Tài liệu Skkn vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh

Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” Së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ninh b×nh trêng trung häc phæ th«ng nho quan a S¸ng nghiÖm kiÕn kinh §Ò tµi : “ vËn dông kiÕn thøc liªn m«n trong gi¶ng d¹y bµi kh¸i niÖm vÒ hÖ thèng th«ng tin vµ viÔn th«ng m«n c«ng nghÖ líp 12 NH»M T¡NG KH¶ N¡NG Tù HäC, Tù NGHI£N CøU CñA HäC SINH” Hä vµ tªn : ph¹m thanh s¬n ®¬n vÞ c«ng t¸c : tæ C«ng nghÖ - Sinh - ®Þa Trêng thpt nho quan a Nho Quan, th¸ng 4 n¨m 2014 Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 1 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” Së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ninh b×nh trêng trung häc phæ th«ng nho quan a s¸ng kiÕn kinh nghiÖm n¨m häc : 2013 - 2014 §Ò tµi : “ vËn dông kiÕn thøc liªn m«n trong gi¶ng d¹y bµi kh¸i niÖm vÒ hÖ thèng th«ng tin vµ viÔn th«ng m«n c«ng nghÖ líp 12 NH»M T¡NG KH¶ N¡NG Tù HäC, Tù NGHI£N CøU CñA HäC SINH” Hä vµ tªn : Ph¹m Thanh S¬n Sinh ngµy : 02 - 08 -1975 N¨m vµo ngµnh : 01- 09 - 1996 Chøc danh : Gi¸o viªn m«n C«ng NghÖ Häc vÞ : Cử nhân sư phạm §Þa chØ c«ng t¸c : Tæ C«ng nghÖ - Sinh häc - §Þa lý Trêng THPT Nho Quan A Nho Quan, th¸ng 4 n¨m 2014 Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 2 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ 1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. Thực hiện chủ trương đổi mới đồng bộ hình thức dạy học, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục; để tăng cường việc gắn liền dạy học trong nhà trường với thực tiễn cuộc sống và góp phần hình thành năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trung học, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức cuộc thi “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”dành cho học sinh trung học và cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên trung học năm học 2013- 2014” Thực hiện công văn số 5111/BGDĐT-GDTrH ngày 23/7/2013 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) về việc Tổ chức cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn và cuộc thi dạy học theo chủ đề tích hợp. Thực hiện công văn số 834/SGDĐT-GDTrH ngày 23/8/2013 của Sở Giáo dục và Đào tạo Ninh Bình về việc tổ chức cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh trung học và cuộc thi dạy học theo chủ đề tích hợp cho giáo viên trung học. Xuất phát từ tình hình thực tế giảng dạy bộ môn công nghệ lớp 12 ở trường THPT Nho Quan A tôi đã lựa chọn đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức của các môn học khác nhau để giải quyết các tình huống thực tiễn; tăng cường khả năng vận dụng tổng hợp, khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh; - Thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực tiễn đời sống; đẩy mạnh thực hiện dạy học theo phương châm "học đi đôi với hành"; Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 3 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” - Góp phần đổi mới hình thức, phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, tăng cường hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học; 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. - Học sinh lớp 12 học theo chương trình chuẩn (Ban cơ bản) của trường THPT Nho Quan A - Giáo viên dạy bộ môn Công nghệ THPT Nho Quan A - Tìm hiểu những biện pháp nâng cao hiệu quả của việc lồng ghép nội dung về dạy tích hợp vận dụng kiến thức liên môn trong trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông bộ môn công nghệ lớp 12. 