Tài liệu Skkn rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1

SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” A. phÇn më ®Çu I. LÝ do chän ®Ò tµi: §Êt níc ta ®ang bíc ®i trªn con ®êng ®æi míi vÒ khoa häc c«ng nghÖ, ®Ó tiÕn kÞp víi c¸c níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, ®Ó v÷ng vµng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, §¶ng - Nhµ níc vµ nh©n d©n ta hÕt søc coi träng vai trß cña Gi¸o dôc- ®µo t¹o. Gi¸o dôc - §µo t¹o ®îc coi lµ quèc s¸ch hµng ®Çu. Nghi quyÕt ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø X tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm cña §¶ng ta: “Ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy nguån lùc con ngêi, lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn x· héi, t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng. Trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, bËc TiÓu häc lµ bËc häc cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn, lµ bËc häc nÒn t¶ng, ®Æt c¬ së ban ®Çu cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch cña con ngêi. Lµ nÒn mãng v÷ng ch¾c cho gi¸o dôc phæ th«ng vµ toµn bé hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n víi môc tiªu c¬ b¶n lµ: Nh»m gi¸o dôc häc sinh h×nh thµnh nh÷ng c¬ së ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn ®óng ®¾n vµ l©u dµi vÒ t×nh c¶m, trÝ tuÖ, thÓ chÊt, thÈm mÜ vµ c¸c kÜ n¨ng c¬ b¶n ®Ó häc sinh tiÕp tôc häc c¸c bËc häc trªn hoÆc ®i vµo cuéc sèng lao ®éng. Môc tiªu ®ã ®îc th«ng qua viÖc d¹y c¸c m«n häc vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cã ®Þnh híng theo yªu cÇu gi¸o dôc. Trong c¸c m«n häc ë tiÓu häc, cïng víi m«n TiÕng ViÖt, m«n To¸n cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng. Bìi v× m«n to¸n ®îc xem nh lµ m«n häc c«ng cô ®Ó häc c¸c m«n kh¸c, ®Ó tiÕp tôc nhËn thøc thÕ giíi xung quanh vµ ®Ó ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong thùc tiÔn. Nã gióp häc sinh ph¸t triÓn t duy logÝc båi dìng vµ ph¸t triÓn nh÷ng thao t¸c trÝ tuÖ cÇn thiÕt ®Ó nhËn thøc thÕ giíi hiÖn thùc nh: Trõu tîng ho¸, kh¸i quat ho¸, ph©n tÝch vµ tæng hîp, so s¸nh, dù ®o¸n, chøng minh vµ b¸c bá,… Nã rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p suy nghÜ, ph¬ng ph¸p luËn, ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã c¨n cø khoa häc. Nã gióp häc sinh ph¸t triÓn trÝ th«ng minh, t duy ®éc lËp, linh ho¹t, s¸ng t¹o,… Môc tiªu cña m«n to¸n ë tiÓu häc lµ h×nh thµnh nh÷ng biÓu tîng to¸n häc ban ®Çu vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng tÝnh to¸n cho häc sinh, t¹o c¬ së ph¸t triÓn t duy vµ ph¬ng ph¸p to¸n häc cho häc sinh sau nµy. MÆt kh¸c, to¸n häc cßn cã tÝnh thùc tiÔn: C¸c kiÕn thøc to¸n häc ®Òu b¾t nguån tõ cuéc sèng. Mçi m« h×nh to¸n häc lµ kh¸i qu¸t tõ c¸c t×nh huèng trong cuéc sèng. D¹y häc to¸n ë tiÓu häc lµ hoµn thiÖn nh÷ng g× vèn cã trong häc sinh, cho häc sinh lµm vµ ghi l¹i Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 1 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” mét c¸ch chÝnh thøc c¸c kiÕn thøc to¸n häc b»ng ng«n ng÷ vµ c¸c kÝ hiÖu to¸n häc. Mçi tiÕt häc lµ dÞp ®Ó häc sinh h×nh thµnh nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng míi, vËn dông viÖc häc to¸n mét c¸ch s¸ng t¹o nhÊt, th«ng minh nhÊt vµo cuéc sèng sau nµy. ChÝnhv× vËy, ngêi gi¸o viªn cÇn biÕt ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, trÝ th«ng minh cña häc sinh th«ng qua giê häc to¸n. §èi víi häc sinh líp 1, t©m lÝ løa tuæi c¸c em cßn rÊt hån nhiªn vµ trong s¸ng. C¸c em rÊt bì ngì khi bíc vµo m«i trêng tiÓu häc, mäi c¸i ®Òu míi l¹. ViÖc tiÕp thu kiÕn thøc bµi häc b¾t ®Çu tõ ®©y. Nhng c¸c em cñng ph¶i häc rÊt nhiÒu m«n, n¾m rÊt nhiÕu kiÕn thøc. §Æc biÖt ®èi víi m«n to¸n, kÓ tõ n¨m häc 20022003 ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi líp1 ®îc triÓn khai ®¹i trµ trong toµn quèc víi khèi lîng kiÕn thøc nhiÒu h¬n, nÆng h¬n so víi ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc tríc ®©y. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ nhÊt lµ phÇn: Häc c¸c sè ®Õn 100 (tríc ®©y chØ ®Õn 10). §èi víi phÐp céng vµ phÐp trõ còng häc céng, trõ (kh«ng nhí) trong ph¹m vi 100, cßn tríc ®©y chØ céng trõ trong ph¹m vi 10. Tríc yªu cÇu ®ã th× ®èi víi gi¸o viªn d¹y líp 1cÇn ph¶i lµm g×, d¹y nh thÕ nµo ®Ó häc sinh cã chÊt lîng. Tríc bµi to¸n kh¸ nan gi¶i nµy, nh÷ng yªu cÇu bøc thiÕt nµy ®· lµm cho t«i tr¨n trë, suy nghÜ, t×m tßi vµ vËn dông vµo thùc tÕ d¹y häc trªn líp nh»m cã bÖn ph¸p gióp viÖc d¹y häc sinh lµm tÝnh céng, trõ (kh«ng nhí) trong ph¹m vi 100 cho häc sinh líp1. ChÝnh v× nh÷ng lÝ do trªn mµ t«i ®· nghiªn cøu ®Ò tµi: “RÌn kü n¨ng lµm tÝnh céng trõ cho häc sinh líp 1”. II. Môc ®Ých nghiªn cøu: §Ò tµi nghiªn cøu nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y vµ bæ sung vèn kinh nghiÖm, vèn hiÓu biÕt cho b¶n th©n. Tõ ®ã gióp cho häc sinh líp1 thùc hiÖn lµm tÝnh céng trõ nhanh h¬n, chÝnh x¸c h¬n, ®¹t hÖu qu¨ häc tËp tèt h¬n. III. NhiÖm vô nghiªn cøu: 1. T×m hiÓu néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y phÐp céng trõ ë to¸n líp1. 