Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
I.
LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt
Nam đòi hỏi có những con người mới, có tri thức khoa học, có hiểu biết về
pháp luật, có ý thức tuân thủ pháp luật. Thực tế hiện nay cho thấy, tình hình vi
phạm pháp luật trong xã hội ngày càng tăng nhất là trong lứa tuổi thanh thiếu
niên. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó là tình trạng “mù”
pháp luật, không hiểu biết pháp luật, hoặc hiểu biết pháp luật không đầy đủ,
không đúng từ đó dẫn đến việc có những hành vi vi phạm pháp luật.
Mặt khác, việc mở cửa nền kinh tế cũng có những ảnh hưởng, tác động tiêu
cực đến truyền thống, đạo đức xã hội. Một số nét đẹp trong đạo đức truyền thống
bị phá vỡ, đạo đức xã hội có biểu hiện xuống cấp, ý thức pháp luật trong nhân dân
chưa cao, việc tuân thủ pháp luật chưa được coi trọng. Xã hội càng phát triển, nhu
cầu hiểu biết và vận dụng pháp luật trong các hoạt động kinh tế hay để bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của mỗi cá nhân trong xã hội càng lớn. Do đó, ngoài
việc trang bị các kiến thức văn hoá, khoa học kỹ thuật, việc tuyên truyền phổ
biến, giáo dục Hiến pháp và pháp luật trong nhà trường nhằm trang bị những tri
thức pháp luật cơ bản cho học sinh, giáo dục ý thức tự giác tuân thủ pháp luật cho
các công dân trẻ - chủ nhân tương lai của đất nước là việc làm đúng đắn, cần thiết
và cấp bách đáp ứng đòi hỏi khách quan của sự phát triển của xã hội nhằm nâng
cao dân trí pháp lý và thực hiện chủ trương của Đảng đã đề ra trong các Nghị
quyết hội nghị Trung ương.
Tuyên truyền, giáo dục Hiến pháp và pháp luật trong nhà trường là việc trang
bị cho các em những tri thức pháp luật cần thiết, bồi dưỡng tình cảm và đặc biệt
là xây dựng và hình thành trong các em ý thức pháp luật làm cơ sở cho sự hình
thành hành vi và thói quen phù hợp với chuẩn mực đạo đức, với kỷ cương, nề nếp
xã hội. Thực hiện giáo dục pháp luật trong nhà trường là góp phần đưa pháp luật
1/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
đến với những công dân trẻ tuổi bằng con đường ngắn nhất, nhanh nhất, hiệu quả
nhất, góp phần thực hiện tốt nhất mục tiêu giáo dục toàn diện mà Đảng, Nhà nước
và ngành Giáo dục Đào tạo đã xác định.
Víi sù nghiªm minh cña ph¸p luËt, x· héi ngµy cµng an toµn h¬n, nh÷ng
hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu bÞ xö lÝ. §· cã rÊt nhiÒu ngêi ph¹m téi vì không
thực hiện tốt pháp luật cña nhµ níc khi đứng trước toà ¸n phải hối hận và xin
được hưởng sự khoan hồng. Chúng ta vẫn có nhớ hành vi phạm tội của sát thủ
máu lạnh Lê Văn Luyện, vì muốn có tiền tiêu sài, Lê Văn Luyện đã xuống tay
giết cả một gia đình gồm hai người lớn và một em nhỏ ở Phố Sàn
( Bắc
Giang). Hay sát thủ Nguyễn Hải Dương ở Bình Phước đã cùng đồng bọn ra tay
giết hại cả gia đình (5 người ) nhà bạn gái của mình chỉ để trả thù chuyện tình
cảm cá nhân. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người khi đứng trước vành móng ngựa
vẫn ngây thơ trả lời: “Bị cáo không biết” khi chủ tọa phiên toà đặt câu hỏi: “Bị
cáo có biết làm như vậy là vi phạm pháp luật không?”. Một trong những
nguyên nhân đó là do họ thiếu hiểu biết về pháp luật nên đã sa vào con đường
phạm pháp.
Những câu chuyện kể trªn cho ta thấy pháp luật có vai trò rất quan
trọng trong đời sống con người. Chính vì vậy, giáo dục pháp luật học đường
là vấn đề cấp thiết. Môn học có liên quan mật thiết với pháp luật chính là
môn Giáo dục công dân. Thông qua những bài giảng môn Giáo dục công dân,
thầy cô không chỉ dạy các em trở thành công dân tốt, người có ích cho xã hội,
mà còn trang bị cho học sinh kiến thức để các em không vi phạm pháp luật.
M«n Gi¸o dôc c«ng d©n lµ m«n häc trùc tiÕp gi¸o dôc ®¹o ®øc, t tëng cho häc
sinh trong ®ã cã viÖc gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt. V× thÕ, t«i m¹nh d¹n chän ®Ò
tµi nghiªn cøu “Tích hợp giáo dục pháp luật cho học sinh THCS qua m«n
Gi¸o dôc c«ng d©n” lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh l©u dµi. Qua ®Ò tµi nµy, t«i muèn
gióp c¸c em häc sinh hiểu và tự n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt khi cßn lµ
häc sinh Trung häc c¬ së.
II. Môc ®Ých nghiªn cøu
2/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
ë trêng THCS m«n Gi¸o dôc c«ng d©n cña mçi líp 6, 7, 8, 9 ®Òu gåm 2
phÇn lµ §¹o ®øc vµ Ph¸p luËt, víi thêi lîng t¬ng ®¬ng nhau. Tõ thùc tÕ cña
viÖc gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc c«ng d©n t¹i trêng THCS, t«i nhËn thÊy nhu cÇu
®îc hiÓu biÕt kiÕn thøc ph¸p luËt cña häc sinh ngµy cµng t¨ng. Trªn c¬ së ®ã,
t«i muèn th«ng qua môn học ®Ó n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cho c¸c
em häc sinh. Víi mong muèn, tõ viÖc hiÓu biÕt ph¸p luËt, c¸c em häc sinh sÏ
kh«ng vi ph¹m ph¸p luËt. §ång thêi, häc sinh còng chÝnh lµ nh÷ng tuyªn
truyÒn viªn tÝch cùc tham gia tuyªn truyÒn chñ tr¬ng ®êng lèi cña §¶ng, chÝnh
s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ níc.
