Tài liệu Skkn một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả giờ chơi hoạt động ở các góc cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi ở trường mầm non vĩnh thành, huyện vĩnh lộc, tỉnh thanh hóa

1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài: Giáo dục Mầm Non là khâu đầu tiên trong hệ thống Giáo dục Quốc dân, là chiếc nôi thuận lợi nhất, tạo tiền đề cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người. Trẻ em ở lứa tuổi mầm non khi đến trường được tham gia vào rất nhiều các hoạt động như ăn, ngủ, vận động, vui chơi, học tập trong đó vui chơi được xem như là hoạt động chủ đạo của trẻ ở lứa tuổi mầm non. Sở dĩ nó là hoạt động chủ đạo vì việc học của trẻ mẫu giáo là thông qua hoạt động bắt chước và quan sát người khác, biến các hành vi quan sát được thành của mình và tái tạo lại các hành vi đó. Trò chơi là hoạt động chủ đạo vì nó tạo ra những nét tâm lý đặc trưng cho trẻ mẫu giáo mà nổi bật hơn hết là hình tượng và tính dễ cảm xúc. Tổ chức trò chơi chính là tổ chức cuộc sống của trẻ. Trò chơi là phương tiện để trẻ học làm người. A.X macarenco đã viết “Trò chơi có ý nghĩa rất quan trọng đối với trẻ, ý nghĩa này cũng chẳng khác gì ý nghĩa của sự hoạt động, sự làm việc và sự phục vụ đối với người lớn. Đứa trẻ thể hiện như thế nào trong trò chơi thì sau này trong phần lớn trường hợp nó cũng thể hiện như thế trong công việc. Vì vậy, một nhà hoạt động trong tương lai phải được giáo dục trong trò chơi. Toàn bộ cuộc sống của mỗi con người - có thể quan niệm như một quá trình phát triển của trò chơi, một sự chuyển dần từ sự tham gia vào trò chơi sang sự thực hiện các công việc. Chính vì vậy mà ta có quyền gọi trò chơi là “trường học của cuộc sống". Tâm hồn trẻ mầm non trong sáng, cơ thể phát triển khoẻ mạnh, luôn nhạy cảm với những gì xảy ra xung quanh trẻ, nhất là trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè, xã hội, vì thế mà trẻ dễ bắt chước, tò mò, ham hiểu biết. Trong những năm gần đây để nâng cao hoạt động giáo dục cho trẻ, giáo dục mầm non đã và đang tiếp tục đổi mới phương pháp để giảng dạy trong đó có nhu cầu về vui chơi hay còn gọi là "chơi hoạt động ở các góc" cũng rất được chú trọng và được phân bổ như hoạt động chính trong ngày. Thông qua giờ chơi hoạt động ở các góc giúp trẻ rèn luyện trí nhớ, tính quan sát và kỹ năng phân biệt, so sánh nhằm giúp trẻ khắc sâu kiến thức, hiểu sâu nội dung bài học, giúp trẻ phát triển trí tuệ một cách toàn diện. Tuy nhiên trên thực tế qua một số tiết dạy của bản thân và đồng nghiệp, tôi thấy: Vấn đề hoạt động vui chơi của trẻ mầm non chưa được đặt đúng vị trí là hoạt động chủ đạo cả trong nhận thức cũng như trong hành động. Giáo viên coi trọng việc tổ chức "tiết học" hơn trò chơi, giờ chơi cho trẻ. Hiện tượng cắt xén bớt thời gian chơi của trẻ, áp đặt trẻ chơi theo huớng chuyên môn hoá góc chơi, vai chơi, bạn chơi hoặc thả nổi để trẻ tự do chơi mà không có sự hướng dẫn của cô. Trong năm học 2018- 2019 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công phụ trách lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi. Nhận thức được ý nghĩa của hoạt động vui chơi đối với sự phát triển của trẻ mẫu giáo với thực trạng đang diễn ra trong tổ chức hoạt động vui chơi ở một số tiết dạy của bản thân và một số giáo viên, tôi mạnh dạn đưa ra đề tài: “Môṭ sô kinh nghiệm nâng cao hiệu quả giờ chơi hoạt động ở các góc cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trường mầm non Vĩnh Thành, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa”. 1 1.2. Mục đích nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu mô ̣t số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả giờ chơi hoạt động ở các góc cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trường mầm non Vĩnh Thành, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Từ đó phát huy được tính tích cực và sáng tạo của trẻ trong khi chơi, có kỹ năng chơi và biết lựa chọn đồ chơi phu hợp, tạo hứng thú cho trẻ tham gia vào trò chơi đoàn kết trong khi chơi. 1.3. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là mô ̣t số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả giờ chơi hoạt động ở các góc cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trường mầm non Vĩnh Thành, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. 1.4. Phương pháp nghiên cứu: Thu thâ ̣p, phân tích, tổng hợp các tài liê ̣u lý luâ ̣n về đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ 5- 6 tuổi qua các tài liệu, sách báo. Điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Khảo sát tình hình thực tế trên trẻ, các biện pháp đã tác động trên trẻ, kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân để từ đó lựa chọn các biện pháp phu hợp. Thống kê, thực nghiệm, xử lý số liệu: Lựa chọn các biện pháp phu hợp và áp dụng vào thực tế. Đánh giá kết quả đạt được và so sánh kết quả trước và sau khi áp dụng biện pháp. 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm: Theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đưa ra mục tiêu: “Bảo đảm tất cả trẻ đều được tạo cơ hội học tập qua chơi và bằng nhiều cách khác nhau phu hợp với nhu cầu, hứng thú, khả năng và thế mạnh của từng trẻ”; “Môi trường giáo dục trong cơ sở giáo dục trong cơ sở giáo dục mầm non mang tính “mở” kích thích sự tập trung, chú ý tư duy và cảm xúc tích cực của trẻ, thúc đẩy trẻ tham gia hiệu quả vào các hoạt động chơi và trải nghiệm đa dạng”. [1] Dựa theo điều 23 luật GDMN 2005 ban hành số 38/2005 QH11 ngày 14/6/2005 yêu cầu về nội dung và phương pháp GDMN đã ghi: Phương pháp giáo dục mầm non chủ yếu là thông qua việc tổ chức các hoạt động vui chơi để giúp trẻ em phát triển toàn diện. [2] Theo chương trình Giáo dục mầm non (Ban hành kèm theo Thông tư số: 17/2009/TT_ BGDDT Ngày 25/07/2009 của bộ trưởng bộ Giáo dục đào tạo, cũng đã nêu