2. T×m hiÓu vai trß, ý nghÜa cña viÖc thùc hiÖn phÐp céng, phÐp trõ trong qu¸ tr×nh häc m«n to¸n ë tiÓu häc. 3. T×m hiÓu thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc phÐp céng, trõ cña gi¸o viÖn vµ häc sinh líp1. 4. Nh÷ng kinh nghiÖm tõ d¹y häc vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc khi d¹y phÐp tÝnh céng, trõ cho häc sinh líp1. IV. Ph¹m vi vµ ®èi tîng nghiªn cøu: Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 2 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” - §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu viÖc d¹y häc kü n¨ng lµm tÝnh céng, trõ cho häc sinh líp1. - §èi tîng nghiªn cøu lµ gi¸o viªn vµ häc sinh líp1 trßng TiÓu häc sè1 Sen Thuû. V. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: 1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lÝ luËn: - §äc tµi liÖu vÒ lÝ luËn d¹y häc m«n to¸n, SGK To¸n líp1, SGV To¸n líp1, tËp san, s¸ch b¸o. 2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra, quan s¸t: - Th«ng qua dù giê, trao ®æi pháng vÊn häc sinh vµ gi¸o viªn 3. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm: D¹y thùc nghiÖm to¸n líp1 ®Ó kiÓm chøng tÝnh kh¶ thi vµ nh÷ng ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ trong viÖc rÌn kü n¨ng lµm tÝnh céng, trõ cho häc sinh líp1. B. PhÇn néi dung Ch¬ng I: C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÓn cña ®Ò tµi nghiªn cøu. 1. Môc tiªu m«n to¸n ë tiÓu häc. D¹y häc to¸n ë tiÓu häc lµ sù gi¸o dôc to¸n häc mang l¹i nh÷ng tri thøc to¸n häc s¬ ®¼ng cÇn thiÕt cho cuéc sèng vµ ph¸t triÓn phï hîp víi løa tuæi tiÓu häc, ®ång thêi lµ mét giai ®o¹n c¬ b¶n, mét sù chuÈn bÞ quan träng cho thùc hiÖn qu¸ tr×nh gi¸o dôc to¸n häc tiÕp theo ë phæ th«ng. ë bËc tiÓu häc cÇn kÕt hîp mét c¸ch hîp lÝ, võa søc häc sinh lµm, cho häc sinh lÜnh héi ®îc mét hÖ th«ng kiÕn thøc ®¬n gi¶n, cã thÓ vËn dông ®îc vÒ mÆt thùc tiÔn víi tõng bíc båi dìng vµ rÌn luyuÖn c¸c thao t¸c t duy ph¸t triÓn kh¶ n¨ng suy luËn l« gic, ãc s¸ng t¹o cho häc sinh D¹y häc to¸n ë bËc tiÓu häc nh»m gióp häc sinh: - Cã nh÷ng tri thøc c¬ së ban ®Çu vÒ sè häc, c¸c sè tù nhiªn, c¸c sè thËp ph©n, c¸c ®¹i lîng c¬ b¶n vµ mét sè yÕu tè h×nh häc ®¬n gi¶n. - H×nh thµnh kÜ n¨ng thùc hµnh tÝnh, ®o lêng vµ gi¶i to¸n cã nhiÒu øng dông thiÕt thùc trong ®êi sèng. - Bíc ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc trõu tîng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸, kÝch thÝch trÝ tëng tîng, g©y høng thó häc to¸n, ph¸t triÓn hîp lÝ kh¶ n¨ng suy Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 3 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” luËn vµ biÕt diÔn ®¹t ®óng (b»ng lêi) c¸c suy luËn ®¬n gi¶n, gãp phÇn rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p häc tËp vµ lµm viÖc cã khoa häc cho häc sinh. - D¹y häc to¸n ë tiÓu häc cßn gãp phÇn h×nh thµnh vµ rÌn luyÖn c¸c phÈm chÊt, c¸c ®øc tÝnh cÇn cï, nhÉn n¹i, ý thøc vît khã… V× lÝ do ®ã, m«n to¸n lµ thµnh phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong c¸c m«n v¨n ho¸ phæ th«ng. Cïng víi tri thøc trong nhµ trêng, m«n to¸n cßn cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng to¸n häc nh: kü n¨ng tÝnh to¸n, kü n¨ng vÏ h×nh, kü n¨ng ®äc vµ vÏ biÓu ®å, kü n¨ng dïng nh÷ng c«ng cô to¸n häc, … Nh÷ng kü n¨ng ®ã cÇn thiÕt cho ngêi lao ®éng trong thêi ®¹i míi. 2. Môc tiªu d¹y häc m«n to¸n líp 1. Bíc ®Çu cã mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, ®¬n gi¶n vÒ phÐp ®Õm, vÒ c¸c sè tù nhiªn trong ph¹m vi trong 100 vÒ céng, trõ kh«ng nhí trong ph¹m vi 100, vÒ ®é dµi vµ ®o ®é dµi trong ph¹m vi 20 cm, vÒ tuÇn lÔ vµ ngµy trong tuÇn, vÒ mét sè h×nh h×nh häc (®iÓm, ®o¹n th¼ng, h×nh tam g¸c, h×nh vu«ng, h×nh trßn, vÒ gi¶i to¸n cã lêi v¨n,…) H×nh thµnh vµ rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng thùc hµnh: §äc, viÕt, ®Õm, so s¸nh c¸c sè trong ph¹m vi 100, céng vµ trõ (kh«ng nhí) trong ph¹m vi 100, nhËn biÕt h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn, gi¶i mét sè d¹ng to¸n ®¬n gi¶n, tËp dît so s¸nh, ph©n tÝch tæng hîp trõu tîng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ trong ph¹m vÞ to¸n líp 1 cã nhiÒu quan hÖ víi ®êi sèng thùc tÕ cña häc sinh. Gióp häc sinh ch¨m chØ tù tin, cÈn thËn, ham hiÓu biÕt vµ høng thó trong häc to¸n. 3. Môc tiªu d¹y lµm tÝnh céng, trõ cho häc sinh líp 1. D¹y phÐp céng vµ phÐp trõ ë líp 1 nh»m gióp häc sinh: - Bíc ®Çu cã mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, ®¬n gi¶n, thiÕt thùc vÒ phÐp céng vµ phÐp trõ nh tªn phÐp tÝnh, dÊu phÐp tÝnh, viÕt vµ ®äc phÐp tÝnh, thuéc b¶ng tÝnh, biÕt ý nghÜa ban ®Çu cña phÐp céng vµ phÐp trõ. - Kü n¨ng lµm tÝnh céng, trõ thuéc kü n¨ng quan träng nhÊt trong sè c¸c kü n¨ng c¬ b¶n, cÇn thiÕt cho mäi ngêi lao ®éng. V× vËy viÖc d¹y häc c¸c phÐp tÝnh b¾t ®Çu tõ phÐp céng vµ phÐp trõ ®îc triÓn khai ngay tõ líp1vµ trë thµnh mét trong nh÷ng kiÕn thøc träng t©m cña m«n to¸n líp 1. Thêi lîng d¹y häc phÇn phÐp céng vµ phÐp trõ chiÕm 50% tæng thêi lîng d¹y häc m«n to¸n líp 1. 4. Ph¬ng ph¸p d¹y phÐp céng phÐp trõ To¸n 1. Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 4 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” Khi d¹y phÐp céng, phÐp trõ To¸n1cã thÓ kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p sau: + Ph¬ng ph¸p trùc quan: Ph¬ng ph¸p nµy rÊt cÇn thiÕt bìi v× nhËn thøc cña trÎ 6 tuæi cßn mang tÝnh cô thÓ g¾n liÒn víi h×nh ¶nhvµ hiÖn tîng cô thÓ. Trong khi ®ã kiÕn thøc m«n to¸n cã tÝnh chÊt trõu tîng vµ kh¸i qu¸t cao. PP trùc quan gióp häc sinh cã chç dùa trong ho¹t ®éng t duy bæ sung vèn hiÓu biÕt ®Ó cã thÓ n¾m n¾m ®îc c¸c kiÕn thøc trõu tîng vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy nãi chung. Nhng khi sö dông ®å dïng trùc quan chóng ta kh«ng nªn l¹m dông nhiÒu, dÔ g©y nhµm ch¸n cho häc sinh. + Ph¬ng ph¸p thùc hµnh luyÖn tËp: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông trong c¸c tiÕt bµi míi vµ tiÕt luyÖn tËp. PP nµy cã vai trß tèt trong d¹y häc. Bìi v× do cÊu tróc d¹ng to¸n vµ do ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh líp1 theo kiÓu chãng nhí mau quªn nªn ho¹t ®éng thùc hµnh luyÖn tËp chiÕm 70% tæng sè quü thêi gian. PP nµy ®îc sö dông phæ biÕn trong qóa tr×nh d¹y häc to¸n ë TiÓu häc. + Ph¬ng ph¸p gîi më: Lµ PP mµ gi¸o viªn kh«ng trùc tiÕp ®a ra nh÷ng kiÕn thøc hoµn chØnh mµ sö dông hÖ thèng c©u hái gióp häc sinh lÇnlît tr¶ lêi tõng bíc tiÕn dÇn tíi kÕt luËn cÇn thiÕt, tõ ®ã gióp häc sinh n¾m ®îc kiÕn thøc. PP nµy sö dông c¶ tong tiÕt bµi míi vµ tiÕt luyÖn tËp. Dïng PP nµy phï hîp víi PP häc hiÖn nay, nã gióp cho häc sinh tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, ®éc lËp trong trong häc tËp, gãp phÇn lµm cho kh«ng khÝ häc tËp s«i næi vµ cuèn hót ®îc häc sinh, t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tËp diÔn ®¹t. Do ®ã kÕt qu¶ häc tËp thªm v÷ng ch¾c. Khi sö dông PP nµy gi¸o viªn cÇn x©y dùng hÖ thèng c©u hái gîi më sao cho phï hîp víi mäi ®èi tîng trong líp. C©u hái ph¶i cã néi dung x¸ ®Þnh phï hîp víi môc ®Ých yªu cÇu cña bµi häc. Kh«ng mËp mê hoÆc hiÓu theo nhiÒu c¸ch. Cïng mét néi dung nhng gi¸o viªn cÇn ®Æt ra c©u hái díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Tãm l¹i: C¸c PP d¹y häc trªn nh»m gióp häc sinh ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, ®¶m b¶o tiÕt häc “nhrj nhµng h¬n, tù nhiªn h¬n, chÊt lîng h¬n”. Gi¸o viªn lµ ngêi tæ chøc, híng dÉnh ho¹t ®éng häc cña häc sinh, gióp häc sinh huy®éng vèn hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña b¶n th©n ®Ó tù chiÕm lÜnh tri thøc míi, vËn dông c¸c tri thøc míi dã vµo trong thùc hµnh. PP míi yªu cÇu gi¸o viªn nãi Ýt, gi¶ng Ýt, lµm mÉu Ýt nhng sÏ thêng xuyªn lµm viÖc víi c¸ nh©n häc sinh hoÆc nhãm häc sinh, gi¸oviªn tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp phï hîp theo ®èi tîng häc sinh giái - kh¸ - TB - yÕu. Mäi häc sih ®Òu Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 5 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” ph¶i ho¹t ®éng, ph¶i ®éc lËp suy nghÜ vµ lµm viÖc, mäi häc sinh ®Òu cã c¬ héi ®Ó béc lé kh¶ n¨ng cña m×nh, ®Ó trao ®ái, xö lÝ th«ng tin vµ lùa chon gi¶i ph¸p cho m×nh. 6. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu: a. §èi víi gi¸o viªn: * Gi¸o viªn ®· chuÈn bÞ bµi chu ®¸o: BÊt cø mét gi¸oviªn nµo còng ®· chuÈn bj bµi d¹y chu ®¸o, ®Çy ®ñ mäi ®iÒu kiÖn tèt nhÊt tríc khi d¹y bµi ®ã. Bao gåm: - Gi¸o viªn ®äc kÜ néi dung bµi häc - X¸c ®Þnh môc tiªu cña bµi häc cÇn cung cÊp cho häc sinh nh÷ng g× ? - Lùa chän PP d¹y häc. - ¸p dông h×nh thøc häc tËp nµo ? - Sö dông nh÷ng ®å dïng trùc quan g×? - §a ra c«ng viÖc ®Ó giao cho tõng nhãm ®èi tîng häc sinh. - ¦íc lîng kÕt qu¶ häc sinh n¾m ®îc. VÝ dô: Khi d¹y bµi: “PhÐp céng trong ph¹m vi 8” Gi¸o viªn cÇn ph¶i chuÈn bÞ tèt: - §äc kÜ néi dung cña bµi tríc. - X¸c ®Þnh ®îc môc tiªu bµi häc lµ: Sau bµi häc häc sinh biÕt ®îc c¸c phÐp céng trong ph¹m vi 8, ¸p dông b¶ng céng trong ph¹m vi 8 ®Ó lµm tèt c¸c bµi tËp. - Ph¬ng ph¸p d¹y häc: PP trùc quan, PP gîi më, PP luyÖn tËp thùc hµnh. - ¸p dông h×nh thøc d¹y häc: C¸ nh©n, nhãm, c¶ líp. - §å dïng trùc quan: + Bé ®å dïng d¹y häc to¸n, phiÕu häc tËp , SGK To¸n1, VBT to¸n, phÊn, tranh ¶nh minh ho¹ bµi tËp 4. + M¸y chiÕu ®a n¨ng (nÕu cã). - Giao bµi phï hîp cho tõng ®èi tîng häc sinh lµ: +Häc sinh kh¸ giái: Thuéc b¶ng c«ng trong ph¹m vi 8, lµm tèt bµi tËp 1,2,3,4. + Häc sinh trung b×nh: N¾m ®îc b¶ng céng trong ph¹m vi 8 qua h×nh thøc que tÝnh (trùc quan). Lµm ®îc bµi tËp 1, 2, 3 (cét 1), bµi 4 (viÕt ®îc 1 phÐp tÝnh). - ¦íc lîng hiÖu qu¶ giê d¹y. * D¹y theo ®èi tîng häc sinh trong mçi tiÕt häc: Trong mçi líp häc ®Òu cã nhiÒu ®¬i tîng häc sinh. Ngay tõ b¾t ®Çu n¨m häc míi, gi¸o viªn ph¶i ph©n lo¹i ®îc c¸c nhãm ®èi tîng häc sinh: Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 6 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” - Nhãm häc sinh giái. - Nhãm häc sinh kh¸. - Nhãm häc sinh trung b×nh. - Nhãm häc sinh yÕu. Tõ ®ã, trong mçi tiÕt häc gi¸o viªn cã néi dung vµ biÖn ph¸p d¹y riªng tõng nhãm ®èi tîng häc sinh. + ®èi víi nhãm häc sinh giái: HS ph¶i n¾m ch¾c kÕn thøc ngay t¹i líp. GV cã thªm c©u hái n©ng cao, bµi tËp n©ng cao cho c¸c em. + §èi víi nhãm häc sinh kh¸: yªu cÇu c¸c em ph¶i n¾m kiÕn thøc ngay t¹i líp, vËn dông kiÕn thøc lµm tèt lîng bµi tËp trong bµi. + §èi víi nhãm häc sinhTB: yªu cÇu c¸c em n¾m kiÕn thøc vµ lµm ®îc 2/3 lîng bµi tËp trong bµi. + §èi víi nhãm häc sinh yÕu: Gi¸o viªn cÇn quan t©m nhÊt lµ ®«Ý víi nhãm ®èi tîng nµy, gÇn gòi c¸c em ®Ó dÉn d¾t c¸c em biÕt ®îc kiÕn thøc cña bµi häc, lµm ®îc ½ lîng bµi tËp trong bµi. * Sö dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc häc tËp: Trong d¹y häc to¸n c¸c gi¸o vªn ®· ¸p dông 3 h×nh thøc ho¹t ®éng chñ yÕu ®ã lµ ho¹t ®éng c¸ nh©n, ho¹t ®éng theo nhãm vµ ho¹t ®éng c¶ líp. H×nh thøc ho¹t ®éng c¶ líp chØ vËn dông khi gi¸o viªn gi¶ng mét vÊn ®Ò míi hoÆc mét vÊn ®Ò khã hiÓu cho häc sinh. PhÇn lín c¸c tiÕt d¹y häc to¸n ®Òu sö dông h×nh høc ho¹t ®éng c¸ nh©n (phÇn tiÕt luyÖn tËp), tÊt c¶ häc sih trong líp ®Òu ®îc ho¹t ®éng ®éc lËp, suy nghÜ vµ lµm viÖc díi sù híng dÉn, tæ chøc cña gi¸o viªn, gi¸o viªn theo dâi vµ lµm viÖc ®èi víi tõng ®èi tîng häc sinh. Tõ ®ã c¸c em tù m×nh thÊy ®îc ®iÓm yÕu (chç háng) cña chÝnh m×nh. ®Ó häc sinh kh¸, giái cã c¬ héi béc lé kh¶ n¨ng c¸ nh©n ®Ó trao ®æi, xö lý th«ng tin vµ lùa chän c¸ch thùc hiÖn phÐp tÝnh hay gi¸o viªn cÇn sö dông h×nh thøc d¹y häc theo nhãm. Tuú theo tÝnh chÊt vµ néi dung cña bµi häc, tiÕt häc mµ cã thÓ chia nhãm trong d¹y häc lµm tÝnh céng, trõ nh sau: + Nhãm hçn hîp (cã c¶ häc sinh kh¸ - giái, TB, yÕu). + Nhãm theo tr×nh ®é (Nhãm häc sinh kh¸ - giái ; nhãm häc sinh TB; nhãm häc sinh yÕu) * §a sè gi¸o viªn cã t©m huyÕt trong viÖc d¹y häc m«n to¸n chung vµ phÇn d¹y phÐp tÝnh céng, trõ nãi riªng. mçi gi¸o viªn ®Òu coi träng viÖc ®¶m b¶o chÊt lîng d¹y häc, quan t©m ®Õn tõng ®èi tîng häc sinh. Thêng xuyªn sö dông ®å Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 7 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” dïng d¹y häc trong tiÕt d¹y phÐp céng, phÐp trõ. Bªn c¹nh viÖc lµm tèt ®ã th× vÉn cßn mét sè h¹n chÕ sau: - Khi d¹y phÐp céng, trõ cho häc sinh líp1 gi¸o viªn ®· truyÒn ®¹t tèt néi dung kiÕn thøc ë SGK nhng gi¸o viªn vÉn cßn lóng tóng khi híng dÉn cho häc sinh tõ trùc quan ®Õn kÜ n¨ng thùc hiÖn sè cô thÓ, thêi gian thêng kÐo dµi h¬n v× lÝ do häc sinh tiÕp thu chËm, thao t¸c chËm ®Ó cã kÕt qu¶ nh yªu cÇu cña gi¸o viªn. - Thêng trong qu¸ tr×nh d¹y häc gi¸o viªn míi dõng l¹i chñ yÕu lµ d¹y hoµn thµnh môc tiªu ®Ò ra cña SGK ë tiÕt häc ®ã mµ cha quan t©m ®Õn viÖc x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè, kiÕn thøc liªn quan, cha më réng kiÕn thøc. - MÆc dï gi¸o viªn ®· ¸p dông PP d¹y häc míi: LÊy häc sinh lµm trung t©m, song vÉn cßn ¸p ®Æt, gi¸o viªn cßn lµm thay cho häc sinh sî mÊt thêi gian. * Nguyªn nh©n mµ gi¸o viªn cßn thiÕu sãt ®ã lµ do viÖc Ýt ®Çu t cho nghiªn cøu, cßn lÖ thuéc vµo s¸ch tham kh¶o, chñ quan mµ cha suy nghÜ nhiÒu ®Õn cÊu tróc, néi dung cña bµi häc. Mét sè gi¸o viªn vÉn cßn t tëng trung b×nh chñ nghÜa, tr×nh ®é chuyªn m«n cßn thÊp, cã mét sè gi¸o viªn ¸p dông PP d¹y häc míi cßn lóng tóng, cha tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh, mét sè gi¸o viªn nãi nhiÒu, cã khi cßn lµm thay cho häc sinh (GV lµm mÉu sau ®ã HS lµm theo mÉu). Do ®ã chÊt lîng häc m«n to¸n cßn h¹n chÕ. b. §èi víi häc sinh: §a sè häc sinh líp1 ®Òu tiÕp thu bµi nhanh, vËn dông ®îc kiÕn thøc ®Ó thùc hiÖn phÐp céng vµ phÐp trõ tèt. C¸c em cßn häc thuéc b¶ng céng, trõ trong ph¹m vi 20 tèt. Song vÉn cßn cã mét sè em kÜ thuËt tÝnh vÉn cßn chËm, víi lý do cha thuéc b¶ng céng trõ, nÕu cã nhí th× còng chØ nhí theo kiÓu häc vÑt (muèn tÝnh mét phÐp tÝnh th× ph¶i ®äc tõ ®Çu b¶ng ®Õn cuèi b¶ng míi thùc hiÖn ®îc phÐp tÝnh). VÝ dô: Yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn phÐp tÝnh: 5 + 4 = HS ph¶i ®äc l¹i toµn bé b¶ng céng 5 khi ®ã míi thùc hiÖn phÐp tÝnh trªn. HoÆc mét sè HS khi ®Æt phÐp tÝnh cßn sai nh: 15 + 4 55 * Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i ®ã lµ: - Do GV cha kiÓm tra kÜ tõng häc sinh viÖc häc thuéc b¶ng céng, trõ vµ c¸ch ®Æt tÝnh céng, trõ ®Ó cã biÖn ph¸p gióp ®ì. - Do HS lêi häc, cha chó ý nghe GV gi¶ng bµi. Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 8 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” - Do mét sè HS tiÕp thu bµi cßn chËm. Trªn ®©y lµ thùc tr¹ng cña viÖc d¹y vµ häc phÐp céng, trõ (kh«ng nhí) trong ph¹m vi 100 ë líp1. Ngoµi nh÷ng viÖc lµm tèt cña GV vµ HS ®· phÇn nµo ®a chÊt lîng häc tËp ®¹t kÕt qu¶ cao. Song nÕu nh lµm gi¶m ®îc nh÷ng tån t¹i trªn thi t«i tin r»ng chÊt lîng häc tËp sÏ ®îc n©ng cao h¬n. Ch×nh v× vËy, b¶n th©n t«i ®· t×m tßi mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y häc phÐp céng vµ phÐp trõ (kh«ng nhí) trong p¬h¹m vi 100 ë líp1 nh sau: Ch¬ng II. Mét sè biÖn ph¸p BiÖn ph¸p thø nhÊt: Híng dÉn HS n¾m ®îc b¶n chÊt cña phÐp céng, phÐp trõ. §Ó HS häc to¸n ®îc mét c¸ch th«ng minh, ngêi GV cÇn ph¶i dùa vµo viÖc HS n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc ®îc häc ®Ó gióp HS hiÓu cÆn kÏ b¶n chÊt cña kiÕn thøc ®ã. V× vËy khi d¹y häc to¸n, GV cÇn ph¶i biÕt lùa chän PP, biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó häc sinh n¾m ®îc c¸c kiÕn thøc, b¶n chÊt råi tõ ®ã lµm c¬ së cho viÖc häc c¸c kiÕn thøc tiÕp theo. GV còng cÇn dùa vµo nh÷ng kinh nghiÖm cña HS, nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n mµ HS ®· häc ®Ó tiÕp thu tèt c¸c kiÐn thøc cña bµi sau vµ ®i s©u t×m hiÓu b¶n chÊt, ý nghÜa cña kiÕn thøc ®ã. a. Cho häc