III. Kh¸ch thÓ vµ ®èi tîng nghiªn cøu
Là địa bàn dân cư tương đối phức tạp, dân cư chủ yếu là người lao động
ở các tỉnh lẻ đến thuê nhà, ở trọ để làm ăn sinh sống, vất vả với những lo toan
của cuộc sống nên họ ít có điều kiện để quan tâm đến việc học hành của con
em mình. Hơn nữa, tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt cña c¸c bËc cha mÑ häc sinh
cßn nhiÒu h¹n chÕ. B¶n th©n mét sè cha mÑ häc sinh còng lµ ngêi m¾c vµo c¸c
tÖ n¹n x· héi nh: cê b¹c, ma tóy , m¹i d©m...nªn hä còng gÆp ph¶i nhiÒu khã
kh¨n trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc, ph¸p luËt cho con em m×nh. Bªn c¹nh ®ã,
nhiÒu häc sinh vµ phô huynh häc sinh chưa thấy được sự cần thiết phải trang bị
kiến thức pháp luật, quan niÖm m«n häc Gi¸o dôc c«ng d©n lµ bé m«n phô,
kh«ng cÇn thiÕt nªn cßn cã th¸i ®é bµn quang, th¬ ¬ hoÆc chØ häc qua loa ®èi
phã.
§Ó gióp c¸c em häc sinh có kiÕn thøc ph¸p luËt, trong quá trình dạy học
môn Gi¸o dôc c«ng d©ntại trường THCS tôi tuyên truyền phổ biến pháp luật
tới các em học sinh qua phương pháp dạy học tích hợp. Thông qua đề tài
“Tích hợp giáo dục pháp luật cho học sinh THCS qua môn Giáo dục công
dân” tôi muốn trang bị cho các em học sinh kiến thức pháp luật. Tôi mong
muốn rằng, các em học sinh từ chỗ hiểu biết kiến thức pháp luật sẽ nhanh
chóng nhận thức được hành vi của mình và mọi người xung quanh là đúng hay
sai, có vi phạm pháp luật hay không? Từ đó, các em sẽ nghiêm chỉnh chấp
hành pháp luật.
IV. NhiÖm vô nghiªn cøu:
3/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
Lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh cã thÓ lÜnh héi, vËn dông ®îc nh÷ng kiÕn thøc
ph¸p luËt mét c¸ch cã hÖ thèng, bµi b¶n mµ kh«ng bÞ ®¬n ®iÖu, kh« khan,
nhµm ch¸n trong tõng chñ ®Ò. §iÒu ®ã ®ßi hái gi¸o viªn d¹y m«n Gi¸o dôc
c«ng d©n ph¶i biÕt lùa chän kiÕn thøc, ph¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc phï hîp
víi tõng bµi, tõng chñ ®Ò, tõng ®èi tîng häc sinh.
V. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
§Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc gi¸o dôc ph¸p luËt ë trêng THCS theo
ch¬ng tr×nh ®æi míi, d¹y mét tiÕt häc ph¸p luËt cã thÓ sö dông rÊt nhiÒu ®å
dïng (m¸y chiÕu, tranh ¶nh, b¶ng biÓu, phiÕu häc tËp t×nh huèng…) kÕt hîp
víi c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc (ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i, ®ãng vai, th¶o luËn nhãm,
trß ch¬i...). Tuú néi dung tõng bµi mµ gi¸o viªn sö dông cho phï hîp.
Khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi “Tích hợp giáo dục pháp luật cho học
sinh THCS qua m«n Gi¸o dôc c«ng d©n”, t«i ®· sö dông linh ho¹t nhiÒu ph¬ng ph¸p nh:
- §iÒu tra qua phiÕu tr¾c nghiÖm.
- Pháng vÊn häc sinh.
- Quan s¸t häc sinh.
- Thèng kª to¸n häc...
VI. PHẠM VI VÀ GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU:
Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc ph¸p luËt (Häc k× II) cña m«n Gi¸o dôc c«ng d©n
vµ häc sinh khèi 6,7,8,9 trêng Trung häc c¬ së.
Gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt cho häc sinh chÝnh lµ gióp c¸c em cã thªm
nh÷ng hiÓu biÕt vÒ nh÷ng "chuÈn mùc ph¸p luËt" biÕt xö lý c¸c t×nh huèng b¾t
gÆp trong cuéc sèng. Trong khu«n khæ cña ®Ò tµi, t«i kh«ng thÓ nªu cô thÓ néi
dung kiÕn thøc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tõng tiÕt, tõng chñ ®Ò, ë tõng khèi líp
mµ t«i chØ ®a ra b»ng mét bµi häc cô thÓ víi nhiÒu ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c
nhau t¹o lªn sù t¬ng t¸c ho¹t ®éng gi÷a thÇy vµ trß. §ã lµ mét sè kinh nghiÖm
cña t«i ®· rót ra ®îc trong nh÷ng n¨m gi¶ng d¹y Gi¸o dôc c«ng nh©n ë trêng
THCS.
4/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. C¬ së lÝ luËn:
Sù nghiÖp gi¸o dôc cã vÞ trÝ quan träng trong chiÕn lîc x©y dùng con
ngêi, chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc. Héi nghÞ lÇn II Ban chÊp
hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· x¸c ®Þnh : " NhiÖm vô vµ môc tiªu c¬ b¶n
gi¸o dôc lµ x©y dùng con ngêi thiÕt tha g¾n bã víi lÝ tëng ®éc lËp d©n téc vµ
chñ nghÜa x· héi, cã ®¹o ®øc trong s¸ng, cã ý chÝ kiªn cêng vµ b¶o vÖ tæ quèc,
c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc, gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n
ho¸ cña d©n téc; cã n¨ng lùc tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i; ph¸t huy
tiÒm n¨ng cña d©n téc vµ con ngêi ViÖt Nam, cã ý thøc céng ®ång; cã t duy
s¸ng t¹o; cã kÜ n¨ng thùc hµnh giái; cã t¸c phong c«ng nghiÖp; cã tÝnh tæ chøc
vµ kØ luËt; cã søc khoÎ; lµ nh÷ng ngêi kÕ thõa x©y dùng chñ nghÜa x· héi võa
"hång" võa "chuyªn" nh lêi c¨n dÆn cña B¸c Hå".