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Học sinh khối 12 học theo chương trình chuẩn (Ban cơ bản) và giáo viên dạy môn Công nghệ ở trường THPT Nho Quan A - Lấy 2/3 lớp 12 tôi được phân công giảng dạy bộ môn công nghệ 12 trong năm 2013 - 2014 để so sánh : Đó là lớp 12A,12M so với lớp 12G để giảng dạy bằng phương pháp bài giảng có soạn tích hợp vận dụng kiến thức liên môn và bài giảng không có tích hợp vận dụng kiến thức liên môn . 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: - Phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Thu thập thông tin nghiên cứu tài liêu và hệ thống hóa các tài liệu có liên quan đến đề tài . - Phương pháp thực nghiệm: Tiến hành thực nghiệm ở các lớp có dạy tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn vµ các lớp kh«ng dạy tích hợp vận dụng kiến thức liên môn ë bộ môn công nghệ lớp 12 ®îc ph©n c«ng gi¶ng d¹y ®Ó so s¸nh tõ ®ã rót ra kÕt luËn thùc tiÔn. Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 4 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” PHẦN II : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ A - CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU Vận dụng kiến thức liên môn ở các môn : Công nghệ, vật lý, địa lý, lịch sử và kiến thức thực tế để dạy Bài 17 Khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông (Công nghệ lớp 12) 1.Về kiến thức - Biết được khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông. - Biết được các khối cơ bản, nguyên lí làm việc của hệ thống thông tin và viễn thông. 2.Về kĩ năng - Phát biểu được khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông. - Kể tên được các khối cơ bản, mô tả được nguyên lí làm việc của phần phát thông tin, phần thu thông tin. - Vẽ được mô hình hệ thống thông tin và viễn thông. 3.Về thái độ: Có ý thức tìm hiểu nguyên lí làm việc của phần phát thông tin, phần thu thông tin của địa phương. Học sinh có năng lực vận dụng kiến thức thực tế và kiến thức môn học : Công nghệ, vật lý, địa lý, lịch sử để giải quyết các vấn đề dự án đặt ra. Việc giảng dạy các môn học có tích hợp vận dụng kiến thức liên môn trong các nhà trường phổ thông trong đó có môn công nghệ lớp 12 để đạt được mục đích: - Khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức của các môn học khác nhau để giải quyết các tình huống thực tiễn; tăng cường khả năng vận dụng tổng hợp, khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh; - Thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực tiễn đời sống; đẩy mạnh thực hiện dạy học theo phương châm "học đi đôi với hành"; Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 5 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” - Góp phần đổi mới hình thức, phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; Các nguyên tắc cần thực hiện khi tích hợp nội dung vận dụng kiến thức liên môn vào dạy bộ môn công nghệ 12 - Nội dung tích hợp vận dụng kiến thức liên môn phải đảm bảo tính chính xác, khoa học. - Phân phối thời gian hợp lí, không đi lan man làm loãng nội dung bài giảng. - Nội dung vận dụng kiến thức liên môn phải phù hợp với chủ đề của bài giảng. - Các ví dụ, nội dung có liên quan đến vận dụng kiến thức liên môn giáo viên đưa vào phải ngắn gọn, hấp dẫn, lôi cuốn được sự chú ý của học sinh. B. CƠ SỞ THỰC TẾ CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU - Sau ®©y cô thÓ lµ néi dung cña 02 giáo án d¹y lý thuyÕt : Bài 17 - Khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông bộ môn công nghệ lớp 12 GIÁO ÁN SỐ 1: (Bài giảng không có tích hợp vận dụng kiến thức liên môn ) (Dạy ở lớp 12G) I - MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Biết được khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông. - Biết được các khối cơ bản, nguyên lí làm việc của hệ thống thông tin và viễn thông. 