu gì v# m7t Mona Lisa? Tháng 4/2008 hai nhà nghiên cNu Pháp là M. Elias và P. Cotte )ã công b> k.t qu; phân tích ph7 ánh sáng ph;n chi.u tM 100 tri3u )i8m khác nhau trên mIt Mona Lisa (La Joconda) [5]. H- )ã phân lo6i )%&c hi3u Nng khúc x6 ánh sáng gây bQi l:p varnish, l:p s$n phía trên và l:p lót phiá d%:i. Nh( )ó h- chJ ra )%&c chính xác pigment nào )ã )%&c dùng. H- phát hi3n ra rKng l:p ph< phía trên có )= bão hòa r5t cao c, và xác )0nh chính xác rKng l:p màu phía d%:i cDng )%&c v2 láng v:i tJ l3 1% )B vermillion và 99% tr/ng chì. "ây là công thNc láng các ho6 s+ P th(i )ó th%(ng dùng, song chJ )8 v2 l:p b' mIt chN không )8 láng l:p d%:i. Ng%(i ta cho rKng Leonardo và các ho6 s? P )%$ng th(i )ã h-c )%&c k+ thu,t láng s$n d*u tM Atonello da Messina, ng%(i ph7 bi.n k+ thu,t Flemish vào n%:c P vào kho;ng 1450. Các nhà khoa h-c Pháp cDng dùng ph%$ng pháp nói trên )8 phân tích bNc “Ng?Ei >àn bà và con chKn” )%&c Leonardo v2 tr%:c )ó (1490), song không tìm th5y l:p láng nào. Titian )ã k.t h&p tài tình ci (chiaroscuro) t6o nên s9 hài hoà giAa cái )Ep (beauty) (th8 hi3n qua màu s/c) và s9 hùng v?, bí Ln (sublimity and mystery) (th8 hi3n qua sáng t>i). Joshua Reynolds coi tr%(ng phái Venetian là tr%(ng phái l=ng lSy nh5t v' vT tao nhã [6] . Trái: Giorgione (1477 ! 1510) “V3 NA ng<” (1510), s$n d*u trên v;i, 108.5 x 175 cm, B;o tàng m+ thu,t Dresden Ph&i: Titian (1485 - 1576) “V3 NA Urbino” (1538), s$n d*u trên v;i, 119 x 165 cm, Galleria degli Uffizi B1c “Venus Urbino” th8 hi3n m=t phG nA trT nKm trong quang c;nh n=i th5t m=t cung )i3n th(i PhGc H%ng. Tuy th. nKm khá gi>ng “Venus ng#” ct bNc tranh cn )It d5u hBi v' s9 chung thi vì quá “nJng kA”, rKng nó “quá m2nh” )8 treo t6i b5t cN )0a )i8m công c=ng nào trM b;o tàng m+ thu,t. BNc Venus Urbino )ã gây c;m hNng cho Manet v2 “Olympia” vào n#m 1863 trong )ó nA th*n ái tình )ã )%&c m=t cô gái )i.m th. chân. 10 Caravaggio (1571 ! 1610) #BAa t>i t6i Emmaus$ (1601) s$n d*u, 141 x 196.2 cm, London National Gallery Caravaggio mQ màn cho h=i ho6 baroque v:i phong cách v2 hi3n th9c ).n mNc kinh ng6c, )%a sáng t>i (chiaroscuro) thành m=t k+ thu,t xác )0nh, t6o nên bi k0ch và bí m,t trong tranh (tenebrism) [tenebra (ti.ng P) = s9 t+i tMm]. Ông v2 r5t nhanh, luôn tM mSu th9c, không bao gi( v2 hình ho6 chuLn b0 mà dùng cán bút lông phác luôn hình lên toile. R5t nhi'u ho6 s? trT )%$ng th(i b/t ch%:c Carravaggio. H- )%&c g-i là caravaggisti hay tenebrosi. Caravaggio có ;nh h%Qng l:n t:i toàn b= h=i ho6 sau ông v:i Rubens, Rembrandt, Vermeer, Velasquez, Georges de La Tour, Delacroix, Courbet, và Manet. Rembrandt (1606 ! 