Bªn c¹nh môc tiªu gi¸o dôc chung th× m«n Gi¸o dôc c«ng d©n trong trêng THCS cßn cã nh÷ng môc tiªu riªng ®ã lµ: trang bÞ kiÕn thøc cho c«ng d©n
trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, t tëng, ®¹o ®øc, ph¸p luËt; h×nh thµnh ý thøc c«ng
d©n; ý thøc quyÒn vµ nghÜa vô, gi¸o dôc tinh thÇn tr¸ch nhiÖm; t×nh c¶m lµnh
m¹nh cña ngêi c«ng d©n; rÌn luyÖn hµnh vi thãi quen, ý thøc t×nh c¶m ®¹o ®øc,
phï hîp víi chuÈn mùc x· héi, rÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc ®· tÝch
luü vµo cuéc sèng hµng ngµy.
Vậy, pháp luật là gì? Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung, có
tính bắt buộc, do nhà nước ban hành, được nhà nước đảm bảo thực hiện bằng
các biện pháp giáo dục, thuyết phục và cưỡng chế. Pháp luật của nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là công cụ điều chỉnh các quan hệ xã hội, thể
hiện ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Ý thức pháp luật là tổng thể những quan điểm, quan niệm, tư tưởng,
hành vi thịnh hành trong xã hội về pháp luật; là thái độ tình cảm, sự đánh giá
của con người đối với pháp luật cũng như đối với hành vi pháp luật của các
5/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
chủ thể trong xã hội. Khi đời sống xã hội biến đổi thì quan điểm của con người
về pháp luật và các hiện tượng pháp lý cũng có sự thay đổi theo.
Gi¸o dôc ph¸p luËt cho c«ng d©n nãi chung vµ cho häc sinh phæ th«ng nãi
riªng lµ mét vÊn ®Ò quan träng cña mäi quèc gia v× ®îc coi lµ mét ph¬ng thøc
®Ó x©y dùng, ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ph¸p lÝ, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng
cña mçi quèc gia. Do đó, nội dung ch¬ng tr×nh thêng xuyªn ®îc cËp nhËt, bæ
sung, ®æi míi theo tiÕn ®é ph¸t triÓn cña x· héi. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, gi¶ng
d¹y còng thêng xuyªn ®îc ®æi míi ngay tõ c¸c tiÕt häc ë c¸c cÊp häc theo ®Æc
thï riªng cña tõng bé m«n vµ néi dung ch¬ng tr×nh; tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña
ngêi häc cũng kh«ng ngõng ®îc ph¸t huy.
Theo ThS. Giảng Viên Ngô Văn Vinh, nghiên cứu của Trung tâm
Nghiên cứu phạm học và điều tra tội phạm, trong vòng 5 năm gần đây, cơ
quan Cảnh sát điều tra các cấp đã phát hiện, khởi tố điều tra mới 35.654 bị can
là trẻ vị thành niên, chiếm khoảng hơn 16% so với tổng số bị can phạm tội
hình sự do Cơ quan Cảnh sát điều tra các cấp khởi tố điều tra.
Bàn về nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tội phạm man rợ ngày càng trẻ
hóa Thạc sỹ, Giảng viên Ngô Văn Vinh phân tích, một phần khá lớn người
chưa thành niên hiện nay phạm tội do sống thiếu tự tu dưỡng, rèn luyện bản
thân; bản lĩnh và ý chí phấn đấu kém. “Có đến trên 80% các em thiếu sự tu
dưỡng, rèn luyện, ham chơi bời, hưởng thụ, nhất là những học sinh cá biệt đua
đòi các thói hư tật xấu, bị bạn bè lôi kéo vào con đường phạm pháp, phạm tội.
Đáng chú ý, trong số đó có đến trên 20% các em ngay từ khi mới cắp sách đến
trường đã có các biểu hiện ương bướng, cãi lại bố mẹ, thầy cô giáo; xấc láo với
người lớn tuổi; thiếu trung thực, gian dối; thích gây gổ đánh nhau. Do vậy, khi
hoàn cảnh gia đình hay trong môi trường học tập của các em phát sinh những
vấn đề không thuận lợi rất dễ làm cho các em bị sa ngã đi vào con đường phạm
pháp, phạm tội” .
Do ®ã cÇn ph¶i h×nh thµnh cho mäi ngêi cã ý thøc chÊp hµnh nghiªm
chØnh "ph¸p luËt" ®Æc biÖt lµ ®èi tîng häc sinh, ngay tõ khi c¸c em cha ph¶i lµ
ngêi tham gia ph¸p luËt thêng xuyªn. V× thÕ, x©y dùng ch¬ng tr×nh gi¸o dôc
ph¸p luËt trong nhµ trêng lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh l©u dµi.
6/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
II. C¬ së thùc tiÔn:
Thùc tiÔn d¹y häc m«n GDCD hiÖn nay trong trêng THCS cßn cã nhiÒu
bÊt cËp.ViÖc d¹y häc cßn mang tÝnh chÊt thô ®éng, cha ph¸t huy tÝnh chñ ®éng,
s¸ng t¹o cña häc sinh. HiÖu qu¶ d¹y vµ häc cha cao, cha ®¸p øng yªu cÇu vµ
nhiÖm vô cña m«n häc. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç c¸c giê häc diÔn ra cßn nÆng vÒ
thuyÕt tr×nh, gi¶ng gi¶i, vÊn ®¸p... ; häc sinh rÊt Ýt häat ®éng, Ýt cã c¬ héi t×m
tßi kh¸m ph¸, thÓ hiÖn m×nh, chñ yÕu lµ nghe gi¶ng mét c¸ch thô ®éng. C¸c
ph¬ng tiÖn d¹y häc còng Ýt ®îc sö dông, t×nh tr¹ng d¹y chay vÉn phæ biÕn.
H×nh thøc tæ chøc d¹y häc cßn nghÌo nµn, chØ bã hÑp trong khu«n khæ lªn líp
®¹i trµ, häc sinh Ýt ®îc tæ chøc häc tËp theo nhãm. C¸c h×nh thøc ho¹t ®éng
ngo¹i kho¸ vµ thùc hµnh cha ®îc coi träng. Nh×n chung c¸c giê häc Gi¸o dôc
c«ng d©n cha g©y ®îc høng thó häc tËp vµ rÌn luyÖn cho häc sinh.
MÆt kh¸c, m«n Gi¸o dôc c«ng d©n víi nh÷ng kiÕn thøc ®¹o ®øc, ph¸p
luËt kh« khan, khã hiÓu, phÇn lín häc sinh cã t©m lÝ ng¹i häc. Do ®ã, vÊn ®Ò
®Æt ra cÇn ph¶i ®æi míi c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó t¹o cho häc sinh sù høng
thó, niÒm say mª, ph¸t huy kh¶ n¨ng t duy, s¸ng t¹o cña m×nh trong qu¸ tr×nh
chiÕm lÜnh tri thøc m«n Gi¸o dôc c«ng d©n ®ång thêi biÕt vËn dông linh ho¹t
nh÷ng kiÕn thøc ®ã xö lÝ c¸c t×nh huèng x¶y ra trong cuéc sèng hµng ngµy.