2. Kỹ năng: - Phát biểu được khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông. - Kể tên được các khối cơ bản, mô tả được nguyên lí làm việc của phần phát thông tin, phần thu thông tin. - Vẽ được mô hình hệ thống thông tin và viễn thông. 3. Thái độ: - Có ý thức tìm hiểu nguyên lí làm việc của phần phát thông tin, phần thu thông tin của địa phương. II - CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Máy vi tính, máy chiếu đa năng - Phiếu học tập. - Tranh vẽ phóng to các hình từ 17.1 đến 17.3 trang 69, 70, 71 SGKCN12 (Quét lên máy tính để trình chiếu) Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 6 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” - Nghiên cứu kỹ bài 17 (SGK) và các tài liệu liên quan - Sưu tầm các vật thể có sử dụng về hệ thống thông tin và viễn thông. 2. Chuẩn bị của học sinh: - Nghiên cứu kỹ bài 17 (SGK) và các tài liệu liên quan - Sưu tầm các vật thể có sử dụng về hệ thống thông tin và viễn thông. III- TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1- Ổn định lớp: Lớp Sĩ số Vắng Có phép Không phép 2- Kiểm tra bài cũ: Không a. Đặt vấn đề: Ngày xưa việc truyền tin là một trong những việc khó khăn, đặc biệt trong những tình huống cấp bách như: chiến tranh, hoả hoạn, bão lũ . . . do truyền tin không kịp thời đã xảy ra những hậu quả tàn khốc. Nhưng hiện nay việc truyền thông tin đã ngày càng trở nên dễ dàng hơn, đem lại hiệu quả cao trong nhiều lĩnh vực của cuộc sông như: kinh tế, chính trị, xã hội. . . Vậy làm thế nào để chúng ta có được thuận lợi như đã nêu chúng ta cùng nghiên cứu bài 17. b.Bài mới: Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hệ thống thông tin và viễn thông. Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức -GV: Hãy giải thích mô hình hệ thống 1.Mô hình hệ thống thông tin và viễn thông tin và viễn thông? thông: (H17.1SGK) -HS: Quan sát và trả lời. -GV: Em hãy cho biết khái niệm về hệ 2.Khái niệm hệ thống thông tin và thống thông tin và viễn thông? viễn thông: là những hệ thống truyền -HS: Trả lời theo sự hiểu biết của mình. thông tin đi xa. -GV: Em hãy cho biết các phương pháp 3.Các phương pháp truyền thông tin truyền thông tin hiện nay? đi xa: -HS: Trả lời - Truyền trực tuyến. - GV : Em hãy so sánh hệ thống thông tin - Truyền bằng sóng. và hệ thống viễn thông có điểm gì giống và - Môi trường truyền dẫn thông khác nhau? tin. - HS: Trả lời - Ứng dụng : Môi trường truyền - GV : Đài truyền thanh phường, xã có dẫn thông tin. phải là hệ thống viễn thông hay không ? - Ưu, nhược điểm của hệ thống - HS: Trả lời thông tin và viễn thông. Hoạt động 2:Tìm hiểu sơ đồ khối và nguyên lý làm việc của hệ thống TT và VT - GV : Cho HS thảo luận nhóm bằng phiếu I. Tìm hiểu sơ học tập (Thời gian 3phút) đồ khối và nguyên lý của hệ -HS : Nghiên cứu phần phát thông tin. thống thông tin và viễn thông. + Nêu nhiệm vụ của phần phát thông tin. 1.Phần phát thông tin: Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 7 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” + Vẽ sơ đồ khối của phần phát thông tin. - HS : Nghiên cứu phần thu thông tin. + Nêu nhiệm vụ của phần thu thông tin. + Vẽ sơ đồ khối của phần thu thông tin. -GV: Em cho biết chức năng của phần phát thông tin? -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình. -GV: Em hãy cho biết nguồn thông tin là gì? Cho ví dụ cụ thể để minh họa. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. -GV: Hiện nay chúng ta có những cách thức truyền thông tin như thế nào? -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. -GV: Vô tuyến truyền hình và truyền hình cáp giống và khác nhau ở điểm nào? - HS: Trả lời -GV: Trong hệ thống thông tin phần thu được dùng để làm gì? Cho ví dụ về phần thu thông tin. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống.(Cực thu micro không dây, điểm đỏ trên tivi, Anten ti vi, Mođem ) -GV: Em hãy cho biết các khối phần thu thông tin là gì? Cho ví dụ cụ thể để minh họa. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. -GV: Em hãy cho biết xử lí thông tin là gì? Cho ví dụ cụ thể để minh họa. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. -GV: Em hãy cho biết thiết bị đầu cuối là gì? Cho ví dụ cụ thể để minh họa. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. -GV: Em hãy kể tªn mét sè øng dông của vệ tinh ? - HS : Trả lời - GV: Bằng hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống em hãy kÓ tªn mét sè nhµ cung cÊp dÞch vô viễn thông ë khu vùc Nho Quan hiện nay ? a. Chức năng: có nhiệm vụ đưa nguồn thông tin cần phát tới nơi cần thu thông tin. b. Sơ đồ khối của phần phát thông tin: -Nguồn thông tin: Nguồn tín hiệu cần phát đi xa như: âm thanh, hình ảnh, chữ và số. . - Xử lí tin: Nguồn tín hiệu cần được gia công và khuếch đại. - Điều chế, mã hóa: Những tín hiệu đã được xử lí có biên độ đủ lớn muốn truyền đi xa cần được mã hóa theo một kỹ thuật nào đó. Hiện nay có hai kỹ thuật mã hóa cơ bản là kỹ thuật tương tự và kỹ thuật số. - Đường truyền: Tín hiệu sau khi được mã hóa được gửi vào phương tiện truyền dẫn để truyền đi xa (dây dẫn, cáp quang, sóng điện từ. . . ) - Vô tuyến truyền hình: môi truờng truyền dẫn là sóng vô tuyến điện. - Truyền hình cáp: môi trờng truyền dẫn là dây cáp quang 2.Phần thu thông tin: a.Chức năng: nhận tín hiệu đã được mã hóa được truyền đi từ phía phát, biến đổi ngược lại để đưa tới thiết bị đầu cuối. b.Sơ đồ khối phần thu thông tin: - Nhận thông tin: tín hiệu đã phát đi Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 8 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong được máy thu nhận bằng một thiết bị thực tế cuộc sống. hay một mạch nào đó (anten, - Viễn thông Nho Quan (VNPT) modem,) - Xử lí tin: Gia công và khuếch đại tín - Viễn thông Quân đội (Viettel) hiệu nhận được - Giải điều chế, giải mã : Biến đổi tín hiệu trở về dạng tín hiệu ban đầu. - Thiết bị đầu cuối: Là khâu cuối cùng của hệ thống (loa, màn hình, in ra giấy, - Những thông tin từ nơi phát đến nơi thu có thể ở khoảng cách xa, gần khác nhau. Tất cả nguồn phát và thu thông tin phải hợp thành một mạng thông tin quốc gia và toàn cầu. Hoạt động 3: Tổng kết, đánh giá 1. Củng cố bài: Hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi trang 71 SGK 2. Giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả giờ dạy - Giáo viên nhận xét về giờ học và sự chuẩn bị bài của học sinh. - Tinh thần, ý thức, thái độ học tập của học sinh. - Kết quả giờ học trên lớp. 3. Hướng dẫn tự học và giao nhiệm vụ về nhà: - Giáo viên dặn dò học sinh học bài cũ và đọc trước bài 18 - Máy tăng âm 4. Rút kinh nghiệm tiết dạy. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... GIÁO ÁN SỐ 2: (Bài giảng có tích hợp vận dụng kiến thức liên môn ) (Dạy ở lớp 12A, 12M) I - MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Biết được khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông. - Biết được các khối cơ bản, nguyên lí làm việc của hệ thống thông tin và viễn thông. 2. Kỹ năng: - Phát biểu được khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông. Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 9 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” - Kể tên được các khối cơ bản, mô tả đợc nguyên lí làm việc của phần phát thông tin, phần thu thông tin. - Vẽ được mô hình hệ thống thông tin và viễn thông. 