rõ: Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một; hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kĩ năng sống cần thiết phu hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. [3] Chơi hoạt động ở các góc là một hoạt động không nhằm tạo ra sản phẩm mà chỉ để thỏa mãn nhu cầu được chơi của trẻ. Trẻ chơi hoạt động ở các góc là một hoạt động độc lập tự do và tự nguyện của trẻ: Trẻ tự nghĩ ra dự định và 2 cũng tự mình tiến hành điều khiển trò chơi. Nội dung chơi của trẻ phản ánh cuộc sống hiện thực xung quanh, giúp trẻ phát triển sự giao lưu qua lời nói, làm giàu vốn từ cho trẻ, và phát triển tri thức cho trẻ. Bên cạnh đó chơi hoạt động ở các góc còn giúp trẻ thể hiện tình cảm, giáo dục nhân cách cho trẻ, tình cảm của trẻ được hình thành qua mối quan hệ tốt giữa người với người, mối quan hệ giữa con người và lao động, giữa trẻ và gia đình, tình cảm đó được thể hiện một cánh chân thành qua các trò chơi như: Xây dựng, Gia đình, Bán hàng … Thông qua giờ chơi còn giúp trẻ có lòng dũng cảm, cương quyết, có tính phấn khởi, vui mừng. Khi chơi xong trẻ tích cực học tập mang lại những giá trị tinh thần tốt cho sức khoẻ. Khi chơi trẻ được thực hiện những động tác tự nhiên với đồ dung, đồ chơi và có ý thức giữ gìn đồ chơi ở các góc. [4] 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi ứng dụng sáng kiến kinh nghiệm: 2.2.1. Thuận lợi: Năm học 2018- 2019 tôi tiếp tục được nhà trường phân công phụ trách lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi. Được trực tiếp giảng dạy, chăm sóc trẻ là điều kiện tốt để tôi tìm hiểu và đưa ra một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả giờ chơi hoạt động ở các góc cho trẻ đạt kết quả. Bản thân luôn được ban giám hiệu sát sao chỉ đạo về chuyên môn, thường xuyên dự giờ thăm lớp để nâng cao chất lượng giảng dạy. Phụ huynh học sinh nhiệt tình, có nhận thức đúng về việc học tập của con em mình, sẵn sàng hỗ trợ việc tìm kiếm nguyên vật liệu cho giáo viên làm đồ dung, đồ chơi góp phần nâng cao sự phong phú, đa dạng cũng như nâng cao chất lượng đồ dung, đồ chơi trong nhà trường. Đội ngũ giáo viên của trường luôn xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm của mình là chăm sóc, giáo dục trẻ Mầm Non đạt mục tiêu, yêu cầu theo từng độ tuổi. Ban giám hiệu nhà trường đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và tổ chức hội thi trang trí góc lớp theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tổ chức tiết dạy thực hành, tổ chức hội thi làm đồ dung, đồ chơi cho cho cán bộ giáo viên trong nhà trường học tập và rút kinh nghiệm. Bản thân là giáo viên trẻ có trình độ chuẩn về chuyên môn, nhiệt tình yêu nghề mến trẻ, có tinh thần trách nhiệm cao, thường xuyên được tham gia các lớp bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, các lớp bồ dưỡng chuyên đề. Luôn có nhiều cố gắng trong quá trình tự học, tự làm đồ chơi phục vụ cho trẻ. Trường có đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, có trình độ chuyên môn vững vàng góp phần nâng cao trình độ chăm sóc giáo dục trẻ. Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm của các cấp, các ngành nên thiết bị, đồ dung, đồ chơi đầy đủ phục vụ cho hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ. Chính vì vậy quá trình hoạt động của cô và trẻ trên lớp ngày một tốt hơn. Đồng thời nhà trường cũng luôn chú trọng bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ. Tạo điều kiện cho giáo viên tham dự các lớp tập huấn về chuyên môn, cách làm đồ dung đồ chơi sao cho phu hợp và có hiệu quả khi sử dụng. 3 2.2.2. Khó khăn: Bản thân là một giáo tuổi đời còn trẻ, năm công tác chưa nhiều, kinh nghiệm còn non nên khi thực hiện chương trình, tôi thấy nhiều vấn đề cần phải học hỏi. Thời gian dành cho việc làm đồ dung ở các góc còn ít, hơn nữa đồ dung hoạt động góc phải luôn thay đổi theo từng chủ đề, chủ điểm, đồ dung, đồ chơi phải đủ số lượng, đảm bảo chất lượng phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ. Phần lớn phụ huynh của trẻ làm nghề nông, kinh tế còn khó khăn nên sự quan tâm đến việc phối hợp với giáo viên trong giáo dục trẻ còn hạn chế, vì vậy việc học tập của trẻ chưa đạt kết quả cao. Trong quá trình tổ chức hoạt động vui chơi ở một số tiết dạy của bản thân và một số giáo viên về phương pháp tổ chức đôi lúc chưa phu hợp, chưa kích thích tính tò mò, khám phá của trẻ. Môi trường hoạt động của trẻ chưa phong phú, hấp dẫn. Một số trẻ tham gia chơi chưa mạnh dạn, kỹ năng chơi của trẻ còn hạn chế, còn nhiều trẻ chưa hành động phu hợp với vai chơi. Một số trẻ trong lớp chưa hứng thú tham gia vào các góc chơi, còn có tính thụ động, ít giao lưu trong giờ chơi, kỹ năng thể hiện vai chơi chưa sâu, chưa nhập vai tốt. Có một số cháu chưa có nề nếp trong giờ học, giờ chơi. 2.2.3. Kết quả khảo sát thực trạng: Khi chưa áp dụng một số biện pháp của sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã tổ chức các giờ chơi hoạt động ở các góc với số lượng 30 cháu và tôi tiến hành khảo sát như sau: Nội dung khảo sát - Trẻ hứng thú tham gia vào các góc chơi. Số trẻ tham gia khảo sát 30 Kết quả cụ thể Đạt Không đạt SC % SC % 19 63 11 37 60 12 40 - Chủ động lựa chọn vai chơi. Thường xuyên giao tiếp, hợp tác với bạn cung chơi. 30 Kỹ năng sử dụng có hiệu quả đồ dung, đồ chơi, biết lựa chọn đồ chơi phu hợp với vai chơi. 30 20 66 10 34 30 17 56 13 44 Biết bố trí, trưng bày đồ chơi; cất dọn, xắp xếp đồ chơi hợp lý sau khi chơi. 18 4 Từ số liệu khảo sát trên có thể thấy rằng khi tôi tổ chức cho trẻ chơi hoạt động ở các góc đầu năm học, một số trẻ chưa hứng thú tham gia vào các góc chơi, chưa chủ động lựa chọn vai chơi, chưa biết phân vai chơi, chưa đổi vai, sử dụng ngôn ngữ phu hợp còn hạn chế, sử dụng đồ dung đồ chơi còn lúng túng, sau khi chơi xong chưa biết cất đồ chơi gọn gàng, hợp lý.. Từ kết quả khảo sát