1669) #"i tu*n )êm$ (1642) s$n d*u, 363 x 437 cm, Rijksmuseum, Ansterdam Rembrandt )Ly ch5t bi k0ch và ch5t th$ ct v' ch5t li3u. Các tranh ci t#m d*n d*n nh%(ng chO cho các tranh phong c;nh sáng si v(i ng%(i )%$ng th(i không ph;i là s9 tr*n truCng ci v:i )àn ông. Manet thay con chó - bi8u t%&nig c ng%(i còn suy di!n rKng cô ta nhìn v' phía c1a, n$i ng%(i khách )ang xông vào mà không báo tr%:c. L@ do sâu xa ci v:i h-, Olympia là m=t s9 sJ nhGc v' )6o )Nc. Manet là ho6 s+ )%&c )ào t6o hàn lâm, song ông )ã tM bB l>i v2 cc” v' c; 3 ph%$ng di3n: hình thNc, )' tài, )6o )Nc. V:i Olympia, Manet )ã b%:c qua v6ch gi:i h6n cn b0 mang ti.ng là )ã ki8m duy3t do bNc tranh “Nn sáng trên cO” cn )8 cho bNc tranh và ho6 s? ch0u búa rìu d% lu,n. Th& k' 20 ".n )*u th. kF 20 có vT nh% s9 phát tri8n v' k+ thu,t s$n d*u )ã h.t. NhAng ho6 s? th(i th%&ng bây gi( không còn n>i gót ti'n b>i nAa, coi làm nh% th. là t*m th%(ng, thi.u cá tính (derivative), là thN c5p. V' mIt k+ thu,t s$n d*u, th9c s9 không có gì nhi'u )8 h-c Q )ây, ngo6i trM xu h%:ng làm s>ng l6i k+ thu,t c ít ho6 s? thu=c fauvism (dã thú) [8] nh% Georges Rouault - )Ly impasto ).n )= dày t>i )a - hay photorealism (ví dG Richard Estes). T= trái sang: Salvador Dalí (1904 ! 1989) “Gi5c m$ gây bQi con ong bay quanh qu; l9u m=t giây tr%:c khi tJnh gi5c” (1944) 51 x 40.5 cm; Georges Rouault (1871-1958) “Sarah”, 1956, 55 x 42 cm; Richard Estes (1932) “Hình ph;n chi.u ct h$n (>) b;ng gO; b;ng gO t>t h$n b;ng gO dán. - V,t li3u nhE: v;i (toile hay canvas): linen > cotton > v;i bao b> (gai). Toile b.ng cotton (v/i s0i bông) không gi1 s2n t3t, hút 4m m+nh, l+i d5 co giãn khi&n m6t s2n d5 b, n7t, không nên dùng cho nhAng tác phLm quan tr-ng. - V,t li3u mBng: gi5y s&i bông > gi5y th%(ng > bìa > gi5y bCi MIt ph;i )< ráp )8 s$n dính vào nh%ng l6i không )%&c hút s$n )8 khBi b0 xu>ng màu, không )%&c co giãn nhi'u quá khi nhi3t )= thay )7i )8 s$n khBi nNt v4. Vì th. v,t li3u ph;i )%&c x1 l@ (preparer, hay size (ph<) và prime (lót)). TM th. kF 15 Q châu Âu làm support )8 v2 )ã )%&c coi là m=t ngh' riêng. Ho6 s? )%&c gi;i phóng khBi công vi3c nIng nh-c )ó, và chJ c*n mua support do th& làm sVn. Ngày nay cDng v,y, t>t nh5t là mua toile )ã )%&c ph< lót sVn ngoài hi3u. Toile bán sVn th%(ng )%&c chia làm 3 lo6i: m0n, trung, thô. Toile m0n có giá cao nh5t, k. ).n toile trung, rCi toile thô. thô trung mCn Sizing (ph#): Có th8 dùng acrylic priming dùng cho m-i b' mIt và cho m-i ch5t li3u. 14 N.u không có th8 t9 chuLn b0 theo công thNc sau: - - tJ l3: 45 ~ 60 gr keo da trâu (hay da thB) / 1 lit n%:c l6nh vMa )un nhB l1a vMa qu5y trong nCi, nh%ng không )8 sôi khi keo )ã tan h.t )%&c dung d0ch lBng nh% th6ch, thì )8 ngu=i ).n nhi3t )= trong phòng (24 – 25 )= C) hâm lên cho thành lBng dùng bút bEt to b;n ph.t lên toile )ã c#ng trên khung sao cho ch5t ph< chui vào t5t c; các chO lõm )8 khô Keo da (trâu hay th9) ng:n không cho linolenic acid trong d%u lanh :n th6ng toile. Nh(ng keo da có nh(;c -i4m là hút p d?n -)n n1t s$n ph6 phía trên. Ngày nay nhi'u ng%(i thay bKng acrylic gesso (Xem bên d%:i). Làm lót (priming) (ground) N'n (ground) là l:p ng#n cách giAa support và s$n )8 s$n có th8 dính t>t và b'n, không