Tài liệu Skkn một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: “MỘT SỐ CÔNG TÁC NGHIỆP VỤ THU HÚT BẠN ĐỌC ĐẾN VỚI THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC” SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong công cuộc xây dựng và đổi mới nền giáo dục của nước ta hiện nay thì việc nâng cao chất lượng dạy và học đóng vai trò rất quan trọng. Vì muốn đất nước phát triển một cách toàn diện thì cần phải đào tạo những con người “Lao động, tự chủ, và sáng tạo”có năng lực thích ứng với nền kinh tế thị trường cũng như biết giải quyết những vấn thường gặp trong cuộc sống. Nhưng để thực hiện được nhiệm vụ cao cả đó thì không thể thiếu vai trò sách, báo của thư viện trường học. Thư viện là trung tâm văn hóa của nhà trường, thư viện góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy cho giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản cho HS đồng thời rèn luyện cho các em thói quen tự học tự chiếm lĩnh tri thức. Vì giáo viên cần sách trau dồi kiến thức, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, còn học sinh cần sách để học tập và tham khảo. Nhưng trước sự bùng nổ công nghệ thông tin như game online với nhiều trò chơi hấp dẫn, đa dạng và phong phú đã lôi cuốn bạn đọc cũng như cách tổ chức sắp xếp chưa phù hợp, làm cho bạn đọc đến thư viện đọc sách báo, tìm tòi kiến thức ngày càng hạn chế. Vậy làm thế nào để thu hút bạn đọc đến với thư viên ngày càng đông hơn, tôi xin được chia sẽ và trao đổi với quý đồng nghiệp “Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viên trường” và đó cũng là lý do tôi chọn đề tài này. II. NỘI DUNG 1. Thực trạng Trường THCS Phong Thạnh Tây là một trường thuộc xã vùng sâu, vùng xa hầu hết giáo viên và học sinh ở xa trường, đường xá đi lại khó khăn nên khi đến trường thường tỏ ra mệt mỏi. Thư viện trường về điều kiện kinh phí còn hạn hẹp, thiếu các vốn tài liệu hay và quý, hầu hết là những loại sách, báo do phòng GD và ĐT cấp về. Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ Chưa có phòng đọc riêng cho giáo viên và học sinh; Một số giáo viên và học sinh chưa thấy được tầm quan trọng của sách, báo và chưa có đam mê đến thư viện đọc sách báo để tìm kiếm tri thức làm ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và học tập. Nhưng với sự nhiệt tình và năng nổ của cán bộ thư viện cùng với sự quan tâm, giúp đỡ của BGH và phòng GD - ĐT nên thư viện ngày có hướng phát triển tốt hơn. 2. Các giải pháp thực hiện a. Đối với cán bộ thư viện Để phục vụ tốt cho việc giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh, góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục. Tôi đã thực hiện một số công việc sau: * Tuyên truyền, giới thiệu sách, báo đến bạn đọc Để thu hút bạn đọc đến thư viện ngày càng đông, cán bộ thư viện phải sáng tạo nhiều hình thức trong công tác tuyên truyền, giới thiệu sách, báo, tài liệu. Tổ chức tuyên truyền, giới thiệu và hướng dẫn bạn đọc sử dụng các loại sách, báo, tài liệu… có trong thư viện, nhằm truyền tải đến giáo viên và học sinh những kiến thức, thông tin cần thiết phục vụ cho công tác giảng dạy và học tập trong nhà trường. Từ đó kích thích được sự ham mê đọc sách, báo và xem sách là người bạn đồng hành không thể thiếu được trong giảng dạy và học tập của mình. Kết hợp với Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Đội