trên, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp thực hiện nâng cao hiệu quả giờ chơi hoạt động ở các góc cho trẻ lớp mình phụ trách được tốt hơn. 2.3. Một số giải pháp đã và đang thực hiện 2.3.1. Tự học, tự bồi dưỡng qua nghiên cứu tài liệu, qua học hỏi các bạn đồng nghiệp để nâng cao kỹ năng nghiệp vụ về tổ chức hoạt động chơi ở các góc cho trẻ. Bản thân luôn nhận thức đúng đắn về vai trò của ngành học, đặt mình vào vị trí là bạn, là người mẹ hiền thứ hai của trẻ bởi chăm sóc trẻ, hướng dẫn trẻ chơi là một công việc vừa mang tính sư phạm, vừa mang tính nghệ thuật, nó kết tinh của nhiều yếu tố: Sự nhận thức nghề nghiệp, sự mẫn cảm với thế giới nội tâm phong phú, ngây thơ của trẻ đòi hỏi người giáo viên phải có sự khéo léo và thông minh trong giao tiếp với trẻ. Hơn thế nữa trẻ ở tuổi mầm non có tâm hồn trong sáng, hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh chưa nhiều. Vì thế mà cô giáo cần phải có kiến thức sâu rộng về nội dung cũng như hình thức tổ chức các góc hoạt động, qua đó trẻ hiểu được nội dung của công việc thật mà trẻ chưa hề thực hiện giúp trẻ từ chỗ chưa biết đến nắm được mục đích của hoạt động, có được kỹ năng sống, giúp trẻ phát triển sự giao lưu qua lời nói làm giàu vốn từ cho trẻ. Qua đó tình cảm của trẻ được hình thành qua mối quan hệ trong trò chơi, giữa trẻ và gia đình, thể hiện một cách chân thành nhất qua trò chơi: Gia đình, bán hàng... Để tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi tốt bản thân luôn tự học hỏi, tham khảo tài liệu về tâm lý học, giáo dục học trẻ em, qua đó sẽ giúp tôi nắm rõ được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, những thói quen hành vi đạo đức... Để từ đó tôi có thể lựa chọn những biện pháp tác động phu hợp đến trẻ nhằm phát triển ở trẻ tình cảm tập thể, sự đoàn kết, giúp trẻ có lòng dũng cảm, có ý thức giữ gìn đồ chơi. Bên cạnh đó việc tiếp thu các chuyên đề do sở, phòng giáo dục - đào tạo tổ chức được bản thân nghiêm túc tiếp thu và vận dụng vào thực tế của trường, lớp để tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ. Việc dự giờ đồng nghiệp, trao đổi sinh hoạt chuyên môn cũng tạo điều kiện để tôi đúc rút kinh nghiệm trong quá trình tổ chức thực hiện. Phương tiện thông tin đại chúng là cẩm nang tốt để tôi có thể học hỏi: Tôi thường xuyên xem cách hướng dẫn tạo ra những đồ dung đồ chơi đẹp, dễ làm, phu hợp với trẻ, qua đó vận dụng vào việc tổ chức hướng dẫn trẻ chơi giúp trẻ nhận ra cái đẹp, cái xấu, phát triển óc thẩm mỹ tạo ra nhiều cái đẹp. 2.3.2. Xây dựng kế hoạch tổ chức chơi hoạt động ở các góc theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp với điều kiện thực tế của lớp. Xây dựng kế hoạch được coi là khâu đầu tiên của tiến trình tổ chức, hướng dẫn trẻ chơi. Đây được xem như là một điều kiện kiên quyết đảm bảo sự 5 phát triển hoạt động chơi của trẻ, đảm bảo vai trò định hướng của các thao tác giáo dục. Dựa trên kế hoạch năm học của nhà trường và kế hoạch của tổ chuyên môn, giáo viên cụ thể hóa trong việc xây dựng kế hoạch tuần và kế hoạch hoạt động trong ngày. Tôi lập kế hoạch hoạt động góc để thực hiện, đánh giá và điều chỉnh các hoạt động ở những tuần tiếp theo cho phu hợp với trẻ ở lớp. Khi chơi trong các góc trẻ có thể hoạt động theo nhóm hoặc từng cá nhân nhưng trẻ vẫn phải được đảm bảo các điều kiện để phát triển mọi mặt. Vì vậy, khi xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động góc lấy trẻ làm trung tâm tôi luôn quan tâm đến việc cần phát triển ở trẻ ở tất cả các lĩnh vực: Tình cảm kỹ năng xã hội, thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, thẩm mĩ với các góc: Phân vai, góc xây dựng, góc nghệ thuật, góc học tập và góc thiên nhiên và xác định cần phát huy tối đa lợi thế và nhu cầu của trẻ trong hoạt động. Nhận thức được vấn đề đó, cứ đến mỗi chủ điểm, chủ đề cụ thể, tôi lại xây dựng kế hoạch hoạt động góc chi tiết, cụ thể cho trẻ. Trước hết là chọn nội dung chơi. Ví dụ: ở chủ điểm “Gia đình” chủ đề “Nhu cầu gia đình”. Tôi xác định lựa chọn đóng vai chơi: Gia đình, bán hàng, siêu thị...; Góc xây dựng: Xây dựng khu công viên vui chơi giải trí; Góc nghệ thuật: Vẽ tô màu các đồ dung gia đình... Từ việc lập kế hoạch nội dung chơi cho trẻ tôi cũng đã xây dựng kế hoạch cần phải chuẩn bị những đồ dung, học liệu gì để phục vụ cho các chủ đề chơi trong năm học của trẻ. Lớp mẫu giáo lớn gồm có 10 chủ điểm, tôi xác định rõ việc chuẩn bị đồ dung, đồ chơi phục vụ cho các góc không thể nói chung mà cần phải cụ thể, rõ ràng ở từng chủ điểm. Để thực hiện tốt ở chủ điểm "Trường mầm non" của đầu tháng 9 tôi đã có kế hoạch chuẩn bị đồ dung cho các góc chơi ngay từ cuối tháng 8. Ví dụ: Gạch, xốp, nhà, cây hoa, cây xanh, thảm cỏ, đồ dung đồ chơi nấu ăn, giấy gam, sáp màu, đồ dung đồ chơi bằng lô tô, tranh ảnh về trường mầm non, bài thơ, bài hát....Như ở chủ điểm "Bản thân" thì cần chuẩn bị: Đồ dung nấu ăn, đồ dung cá nhân (gương, lược, khăn..), một số thực phẩm để trẻ chế biến món ăn, giấy gam, sáp màu, lô tô về 4 nhóm thực phẩm, gạch, xốp, khối gỗ... để khi trẻ tham gia chơi ở các góc trẻ có đủ đồ dung để thực hiện một số nội dung như: xếp đường về nhà bé, vẽ chân dung bé trai, bé gái, bế em... Ngoài ra tôi còn xây dựng kế hoạch hoạt động góc theo tuần và có nội dung cụ thể cho các góc chơi. Nhưng khi tổ chức hoạt động góc trong một ngày, tôi chỉ lựa chọn từ 4 đến 5 góc để trẻ chơi. Tuy theo mỗi góc chơi tôi lựa chọn một đến hai nội dung để trẻ có thể chơi tốt và tôi có thể bao quát hết trẻ vì tôi biết nếu như lựa chọn quá nhiều nội dung chơi trong một ngày sẽ không thể bao quát được hết trẻ và không thể hỗ trợ để trẻ chơi tốt được. Ví dụ: Ở góc học tập, chủ đề “Nhu cầu gia đình” Vào ngày thứ hai, thứ ba tôi cho trẻ chơi và chọn gắn lô tô các đồ dung, các thực phẩm cần thiết cho gia đình. Đến thứ tư, thứ năm, thứ sáu tôi cho trẻ chơi làm sách, tranh về đồ dung gia đình.. Ở tuần đầu tiên của mỗi chủ đề tôi hỏi trẻ về ý định chơi ở các góc nhưng ở cuối chủ đề tôi để trẻ tự chọn góc chơi cho mình. Ví dụ: Ở tuần 1 chủ đề gia đình tôi hỏi trẻ: “Ai thích chơi đóng vai?, Ai thích chơi học tập?..” đến hết chủ 6 đề tôi để trẻ tự do chọn góc chơi, tự quyết định đến chơi ở góc chơi khác mà không cần sự gợi ý của cô: “Các con thường chơi ở góc chơi nào thì về góc chơi đó để chơi”. Khi tổ chức cho trẻ chơi, tôi luôn chú ý không để trẻ tuần nào cũng chọn một góc chơi vì sẽ không mở rộng được tầm nhận thức, mối quan hệ với bạn chơi, với các vai chơi trong nhóm. Chính nhờ có kế hoạch tổ chức trẻ chơi cụ thể cho từng tuần, từng chủ đề rõ ràng và chuẩn bị đầy đủ đồ chơi cho trẻ đã giúp tôi dễ dàng hướng dẫn trong quá trình chơi của trẻ và giúp trẻ duy trì hứng thú và có sáng tạo hơn trong việc thực hiện một số hoạt động khác trong ngày. 2.3.3. Lựa chọn các góc chơi phù hợp với trẻ 5- 6 tuổi ở trường mầm non. Ở trường mầm non có rất nhiều độ tuổi từ nhà trẻ đến mẫu giáo lớn, mỗi lứa tuổi có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau. Trong giáo dục lấy trẻ làm trung tâm các góc hoạt động chính được duy trì thường xuyên. Vì vậy, tôi xây dựng trong lớp các góc như: Góc phân vai, góc xây dựng, góc học tập, góc nghệ thuật và ở bên ngoài lớp học là góc thiên nhiên. Các góc này có không gian, cách xắp xếp phu hợp gần gũi, quen thuộc với cuộc sống thực hàng ngày của trẻ. Khi bố trí các góc tôi dựa theo nguyên tắc góc ồn ào cách xa góc yên tĩnh, góc xây dựng và góc học tập tránh lối đi lại. Tôi xắp xếp góc phân vai gần góc xây dựng và góc nghệ thuật, cả ba góc này cách xa góc học tập. Giữa các góc có đủ khoảng trống để trẻ có thể đi lại. Bên cạnh việc sắp xếp các góc chơi trong lớp hợp lý, tôi còn trang trí các góc chơi phu hợp với chủ điểm. Tôi trang trí góc theo 2 mảng: Mảng tường cung cấp tri thức là phần không gian trang trí cố định để làm mẫu, giúp trẻ nhận biết thế giới xung quanh và học tập. Trẻ nhìn vào là biết đây là góc gì? và chơi theo chủ điểm gì? Mảng tường mở nơi trẻ được hoạt động theo sở thích cá nhân phu hợp với chủ điểm chơi ở mỗi giai đoạn. Ví dụ: Ở chủ điểm “thực vật” tôi làm một số các loại cây, hoa quả, các món ăn từ thực vật để trẻ bán hàng…khi trẻ nhìn thấy đồ dùng đồ chơi ở góc chơi trẻ đã tưởng tượng và biết mình phải chơi gì, để khi trẻ chơi các bé được thoải mái lựa chọn những món đồ mà mình. Khi chơi như vậy tôi thấy trẻ rất hứng thú tham gia chơi. Mỗi góc chơi đều có biển đề tên góc và có ký hiệu của trẻ khi trẻ chọn các nhóm chơi, tự điều chỉnh nhóm chơi. + Chia diện tích cho các góc chơi một cách hợp lý, chẳng hạn góc xây dựng chiếm nhiều vị trí nhất. Ví dụ: Ở chủ điểm “Tết và mùa xuân” tôi tổ chức cho trẻ xây vườn hoa xuân, trẻ có thể dễ dàng trong việc thực hiện ý tưởng của mình một cách thoải mái tự do sáng tạo, đúng với mục đích yêu cầu của góc xây dựng và đồng thời thuận tiện cho việc sắp xếp lấy và cất đồ dùng đồ chơi mà trẻ yêu thích. 7 (Hình ảnh: Trẻ lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trường mầm non Vĩnh Thành đang chơi ở góc xây dựng). 2.3.4. Trang trí các góc mở trong lớp học để gây cảm xúc, ấn tượng cho trẻ khi tham gia hoạt động góc. Trước đây khi trang trí môi trường lớp học chỉ với những hình ảnh mang tính chất minh họa,và được gắn chết, nhưng giờ đây việc trang trí môi trường không những mang tính thẩm mỹ mà tất cả các góc cần được trang trí tạo góc mở để trẻ được trực tiếp tham gia hoạt động và chơi trên những mảng tường theo từng góc, tạo yếu tố kích thích và phát huy tính sáng tạo và tưởng tượng của trẻ. Trẻ có tích cực tham gia vào chơi hoạt động ở các góc hay không thì việc tạo môi trường đẹp trong lớp là nguyên tắc quan trọng để trẻ được tích cực hoạt động, trẻ nhỏ thường thích đồ vật, hình ảnh mới lạ có màu sắc nổi bật, vì thế các góc chơi phải được trang trí cho đẹp, hấp dẫn trẻ và thường xuyên được thay đổi để phu hợp với chủ đề, tạo cho trẻ cảm giác mới mẻ và gây hứng thú cho trẻ. Chính môi trường lớp học sẽ tạo ấn tượng khó phai trong bé. Đây là tác động cần thiết để trẻ tích cực hoạt động chơi trong các góc. Vì vậy ở mỗi góc tôi đều trang trí môi trường tạo góc mở bằng những hình ảnh rõ ràng, màu sắc đẹp, có những hình ảnh cắt rời ở mỗi góc để giúp trẻ dễ dàng thực hiện. Để tạo ấn tượng các góc chơi cho trẻ tôi thường sưu tầm, thiết kế các hình ảnh ngộ nghĩnh, đáng yêu, có màu sắc đẹp, bố cục hợp lý và tiêu đề của góc có tên gần gũi với trẻ. Ngoài ra tôi còn sử dụng những hình ảnh do trẻ tự vẽ và tô màu để trang trí các góc. Từ đó tạo cho trẻ sự gần gũi và hứng thú tham gia hoạt động góc vì nó là sản phẩm của trẻ, trẻ tạo ra nó chơi với nó và thực hiện cách trang trí theo sự hướng dẫn của cô. Ví dụ: Ở góc nghệ thuật việc trang trí chủ đạo là những sản phẩm của trẻ tạo nên, từ những bức tranh sáng tạo được làm từ nguyên vật liệu mở như: ống 8 hút, nắp chai, vỏ ốc… và những bức tranh được trẻ tô, vẽ, trong giờ hoạt động của trẻ, được thay đổi thường xuyên và theo từng chủ đề. (Hình ảnh: Sản phẩm ở góc nghệ thuật của trẻ lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi trường mầm non Vĩnh Thành.) Góc chủ đề: Cô hướng dẫn trẻ trang trí cung cô, trên tường được cô gắn bằng những thảm gai, giúp trẻ dễ thực hiện khi gắn sản phẩm lên và bên dưới là các sản phẩm của cô và trẻ làm, trẻ được trực tiếp vẽ, tô màu, cắt, dán và trang trí những hình ảnh đó phu hợp với từng chủ đề, trẻ được trực tiếp gắn những sản phẩm lên, qua đó trẻ được khám phá và ghi nhớ lâu hơn về hình ảnh đó. Góc phân vai: Đối với góc nấu ăn, tôi trang trí cho mảng tường: “Món ngon mỗi ngày” với hình ảnh một bác đầu bếp, bên cạnh là các thực đơn trong ngày của trẻ, tôi sưu tầm rất nhiều các hình ảnh về món ăn mà trẻ thích: “Nước uống, rau, củ, quả”. khi chơi trẻ được chọn lựa những món