b0 xu>ng màu. Ch5t lót t>t nh5t và thông dGng nh5t là dung d0ch gesso, có bán sVn ngoài hi3u. Dung d0ch gesso gCm b=t th6ch cao (calcium carbonate) tr=n v:i keo casein (phosphorprotein cn. Khung cMng toile (stretcher bars, châssis): - Dùng khung ghép m=ng, có nêm thì càng t>t. X các n%:c phát tri8n nh% châu Âu, M+, Nh,t, sát-xi (châssis) )%&c bán sVn theo kích th%:c th>ng nh5t qu>c t. (xem b;ng bên d%:i, trong )ó )$n v0 )o kích th%:c là cm). Các kh7 )%&c phân lo6i thành F (figure = hình), P (paysage = phong c;nh), và M (marine = bi8n) theo tJ s> giAa 2 c6nh dài và ng/n c )ó t#ng khi )i tM F ).n P rCi M, tNc kh7 tranh M thì dài h$n P, P dài h$n F. Ví dG khi nói bNc tranh này có kích th%:c F100 (hay 100 F) có ngh?a là ~ 162 x 130 cm, P100 tNc là ~ 162 x 112 cm, M100: ~ 162 x 97 cm. Ngoài ra còn kh7 vuông, k@ hi3u là S (square), v:i hai chi'u có )= dài bKng nhau và bKng c6nh dài c h6t màu có nguCn trong thiên nhiên (ví dG umbers and siennas là )5t). Các h6t khác là do ch. t6o (ví dG các màu cadmiums). C*n phân bi3t h6t màu v:i phLm nhu=m. PhLm nhu=m hoà tan )%&c và thLm th5u )%&c. Có th8 bi.n phLm nhu=m thành các h6t màu bKng ph%$ng pháp hóa h-c, tNc tách chúng ra khBi dung môi sau )ó hãm chúng bKng m=t ch5t vô c$ không màu (th%(ng là mu>i kim lo6i nh% barium sulfate, calcium sulfate, aliminium hydroxide, aluminium oxide) )8 chúng không b0 hoà tan. NhAng h6t màu lo6i này )%&c g-i là lake. Ví dG: - Indigo (chàm) lake )%&c ch. t6o tM th(i Ai C,p c7 )6i tM lá cây tùng lam (woad), sau )ó )%&c nh,p tM Un "=; - HCng madder lake )%&c l5y tM cây thiên th&o (madder). Màu t7ng h&p (synthetic) )%&c g-i là Azarin crimson; - Carmine lake )%&c chi.t tM xác khô con r/p son (phLm yên chi) (có Q các n%:c nhi3t ):i, c,n nhi3t ):i, Q Nam M+ và Mexico) Các h6t màu ch. tM phLm nhu=m th%(ng b0 phai màu. 17 Các h6t màu hAu c$ (organic) th%(ng nhE, trong, có )= nhu=m cao (high tinting strength). Các h6t màu vô c$ th%(ng là các h&p ch5t kim lo6i, )Gc (opaque), nIng, và )Ic (nh% cobalt, iron, zinc, …). - Các h6t màu vô c$ trong t9 nhiên nh% ochre, umber, sienna có trong )5t có màu do oxide s/t, hydroxides, k.t h&p v:i )5t sét, ph5n, và silica t6o ra. - Các h6t màu vô c$ )%&c t7ng h&p trong công nghi3p th%(ng là kim lo6i. CDng có các h6t màu vô c$ t7ng h&p thay th. cho các màu t9 nhiên nh% )B mars và vàng mars. - Các h6t màu hAu c$ trong t9 nhiên th%(ng )%&c chi.t tM th;o m=c hoIc )=ng v,t (thiên th;o, ngà voi, x%$ng, cây nho) - Các h6t màu hAu c$ t7ng h&p là các h&p ch5t chNa carbon nh% quinacridone ()B - tím) Các h6t màu )%&c phân tích theo: >* nhu*m (tinting strength): "%&c th1 bKng tr=n màu v:i màu tr/ng theo tJ l3 1:10. Các h6t màu hAu c$, )Ic bi3t hAu c$ t7ng h&p, th%(ng có )= nhu=m cao h$n các h6t màu vô c$; >* >Lc – trong: M=t s> h6t màu hAu c$ hoàn toàn trong do c5u trúc phân t1, vì th. )%&c dùng làm màu láng; >* b(n >+i v)i ánh sáng: M=t s> h6t màu b'n khi v2 )Ic, nh%ng l6i không b'n khi v2 loãng; t+c >* khô: Vermillion ()B son, )B th*n sa, sulfide th* h.p thL d-u: M=t s> h6t màu c*n nhi'u d*u h$n. Càng nhi'u d*u thì càng d! nNt. - b) 86c tính c9a màu s2n d#u: PhG thu=c vào hãng s;n xu5t. Vì v,y c*n )-c chJ dSn trên tMng tube màu. M=t s> hãng n7i ti.ng: Lefranc & Bourgeois (1720) [9], Winsor & Newton (1832) [10], Talens (1899) [11], Holbein (1900) [12], Kusakabe (1996), Matsuda. Tr/ng: - Tr*ng chì (carbonate chì PbCO3): là lo6i tr/ng c7 x%a nh5t, r0t ->c, có )= ph< cao ()Gc), s/c 5m, và nhi'u )= chuy8n, khô nhanh, nh%ng b0 )en (ch.t, bLn) theo th(i gian. Vì )=c nên ngày nay tr/ng chì khá hi.m, th%(ng chJ )%&c bán cho ho6 s? trong tube nhB. 18 - Tr*ng b@c: [flake white (tr#ng vLy) hay Cremnitz white]: carbonate chì + hydrate chì 2PbCO3 · Pb(OH)2, b0 )en khi gIp sulphur hoIc khói. Tên g-i “tr/ng v;y” (flake white) b/t nguCn tM cách s;n xu5t các h6t màu tr/ng chì (Xem bên d%:i). Kremnitz hay Cremnitz là m=t )0a danh Q biên gi:i Hungary – Slovakia, n$i có mB chì, còn Krems l6i là m=t )0a danh Q Áo n$i ng%(i ta làm ra carbonate chì. - Tr*ng k#m (oxide k2m ZnO): )= ph< y.u (bán )Gc semi-opaque), không dùng )8 v2 lót )%&c, nh%ng t>t cho v2 trong, hoIc vi!n c,n không khí. S/c 5m, lâu khô, khi khô t6o thành màng giòn nên d! b0 nNt n.u v2 dày. - Tr*ng titan (titanium dioxide TiO2) )%&c phát hi3n n#m 1821, )%&c dùng thay th. tr/ng chì tM 1921 do công ty M+ s;n xu5t )6i trà cho ho6 s?, có )= ph< r5t cao, b'n màu, khô nhanh, không )=c, s/c l6nh h$n tr/ng chì nh%ng 5m h$n tr/ng k2m, ng; vàng theo th(i gian, và k.t s&i trong d*u, vì th. th%(ng )%&c tr=n v:i 15 – 20 % tr/ng k2m )8 kh/c phGc; )%&c coi là màu tr/ng c )5t nung có khoang )áy riêng )8 chNa d5m (acetic acid) (ng,p kho;ng 1/3 th>). Các th> chì sau )ó )%&c )It ng,p trong phân ng9a và < trong nhà kín. Phân ng9a phân h chNa d5m Tr/ng chì bám trên các lá chì Nhà < phân V;y tr/ng chì Màu ch.t (màu v2 lót) (dead colors): - Dùng )8 ph< các vùng r=ng trên tranh, tr%:c khi v2 chi ti.t: )en mars , tr/ng titanium , )B Un "= (Indian red) , vàng )5t (ochre) , vàng Naples sáng , lGc ng-c (emerald green) , xanh lam Sevres (Sevres blue) . 19 Màu ch.t trong bNc “Thánh Jerome” (~1480) cng) , tr/ng trong và tr/ng k2m. Màu trong (transparent): Aureolin (vàng cobalt) Permanent rose (hCng) Permanent magenta (tím hCng) Scarlet lake ()B t%$i) Lam cobalt (cobalt blue) Ultramarine (xanh n%:c bi8n thSm) Viridian (xanh lGc chrome) Light red ()B nâu) Gold ochre (vàng )5t kim) Burnt sienna (nâu Sienna nung) Burnt umber (nâu )en cháy) Màu )Gc (opaque): Naples yellow (vàng Naples) Cadmium yellow light (vàng cadmium sáng) Cadmium yellow (vàng cadmium) Cadmium orange (da cam cadmium) Cadmium red ()B cadmium) Cadmium red deep ()B cadmium t>i) Cerulean blue (xanh tr(i) Chromium oxide green (lGc oxide chrome) Indian red ()B Un "=) Yellow ochre (vàng )5t) Mars black 20