thiếu niên Tiền phong tổ chức các cuộc thi kể chuyện theo sách, điểm sách, trưng bày sách nhân các ngày lễ lớn như 2/9, 20/11, 22/12, 26/3... nhằm phát huy hiệu quả tốt nhất cơ sở vật chất trọng yếu và trung tâm sinh hoạt văn hóa khoa học của nhà trường. Trong trường học, việc giới thiệu và tuyên truyền sách, báo cho giáo viên và học sinh chiếm vị trí quan trọng trong công tác thư viện, nó được đặt lên hàng đầu. Đây là việc làm phải thường xuyên, khoa học, hợp lí nhằm giới thiệu những cuốn Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ sách, bài báo có nội dung hay thiết thực phục vụ tốt cho quá trình dạy và học trong sự nghiệp cải cách giáo dục như tuyên truyền bằng cách: - Lựa chọn sách, báo phù hợp Việc lựa chọn sách, báo có tác dụng rất lớn cho công tác tuyên truyền, giới thiệu sách báo đến bạn đọc. Muốn làm tốt công tác này người cán bộ thư viện phải nắm bắt nhu cầu bạn đọc, các sự kiện liên quan đến bạn đọc. Như chúng ta cũng đã biết trong nhà trường nhiệm vụ chính của thầy và trò là giảng dạy và học tập. Vì vậy sách, báo tuyên truyền, giới thiệu có nội dung phù hợp phục vụ cho nhiệm vụ trên. Sách được giới thiệu và tuyên truyền là những sách được mọi người quan tâm, có tính thời sự, sách còn mới, có giá trị cao. Làm được như vậy chúng ta mới thu hút bạn đọc tự đến với sách, kích thích bạn đọc tự tìm tòi tài liệu để thỏa mãn nhu cầu của mình. Ví dụ: Đối với học sinh trung bình thì ngoài những sách giáo khoa để học trên lớp thì người cán bộ thư viện giới thiệu cho các em các sách bài tập, các sách tham khảo để các em luyện tập, bổ sung, củng cố lại kiến thức của mình. Đối với những em học sinh giỏi cán bộ thư viện giới thiệu cho các em những sách nâng cao, sách bài tập khó để các em mở rộng thêm kiến thức . Đối với giáo viên ngoài những sách nghiệp vụ, sách giáo khoa để giảng dạy và học tập thì cán bộ thư viện tìm tòi giới thiệu cho giáo viên những sách tham khảo hay những chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi để giáo viên có tài liệu học tập nâng cao chất lượng giảng dạy của mình. Tóm lại hiệu quả cuối cùng của việc tuyên truyền, giới thiệu sách báo như thế nào phụ thuộc rất lớn đến công việc lựa chọn sách, báo tài liệu của thư viện. - Lựa chọn phương pháp và hình thức tuyên truyền Để phát huy hiệu quả tốt nhất trung tâm "sinh hoạt văn hóa và khoa học của nhà trường” và thu hút đọc đến với thư viện ngày càng đông thì cán bộ thư viện phải biết sáng tạo nhiều hình thức trong công tác tuyên truyền giới thiệu sách, báo, tài liệu. Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ Tuyên truyền, giới thiệu sách là một hoạt động nghiệp vụ quan trọng trong thư viện trường học. Đây là yếu tố cơ bản đánh giá hiệu quả của hoạt động thư viện và hoạt động này nhằm mục tiêu khai thác toàn diện vốn tài liệu đồng thời là phương thức lôi cuốn bạn đọc đến thư viện một cách hữu hiệu nhất. Tuyên truyền, giới thiệu sách đòi hỏi phải có sự kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa nghiệp vụ thư viện, kĩ năng sư phạm, kỉ năng viết, khả năng tổ chức, trình bày của cán bộ thư viện về sách. Mục đích tuyên truyền, giới thiệu sách báo trong thư viện nhà trường nhằm khai thác hiệu quả vốn tài liệu thư viện phục vụ nhu cầu giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh, giúp thầy và trò nắm được nội