Lµ mét gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc c«ng d©n, ®îc tiÕp
xóc gÇn gòi víi ®èi tîng häc sinh, hiÓu râ h¬n vÒ kiÕn thøc ph¸p luËt cña c¸c
em. V× vËy, t«i lu«n mong muèn cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc phæ
th«ng, c¬ b¶n vÒ ph¸p luËt. Tõ ®ã, c¸c em cã ý thøc t«n träng ph¸p luËt vµ xö
sù ®óng ph¸p luËt trong c¸c mèi quan hÖ víi gia ®×nh, nhµ trêng vµ x· héi.
Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c gi¸o dôc ph¸p luËt trong nhµ trêng
THCS ®· ®îc thùc hiÖn thêng xuyªn liªn tôc díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau:
sinh ho¹t díi cê, thi tuyªn truyÒn viªn giái, thi t×m hiÓu kiÕn thøc…§Ó thùc
hiÖn tèt viÖc cung cÊp th«ng tin ph¸p luËt cho häc sinh, gi¸o viªn gi¶ng d¹y
m«n Gi¸o dôc c«ng d©n ph¶i x©y dùng c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc, su tÇm t liÖu,
tranh ¶nh, b¨ng h×nh...phï hîp víi néi dung bµi d¹y.
HiÖn nay, viÖc gi¸o dôc ph¸p luËt trong nhµ trêng THCS ®îc tiÕn hµnh
theo hai ph¬ng thøc: gi¸o dôc trong ch¬ng tr×nh chÝnh khãa ( m«n Gi¸o dôc
c«ng d©n) vµ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ngo¹i khãa ( gi¸o dôc ngoµi giê lªn líp,
sinh ho¹t díi cê, tiÕt häc ngo¹i khãa…)
1. Gi¸o dôc ph¸p luËt qua ho¹t ®éng chÝnh khãa:
7/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
M«n Gi¸o dôc c«ng d©n gi÷ vai trß quan träng trong viÖc gi¸o dôc cho
häc sinh ý thøc vµ hµnh vi cña ngêi c«ng d©n, gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn ë c¸c em nh÷ng phÈm chÊt vµ n¨ng lùc cÇn thiÕt cña ngêi c«ng d©n trong
x· héi. Do vËy, m«n häc nµy gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc, ®µo t¹o häc sinh thµnh nh÷ng ngêi lao ®éng míi ®¸p øng
®îc nh÷ng ®ßi hái cña ®Êt níc.
a. VÒ néi dung ch¬ng tr×nh:
M«n Gi¸o dôc c«ng d©n ®îc d¹y ë c¶ bèn khèi líp ( tõ líp 6 ®Õn líp 9)
víi thêi lîng 35 tiÕt/ khèi líp/ n¨m häc. Tæng sè tiÕt cña bèn khèi líp lµ 140
tiÕt, víi hai néi dung chÝnh lµ:
+ C«ng d©n víi ®¹o ®øc: c¸c gi¸ trÞ vµ chuÈn mùc ®¹o ®øc.
+ C«ng d©n víi ph¸p luËt: C¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n; quyÒn
vµ tr¸ch nhiÖm cña nhµ níc.
Trong ®ã, néi dung gi¸o dôc ph¸p luËt kh«ng ®¬n thuÇn lµ c¸c kiÕn thøc
vÒ ph¸p luËt mµ ®¶m b¶o c©n ®èi, hµi hßa gi÷a yªu cÇu trang bÞ kiÕn thøc víi
viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng vµ ph¸t triÓn th¸i ®é tÝch cùc cho häc sinh. Kh«ng nh÷ng
trang bÞ cho häc sinh kiÕn thøc ph¸p luËt phæ th«ng mµ cßn h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn ë häc sinh t×nh c¶m, niÒm tin, nh÷ng hµnh vi vµ thãi quen phï hîp víi
nh÷ng qui ®Þnh ph¸p luËt ®îc häc trong nhµ trêng; ®¶m b¶o cã sù thèng nhÊt
cao gi÷a ý thøc vµ hµnh vi , gi÷a lêi nãi vµ hµnh ®éng.
Néi dung cña gi¸o dôc ph¸p luËt kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®iÒu luËt, bé luËt
kh« cøng mµ ®îc g¾n bã chÆt chÏ víi cuéc sèng thùc tiÔn cña häc sinh, g¾n
liÒn víi c¸c sù kiÖn trong ®êi sèng cña líp häc, nhµ trêng, ®Þa ph¬ng, ®Êt níc.
Ngoµi néi dung thèng nhÊt chung cho c¶ níc, cßn cã phÇn “më” ®Ó d¹y c¸c
vÊn ®Ò ph¸p luËt cÇn quan t©m cña ®Þa ph¬ng.