sinh biÕt ®îc b¶n chÊt cña phÐp céng lµ thªm vµo, gép vµo. VÝ dô: Khi d¹y phÐp céng trong ph¹m vi 3 GV lÊy vÝ dô: Cã 2 chiÕc « t«, thªm 1 chiÕc « t«. Cã tÊt c¶ 3 chiÕc « t«. Ta cã phÐp tÝnh: 2 + 1 = 3 Hay vÝ dô kh¸c: Cã mét h×nh vu«ng mµu ®á, gép víi 2 h×nh vu«ng mµu xanh, ®îc 3 h×nh vu«ng. Ta cã phÐp tÝnh: 1 + 2 = 3 - 2 gép 1 lµ 3 - 1 gép 2 lµ 3 2+1=3 - 2 thªm 1 lµ 3 - Tõ ®ã HS hiÓu ®îc phÐp céng lµ ghi l¹i kÕt qu¶ cña phÐp thªm, gép hoÆc t¨ng. b. Cho HS biÕt ®îc b¶n chÊt cña phÐp trõ lµ t¸ch ra, bít ®i. VÝ dô: Cã 7 que tÝnh, bít ®i 3 que tÝnh. Cßn l¹i 4 que tÝnh. Ta cã phÐp trõ: 7 - 3 = 4 hoÆc 7 - 4 = 3 Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 9 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” Khi HS hiÓu ®îc b¶n chÊt cña phÐp céng, phÐp trõ th× HS sÏ dÔ dµng thùc hiÖn thao t¸c trªn ®å dïng ®Ó h×nh thµnh kiÕn thøc míi. BiÖn ph¸p thø hai: Híng dÉn HS h×nh thµnh phÐp céng, phÐp trõ. 1. H×nh thµnh phÐp céng, phÐp trõ trong ph¹m vi 10. §Ó d¹y céng, trï trong ph¹m vi 10 GV cÇn lµm tèt c¸c vÊn ®Ò sau: 1.1 D¹y kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ phÐp céng, phÐp trõ tiÕn hµnh trªn c¬ së xÐt hîp cña hai tËp hîp kh«ng giao nhau. XÐt phÇn bï cña mét tËp hîp ®èi víi mét tËp hîp con cña nã qua s¬ ®å ven sau:    3 5 2 3 ng«i sao víi 2 ng«i sao lµ 5 ng«i sao Ta viÕt: 3 + 2 = 5 Ta ®äc: ba céng hai b»ng n¨m PhÐp céng 5  3 2 5 ng«i sao bít 2 ng«i sao cßn 3 ng«i sao. Ta viÕt: 5 - 2 = 3 Ta ®äc: N¨m trõ hai b»ng ba. PhÐp trõ 1.2. D¹y phÐp céng trong b¶ng: a. D¹y phÐp céng trong b¶ng (qua ba bíc sau): + Bíc 1: Cho häc sinh quan s¸t h×nh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa, ®å dïng trùc quan do gi¸o viªn chuÈn bÞ ®Ó tõ ®ã cã mét bµi to¸n theo ®óng néi dung bµi häc. + Bíc 2: Tõ bµi to¸n ®ã yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái ®Ó nªu gi¶i miÖng bµi to¸n ®ã. + Bíc 3: ViÕt thµnh phÐp tÝnh céng vµ ®äc phÐp tÝnh. VÝ dô: Khi d¹y phÐp tÝnh céng trong ph¹m vi 3. - Bíc1: Häc sinh quan s¸t tranh ë s¸ch gi¸o khoa: Cã hai « t« thªm mét « t« n÷a. Hái tÊt c¶ cã mÊy « t« ? - Bíc 2. 2 « t« thªm 1 « t« n÷a lµ mÊy « t« ? Häc sinh tr¶ lêi: 2 « t« thªm 1 « t« ®îc 3 « t« . Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 10 SKCTKT: “Rèn kỹ năng làm tính cộng trừ cho học sinh lớp 1” Gi¸o viªn: 2 thªm 1 b»ng mÊy (2 thªm 1 b»ng 3) - Bíc 3: ViÕt phÐp tÝnh: 2 + 1 = 3. Cho häc sinh ®äc. Lµm t¬ng tù víi c¸c phÐp tÝnh cßn l¹i nhng theo møc ®é kh¸c nhau. b. X©y dùng b¶ng céng: ®îc thùc hiÖn theo 3 bíc sau: - Bíc 1: Híng d©nc häc sinh thao t¸c que tÝnh . - Bíc 2: Thµnh lËp c¸c phÐp tÝnh céng trong b¶ng. - Bíc 3: §äc thuéc b¶ng céng VÝ dô: Víi b¶ng céng trong ph¹m vi 7. + Bíc 1: Híng dÉn häc sinh thao t¸c que tÝnh: LÊy 1 que tÝnh thªm 6 que tÝnh n÷a ®îc 7 que tÝnh; LÊy 2 que tÝnh thªm 5 que tÝnh n÷a ®îc 7 que tÝnh… + Bíc 2: Híng dÉn häc sinh thµnh lËp c¸c phÐp tÝnh céng trong ph¹m vi 7: 1 + 6 = 7; 5 + 2 = 7; 3 + 4 = 7 7 + 0 = 7 6 + 1 = 7; 2 + 5 = 7 4 + 3 = 7 0 + 7 = 7 Ngêi thùc hiªn: Lª §øc HuÊn - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû 11 + Bíc 3: Tæ chøc cho häc sinh ghi nhí b¶ng céng trong ph¹m vi 7 theo c¸c h×nh thøc sau: §äc xu«i, ®äc ngîc, ®äc liÒn c¸c phÐp tÝnh, ®äc theo d·y, che xo¸ phÐp tÝnh (kÕt qu¶, thµnh phÇn), nªu c©u hái viÕt vµo b¶ng con, giÊy nh¸p. 1.3. D¹y phÐp trõ trong b¶ng vµ b¶ng trõ: a. D¹y phÐp trõ trong b¶ng. VÝ dô: Bµi: phÐp trõ trong ph¹m vi 5. + Bíc 1: Cho häc sinh xem tranh vµ nªu bµi to¸n: Trªn cµnh c©y cã 5 qu¶ cam, h¸i ®i hai qu¶. Hái trªn cµnh c©y cßn mÊy qu¶ cam? + Bíc 2: Cho häc sinh t×m hiÓu vµ tr¶ lêi ®îc c©u hái: Cã 5 qu¶ cam, h¸i ®i 2 qu¶. Híng dÉn ®Ó ®i ®Õn thuËt ng÷: h¸i (bít) . + Bíc 3: H×nh thµnh vµ viÕt phÐp tÝnh: 5 - 2 = 3 (t¬ng tù víi c¸c phÐp tÝnh kh¸c nhng møc ®é gi¶m dÇn, gän nhÑ ®Ó ®¶m b¶o kÕt qu¶) b. X©y dùng b¶ng trõ: §îc thùc hiÖn theo 3 giai ®o¹n sau ®©y: VÝ dô: Víi b¶ng trõ trong ph¹m vi 7. Giai ®o¹n1: Híng dÉn häc sinh thµnh lËp c«ng thøc: 7 - 1 = 6 ; 7 - 6 = 1 + Bíc1: Cho häc sinh quan s¸t tranh vµ nªu bµi to¸n. TÊt c¶ cã 7 tam gi¸c 1 tam gi¸c t« mµu ®en. Hái cã mÊy tam gi¸c kh«ng t« mµu? + Bíc 2: Híng dÉn häc sinh tr¶ lêi 7 tam gi¸c bít 1 tam gi¸c cßn 6 tam gi¸c. 7 bít 1 cßn 6 vµ tõ ®ã häc sinh viÕt ®îc kÕt qu¶: 7 - 1 = 6 + Bíc 3: T¬ng tù ®Ó häc sinh viÕt ®îc: 7 - 6 = 1 Sau ®ã häc sinh ®äc 2 c«ng thøc: 7 - 1 = 6 ; 7 - 6 = 1 Giai ®o¹n 2: Híng dÉn häc sinh thµnh lËp c¸c c«ng thøc cßn l¹i: 7 - 2 ; 7 - 5; 7 - 3; 7 - 4. PhÇn nµy t¬ng tù nh phÇn a, nhng bá qua phÇn bµi to¸nvµ dùa vµo tranh ®Ó nªu phÐp tÝnh, thËm chÝ ë c¸c phÐp tÝnh cã lªn quan cho häc sinh tù nªu. Giai ®o¹n 3: Tæ chøc cho häpc sinh ghi nhí th«ng qua c¸c h×nh thøc sau: §äc thuéc (nh×n b¶ng), che thµnh phÇn, kÕt qu¶ ®Ó häc sinh ®äc. Nªu c©u hái tr¶ lêi (®äc to,nhá, ®äc xu«i, ngîc, ®äc kh«ng theo thø tù, viÕt vµo b¶ng con,… 1.4. Trong qu¸ tr×nh d¹y phÐp céng, trõ, b¶ng céng, trõ trong ph¹m vi 10: Gi¸o viªn cÇn thùc hiÖn tèt cã hiÖu qu¶ quy tr×nh ®èi víi tinh thÇn lµ häc sinh tù kh¸m ph¸ nªu lªn nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh qua viÖc tæ chøc cña gi¸o viªn. MÆt kh¸c còng cÇn lu ý r»ng ®ã lµ nh÷ng bíc c¬ b¶n, nhng tuú theo ®èi