ăn yêu thích tương ứng với bữa sáng hay bữa chiều. Trẻ được chọn lựa theo ý thích của mình, giúp trẻ ghi nhớ các món ăn trong ngày. Đối với góc bán hàng, tôi trang trí giống một quầy hàng tạo một không gian hợp lý, và chuẩn bị đầy đủ đồ dung như một của hàng, bao gồm rất nhiều mặt hàng, giúp trẻ hoạt động không phải gián đoạn, thiếu cái nọ cái kia, mà cô chỉ đi quan sát và hướng dẫn trẻ. VD: Trẻ nhìn thấy góc bán hàng bày rất nhiều những đồ như: bánh gối, nước ngọt, kẹo, hoa quả…tạo hứng thú cho trẻ tham gia chơi. Trẻ được đóng vai vào làm người bán hàng, người mua hàng. Góc bé vui với chữ cái: Tôi chọn vị trí thuận lợi để treo bảng chữ cái theo ba mẫu chữ cái in hoa, in thường và viết thường vào mỗi chủ đề thời gian cho 9 phép (Hoạt động góc, hoạt động chiều). Tôi có thể gọi từng trẻ lên nhận biết và phát âm chữ cái, hoặc phát cho trẻ một bộ thẻ chữ để trẻ tìm và phát âm theo đúng yêu cầu của cô. Việc trang trí được tôi thực hiện theo chủ đề. Ví dụ: Ở chủ điểm “Tết và mua xuân”. Tôi cho trẻ tô chữ, xếp chữ, gài chữ theo mẫu dưới các hình ảnh và chữ mẫu của cô. Cho trẻ điền từ còn thiếu trong các từ, sau đó nối các từ dưới hình ảnh có sẵn, hoặc nối chữ cái theo yêu cầu có trong từ dưới hình ảnh có sẵn với các chữ cái in đậm. Và những hình ảnh đó tôi thường thay đổi để phu hợp với chủ điểm. (Hình ảnh: Góc bé vui với chữ cái của lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trường mầm non Vĩnh Thành). Góc nghệ thuật: Tôi phân ra làm 2 khu vực: âm nhạc và tạo hình. Đối với góc âm nhạc tôi trang trí tạo thành 1 sân khấu nhỏ, và chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ âm nhạc để giúp trẻ phát huy được tính tự tin, giống như mình đang được trình diễn trên sân khấu, và trẻ được lựa chọn những dụng cụ mình yêu thích như “phách, trống , đàn…” Đối với góc tạo hình của trẻ, tôi luôn phát huy tính sáng tạo và tích cực của trẻ bằng cách thu thập những nguyên vật liệu mở như “ Hột hạt, khuy áo, hạt gấc, nắp chai, vỏ ốc,…” tôi luôn hướng trẻ trẻ sáng tạo ra những bức tranh đẹp cho chủ đề bằng những nguyên vật liệu đã chuẩn bị..và sử dụng những bức tranh đó để trang trí góc. 10 Ví dụ: Chủ đề trong tuần này là gì? Vậy con sẽ sử dụng nguyên vật liệu nào để tạo cho bức tranh của mình đẹp nhất, cô gợi mở và hướng cho trẻ tạo ra sản phẩm. Góc toán: Tôi xây dựng góc toán phong phú, nhiều chủng loại, sắp xếp bố trí đồ chơi gọn gàng, đồ chơi luôn để ở tư thế “mở’’ để kích thích trẻ hứng thú hoạt động, đồ dung, đồ chơi phải đảm bảo thuận tiện cho thao tác sử dụng, được sắp xếp sao cho dễ lấy, dễ cất và đặc biệt có thể sử dụng vào các môn học và các hoạt động khác. Góc toán phải được bố trí thật nổi, thật đẹp mắt, vừa đảm bảo tính thẩm mỹ, lại vừa đảm bảo tính chính xác. - Các đồ dung đồ chơi trong góc toán được phân chia thành từng “mảng” riêng biệt: Số lượmg, hình khối, không gian. Ví dụ: Trong hoạt động góc cho trẻ cắt tranh từ những hoạ báo, những quyển truyện tranh đã cũ, sách, báo, tranh những con vật, cây, quả, hình... và trang trí ở “góc học toán” của lớp, dán theo mảng và gắn các chữ có số tương ứng, các hình ảnh được trang trí theo chủ đề. Chính những việc làm tưởng như rất đơn giản này đã góp phần hình thành ở trẻ sự say mê tìm tòi, tính cẩn thận trong công việc và củng cố thêm phần kiến thức về toán cho trẻ. Vào các giờ hoạt động góc, tôi tổ chức cho trẻ sưu tầm và vẽ, cắt, dán hình ảnh trong sách báo hay cắt những bông hoa bằng xốp, dạ để trang trí cho góc chơi. Ví dụ: Khi học số 9 thuộc chủ đề thế giới thực vật thì trẻ sẽ cắt, vẽ, 9 bông hoa và tách nhóm đối tượng này thành hai phần bằng các cách khác nhau. Sau đó trẻ sẽ gắn số tương ứng với mỗi phần, như vậy trẻ rất hứng thú, say mê tham gia vào phần chơi của mình. (Hỉnh ảnh: Trẻ lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi trường mầm non Vĩnh Thành đang chơi ở góc toán). 11 Góc xây dựng: Tôi luôn hiểu được ý nghĩa của trò chơi xây dựng là loại trò chơi biểu hiện khả năng tạo hình của trẻ, qua đó sáng kiến của trẻ được bộc lộ rõ nét tuy theo hoàn cảnh sống, vốn sống và khả năng tưởng tượng của mỗi trẻ đều có khả năng riêng biệt được biểu hiện qua các công trình của mình. Ví dụ: Để làm cho góc xây dựng hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tôi sử dụng những gam màu sáng để trang trí, còn phía mảng tường dưới tôi thường làm thảm gai, trong đó có các sản phẩm do chính tay trẻ làm để gài vào làm tranh trang trí thể hiện cho công trình của trẻ phải thực hiện. Góc vận động: Tạo cho trẻ yêu thích vận động tôi trang trí trên mảng tường với rất nhiều hình ảnh sinh động, và bên dưới là những đồ dung dụng cụ giúp trẻ vận động, phát huy được tính tò mò, hiếu động của trẻ khi được nhìn thấy những đồ dung đó, trẻ muốn được sờ, nắn, và sử dụng nó, khiên trẻ yêu thích vận động hơn. Ngoài việc trang trí những hình ảnh bắt mắt giúp trẻ thích thú, và khi đến thực hiện chơi góc ở các góc tôi còn làm thêm những dồ dung cho phát triển vận động tinh cho trẻ như, “Tết tóc, cài khuy, buộc dây, bấm khuyết, chải tóc…” giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động và kỹ năng thực hành cuộc sống một cách tốt nhất. Ở từng chủ đề ngoài những đồ dung đồ chơi làm mới tôi vẫn tiếp tục lựa chọn đồ dung đồ chơi trẻ đã chơi nhưng làm mới bằng cách ít sử dụng ở góc chơi cũ mà di chuyển sang góc mới với kỹ năng chơi khác. 2.3.5. Sưu tầm các nguyên vật liệu tái sử dụng để làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ. Làm đồ dung đồ chơi cho trẻ từ những nguyên vật liệu phế thải là việc làm rất tích cực và cần được phát huy ở các trường mầm non, đồ chơi không chỉ đẹp mà phải bền và sử dụng được trong các góc hiệu quả nhất. Muốn cho trẻ hoạt động tốt hoạt động này, thì ngay từ đầu năm học tôi đã lên kế hoạch cho việc làm đồ dung, đồ chơi phục vụ ở các góc, không lên một cách chung chung mà