HiÖn nay, viÖc d¹y häc ph¸p luËt ®· ®îc thùc hiÖn ®ång bé ë häc k× II
cña tÊt c¶ c¸c khèi líp 6,7,8,9 víi c¸c chñ ®Ò vµ néi dung chñ yÕu vÒ quyÒn vµ
nghÜa vô cña c«ng d©n trong c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, phï hîp víi ®Æc
®iÓm nhËn thøc cña häc sinh :
* QuyÒn trÎ em, quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong gia ®×nh. Chñ ®Ò nµy
gåm c¸c néi dung:
+ C«ng íc liªn hîp quèc vÒ quyÒn trÎ em ( Líp 6)
+ QuyÒn ®îc b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc cña trÎ em ( Líp 7)
+ QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong gia ®×nh ( Líp 8)
8/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
+ QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong h«n nh©n ( Líp 9)
* QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n vÒ trËt tù, an ninh x· héi, b¶o vÖ m«i tr êng
vµ tù nhiªn. Chñ ®Ò nµy gåm c¸c néi dung:
+ Thùc hiÖn trËt tù an toµn giao th«ng ( Líp 6)
+ B¶o vÖ m«i trêng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ( Líp 7)
+ Phßng, chèng tÖ n¹n x· héi ( Líp 8)
+ Phßng, chèng nhiÔm HIV/AIDS ( Líp 8)
+ Phßng ngõa tai n¹n vò khÝ ch¸y, næ vµ c¸c chÊt ®éc h¹i ( Líp 8)
* QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n vÒ v¨n hãa, gi¸o dôc, y tÕ. Chñ ®Ò nµy gåm
c¸c néi dung:
+ QuyÒn vµ nnghÜa vô häc tËp ( Líp 6)
+ B¶o vÖ di s¶n v¨n hãa ( Líp 7)
+ QuyÒn së h÷u tµi s¶n vµ nghÜa vô t«n träng tµi s¶n cña ngêi kh¸c (Líp
8)
+NghÜa vô t«n träng tµi s¶n nhµ níc vµ lîi Ých c«ng céng ( Líp 8)
+ QuyÒn tù do kinh doanh vµ nghÜa vô ®ãng thuÕ ( Líp 9)
+ QuyÒn vµ nghÜa vô lao ®éng cña c«ng d©n ( líp 9)
* C¸c quyÒn tù do d©n chñ cña c«ng d©n, bao gåm:
+ QuyÒn ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ tÝnh m¹ng, th©n thÓ, søc kháe, danh dù vµ
nh©n phÈm ( Líp 6)
+ QuyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ chç ë ( Líp 6)
+ QuyÒn ®îc b¶o ®¶m vÒ an toµn, bÝ mËt vÒ th tÝn, ®iÖn tho¹i , ®iÖn tÝn
( Líp 6)
+ QuyÒn tù do tÝn ngìng, t«n gi¸o ( Líp 7)
+ QuyÒn khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n ( Líp 8)
* Nhµ níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam – QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng
d©n trong viÖc qu¶n lÝ nhµ níc, bao gåm c¸c néi dung:
+ C«ng d©n níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ( Líp 6)
+ Nhµ níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ( Líp 7)
+ Bé m¸y nhµ níc cÊp c¬ së ( Líp 7)
9/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
+ HiÕn ph¸p níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ( Líp 8)
+ Ph¸p luËt níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ( Líp 8)
+ Vi ph¹m ph¸p luËt vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ ( Líp 9)
+ QuyÒn tham gia qu¶n lÝ nhµ níc, qu¶n lÝ x· héi cña c«ng d©n ( Líp 9)
+ NghÜa vô b¶o vÖ Tæ quèc ( Líp 9)
b. Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ph¸p luËt:
Tríc ®©y, viÖc gi¸o dôc ph¸p luËt cho häc sinh chñ yÕu truyÒn thô kiÕn
thøc kh« khan, nÆng nÒ, ¸p ®Æt. Cßn hiÖn nay theo ch¬ng tr×nh míi, d¹y häc
ph¸p luËt ph¶i lµ qu¸ tr×nh tæ chøc, híng dÉn cho häc sinh ho¹t ®éng, ph©n
tÝch, khai th¸c c¸c th«ng tin, sù kiÖn, c¸c t×nh huèng thùc tiÔn, c¸c trêng hîp
®iÓn h×nh...®Ó th«ng qua ®ã c¸c em cã thÓ tù ph¸t hiÖn vµ chiÕm lÜnh kiÕn thøc
míi, ph¸t triÓn kÜ n¨ng vµ th¸i ®é tÝch cùc chñ ®éng trong häc tËp. Qua thùc tÕ
gi¶ng d¹y, t«i ®· ¸p dông mét sè ph¬ng ph¸p d¹y häc cho phÇn gi¸o dôc ph¸p
luËt nh sau:
+ Ph©n tÝch c¸c th«ng tin, sù kiÖn, c¸c t×nh huèng, c¸c truyÖn kÓ...cã liªn
quan ®Õn chñ ®Ò bµi häc.
+ Quan s¸t vµ ph©n tÝch tranh ¶nh, b¨ng h×nh...
+ Xö lÝ t×nh huèng.
+ Th¶o luËn, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c ý kiÕn , quan ®iÓm, th¸i ®é, hµnh vi,
viÖc lµm.
+ S¾m vai, diÔn tiÓu phÈm minh häa.
+ Ch¬i trß ch¬i.
+ Thi hïng biÖn, h¸t, móa, s¸ng t¸c th¬, vÏ tranh…
+ Su tÇm tranh ¶nh, b¸o c¸o kÕt qu¶ su tÇm ...
Nãi chung, ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc gi¸o dôc ph¸p luËt còng
phong phó ®a d¹ng nh gi¸o dôc ®¹o ®øc, bao gåm c¶ ph¬ng ph¸p hiÖn ®¹i vµ
ph¬ng ph¸p truyÒn thèng. Mçi ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc gi¸o dôc ph¸p
luËt ®Òu cã mÆt m¹nh vµ h¹n chÕ riªng, v× vËy, kh«ng nªn qu¸ l¹m dông hoÆc
xem nhÑ mét ph¬ng ph¸p nµo. §iÒu quan träng lµ cÇn c¨n cø vµo néi dung,
tÝnh chÊt cña tõng bµi, c¨n cø vµo n¨ng lùc cña häc sinh mµ lùa chän, sö dông
kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc gi¸o dôc ph¸p luËt mét c¸ch hîp
lÝ , cã hiÖu qu¶.
10/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
2. Gi¸o dôc ph¸p luËt qua ho¹t ®éng ngo¹i khãa
Trong ®iÒu kiÖn ®a néi dung gi¸o dôc ph¸p luËt vµo trong ch¬ng tr×nh
gi¸o dôc chÝnh khãa lµ hÕt søc khã kh¨n do ph¶i ®¶m b¶o vÒ ch¬ng tr×nh, thêi
lîng, tr¸nh g©y qu¸ t¶i cho häc sinh th× viÖc gi¸o dôc ph¸p luËt th«ng qua ho¹t
®éng ngo¹i khãa ®· cã hiÖu qu¶. Th«ng qua c¸c tiÕt sinh ho¹t ngo¹i khãa, häc
sinh tiÕp thu c¸c kiÕn thøc ph¸p luËt mét c¸ch tù nhiªn, sinh ®éng, c¸c em ®îc
tham gia díi nhiÒu h×nh thøc: Thi t×m hiÓu vÒ LuËt phßng chèng ma tóy, LuËt
phßng chèng HIV/AIDS, tuyªn truyÒn vÒ luËt giao th«ng, thi s¸ng t¸c tiÓu
phÈm, thi vÏ tranh, thi v¨n nghÖ...Nãi chung, ®©y lµ s©n ch¬i lµnh m¹nh, thu
hót häc sinh tham gia vµ hç trî hiÖu qu¶ cho viÖc tiÕp thu c¸c kiÕn thøc trong
ch¬ng tr×nh chÝnh khãa.