3. Thái độ: - Có ý thức tìm hiểu nguyên lí làm việc của phần phát thông tin, phần thu thông tin của địa phương. II - CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 2. Chuẩn bị của giáo viên: - Máy vi tính, máy chiếu đa năng - Phiếu học tập. - Tranh vẽ phóng to các hình từ 17.1 đến 17.3 trang 69, 70, 71 SGKCN12 (Quét lên máy tính để trình chiếu) - Nghiên cứu kỹ bài 17 (SGK) và các tài liệu liên quan - Sưu tầm các vật thể có sử dụng về hệ thống thông tin và viễn thông. PHIẾU HỌC TẬP (Hoàn thành trong thời gian : 3 phút) Nhóm ……. – Lớp :…… Tên các học sinh trong nhóm : ……………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….… Câu hỏi 1: Nêu nhiệm vụ của phần phát thông tin Trả lời : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Câu hỏi 2: Vẽ sơ đồ khối của phần phát thông tin ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… PHIẾU HỌC TẬP (Hoàn thành trong thời gian : 3 phút) Nhóm…… - Lớp :……. Tên các học sinh trong nhóm : ……………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….… Câu hỏi 1: Nêu nhiệm vụ của phần thu thông tin Trả lời : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Câu hỏi 2: Vẽ sơ đồ khối của phần thu thông tin ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… PHIẾU HỌC TẬP Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 10 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” (Hoàn thành trong thời gian : 3 phút) Nhóm…… - Lớp :…… Tên các học sinh trong nhóm : ……………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….… Câu hỏi 1: Bằng kiến thức lịch sử em hãy kể một số cách truyền thông tin sơ khai mà con người đã sử dụng? Trả lời : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Câu hỏi 2: Dựa vào kiến thức vật lý em hãy cho biết Sóng vô tuyến điện là gì? Trả lời : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… PHIẾU HỌC TẬP (Hoàn thành trong thời gian : 3 phút) Nhóm….. - Lớp :…… Tên các học sinh trong nhóm : ……………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….… Câu hỏi 1: Bằng kiến thức Vật lí .Em hãy sắp xếp các khối của phần phát thông tin và phần thu thông tin sao cho đúng. Trả lời : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Câu hỏi 2: Bằng những kiến thức Vật lí và Địa lí, hãy cho biết chất lượng truyền tin của loại nào tốt hơn? Vì sao? Trả lời : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 2. Chuẩn bị của học sinh: - Nghiên cứu kỹ bài 17 (SGK) và các tài liệu liên quan - Sưu tầm các vật thể có sử dụng về hệ thống thông tin và viễn thông. III- TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1- Ổn định lớp: Lớp Sĩ số Vắng Có phép Không phép 2- Kiểm tra bài cũ: Không a. Đặt vấn đề: Ngày xưa việc truyền tin là một trong những việc khó khăn, đặc biệt trong những tình huống cấp bách như: chiến tranh, hoả hoạn, bão lũ . . . do truyền tin không kịp thời đã xảy ra những hậu quả tàn khốc. Nhưng hiện nay việc truyền thông tin đã Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 11 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” ngày càng trở nên dễ dàng hơn, đem lại hiệu quả cao trong nhiều lĩnh vực của cuộc sông như: kinh tế, chính trị, xã hội. . . Vậy làm thế nào để chúng ta có được thuận lợi như đã nêu chúng ta cùng nghiên cứu bài 17. b.Bài mới: Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hệ thống thông tin và viễn thông. Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức - GV : Cho HS thảo luận nhóm bằng phiếu Cách sơ khai truyền tin thời xưa như: học tập (Thời gian 3phút) dùng lửa đốt khói để báo hiệu, dùng tù -GV: Bằng kiến thức lịch sử em hãy kể và thổi báo hiệu,dùng cờ hiệu tên một số cách truyền thông tin sơ khai lệnh,dùng đá ,cành cây đánh dấu chi mà con người đã sử dụng? đường,dùng bồ câu đưa thư... -HS: Trả lời 1.Mô hình hệ thống thông tin và viễn -GV: Hãy giải thích mô hình hệ thống thông: (H17.1SGK) thông tin và viễn thông? -HS: Quan sát và trả lời. 2.Khái niệm hệ thống thông tin và viễn -GV: Em hãy cho biết khái niệm về hệ thông: là những hệ thống truyền thông thống thông tin và viễn thông? tin đi xa. -HS: Trả lời theo sự hiểu biết của mình. 3.Các phương pháp truyền thông tin đi -GV: Em hãy cho biết các phương pháp xa: truyền thông tin hiện nay? - Truyền trực tuyến. -HS: Trả lời - Truyền bằng sóng. - GV: Dựa vào kiến thức vật lý em hãy Sóng vô tuyến là một kiểu bức xạ điện cho biết Sóng vô tuyến điện là gì? từ với bước sóng trong phổ điện từ dài - HS: Trả lời hơn ánh sáng hồng ngoại. Sóng vô - GV : Em hãy so sánh hệ thống thông tin tuyến có tần số từ 3 kHz tới 300 GHz, và hệ thống viễn thông có điểm gì giống và tương ứng bước sóng từ 100 km tới khác nhau? 1 mm - HS: Trả lời - Môi trường truyền dẫn thông tin. - GV : Đài truyền thanh phường, xã có - Ứng dụng : Môi trường truyền dẫn phải là hệ thống viễn thông hay không ? thông tin. - HS: Trả lời - Ưu, nhược điểm của hệ thống thông tin và viễn thông. Hoạt động 2:Tìm hiểu sơ đồ khối và nguyên lý làm việc của hệ thống TT và VT - GV : Cho HS thảo luận nhóm bằng phiếu II. Tìm hiểu sơ học tập (Thời gian 3phút) đồ khối và nguyên lý của hệ thống -HS : Nghiên cứu phần phát thông tin. thông tin và viễn thông. + Nêu nhiệm vụ của phần phát thông tin. 1.Phần phát thông tin: + Vẽ sơ đồ khối của phần phát thông tin. a. Chức năng: có nhiệm vụ đưa nguồn - HS : Nghiên cứu phần thu thông tin. thông tin cần phát tới nơi cần thu thông + Nêu nhiệm vụ của phần thu thông tin. tin. + Vẽ sơ đồ khối của phần thu thông tin. b. Sơ đồ khối của phần phát thông tin: - GV : Cho HS thảo luận nhóm bằng phiếu học tập (Thời gian 3phút) - GV: B»ng kiÕn thøc VËt lÝ, em h·y s¾p Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 12 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” xÕp c¸c khèi sao cho ®óng. - HS : Trả lời -GV: Em cho biết chức năng của phần phát thông tin? -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình. -GV: Em hãy cho biết nguồn thông tin là gì? Cho ví dụ cụ thể để minh họa. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. -GV: Hiện nay chúng ta có những cách thức truyền thông tin như thế nào? -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. - GV: Vô tuyến truyền hình và truyền hình cáp giống và khác nhau ở điểm nào? B»ng nh÷ng kiÕn thøc VËt lÝ vµ §Þa lÝ, h·y cho biÕt chÊt lưîng truyÒn tin cña lo¹i nµo tèt h¬n? V× sao? - HS: Trả lời -GV: Trong hệ thống thông tin phần thu được dùng để làm gì? Cho ví dụ về phần thu thông tin. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống.(Cực thu micro không dây, điểm đỏ trên tivi, Anten ti vi, Mođem ) -GV: Em hãy cho biết các khối phần thu thông tin là gì? Cho ví dụ cụ thể để minh họa. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. - GV: B»ng kiÕn thøc VËt lÝ, em h·y s¾p xÕp c¸c khèi sao cho ®óng. - HS : Trả lời -GV: Em hãy cho biết xử lí thông tin là gì? Cho ví dụ cụ thể để minh họa. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. -GV: Em hãy cho biết thiết bị đầu cuối là gì? Cho ví dụ cụ thể để minh họa. -HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. -GV: Em hãy kể tªn mét sè øng dông của vệ tinh ? - HS : Trả lời -Nguồn thông tin: Nguồn tín hiệu cần phát đi xa như: âm thanh, hình ảnh, chữ và số. . - Xử lí tin: Nguồn tín hiệu cần được gia công và khuếch đại. - Điều chế, mã hóa: Những tín hiệu đã được xử lí có biên độ đủ lớn muốn truyền đi xa cần được mã hóa theo một kỹ thuật nào đó. Hiện nay có hai kỹ thuật mã hóa cơ bản là kỹ thuật tương tự và kỹ thuật số. - Đường truyền: Tín hiệu sau khi được mã hóa được gửi vào phương tiện truyền dẫn để truyền đi xa (dây dẫn, cáp quang, sóng điện từ. . . ) - Vô tuyến truyền hình: môi truờng truyền dẫn là sóng vô tuyến điện. - Truyền hình cáp: môi trường truyền dẫn là dây cáp quang 2.Phần thu thông tin: a.Chức năng: nhận tín hiệu đã được mã hóa được truyền đi từ phía phát, biến đổi ngược lại để đưa tới thiết bị đầu cuối. b.Sơ đồ khối phần thu thông tin: - Nhận thông tin: tín hiệu đã phát đi được máy thu nhận bằng một thiết bị hay một mạch nào đó (anten, modem,) - Xử lí tin: Gia công và khuếch đại tín hiệu nhận được - Giải điều chế, giải mã : Biến đổi tín hiệu trở về dạng tín hiệu ban đầu. - Thiết bị đầu cuối: Là khâu cuối cùng Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 13 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” - GV: Bằng hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống em hãy kÓ tªn mét sè nhµ cung cÊp dÞch vô viễn thông ë khu vùc Nho Quan hiện nay ? HS: Trả lời theo hiểu biết của mình trong thực tế cuộc sống. của hệ thống (loa, màn hình, in ra giấy, - Những thông tin từ nơi phát đến nơi thu có thể ở khoảng cách xa, gần khác nhau. Tất cả nguồn phát và thu thông tin phải hợp thành một mạng thông tin quốc gia và toàn cầu. - Viễn thông Nho Quan (VNPT) - Viễn thông Quân đội (Viettel) Hoạt động 3: Tổng kết, đánh giá 4. Củng cố bài: Hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi trang 71 SGK Câu hỏi 1: ĐiÖn tho¹i cè ®Þnh vµ di ®éng giống và khác nhau ở điểm nào ? Tr¶ lêi: - Giống nhau : §Òu lµ phÇn thu vµ ph¸t th«ng tin (cùng có chức năng phát và thu nhận thông tin) - Khác nhau : + §iÖn tho¹i cè ®Þnh : §ưêng truyÒn b»ng d©y + §iÖn tho¹i di ®éng : §ưêng truyÒn b»ng sãng v« tuyÕn Phương thức truyền tin : (Điện thoại cố định thì truyền bằng dây dẫn, còn điện thoại di động thì truyền bằng sóng điện từ, do đó cách xử lý và mã hóa khác nhau) Câu hỏi 2: So sánh hệ thống thông tin và hệ thống viễn thông? Tr¶ lêi: - Giống nhau : §Òu truyền thông tin - Khác nhau : + Hệ thống thông tin : Thông tin đi xa bằng sóng vô tuyến điện, dây dẫn, cáp quang + Hệ thống viễn thông : Là một phần của hệ thống thông tin. Thông tin đi xa bằng sóng vô tuyến điện. Câu hỏi 3: Truyền thông tin nội bộ của một công ty có được coi là hệ thống thông tin và viễn thông hay không? Tr¶ lêi: Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 14 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” Việc truyền thông tin nội bộ trong một cơ quan hiện nay được truyền bằng mạng nội bộ, do đó đây cũng chính là một hệ thống thông tin quy mô nhỏ. Câu hỏi 4 :Hãy cho biết phương tiện truyền thanh (hay thông tin) hiện có của địa phương em. (Học sinh về nhà tự tìm hiểu và liên hệ thực tế ở địa phương) 5. Giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả giờ dạy (GV thu phiếu học tập theo nhóm về nhà chấm điểm và sẽ trả vào tiết sau) - Giáo viên nhận xét về giờ học và sự chuẩn bị bài của học sinh. - Tinh thần, ý thức, thái độ học tập của học sinh. - Kết quả giờ học trên lớp. 6. Hướng dẫn tự học và giao nhiệm vụ về nhà: - Giáo viên dặn dò học sinh học bài cũ và đọc trước bài 18 - Máy tăng âm 4. Rút kinh nghiệm tiết dạy. ....................