vạch ra rõ ràng cụ thể cho việc làm đồ dung, đồ chơi. Ngoài những đồ dung, đồ chơi có sẵn tôi tận dụng những nguyên vật liệu ở dạng phế liệu sẵn có ở địa phương như: “Thung cát tông, xốp, chai nhựa, vỏ hộp sữa chua, vải vụn… tất cả những nguyên vật liệu cần đảm bảo an toàn về tính mạng, không gây độc hại, không sắc nhọn, không nặng nề đối với trẻ. Làm đồ chơi từ nguyên vật liệu thiên nhiên phu hợp với từng chủ đề nhưng có thể sử dụng cho nhiều hoạt động khác nhau. Cũng từ những nguyên vật liệu đó, trẻ sử dụng trong giờ hoạt động góc và trẻ làm ra nhiều sản phẩm như: Trẻ dung hộp đựng cơm kết hợp với giấy thấm làm ra một loại rau; dung hộp giấy làm ra một số biển báo phương tiện giao thông; dung tăm tre gấp lại thành hình vuông, hình chữ nhật…. Đặc biệt việc chuẩn bị đồ dung cần phải phu hợp với nội dung chủ đề. Ví dụ: Ở góc phân vai khi cho trẻ chơi bán hàng, bằng những nguyên vật liệu xốp, giấy dạ, bông, vỏ hộp cơm, vỏ dầu gội... tôi đã làm ra những mặt hàng 12 phong phú như hoa quả, kẹo, bánh chưng, giò, nem.... và tạo ra các món ăn từ xốp và giấy màu vụn, những món ăn hấy dẫn từ sách báo tranh ảnh tôi cho trẻ cắt và dán để trang trí góc chơi, giúp trẻ dễ dàng trong việc hình thành vai chơi và chơi một cách hiệu quả. (Hình ảnh: Đồ chơi tự làm ở góc phân vai của lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi trường mầm non Vĩnh Thành). Góc xây dựng, tôi tiếp tục làm những cây thân rời, quả rời, và làm những chậu cây, và cho trẻ thực hiện thao tác trồng cây vào chậu, hoặc gắn quả lên cây, để xây dựng công trình của mình. Tư duy của trẻ mẫu giáo lớn thường gắn liền với suy nghĩ và hành động theo hứng thú trước mắt, vì vậy sự chuẩn bị đồ dung của cô là hình thức hấp dẫn để trẻ kham phá, mỗi góc chơi có 1 hoặc nhiều loại đồ chơi tương ứng mà nó thiếu thì không thể tiến hành được. Ví dụ: Góc sách truyện: Tận dụng giấy thừa các tờ lịch cũ, cô giúp trẻ đóng thành các quyển sách, sau đó cho trẻ sưu tầm tranh ảnh cắt hoặc xé dán vào, mỗi trẻ cảm nhận được cái đẹp riêng về quyển sách mình tự làm và được cô giúp. Đồ dung đồ chơi là thứ không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ. Thông qua đồ dung đồ chơi trẻ có thể tìm tòi, khám phá, giúp trẻ hiểu biết về tên gọi, đặc điểm, công dụng và giúp trẻ biết cách sử dụng, qua đó giúp trẻ phát triển nhận thức, và khi được thao tác với đồ dung đồ chơi; cầm, nắm, sờ, ... giúp trẻ phát triển thể chất, trẻ cảm nhận được cái đẹp từ đó yêu thích và muốn tạo ra cái đẹp. Chính vì vậy tôi luôn phải khéo léo, sáng tạo, và luôn cố gắng tìm tòi, sưu tầm các nguyên vật liệu để làm đồ dung đồ chơi hấp dẫn lôi cuốn trẻ, tạo cho trẻ một lượng đồ dung đồ chơi phong phú, đa dạng về thể loại và chất liệu... để giúp trẻ hoạt động trong giờ chơi và phát triển một cách tốt nhất. 13 2.3.6. Hướng dẫn trẻ hoạt động và rèn luyện kỹ năng chơi ở các góc cho trẻ. Muốn trẻ được chơi tích cực, chơi sáng tạo, nghĩ ra nhiều cách chơi trong các góc hoạt động ngay từ đầu tôi phải biết cách giới thiệu các góc chơi và quản lý tốt quá trình trẻ chơi trong các góc. Biện pháp này giúp trẻ chủ động tìm kiếm đồ chơi khi cần, triển khai trò chơi, thu dọn và cất đồ chơi đúng quy định. Khi trẻ tham gia hoạt động, giáo viên cần di chuyển xung quanh các nhóm trẻ thật hợp lý để quan sát trẻ chơi, lắng nghe trẻ nói, trò chuyện cung trẻ và đôi khi tham gia hoạt động cung trẻ. Ví dụ: nếu thấy trẻ chưa biết lựa chọn vai chơi hoặc phân vai chơi ở các góc xây dựng thì tôi đến bên gợi mở cho trẻ như một người bạn. + Xin chào các bác thợ, các bác thợ đang xây công trình gì vậy? + Ai là thợ cả? + Bác thợ cả phải làm gì? (phân công công việc cho bác thợ phụ) + Còn ai làm bác thợ phụ? ( bác thợ cả phân công những ai làm thợ phụ) + Bác thợ phụ hôm nay phải làm những gì? Qua đó trẻ có thể tự nhận vai chơi và phân vai chơi. Trong quá trình trẻ chơi, tôi quan sát các nhóm chơi để tìm hiểu kỹ năng và hứng thú chơi của trẻ, để từ đó tạo cơ hội và mở rộng dẫn các mối quan hệ của trẻ trong nhóm chơi, giữa các nhóm chơi trong các khu vực hoạt động khác nhau. Ví dụ: Trong góc chơi phân vai mẹ con, tôi đến gần và gợi mở “mẹ” không chỉ cho con ăn mà còn ru con ngủ, cho con đến trạm y tế để kiểm tra sức khỏe định kỳ “bố” có thể giúp mẹ thay quần áo cho con hoặc nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa. Khi hỗ trợ trẻ chơi người giáo viên cần xác định đúng thời điểm để không làm ngắt quãng, làm mất hứng thú chơi của trẻ hoặc làm cho trò chơi của trẻ lặp đi lặp lại, mất đi sự sáng tạo. Tôi hỗ trợ trẻ khi chơi khi trẻ không tự tham gia vào một hoạt động chơi nào, khi trẻ gặp khó khăn trong thỏa thuận hay hợp tác với các bạn chơi khác, khi trò chơi của trẻ trở nên đơn điệu, lặp đi lặp lại, khi nhóm chơi xảy ra xung đột...để trò chơi được diễn ra liên tục. Ví dụ: Chơi phân vai “Gia đình”. Nếu trẻ đóng vai bác sĩ chưa biết cách sử dụng các dụng cụ chơi bác sĩ thì tôi đóng vai bệnh nhân đến khám và tạo tình huống để giúp “Bác sĩ” gọi tên các dụng cụ khám bệnh và công dụng của các dụng cụ đó. Nếu trong gia đình, các thành viên chưa biết hợp tác với nhau thì tôi đóng vai người hàng xóm đến thăm gia đình, gợi ý để các thành viên trong gia đình trao đổi, phân công công việc và hợp tác với nhau trong khi chơi. Khi trẻ tham gia chơi ở một góc nào đó, nếu trẻ cảm thấy không còn hứng thú thì tôi yêu cầu trẻ cất dọn đồ dung của mình và cho trẻ đến góc chơi trẻ thích hoặc tôi làm phong phú thêm nội dung chơi của trẻ bằng cách bổ sung thêm các đồ dung chơi, gợi ý để trẻ chơi các nội dung phu hợp với góc hoạt động. Ví dụ: ở góc nghệ thuật, trẻ chơi múa hát nếu không còn hứng thú khi hát bài hát thì tôi gợi mở cho trẻ sử dụng thêm các dụng cụ âm nhạc để thể hiện cho các bài hát thêm sinh động. 14 Trẻ em vui chơi trong hoạt động góc là để khám phá cuộc sống xã hội, khám phá thế giới