III. Thùc tr¹ng cña ®Ò tµi nghiªn cøu.
1. §Æc diÓm chung cña trêng THCS nơi áp dụng đề tài SKKN .
§Ó x©y dùng néi dung tiÕt häc vµ gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶, ®èi tîng nghiªn
cøu cña chóng t«i lµ c¸c em häc sinh tõ líp 6 ®Õn líp 9. Trêng THCS nơi tôi
công tác n»m trªn ®Þa bµn d©n c t¬ng ®èi phøc t¹p. Cha mÑ häc sinh chñ yÕu lµ
lao ®éng tù do. Tríc ®©y, nghÒ nghiÖp chÝnh cña ngêi d©n n¬i ®©y lµ s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp. KÓ tõ n¨m 1995 nhµ níc cã sù chuyÓn dÞch tõ ®Êt n«ng nghiÖp
sang ®« thÞ hãa th× ®êi sèng kinh tÕ – gi¸o dôc cña nh©n d©n nơi đây ®· cã sù
chuyÓn biÕn tÝch cùc nhng vÉn cßn mang dÊu Ên lµng x·. Cho nªn, c¸c bËc phô
huynh cßn cha quan t©m nhiÒu tíi vÊn ®Ò gi¸o dôc ph¸p luËt cho con em
m×nh. Hä cã rÊt nhiÒu hµnh vi tuú tiÖn vi ph¹m ph¸p luËt nh: gia ®×nh bÊt hoµ,
bè mÑ nghiÖn ngËp, cê b¹c... C¸c em còng bÞ ¶nh hëng bëi ý thøc ®ã. ViÖc
gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt cho häc sinh nãi chung, häc sinh THCS nãi riªng cã
ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng, ®ßi hái ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch bÒn bØ thêng
xuyªn vµ l©u dµi, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o néi dung thiÕt thùc, sinh ®éng.
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y Gi¸o dôc c«ng d©n c¸c khèi líp, t«i lu«n su tÇm
tµi liÖu, tranh ¶nh, s¸ch b¸o, bµi tËp, c©u hái ... liªn quan ®Õn néi dung bµi häc.
T×m hiÓu th«ng tin vÒ tÝnh ph¸p luËt ë ®Þa ph¬ng, nguyªn nh©n vµ hËu qu¶
cña nã.
11/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
N¾m b¾t cñng cè kÞp thêi cho nh÷ng häc sinh cha cã ý thøc ph¸p luËt.
Trao ®æi víi häc sinh c¸c khèi líp ®Ó biÕt thªm th«ng tin vµ c¸c biÖn ph¸p båi
dìng.
Tham gia c¸c líp båi dìng vÒ vÊn ®Ò ph¸p luËt ë trêng THCS, dù c¸c
chuyªn ®Ò trêng b¹n.
Thêng xuyªn theo dâi c¸c ch¬ng tr×nh vÒ ph¸p luËt "Ch¬ng tr×nh bæ trî
kiÕn thøc Gi¸o dôc c«ng d©n trªn VTV2", c¸c chuyªn môc ph¸p luËt trªn mét
sè b¸o, t¹p chÝ nh: "T×m hiÓu ph¸p luËt" "Tuæi trÎ vµ ph¸p luËt", “Ph¸p luËt vµ
cuộc sèng”, "LuËt gia tr¶ lêi" ...
Bªn c¹nh viÖc su tÇm t liÖu th× ®å dïng d¹y häc trong mçi tiÕt häc lµ rÊt
cÇn thiÕt. T«i thêng chuÈn bÞ ®å dïng d¹y häc cho mçi tiÕt d¹y nh sau:
+ Tranh ¶nh, b¨ng h×nh:
+ Nh÷ng c©u hái - ®¸p häc vµ lµm theo ph¸p luËt.
+ Mét sè t×nh huèng ph¸p luËt.
+ M¸y chiÕu, m¸y projecter...
+ GiÊy khæ lín, bót d¹...
2. D¹y- häc ph¸p luËt ë trêng THCS:
Ch¬ng tr×nh míi ®îc x©y dùng theo quan ®iÓm tÝch hîp. C©u tróc ch¬ng
tr×nh theo nguyªn t¾c tÝch hîp ®ång t©m vµ ph¸t triÓn. V× vËy chñ ®Ò ph¸p luËt
®îc bè trÝ häc tÊt c¶ ë c¸c khèi líp (tõ líp 6 ®Õn líp 9). Gåm 5 chñ ®Ò:
* QuyÒn trÎ em vµ quyÒn, nghÜa vô c«ng d©n trong gia ®×nh.
* QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n vÒ trËt tù an toµn x· héi.
* QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n vµ v¨n ho¸ gi¸o dôc vµ kinh tÕ.
* C¸c quyÒn tù do c¬ b¶n cña c«ng d©n.
* Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam - QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng
d©n trong qu¶n lý Nhµ níc.
C¸c chñ ®Ò ®îc bè trÝ theo trËt tù tõ nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt cô thÓ, gÇn
gòi víi cuéc sèng häc sinh ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò kh¸i qu¸t h¬n, ph¶n ¸nh mèi
quan hÖ cña häc sinh víi m«i trêng ngµy cµng lín. Tõng chñ ®Ò cã sù x¾p xÕp,
bè trÝ c¸c néi dung d¹y häc theo nguyªn t¾c ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao, vÒ nhËn
12/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
thøc còng nh nhu cÇu tu dìng rÌn luyÖn, phï hîp víi løa tuæi häc sinh trong
tõng giai ®o¹n. VÒ ph¸p luËt ch¬ng tr×nh bè trÝ häc tõ nh÷ng néi dung thuéc
hiÖn thùc ph¸p luËt ®ang diÔn ra trong cuéc sèng ®Õn nh÷ng néi dung vÒ chÕ ®é
chÝnh trÞ, nÒn ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.
IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH HỢP GIÁO DỤC ph¸p
luËt cho häc sinh ĐÃ TIẾN HÀNH TRONG QUÁ TRÌNH
GIẢNG DẠY MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN:
Giáo dục công dân là môn học trung gian của hai quá trình: Quá trình
dạy học và quá trình giáo dục đạo đức, pháp luật.Chính vì đặc điểm giao
thoa giữa hai quá trình dạy học và giáo dục đạo đức, pháp luật nên khi tổ
chức hoạt động dạy họcGV phải biết kết hợp hai nhóm phương pháp dạy
học và phương pháp giáo dục đạo đức, pháp luật một cách hợp lí.