dung cuốn sách, báo để có kế hoạch và phương hướng phục vụ nhu cầu dạy và học đạt hiệu quả cao nhất. Thường ở thư viện tôi áp dụng hai phương pháp tuyên truyền và giới thiệu sách là tuyên truyền miệng và tuyên truyền trực quan. Phương pháp và hình thức tuyên truyền sách báo có tác động trực tiếp rất lớn đến bạn đọc. Theo tôi với đối tượng các em là học sinh phương pháp tối ưu cho việc tuyên truyền, giới thiệu sách, báo tuyên truyền bằng miệng là hiệu quả nhất. Phương pháp này gần gũi với việc lên lớp của giáo viên, nó tác động trực tiếp đến bạn đọc, gây hứng thú đọc sách, khắc phục được một phần tình trạng thiếu sách hiện nay. Phương pháp này rất thông dụng có thể thực hiện bất cứ lúc nào, ở nơi đâu, thời gian nhiều hay ít. Ví dụ: - Đối với học sinh ta áp dụng việc giới thiệu mỗi ngày một cuốn sách cho các em vào 15 phút đầu giờ thông qua phương tiện truyền thanh của nhà trường hoặc có thể lên từng lớp để giới thiệu. - Đối với giáo viên ngoài những buổi giới thiệu sách trên thì thông qua các buổi sinh hoạt tập thể, các cuộc họp, hội nghị...cán bộ thư viện kết hợp giới thiệu sách hay, sách mới. Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ - Đối với các thông tin trên báo, tạp chí ... cán bộ thư viện có thể cập nhật hàng ngày thông qua phương tiện truyền thanh của nhà trường cho các em đọc vào chương trình phát thanh măng non giới thiệu kịp thời đến các em hoặc đưa vào bảng kiến thức hay của nhà trường để bạn đọc tham khảo. Kết hợp việc tuyên truyền, giới thiệu sách báo, cán bộ TV trưng bày các sách mới, sách hay ở tủ trưng bày sách trong thư viện để bạn đọc tiện theo dõi. Ngoài cán bộ thư viện là người nòng cốt trong các buổi giới thiệu sách thì các cộng tác viên của thư viện gồm giáo viên và học sinh là mạng lưới tuyên truyền, giới thiệu sách báo hiệu quả họ là những người truyền tải thông tin đến bạn đọc một cách nhanh nhất. * Hướng dẫn bạn đọc sử dụng sách, báo thư viện Hướng dẫn bạn đọc sử dụng sách, báo không chỉ bạn đọc nắm được kỷ năng đọc sách báo đơn giản mà nhằm mục tiêu giáo dục nhất định. Thư viện cần xác định nhiệm vụ cụ thể đối với từng lứa tuổi, từng nhóm, thậm chí đối với từng giáo viên và học sinh cá biệt. Muốn làm tốt công tác này cán bộ thư viện phải xác định rõ các nhiệm vụ sau đây: - Hướng dẫn bạn đọc sử dụng các loại sách, báo gì? Đối với thư viện trường học muốn phát huy tốt tác dụng của thư viện, người cán bộ thư viện cần hướng dẫn chu đáo bạn đọc các loại sách báo phục vụ trực tiếp yêu cầu giáo dục toàn diện của nhà trường các loại sách tham khảo, sách giáo khoa, sách nghiệp vụ... sát hợp với chương trình học tập trong nhà trường, các loại sách báo nhằm mở rộng kiến thức góp phần đẩy mạnh chất lượng giảng dạy và học tập. Ngoài ra còn có các loại sách phục vụ việc rèn luyện tư tưởng, đạo đức, tác phong ý chí, và tình cảm lành mạnh của học sinh. - Nắm bắt được tâm lý và nhu cầu sử dụng sách báo bạn đọc Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ Ở từng lứa tuổi, từng đối tượng cấp học bạn đọc có nhu cầu sử dụng sách, báo khác nhau. Nắm bắt được nhu cầu của bạn đọc thì người cán bộ thư viện mới hướng dẫn bạn đọc sử dụng sách phù hợp đáp ứng được yêu cầu của bạn đọc. Với học sinh cán bộ thư viện hướng dẫn các em cụ thể, trực tiếp vào các môn học của các em. VD: Để nắm bắt được sở thích đọc sách của