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập - Giáo viên thu Phiếu học tập về nhà chấm điểm và trả vào tiết học sau. 8. Các sản phẩm của học sinh - Phiếu học tập của học KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: * VÒ phÝa gi¸o viªn - Víi bµi gi¶ng kh«ng cã tích hợp vận dụng kiến thức liên môn vào bài giảng giáo viên phải diễn dải nhiều, vấn đáp nhiều. Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 15 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” - Víi bµi gi¶ng cã tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn vào bài giảng giáo viên điều khiển học sinh thảo luận, tự học, tự nghiên cứu và rút ra kết luận. - Bằng thực tế giảng dạy tôi đã làm biện pháp so sánh giữa bµi gi¶ng kh«ng cã tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn với bµi gi¶ng cã tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn và sau khi áp dụng các giải pháp trên tôi nhận thấy học sinh có hứng thú hơn và chủ động tự học, tự nghiên cứu trong các tiết dạy có tích hợp vận dụng kiến thức liên môn. - Víi bµi gi¶ng cã tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn có ưu điểm : + Giáo viên giảng bài chủ động đưa ra kiến thức có liên quan đến bài học học sinh chủ động tự học, tự nghiên cứu vấn đề của bài đặt ra. + Thái độ giảng dạy của giáo viên nhẹ nhàng. + Giáo viên tạo cho học sinh khả năng tư duy. *VÒ phÝa häc sinh - Víi bµi gi¶ng kh«ng cã tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn không khí lớp học nặng nề . Học sinh ít hứng thú học - Víi bµi gi¶ng cã tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn có ưu điểm : + Học sinh hứng thú học bài, say sưa tìm hiểu kiến thức có liên quan đến bài học, tự nghiên cứu vấn đề của bài đặt ra. + Thái độ học tập của học sinh nghiêm túc, chủ động sáng tạo trong giờ học + Học sinh có khả năng tư duy cao - Víi bµi gi¶ng cã tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn không khí lớp học sôi nổi học sinh trao đổi thảo luận và hỏi đáp với nhau. Học sinh hứng thú học , chăm chú học hơn - Häc sinh thÝch thó, say mª häc tËp, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o trong häc tËp vµ kh¾c s©u kiÕn thøc bµi häc. - Häc sinh ®îc ho¹t ®éng nhiÒu h¬n, ®îc t×m tßi, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña m×nh trong c¸c tiÕt häc cã d¹y tÝch hîp vận dụng kiến thức liên môn. Qua đó, cho thấy học sinh có hứng thú hơn trong các tiết học có tích hợp vận dụng kiến thức liên môn .Các em biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tế ở gia đình và ở địa phương. BẢNG THỐNG KÊ CÁC LỚP Đà DẠY TRONG NĂM HỌC : 2013 – 2014. Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 16 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” Thái độ học tập của học sinh trong các tiết dạy có tích hợp vận dụng kiến thức liên môn Lớp Sĩ số Hứng thú Không hứng thú Số lượng % Số lượng % 12A 43 39 90,7% 04 9,3% 12M 34 30 88,2% 04 11.8% Tổng 77 69 89,6% 08 10,4% Thái độ học tập của học sinh trong các tiết dạy không có tích hợp vận dụng kiến thức liên môn Lớp 12G Sĩ số 39 Hứng thú Không hứng thú Số lượng % Số lượng % 15 38,5% 24 61,5% MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG VIỆC GIẢNG DẠY TÍCH HỢP VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG BÀI 17 CÔNG NGHỆ LỚP 12 Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 17 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” Mét sè thiÕt bÞ th«ng tin vµ viÔn th«ng Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 18 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 19 Đề tài: “Vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài khái niệm về hệ thống thông tin và viễn thông môn công nghệ lớp 12 nhằm tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh” Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬n – Trêng THPT Nho Quan A 20