Đặc điểm giao thoa của môn Giáo dục công dân sẽ chi phối việc lựa
chọn, sử dụng phương pháp dạy học môn GDCD, cũng như giáo dục Hiến
pháp và pháp luật trong môn GDCD. Nên khi dạy học tích hợp giáo dục
pháp luật giáo viên cần lưu ý những điểm sau:
+ Giáo dục Hiến pháp và pháp luật phải gắn với giáo dục đạo đức thông qua
các hoạt động như:
- Thảo luận lớp, thảo luận nhóm.
- Đóng vai, diễn tiểu phẩm.
- Quan sát, phân tích các tranh ảnh, băng hình, tiểu phẩm.
- Xử lí tình huống.
- Điều tra thực tiễn.
- Nhận xét, phân tích, đánh giá các ý kiến, quan điểm, các hành vi, việc
làm, các trường hợp điển hình, các thông tin, sự kiện, các hiện tượng trong đời
sống thực tiễn có liên quan đến nội dung bài học.
- Sưu tầm, tìm hiểu các tranh ảnh, bài báo, các tư liệu có liên quan đến nội
dung bài học và trình bày, giới thiệu sản phẩm sưu tầm được.
13/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
- Xây dựng kế hoạch hành động của học sinh.
- Trải nghiệm và thực hiện các dự án thực tiễn.
- Chơi các trò chơi học tập...
Các hoạt động dạy học phải được giáo viên thiết kế đan xen nhau một cách
hợp lý trong tiết học, để vừa bảo đảm thực hiện được mục tiêu bài học, vừa
gây được hứng thú học tập cho học sinh.
+ Dạy học tích hợp Hiến pháp và pháp luật phải gắn nội dung bài học
với thực tiễn cuộc sống của học sinh. Giáo viên cần sử dụng những ví dụ
thực tế, cụ thể, gần gũi để minh họa cho bài giảng, làm cho bài học trở nên
nhẹ nhàng, dễ hiểu, sống động, hấp dẫn đối với học sinh. Đồng thời giáo
viên cũng cần tổ chức cho học sinh sử dụng kiến thức trong bài học để lí
giải, đánh giá những hiện tượng đúng /sai trong việc thực hiện Hiến pháp và
pháp luật hàng ngày; tổ chức cho học sinh xử lí, tìm cách ứng xử trong các
tình huống pháp luật; thực hành điều tra, tìm hiểu việc thực hiện Hiến pháp
và các quy định pháp luật của người dân ở địa phương cũng như tham gia
các hoạt động tuyên truyền, phổ biến Hiến pháp và pháp luật trong cộng
đồng.
+ Dạy học tích hợp Hiến pháp và pháp luật phải phù hợp với đặc điểm
nhận thức của học sinh.
+ Tránh trường hợp giáo viên đọc chép kiến thức.
+ Lựa chọn néi dung, bµi tËp t×nh huèng ph¸p luËt phù hợp theo tõng ®èi tîng.
+ Dặn dò học sinh chuẩn bị chu đáo nhưng không tốn nhiều thời gian của các
em, tránh ảnh hưởng đến các môn học khác.
Sau đây là một số phương pháp tôi đã sử dụng trong việc dạy học tích
hợp giáo dục pháp luật cho học sinh:
1. Phương pháp t×m t liÖu qua b¸o chÝ :
14/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
Đây là phương pháp giúp học sinh tiếp xúc với báo chí. Thực ra, ngày
thường các em rất ít khi đọc báo, vì thời gian của các em hầu hết dành trọn cho
việc học ở trường, ở nhà, học thêm …Các em thêng hay ®äc c¸c báo như: Mực
tím, Hoa häc trß…nhưng cũng chỉ là số lượng rất ít. Để chuẩn bị bài mới, giáo
viên yêu cầu học sinh sưu tầm tư liệu liên quan đến nội dung bài học thông qua
báo chí. Với phương pháp này, vừa giúp các em có nhiều thông tin từ xã hội,
vừa có dịp so sánh, liên hệ với những nội dung ®îc học.
*Lưu ý : Phương pháp này cũng mang âm hưởng của phương pháp kể chuyện.
Cho nên, khi đọc các em học sinh phải chú ý đến giọng đọc diễn cảm, chú ý
lắng nghe nhiều hơn nhằm tăng hiệu quả giáo dục.
Ví dụ 1: Bài 12 Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình (GDCD 8)
+ Tôi yêu cầu các em chuẩn bị một số bài báo với nội dung như sau:
* Những bài báo về tấm gương thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của «ng
bµ, cha mÑ đối với con ch¸u trong gia đ×nh.
* Bài báo viết về những người con hiếu thảo.
* Bài báo viết về cha mẹ vô trách nhiệm (Lạm dụng sức lao động của
con, hành hạ đánh đập con,…)
* Bài báo viết về những đứa con thiếu trách nhiệm với gia đình, bất hiếu
với ông bà, cha mẹ...
+ Các em đọc, tập hợp thành báo ảnh dán trên khổ giấy A 0, trình bày kết quả
sưu tầm. Trong giờ học, giáo viên cho học sinh trình bày kết quả sưu tầm, nêu
cảm nhận về nội dung bài báo ấn tượng nhất. Qua đó, học sinh có thể trả lời
câu hỏi liên hệ về quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình:
Pháp luật Việt Nam quy định như thế nào về quyền và nghĩa vụ của công
dân trong gia đình?
*Pháp luật quy định:
15/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
- Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ nuôi dạy con thành những công dân tốt, bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con, tôn trọng ý kiến của con, không phân
biệt đối xử giữa các con, không ép con làm những điều sai trái.
- Ông bà có quyền và nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, giáo dục cháu, nuôi
dưỡng cháu chưa thành niên hoặc cháu thành niên bị tàn tật nếu cháu không có
người nuôi dưỡng .
- Con cháu có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, chăm sóc, nuôi dưỡng
cha mẹ ông bà ...Nghiêm cấm con cháu có hành vi ngược đãi, xúc phạm ông
bà, cha mẹ…
Trẻ em còn nhỏ tuổi nhưng phải lao động vất vả
16/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
Cậu bé bán vé số nuôi bà ngoại già yếu
Ví dụ 2 : Trong bài 14 Phòng chống nhiễm HIV/AIDS (GDCD 8)
- Giáo viên cho học sinh sưu tầm những bài báo về nội dung phòng chống
nhiễm HIV/AIDS.