tîng häc sinh, kh¶ n¨ng tiÕp thu mµ c¸c bíc cã thÓ cô thÓ h¬n hoÆc kh¸i qu¸t h¬n. Ngoµi c¸c phÐp tÝnh ®¬n gi¶n cã 2 sè, cã mét dÊu phÐp tÝnh còng cÇn thùc hiÖn c¸c tÝnh cã trªn mét dÊu phÐp tÝnh nh»m cñng cè, n©ng cao h¬n cho häc sinh nh»m gãp phÇn vµo viÖc nhí l©u, vËn dông tèt phÇn sau: VÝ dô: 7 - 4 - 2 = 2 +1+3= 9-5-4= 4+3+2= - Kh«ng chØ thÕ, muèn cñng cè gióp häc sinh nhí vµ n¾m b¶ng céng, trõ trong ph¹m vi 10, gi¸o viªn cÇn lu ý ®Õn c¸c lo¹i phÐp tÝnh cã mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a phÐp céng víi phÐp céng, gi÷a phÐp trõ víi phÐp trõ. VÝ dô: 5 + 1 = 6 th× 6 - 1 = 5 1 + 5 = 6 th× 6 - 5 = 1 1.5. Ph¸t huy cã hiÖu qu¶ viÖc d¹y häc c¸c tiÕt luyÖn tËp, luyÖn tËp chung vµ tËp trung vµo kü n¨ng viÕt, tÝnh to¸n mµ giai ®o¹n ®Çu chó träng tÝnh nhÈm( nh×n phÐp tÝnh nªu kÕt qu¶). 2. H×nh thµnh phÐp céng, trõ trong ph¹m vi 100: PhÐp céng, trõ trong ph¹m vi 10 lµ c¬ së quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng vµ kÕt qu¶ viÖc thùc hiÖn céng, trõ kh«ng nhí trong ph¹m vi 100. Bìi v× thùc chÊt cña phÐp céng , trõ (kh«ng nhí) trong ph¹m vi 100 lµ kÕt hîp c¸c thao t¸c, c¸c bíc cña giai ®o¹n ®Çu phÐp céng, trõ trong ph¹m vi 10. VÝ dô: + 25 56 31 24 ë hai phÐp tÝnh trªn th× viÖc ®Æt tÝnh, tÝnh kÕt qu¶ lµ kiÕn thøc häc ë céng, trõ trong ph¹m vi 10. NÕu häc sinh kh«ng n¾m ®îc : 5 + 1; 2 + 3 th× kh«ng thÓ cã kÕt qu¶ : 25+ 31 = 56. Hay lµ nÕu häc sinh kh«ng tÝnh ®îc: 6 - 4 = 2; 5 - 2 = 3 th× kh«ng cã kÕt qu¶ : 56 - 24 = 32. ë líp1 néi dung nµy bao gåm pÐp céng, trõ c¸c sè trßn chôc d¹ng: “20 + 30: 50 - 20” vµ c¸c phÐp céng, trõ c¸c sè cã 2 ch÷ sè d¹ng: “35 + 24; 35 + 20; 35 + 2; 57 - 23; 65 - 30; 36 - 4”. §Ó d¹y c¸c phep toµn trªn, gi¸o viªn cÇn tiÕn hµnh qua 4 bíc: + Bíc 1: Híng dÉn häc sinh thao t¸c trªn que tÝnh. HS lÊy sè que tÝnh theo yªu cÇu phÐp tÝnh (thµnh phÇn thø nhÊt) sè que tÝnh ®îc bã thµnh tõng chôc mét vµ sè que tÝnh rêi. Sau ®ã lÊy tiÕp sè que tÝnh ë thµnh phÇn thø 2, còng t¬ng tù nh trªn. Nªu vÊn ®Ò cã sè que tÝnh ë thµnh phÇn mét vµ thµnh phÇn hai. Hái tÊt c¶ bao nhiªu que tÝnh (phÐp céng); cßn l¹i mÊy que tÝnh (phÐp trõ) tõ ®ã h×nh thµnh phÐp tÝnh. + Bíc2: Híng dÉn kü thuËt tÝnh (céng hoÆc trõ). §Ó lµm tÝnh d¹ng trªn, ta ®Æt tÝnh (Lu ý viÖc híng dÉn ®Æt tÝnh trªn c¬ së viÖc ®Æt tÝnh ®· häc trong b¶ng, chØ lu ý kü ë ®©y lµ sè cã hai ch÷ sè). Híng dÉn häc sinh cô thÓ phÐp tÝnh trªn. + Bíc 3: HS tù nªu c¸c phÐp tÝnh d¹ng cßn l¹i trªn c¬ së ®îc thùc hiÖn phÐp tÝnh d¹ng võa híng dÉn. + Bíc 4: LuyÖn tËp Häc sinh gi¶i c¸c bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa. Tãm l¹i qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn, b¶n th©n thÊy r»ng ®Ó häc sinh ®¹t kÕt qu¶ caovÒ phÐp céng, trõ trong ph¹m vi 100 (kh«ng nhí). §iÒu ®Çu tiªn lµ ph¶i d¹y häc tèt phÇn céng trõ trong b¶ng v× nã lµ c¬ së quan träng nhÊt lµm tiÒn ®Ò cho viÖc céng, trõ trong ph¹m vi 100 (kh«ng nhí) vµ c¸c kiÕn thøc liªn quan nh ®· tr×nh bµy. Cßn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y phÇn céng, trõ trong ph¹m vi 100 (kh«ng nhí) ngoµi viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ quy tr×nh th× viÖc quan träng ë ®©y lµ gi¸o viªn cÇn vËn dông tèt c¸c kü n¨ng, kiÕn thøc ®· ®îc häc ë phÐp céng, trõ trong ph¹m vi 10, v× nã lµ c¬ së võa ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vÒ thêi giancho gi¸o viªn d¹y luyÖn tËp, cñng cè l¹i kh«ng ph¶i lµ d¹y l¹i. BiÖn ph¸p thø 3: Híng dÉn häc sinh c¸ch ®Æt tÝnh. Thùc hiÖn ®îc phÐp tÝnh céc, trõ cã kÕt qu¶ ®óng th× viÖc ®Æt tÝnh ®óng lµ mét viÖc lµm hÕt søc quan träng. V× vËy gi¸o viªn cÇn híng dÉn kü cho häc sinh c¸ch ®Æt tÝnh mét c¸ch thuÇn thôc b»ng c¸ch: Gi¸o viªn lµm mÉu phÐp tÝnh cho häc sinh quan s¸t, sau ®ã gi¸o viªn cïng häc sinh rót ra quy t¾c ®Æt tinh: ViÕt sè thø nhÊt ë hµng trªn, viÕt sè thø hai ë hµng díi sao cho c¸c hµng th¼ng cét víi nhau, dÊu céng (trõ) ®Æt bªn tr¸i vµ ë gi÷a hai sè, ViÕt dÊu g¹ch ngang thay cho dÊu b»ng vµ díi sè thø hai, viÕt kÕt qu¶ ë díi hai sè sao cho hµng ®¬n vÞ th¼ng hµng ®¬n vÞ, hµng chôc th¼ng hµng chôc. -Häc sinh ®äc thuéc quy t¾c ®ã ®Ó thùc hiÖn céng trõ VÝ dô: §Æt tÝnh råi tÝnh: 24 + 53 ViÕt sè 24 ë hµng trªn, sè 53 ë hµng díi sao cho c¸c hµng ®¬n vÞ th¶ng hµng ®¬n vÞ, hµng chôc th¼ng hµng chôc, viÕt dÊu céng ë bªn tr¸i vµ ë gi÷a hai sè, viÕt dÊu g¹ch ngang thay cho dÊu b»ng vµ ë díi sè thø hai, viÕt kÕt qu¶ ë díi hai sè sao cho hµng ®¬n vÞ th¨ng hµng ®¬n vÞ, hµng chôc th¼ng hµng chôc. 24 + 53 77 BiÖn ph¸p thø t: Híng dÉn häc sinh thùc hiÖn tÝnh. C¸i quan träng nhÊt cña bÊt kú bµi to¸n nµo, phÐp tÝnh nµo còng lµ kÕt qu¶ lµm ®îc. VËy lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh tÝnh céng trõ cã kÕt qu¶ ®óng? Gi¸o viªn cÇn ph¶i híng dÉn kü cho häc sinh c¸ch thùc hiÖn tÝnhkÕt qu¶ b»ng c¸ch: - Yªu cÇu häc sinh cÇn ph¶i häc häc thuéc b¶ng céng, b¶ng trõ. Cã thuéc b¶ng céng, b¶ng trõ míi thùc hiÖn phÐp tÝnh ®ã ®óng. - Häc sinh thùc hiÖn céng trõ tõ hµng ®¬n vÞ ®Õn hµng chôc. ViÕt kÕt qu¶ xong cÇn kiÓm tra l¹i b»ng c¸ch nhÈm tÝnh thªm mét lÇn n÷a. VÝ dô: TÝnh: 68 + 15 53 Häc sinh muèn thùc hiÖn tÝnh ®óng kÕt qu¶ ®ã th× häc cÇn ph¶i thuéc b¶ng céng, trõ trong ph¹m