xung quanh, trẻ vui chơi trong hoạt động góc có nghĩa là đang sống trong cuộc sống thực, trẻ được trao đổi, thỏa thuận và thương lượng cung nhau. Tuy nhiên kinh nghiệm của trẻ chưa nhiều, đứa trẻ mới chỉ đang tái hiện lại những gì nó nhìn thấy xung quanh cuộc sống của mình và có thể chưa nhận thức được các hành vi đúng sai, các nội dung chơi có khi còn nghèo nàn. Vì vậy giáo viên cần có sự quan tâm, hướng dẫn trẻ chơi đúng cách, luôn gợi mở để tạo sự hứng thú, sự tự tin cho trẻ khi cần thiết có thể nhập cuộc và chơi cung trẻ như một người bạn nhưng không chơi thay trẻ. Bên cạnh đó, cô luôn hướng trẻ về cách giao tiếp văn minh, cư xử giữa người với người, hình thành thái độ tích cực của trẻ với bản thân. Ví dụ: Cô nhập vai vào người mua hàng: "Chào cô! bán cho tôi cái bánh", "Bao nhiêu tiền vậy cô?... Cho tôi xin, tôi cám ơn". Trẻ thấy cô làm như vậy trẻ sẽ bắt chước cách mua hàng giống cô để giáo dục trẻ phải biết lễ phép, phải biết cách xưng hô. (Hình ảnh: Cô giáo đang hướng dẫn trẻ lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi trường mầm non Vĩnh Thành mua hàng). 2.3.7. Thường xuyên quan sát theo dõi, đánh giá trẻ trong khi chơi, điều chỉnh kế hoạch chơi. Cô giáo là người theo dõi, quan sát các nhóm chơi, các hoạt động của trẻ tại các góc, cô quan tâm bao quát toàn bộ khu vực hoạt động của trẻ. Trong đó khu vực chơi đóng vai, chơi xây dựng lắp ghép, chơi ở góc nghệ thuật, góc khám phá khoa học là các khu vực hoạt động trọng tâm. Vì vậy, khi tổ chức cho trẻ chơi hoạt động ở các góc, tôi đi đến từng góc chơi để gợi mở cho trẻ chơi, cung cấp thêm các đồ chơi cần thiết để đáp ứng nhu cầu chơi của trẻ. Ở mỗi 15 buổi chơi, tôi chuẩn bị sẵn một cuốn sổ ghi chép để ghi lại vai chơi, hành động chơi của mỗi trẻ để đánh giá trẻ và hỗ trợ trẻ chơi tốt. Khi tổ chức, hướng dẫn trẻ hoạt động ở các góc, vai trò của giáo viên được thể hiện trên 3 phương diện đó là: Tạo điều kiện cho hoạt động vui chơi của trẻ, quan sát hoạt động vui chơi của trẻ, hỗ trợ hoạt động vui chơi của trẻ. Trong khi trẻ chơi tôi quan sát một số nội dung như: Trẻ đã biết lựa chọn vai chơi và phân vai chơi theo khả năng hứng thú của trẻ ra sao?. Nội dung chơi, việc sử dụng đồ dung đồ chơi đã phu hợp chưa?. Để từ đó có thể lựa chọn biện pháp phương pháp tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi một cách thích hợp, có hiệu quả. Giáo viên quan sát để nắm bắt kỹ năng chơi, hứng thú chơi của trẻ. Giáo viên phải thường xuyên theo dõi trẻ hoạt động trong góc để tìm hểu năng lực, mức độ suy nghĩ của từng trẻ, phát hiện ra đồ dung, đồ chơi hoặc các vật liệu có khó khăn gì so với khả năng của trẻ. Thông qua quan sát giúp giáo viên biết được khi nào trẻ cần giúp đỡ, cần phải can thiệp, những gì cần phải bổ xung, thay đổi. Ví dụ: Trong chủ đề “thế giới thực vật” ở góc nghệ thuật, khi trẻ đang nặn các loại quả trẻ còn lúng túng, cô hướng dẫn trẻ các kỹ năng nặn đất để trẻ tạo ra sản phẩm đẹp. (Hình ảnh: Cô giáo đang hướng dẫn trẻ lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi trường mầm non Vĩnh Thành kỹ năng nặn các loại quả) Kiểm tra cơ sở vật chất tại góc chơi cũng là nhiệm vụ của giáo viên, cần quan tâm đến sự an toàn, loại bỏ những thứ gãy hỏng ở các khu vực chơi, tiếp tục làm phong phú môi trường, cung cấp thêm vật liệu, dụng cụ mới. Sau khi chơi xong giáo viên nhắc nhở trẻ thu dọn và cất đồ chơi vào nơi quy định. Giáo viên là người đánh giá trẻ: Trong quá trình quan sát và giám sát trẻ chơi, giáo viên cần đánh giá một cách liên tục vì chơi là kiểu học đầu tiên của trẻ em, là phương tiện đánh giá kĩ năng, thể lực, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm xã 16 hội của trẻ. Việc đánh giá trẻ có một vị trí đặc biệt quan trọng trong quá trình tổ chức môi trường, tổ chức các hoạt động cho trẻ, giúp giáo viên định hướng mục tiêu giáo dục, xây dụng kế hoạch tổ chức các góc hoạt động một cách hợp lý. 2.3.8. Tăng cường khả năng phối kết hợp với với phụ huynh để tạo cơ hội tốt nhất cho trẻ được tham gia vào các hoạt động tích cực và hiệu quả. Để nhiệm vụ nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ trong nhà trường đạt kết quả tốt thì không thể thiếu sự quan tâm của các bậc phụ huynh đối với con em mình. Môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp không thể thiếu. Cha mẹ chính là nhân tố quyết định trong việc tạo nguồn nhiên liệu cho các góc chơi cho trẻ. Để cha mẹ giúp đỡ, hỗ trợ, hợp tác một cách tự giác và có hiệu quả, tôi đã thông qua chương trình giảng dạy đổi mới cho cha mẹ trẻ nắm về mục đích, yêu cầu của phương pháp dạy mới, về chương trình ứng dụng công nghệ thông tin qua bảng tuyên truyền của các lớp, của trường, qua các cuộc họp phụ huynh định kỳ, để cha mẹ trẻ hiểu được tác dụng của việc dạy đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ 5 – 6 tuổi như thế nào. Các kiên thức trẻ tiếp thu được sẽ được khắc sâu hơn nếu cả gia đình và cô giáo cung dạy trẻ. Ví dụ: ở lớp tôi có trường hợp cháu Nguyễn Hoàng Phúc hiếu động trong khi chơi cùng bạn, tranh giành đồ chơi và đánh bạn, khi cha mẹ đến tôi đã trao đổi và tìm cách khắc phục, sau một thời gian cháu đã thay đổi và biết nhường bạn trong khi chơi. Tôi thông báo với cha mẹ về thời gian biểu của lớp, tuyên truyền nội dung giảng dạy đến cha mẹ, mời cha mẹ tham quan lớp, dự giờ một số tiết dạy, tham quan triển lãm đồ dung để cha mẹ hiểu từ những khó khăn hạn chế về cơ sở vật chất trang thiết bị để đáp ứng kịp thời cho nhu cầu dạy và học hiện nay. Qua đó vận động cha mẹ tham gia đóng góp ủng hộ thêm các nguồn sách báo tranh truyện, nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương, cây xanh cho lớp nhằm thực hiện tốt việc chăm sóc giáo dục trẻ. Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi nêu tầm quan trọng của việc chơi mà học của trẻ và việc bổ sung đồ dung, đồ chơi cho trẻ chơi. Hàng tháng tuyên truyền với cha mẹ qua các biểu bảng nêu lên nội dung chơi theo từng chủ đề và cần những nguyên vật liệu gì. Qua đó phụ huynh thấy được việc chơi ở các góc là rất cần thiết để cho trẻ phát triển về đức, trí, thể, mỹ, lao động. Từ đó huy động cha mẹ đóng góp các nguyên vật liệu cần thiết để bổ sung đồ dung đồ chơi cho trẻ chơi. Muốn có nguồn nguyên vật liệu dồi dào ngoài việc kết hợp với cha mẹ trẻ, tôi còn liên hệ với các em ở trường Tiểu học, Trung học những đồ dung thủ công mà học sinh đã làm. Tìm kiếm các loại tranh ảnh, tờ lịch có tranh liên quan đến trò chơi. Tôi luôn quan sát quá trình chơi và ghi chép lại những nguyên vật liệu, đồ chơi mà trẻ thích để cung cấp kịp thời cho nhu cầu của trẻ. 17 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường. Có thể nhận thấy rõ qua một thời gian áp dụng những biện pháp trên, cung với sự chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường, sự góp ý của các bạn đồng nghiệp trong trường qua các buổi dự giờ, sự quan tâm của các bậc cha mẹ trong lớp học của tôi đã thu hoạch được những kết quả cao. 2.4.1. Đối với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường: Tạo được môi trường lớp học phong phú với nội dung từng góc chơi. Nắm chắc nội dung, phương pháp tổ chức một giờ chơi hoạt động ở các góc cho trẻ. Lớp học được trang trí bằng các sản phẩm của trẻ, vừa phát huy được tính tích cực và sáng tạo của trẻ và cô giáo đỡ vất vả hơn khi phải làm đồ dung đồ chơi cho các góc. Bản thân có nhiều kinh nghiệm trong việc sưu tầm nguyên vật liệu. Nâng cao tay nghề trong việc làm đồ chơi. Tôi đã tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có,dễ tìm để tạo ra nhiều loại đồ chơi phong phú,đa dạng,sử dụng có hiệu quả trong việc giúp trẻ chơi tốt hoạt động góc. Qua đợt kiểm tra được nhà trường đánh giá xếp loại tốt. 2.4.2. Đối với trẻ: Qua một thời gian áp dụng những biện pháp trên tôi nhận thấy trẻ ở lớp tôi nhanh nhẹn hơn trong việc lựa chọn nội dung chơi, vai chơi. Khi thực hiện các hành động chơi trẻ biết cách chơi, luật chơi và chơi đúng nội dung từng góc, trẻ hứng thú và có khả năng giao tiếp mạnh dạn hơn, sử dụng đồ dung khéo léo hơn, tạo ra nhiều sản phẩm đẹp hơn và có nhiều sáng tạo khi tạo ra sản phẩm. Biết thể hiện tình cảm giao lưu giữa bạn bè, giữa trẻ và cô, thích chơi cung bạn và biết được nhiệm vụ của mình và bạn trong khi chơi, có thái độ tự giác cung bạn đến góc chơi, hứng thu trong khi chơi. Biết cách sắp xếp đồ dung đồ chơi đúng nơi quy định. Kết quả cụ thể như sau: Nội dung khảo sát Số trẻ tham gia khảo sát Trẻ hứng thú tham gia vào các góc chơi. 30 Chủ động lựa chọn vai chơi, thường xuyên giao tiếp, hợp tác với bạn cung chơi. 30 Kỹ năng sử dụng có hiệu quả đồ dung, đồ chơi, biết lựa chọn đồ chơi phu hợp với vai chơi. Biết bố trí, trưng bày đồ chơi; cất dọn, xắp xếp đồ chơi hợp lý sau khi chơi. 30 30 Kết quả cụ thể Đạt Không đạt SC % SC % 29 96 1 4 27 90 3 10 28 93 2 7 26 87 4 13 18 2.4.3. Đối với phụ huynh: Cha mẹ trẻ đã có sự thay đổi nhìn nhận về việc học và chơi của con mình, nhận thấy được tầm quan trọng của chơi hoạt động ở các góc, có nhiều giúp đỡ cho giáo viên trong việc tìm kiếm nguyên vật liệu làm đồ dung. 100% phụ huynh quan tâm động viên kịp thời tới trẻ, dạy trẻ ở mọi lúc, mọi nơi. 3 . KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 3.1. Kết luận: Qua quá trình nghiên cứu và thực hiện một số biện pháp cho trẻ chơi hoạt động ở các góc trong năm học, kết quả đạt được đã cho chúng ta thấy rằng, mỗi giáo viên muốn tổ chức tốt cho trẻ chơi hoạt động ở các góc cần rút ra một số kinh nghiệm sau: Có kế hoạch thực hiện hoạt động góc phu hợp với độ tuổi mầm non, phu hợp theo chủ đề. Áp dụng tốt phương pháp dạy học “Lấy trẻ làm trung tâm” vào lớp học. Tìm tòi đồ dung, đồ chơi đẹp, hấp dẫn tạo sự thu hút đối với trẻ. Nội dung hoạt động ở các góc phu hợp với chủ đề, cụ thể, rõ ràng. Biết kích thích động cơ bên trong của trẻ, gây hứng thú cho trẻ; Khen chê đúng mức, động viên khích lệ kịp thời. Luôn giữ mối quan hệ chặt chẽ với cha mẹ trẻ, vận động cha mẹ trẻ hỗ trợ đồ dung, đồ chơi. 3.2. Kiến nghị: 3.2.1. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo: Phòng Giáo dục và Đào tạo cần tạo điều kiện cho giáo viên thăm quan học tập môi trường lớp học của các trường điển hình trong và ngoài huyện. 3.2.2. Đối với nhà trường: Cần tổ chức nhiều cuộc thi triển lãm về đồ dung đồ chơi, trang trí góc lớp trong trường. Tăng cường thêm về cơ sở vật chất dạy học và đồ dung đồ chơi phục vụ trong các góc chơi tạo môi trường đẹp, phong phú và đa dạng hơn. Tăng cường bồi dưỡng về tạo môi trường học tập, trang trí góc lớp cho giáo viên. 3.2.3. Đối với giáo viên: Giáo viên phải có lòng yêu nghề, mến trẻ, thường xuyên tham khảo các tài liệu trên sách báo, trên các phương tiện thông tin đại chúng, tự học tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn. Luôn có ý thức học hỏi, nắm chắc hiểu biết về hoạt động vui chơi, về chương trình giáo dục mầm non, các hình thức tổ chức, tạo cho trẻ hứng thú trong hoạt động. Trên đây là một số kinh nghiệm tôi đã rút ra trong quá trình tổ chức cho trẻ chơi hoạt động ở các góc nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 5- 6 tuổi ở 19 trường mầm non Vĩnh Thành, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Qua đề tài nghiên cứu này tôi không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý chân tình của lãnh đạo ngành cung hội đồng khoa học và các bạn đồng nghiệp, để tôi làm tốt hơn việc tổ chức cho trẻ tham gia chơi hoạt động ở các góc. Để sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện và tiếp tục đưa vào dạy trẻ đạt kết quả cao, giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Trần Thị Thu Vĩnh Thành, ngày 26 tháng 05 năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết Phạm Thị Hiếu 20