- Học sinh lựa chọn theo chủ đề và đọc trước lớp:
* Những câu chuyện về người nhiễm HIV.
Câu chuyện về chị Hoàng Thị Hằng 27 tuổi nhà ở Phú Thọ, nhiễm bệnh HIV
từ chồng, nhưng vẫn dũng cảm tiếp tục cuộc sống. Chị đã nuôi dạy ba đứa con
khỏe mạnh trước sự kì thị phân biệt đối xử của biết bao người.
* Những câu chuyện về người chăm sóc người nhiễm HIV.
* Những câu chuyện về người kì thị với bệnh nhân HIV.
Giáo viên đặt câu hỏi để học sinh hiểu thêm về căn bệnh nguy hiểm này,
đồng thời tự có biện pháp phòng tránh và đối xử đúng đắn với bệnh nhân HIV
theo quy định của pháp luật. Từ đó, học sinh tiếp thu dễ dàng kiến thức pháp
luật trong bài này, thay vì giáo viên sử dụng phương pháp hỏi đáp để học sinh
tìm ra kiến thức.
Kết quả sưu tầm báo ảnh của học sinh cũng chính là đồ dùng dạy - học
trực quan. Báo ảnh được treo tại lớp để học sinh tiếp tục đọc trong các giờ ra
chơi.
2. Phương pháp giải quyết vấn đề (xử lí tình huống)
Giải quyết vấn đề/ xử lí tình huống là phương pháp dạy học đặc trưng có
nhiều lợi thế của môn Giáo dục công dân. Phương pháp này đặt ra yêu cầu cần
phải xem xét, phân tích những vấn đề/ tình huống cụ thể thường gặp phải trong
cuộc sống, qua đó xác định cách giải quyết, xử lí vấn đề/ tình huống đó sao
cho phù hợp. Đây là phương pháp thường được áp dụng trong dạy học tích hợp
nội dung giáo dục pháp luật ở trung học cơ sở.
17/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
* Mục tiêu của phương pháp
- Giúp học sinh đưa ra cách ứng xử phù hợp với quy định của pháp luật,
phù hợp với nội dung bài học, qua đó củng cố kiến thức đã học và làm quen
với kĩ năng vận dụng liên hệ vào thực tiễn đời sống xã hội.
- Giúp HS làm quen với yêu cầu thể hiện quan điểm của mình trước các
tình huống pháp luật, qua đó góp phần rèn luyện ý thức chấp hành pháp luật,
phù hợp với yêu cầu tích hợp của môn học.
* Cách thực hiện
- Giáo viên nêu tình huống pháp luật trong các lĩnh vực khác nhau, phù
hợp với nội dung bài học, với các biểu hiện hành vi khác nhau để học sinh
phân tích, xử lí theo các bước:
- Xác định, nhận dạng vấn đề/ tình huống.
- Phát hiện vấn đề cần giải quyết.
- Thu thập thông tin có liên quan đến vấn đề/ tình huống cần giải quyết.
- Liệt kê các cách giải quyết.
- Lựa chọn và đưa ra cách giải quyết.
- Giáo viên kết luận, đưa ra cách giải quyết đúng và phù hợp nhất với
nội dung bài học.
* Một số lưu ý về việc sử dụng tình huống:
- Phải phù hợp với nội dung bài học, với địa chỉ tích hợp và với nội
dung giáo dục pháp luật, không được vượt ra ngoài chuẩn kiến thức, kĩ năng.
- Phải phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh.
- Phải gần gũi với đời sống thực tiễn xã hội, với cuộc sống của học sinh.
- Có độ dài vừa phải.
18/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
- Phải chứa đựng mâu thuẫn cần giải quyết, gợi ra cho HS nhiều cách
suy nghĩ và nhiều cách giải quyết khác nhau.
- Các nhóm học sinh có thể cùng nhau giải quyết một vấn đề/ tình huống
hoặc các vấn đề, tình huống khác nhau, tùy theo mục đích của họat động.
Có 3 loại tình huống:
1.Tình huống định hướng cho học sinh nhận xét.
2. Tình huống định hướng cho học sinh đưa ra cách ứng xử.
3. Tình huống cho trước cách ứng xử để học sinh lựa chọn cách ứng xử phù
hợp.
* Ví dụ minh họa:
Khi dạy tích hợp nội dung giáo dục pháp luật Bài 2 “Tự chủ” ở lớp 9,
giáo viên nêu tình huống sau:
Bạn Hùng lớp em là người giao du rộng. Một hôm bạn đến rủ em đến quán
cà phê, bạn ấy “bật mí” cho em: “Đến đấy có nhiều trò chơi hay lắm, nhất là
thấy người sảng khoái cực lạc, “phiêu” lắm khi được uống một viên thuốc
màu hồng, không phải là hêrôin đâu, tớ được dùng rồi mà, đi với tớ bạn sẽ
biết, tiền nong không thành vấn đề”.
Câu hỏi:
1.Trong trường hợp này em sẽ làm gì? Tại sao em lại làm như vậy?
2. Hành vi của em có thể hiện tính tự chủ và phù hợp với pháp luật
không? Vì sao?
3. Phương pháp xem phim tư liệu:
- Đây là đồ dùng dạy học gây hứng thú cho học sinh. Hầu hết, các tiết học
có sử dụng phim tư liệu đều tạo ra hứng thú, tập trung theo dõi của học sinh.
Vì theo các em, phương pháp này giúp các em dễ hiểu bài, thoải mái vµ không
nhàm chán.
19/ 56
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
- Học sinh được xem những đoạn video clip do giáo viên sưu tầm trên
Internet hoặc cắt từ những bộ phim.
Ví dụ: Bài 14: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên (GDCD 7).
Giáo viên cho học sinh xem những đọan clip sau:
* Phim về khai thác rừng bừa bãi (phá rừng).
* Phim về nước thải công nghiệp gây ô nhiễm nặng nề đến môi trường
sống.
* Phim về nông dân sử dụng thuốc trừ sâu vượt qua mức độ cho phép.
* Phim về khí thải từ các khu công nghiệp.
* Phim về tình hình cháy rừng.
* Phim về rác thải sinh hoạt.
Nước thải từ công ty VEDAN.
Hiện tượng lấn sông, biển
Ô nhiễm biển.
Sử dụng phân bón hoá học
20/ 56
- Xem thêm -