vi8,6. §ång thêi häc suinh cÇn ph¶i biÕt thùc hiÖn trõ ë hµng ®¬n vÞ tríc, thùc hiÖn trõ ë hµng chôc sau. Sau khi viÕt kÕt qu¶ b»ng 53 xong th× häc sinh cÇn tÝnh nhÈm l¹i phÐp tÝnh 68 + 15 = 53. - Khi d¹y c¸c sè trßn chôc , giaãi viªn gîi ý cho häc sinh n¾m ch¾c cÊu t¹o sè råi tõ häc sinh suy nghÜ t×m ra nÐt ®Æc biÖt cña c¸c sè trßn chôc lµ hµng ®¬n vÞ lu«n b»ng 0. Tõ nhËn biÕt c¬ b¶n nµy häc sinh sÏ ¸p dông vµo viÖc thùc hiÖn phÐp céng, trõ c¸c sè trßn chuÞc mét c¸ch thuËn lîi h¬n. 30 + 50 = 80 80 - 30 = 50 V× hµng ®¬n vÞ lu«n b»ng 0 nªn häc sinh chØ cÇn nhÈm hoÆc tÝnh hµng chôc th× sÏ ra kÕt qu¶ cña phÐp tÝnh. VÝ dô: Khi d¹y häc sinh c¸c d¹ng: 14 17 17 + 3 3 7 Gi¸o viªn cÇn d¹y cho häc sinh hiÓu ®Ó t×m ra ®iÓm c¬ b¶n cña ba d¹ng tÝnh lµ sè cã 1 ch÷ sè cã hµng chôc b»ng 0. Do ®ã khi thùc hiÖn phÐp tÝnh ë hµng chôc c¸c em cÇn vËn dông kiÕn thøc to¸n ®· häc ë bµi (sè 0 trong phÐp céng vµ phÐp trõ) ®Ó gi¶i bµi nhanh vµ ®óng. BiÞen ph¸p thø 5: Híng dÉn häc sinh häc thuéc b¶ng céng, b¶ng trõ. Muèn häc sinh thùc hiÖn céng, trõ ®óng kÕt qña th× hÞc sinh ph¶i thuéc b¶ng céng vµ b¶ng trõ trong ph¹m vi 10. VËy lµm thÕ nµo ®Ó tÊt c¶ häc sinh trong líp ®Òu thuéc c¸c b¶ng céng vµ b¶ng trõ trong ph¹m vi 10. Gi¸o viªn cÇn ¸p dông bµng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: A, §äc thuéc ngay sau khi h×nh thµnh b¶ng céng, b¶ng trõ. B, Thi ®ua gi÷a c¸c cÆp víi nhau, xem cÆp nµo thuéc nhanh. Tõ ®ã hai b¹n trong bµn sÏ hç trî nhau vµ kiÓm tra lÉn nhau ®Ó cïng nhau häc thuéc b¶ng c«ng, b¶ng trõ. C, Yªu cÇu häc sinh vÒ nhµ häc thuéc ®Ó tiÕt sau sÏ kiÓm tra . D, Sau nhiÒu tiÕt häc vÒ b¶ng céng, b¶ng trõ, gi¸o viªn tæ chøc trß ch¬i “x× ®iÖn” ®éc thuéc b¶ng céng, b¶ng trõ. NÕu ®äc kh«ng thuéc sÏ bÞ ph¹t. *Víi c¸c h×nh thøc ®a ra nh thÕ th× ¾t r»ng tÊt c¶ häc sinh trong líp ®Òu thuéc b¶ng céng vµ b¶ng trõ ®Ó thùc hiÖn phÐp tÝnh nhanh vµ chÝnh x¸c. BiÖn ph¸p thø s¸u: KÕt hîp kiÓn tra bµi cò khi d¹y bµi míi. Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y hiÖn nay cã rÊt nhiÒu tiÕt hÞc nãi chung vµ tiÕt häc To¸n nãi riªng kh«ng Ýt gi¸o viªn cha thùc sù coi träng viÖc kiÓm tra bµi cò. Cã nh÷ng gi¸o viªn ®· “s¸t nhËp” hoÆc “®an xen” kh©u kiÓm tra bµi cò víi bíc h×nh thµnh kiÕn thøc míi ®Ó cã sù ®æi míi, s¸ng t¹o. Song lµm nh thÕ sÏ khiÕn cho kh©u kiÓm tra bµi cò trë thµnh h×nh thøc kh«ng râ môc ®Ých nªn ®Ó viÖc kiÓm tra bµi cò cã chÊt lîng, hiÖu qu¶ gãp phÇn gióp häc sinh «n luyÖn kiÕn thøc ®· hcä ®Ó lµm c¬ së cho viÖc tiÕp thu kiÕn thøc míi lµ mét viÑc hÕt søc cÇn thiÕt. ChÝnh vµ vËy, ë kh©u so¹n bµi cÇn t«i x¸c ®Þnh râ ba vÊn ®Ò lµ: - KiÓm tra bµi cò ®Ó lµm g×? - KiÓm tra c¸i g×? - KiÓm tra nh thÕ nµo? §Ó tr¶ lêi 3 c©u hái trªn, t«i lu«n x¸c ®Þng yªu cÇu cÇn kiÓm tra tõ cuèi tiÕt häc tríc ®Ó ®Þnh h×nh híng dÉn häc sinh häc ë nhµ vµ cã sù chuÈn bÞ tèt cho tiÕt häc sau cña c¶ thÇy vµ trß. V× thÕ viÖc kiÓm tra sÏ cã t¸c dông ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c sù tiÕp thu cña häc sinh vµ gióp häc sinh vËn dông tèt kiÕn thøc cò vµo viÖc häc kiÕn thøc míi. Khi thùc hiÖn viÖc, kiÓm tra t«i lu«n b¸m s¸t ®Æc trng m«n häc, ®èi tîng häc sinh ®Ó tËn dông tèi ®a kho¶ng thêi gian cho phÐp, ph¬ng tiÖn d¹y häc ®å dïng häc tËp cña häc sinh sö dông vµ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña c¸c ph¬ng tiÖn Êy ®Ó t¹o ra c¸c h×nh thøc thøc kiÓn tra ®a d¹ng vµ phong phó mµ kh«ng cÇu k× tèn kÐm . VÝ dô: Khi d¹y bµi phÐp céng trong ph¹m vi 100 “céng kh«ng nhí” . Gäi nhiÒu häc sinh lªn c¸c b¶ng céng trong ph¹m vi 10. Mét häc sinh thùc hiÖn phÐp tÝnh + 30 20 50 PhÇn kiÓm tra bµi cò t«i x¸c ®Þnh râ yªu cÇu cÇn kiÓm tra c¸c kiÕn thøc ®· häc cña häc sinh, ®ã lµ: - kÜ n¨ng céng c¸c sè trßn chôc. - KÜ n¨ng lµm tÝnh céng víi sè 0. - KÜ n¨ng dÆt tÝnh vµ tÝnh theo cét däc. Víi thêi gian cho phÐp c¸c ph¬ng tiÖn ®å dïng cã s¼n vµ viÖc x¸c ®Þnh râ yªu cÇu cña viÖc kiÓm tra t«i thÊy ngoµi viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c c¸c kiÕn thøc ®a häc cña häc sinh nã cßn lµ c¬ së thuËn lîi cho viÖc tiÕp thu bµi míi. 3. KÕt qu¶ thùc hiÖn: Tõ c¸c biÖn ph¸p d¹y häc t«i ®· nªu trªn, t«i ®· ¸p dông vµo d¹y häc Sau khi thùc hiÖn t«I tæ chøc kiÓm tra t¹i líp 1C - Trêng tiÓu häc sè 1 Sen Thuû SÜ sè: 20 em Mét líp ®èi chøng do gi¸o viªn cïng trêng d¹y t¹i líp 1A SÜ sè: 20 em Sau khi tæ chøc thùc hiÖn t«i ®· tæ chøc kiÓm tra häc sinh b»ng phiÕu kiÓm tra Bµi kiÓm tra C©u1: §iÒn sè 1 + 2 = …. 1 + 1 = ….. 3 = … + …. 2 + 3 = …. 4 = … + …. C©u 2: ViÕt sè thÝch hîp vµo chç chÊm. + 3 + 1 +2 + 3 2 1 2 2 4 4 3 5 C©u 3: TÝnh: 1 + 2 + 1 = 3 + 1 + 1 = 1 + 1 + 1 = 1 + 2 + 2 = 4 = ….+ ….. + 2 3 5 + 1 1 2 2 + 1 + 2 = 1 + 3 + 1 = C©u 4: ViÕt phÐp tÝnh thÝch hîp:      Vµ KÕt qu¶ kiÓm tra Líp 1C (cã tæ chøc híng dÉn) Díi 5 5 6 Sè häc sinh 0 0 2 Tû lÖ o 0 10% Líp 1C (Kh«ng tæ chøc híng dÉn) Thang ®iÓm 7 8 2 3 10% 15% 9 5 25% Thang ®iÓm 7 8 10 8 40% Díi 5 5 6 9 10 Sè häc 0 4 4 4 4 2 2 sinh Tû lÖ o 20% 20% 20% 20% 10% 10% Nh vËy , Tõ ph¬ng ph¸p trªn cho thÊy r»ng ph¬ng ph¸p c¶i tiÕn ë líp 1C chÊt lîng cao h¬n h¼n. §iÒu ®ã chøng tá häc sinh n¾m ®îc c¸c bíc thùc hiÖn céng trõ mét c¸ch c¨n b¶n h¬n. Ch¬ng III: Bµi häc kinh nghiÖm Cho häc sinh biÕt ®îc b¶n chÊt cña phÐp céng lµ thªm vµo, gép vµo. Cho HS biÕt ®îc b¶n chÊt cña phÐp trõ lµ t¸ch ra, bít ®i. X©y dùng b¶ng céng: ®îc thùc hiÖn theo 3 bíc sau: - Bíc 1: Híng d©nc häc sinh thao t¸c que tÝnh . - Bíc 2: Thµnh lËp c¸c phÐp tÝnh céng trong b¶ng. - Bíc 3: §äc thuéc b¶ng céng Trong qu¸ tr×nh d¹y phÐp céng, trõ, b¶ng céng, trõ trong ph¹m vi 10: Gi¸o viªn cÇn thùc hiÖn tèt cã hiÖu qu¶ quy tr×nh ®èi víi tinh thÇn lµ häc sinh tù kh¸m ph¸ nªu lªn nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh qua viÖc tæ chøc cña gi¸o viªn. MÆt kh¸c còng cÇn lu ý r»ng ®ã lµ nh÷ng bíc c¬ b¶n, nhng tuú theo ®èi tîng häc sinh, kh¶ n¨ng tiÕp thu mµ c¸c bíc cã thÓ cô thÓ h¬n hoÆc kh¸i qu¸t h¬n. Ngoµi c¸c phÐp tÝnh ®¬n gi¶n cã 2 sè, cã mét dÊu phÐp tÝnh còng cÇn thùc hiÖn c¸c tÝnh cã trªn mét dÊu phÐp tÝnh nh»m cñng cè, n©ng cao h¬n cho häc sinh nh»m gãp phÇn vµo viÖc nhí l©u, vËn dông tèt phÇn sau: §Ó d¹y c¸c phÐp to¸n trªn, gi¸o viªn cÇn tiÕn hµnh qua 4 bíc: + Bíc 1: Híng dÉn häc sinh thao t¸c trªn que tÝnh. HS lÊy sè que tÝnh theo yªu cÇu phÐp tÝnh (thµnh phÇn thø nhÊt) sè que tÝnh ®îc bã thµnh tõng chôc mét vµ sè que tÝnh rêi. Sau ®ã lÊy tiÕp sè que tÝnh ë thµnh phÇn thø 2, còng t¬ng tù nh trªn. Nªu vÊn ®Ò cã sè que tÝnh ë thµnh phÇn mét vµ thµnh phÇn hai. Hái tÊt c¶ bao nhiªu que tÝnh (phÐp céng); cßn l¹i mÊy que tÝnh (phÐp trõ) tõ ®ã h×nh thµnh phÐp tÝnh. + Bíc2: Híng dÉn kü thuËt tÝnh (céng hoÆc trõ). §Ó lµm tÝnh d¹ng trªn, ta ®Æt tÝnh (Lu ý viÖc híng dÉn ®Æt tÝnh trªn c¬ së viÖc ®Æt tÝnh ®· häc trong b¶ng, chØ lu ý kü ë ®©y lµ sè cã hai ch÷ sè). Híng dÉn häc sinh cô thÓ phÐp tÝnh trªn. + Bíc 3: HS tù nªu c¸c phÐp tÝnh d¹ng cßn l¹i trªn c¬ së ®îc thùc hiÖn phÐp tÝnh d¹ng võa híng dÉn. + Bíc 4: LuyÖn tËp Häc sinh gi¶i c¸c bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa. Tãm l¹i qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn, b¶n th©n thÊy r»ng ®Ó häc sinh ®¹t kÕt qu¶ cao vÒ phÐp céng, trõ trong ph¹m vi 100 (kh«ng nhí). §iÒu ®Çu tiªn lµ ph¶i d¹y häc tèt phÇn céng trõ trong b¶ng v× nã lµ c¬ së quan träng nhÊt lµm tiÒn ®Ò cho viÖc céng, trõ trong ph¹m vi 100 (kh«ng nhí) vµ c¸c kiÕn thøc liªn quan nh ®· tr×nh bµy. Cßn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y phÇn céng, trõ trong ph¹m vi 100 (kh«ng nhí) ngoµi viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ quy tr×nh th× viÖc quan träng ë ®©y lµ gi¸o viªn cÇn vËn dông tèt c¸c kü n¨ng, kiÕn thøc ®· ®îc häc ë phÐp céng, trõ trong ph¹m vi 10, v× nã lµ c¬ së võa ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian cho gi¸o viªn d¹y luyÖn tËp, cñng cè l¹i kh«ng ph¶i lµ d¹y l¹i. Gi¸o viªn cÇn d¹y cho häc sinh hiÓu ®Ó t×m ra ®iÓm c¬ b¶n cña ba d¹ng tÝnh lµ sè cã 1 ch÷ sè cã hµng chôc b»ng 0. Do ®ã khi thùc hiÖn phÐp tÝnh ë hµng chôc c¸c em cÇn vËn dông kiÕn thøc to¸n ®· häc ë bµi (sè 0 trong phÐp céng vµ phÐp trõ) ®Ó gi¶i bµi nhanh vµ ®óng. BiÖn ph¸p thø 5: Híng dÉn häc sinh häc thuéc b¶ng céng, b¶ng trõ. Muèn häc sinh thùc hiÖn céng, trõ ®óng kÕt qña th× häc sinh ph¶i thuéc b¶ng céng vµ b¶ng trõ trong ph¹m vi 10. VËy lµm thÕ nµo ®Ó tÊt c¶ häc sinh trong líp ®Òu thuéc c¸c b¶ng céng vµ b¶ng trõ trong ph¹m vi 10. C. PHÇN KÕT LUËN Qua thùc tÕ d¹y häc m«n to¸n ë trêng tiÓu häc nãi chung vµ líp 1 nãi riªng t«i thÊy r»ng: Ngêi gi¸o viªn ph¶i lu«n t×m tßi, häc hái kinh nghiÖm ®Ó n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô. Híng dÉn HS cã kiÕn thøc, kü n¨ng vÒ phÐp céng vµ phÐp trõ, gióp c¸c em ph¸t triÓn t duy trÝ tuÖ. Qua thùc tÕ ta cßn thÊy vÊn ®Ò d¹y m«n to¸n líp 1 nãi chung vµ phÐp céng, phÐp trõ cho häc sinh líp 1 nãi riªng lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Nã gãp phÇn cho häc sinh h×nh thµnh nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n. Th«ng qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn céng, trõ häc sinh t duy mét c¸ch tÝch cùc linh ho¹t huy ®éng ®îc toµn bé vèn kiÕn thøc cã trong cuéc sèng. Tõ ®ã rÌn luyÖn nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña con ngêi, ®ã lµ ý chÝ vît khã, kh¶ n¨ng ®éc lËp, tÝnh trung thùc, s¸ng t¹o, linh ho¹t. PhÐp tÝnh céng, trõ lµ nÒn mãng ®Çu tiªn cho häc sinh häc tiÕp c¸c líp häc sau, c¸c bËc häc cao h¬n vµ g¾n víi cuéc ®êi con ngêi. Do vËy viÖc d¹y häc phÇn nµy lµ hÕt søc coi träng, kh«ng thÓ day ®èi chiÕu, qua loa. Qua nghiªn có ®Ò tµi nµy, b¶n th©n t«i thÊy cã mét sè vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m nh sau: - §Ó häc sinh líp 1 häc tèt phÐp céng vµ phÐp trõ, gi¸o viªn ph¶i yªu cÇu häc sinh hiÓu ®îc b¶n chÊt cña phÐp céng vµ phÐp trõ, häc thuéc b¶ng céng vµ b¶ng trõ trong ph¹m vi 10, n¾m ch¾c c¸c bíc thùc hiÖn ®Æt tÝnh vµ thùc hiÖn phÐp tÝnh céng, trõ. - Khi h×nh thµnh phÐp céng vµ phÐp trõ häc sinh ph¶i chñ ®éng tham gia díi sù híng dÉn cña gi¸o viªn, häc sinh tù x©y dùng c¸c phÐp tÝnh céng, c¸c phÐp tÝnh trõ nhí vËn dông tèt vµo thùc hµnh. - Häc sinh ph¶i ®îc thùc hµnh nhiÒu trªn c¸c bµi tËp - Gi¸o viªn kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu©n thñ theo c¸ch d¹y cña s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch híng dÉn mµ cã sù suy nghÜ t×m tßi, s¸ng t¹o trong d¹y häc