HS tôi thường hỏi trực tiếp các em như: Em thích đọc loại sách nào? Có em trả lời thích đọc truyên tranh, em thì thích truyện cổ tích, em thích đọc truyện ký…từ đó tôi có phương pháp phục vụ bạn đọc. Ngoài ra thư viện kết hợp với giáo viên từng bộ môn để nắm được yêu cầu và có kế hoạch phục vụ liên tục, chu đáo các đối tượng, cần giúp các em biết sử dụng thư viện, sử dụng hệ thống tra cứu thư viện, biết cách đọc sách, coi sách là người thầy thứ hai của mình. * Thái độ phục vụ bạn đọc Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng và cần thiết vì muốn thu hút bạn đọc đến với thư viện ngày càng đông thì thái độ của cán bộ thư viện phải vui vẻ, nhiệt tình, phải tạo được cảm giác thân mật và gần gủi với bạn đọc, còn bạn đọc thấy thoải mái và vui vẻ mỗi lần đến thư viện. Cán bộ thư viện tránh cáu gắt, có thái độ phục vụ thiếu thiện cảm, thiếu nhiệt tình và tạo cảm giác khó chịu đối với bạn đọc. VD: Khi có bạn đọc đến thư viện tôi thường vui vẻ và hỏi em muốn tìm sách gì và sau đó giúp các em tìm một cách nhanh chóng bằng mục lục chữ cái hoặc tên sách, tên tác giả… * Về cơ sở vật chất - Phòng đọc. + Phòng đọc của thư viện phải sạch sẽ, thoáng mát, đủ ánh sáng + Bàn ghế phù hợp với lứa tuổi, chiều cao của bạn đọc. Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ + Giá sách ở trong thư viện là các giá bằng sắt (có kích thước, chiều cao, chiều rộng) theo đúng tiêu chuẩn kích thước quy định. + Có tủ kính trưng bày và giới thiệu sách mới, giới thiệu sách theo chủ đề. - Về vốn tài liệu. + Vốn tài liệu phải đa dạng, phong phú, phù hợp với đối tượng giáo viên và học sinh. + Phát động phong trào "Góp một cuốn sách nhỏ để được đọc nhiều cuốn sách hay" trong toàn thể giáo viên và học sinh để tăng thêm vốn tài liệu cho thư viện. Đồng thời động viên và khen thưởng kịp thời những lớp, những cá nhân thực hiện tốt phong trào. + Tham mưu với ban giám hiệu về công tác xã hội hóa thư viện với hội phụ huynh toàn trường và các doanh nghiệp cơ quan đóng trên địa bàn của xã phường, nhằm thu hút thêm nguồn vốn (tiền và sách) để tăng vốn sách tài liệu cho thư viện + Thực hiện chi tiêu kinh phí bổ sung vốn tài liệu cho thư viện theo quy định. + Khi bổ sung vốn tài liệu cán bộ thư viện phải lựa chọn các danh mục hay, mới phát hành. Sách phải phù hợp với cấp học, môn học, phù hợp với chương trình cải cách mới của Bộ GD - ĐT, phù hợp với lứa tuổi và có sức thuyết phục đối với giáo viên và học sinh. * Sắp xếp trang trí trong thư viện Thư viện phải sắp xếp phòng đọc gọn gàng, ngăn nắp, khoa học, phù hợp với với đối tượng bạn đọc là giáo viên và học sinh Để giáo viên và học sinh dễ tra cứu và tìm tài liệu thi khi có sách mới nhập về tôi phải tiến hành xử lý nghiệp vụ ngay như đăng ký, phân loại vào sổ cá biệt từng loại sách, mô tả ấn phẩm, tổ chức sắp xếp sách trong kho theo từng kho sách, tổ chức sắp xếp phích phân loại theo từng môn loại ở tủ mục lục để giáo viên và các em học sinh dễ dàng chọn sách theo đúng nhu cầu. Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ - Với mỗi loại sách tôi sử dụng một nhãn màu khác nhau để phân loại như sách thiếu nhi tôi dán nhãn màu xanh, sách tham khảo tôi dán nhãn màu vàng, sách nghiệp vụ tôi dán nhãn màu hồng, sách giáo khoa và bài tập thì tôi dán nhãn màu trắng. Làm như vậy thì giáo viên và học sinh sẽ rất thuận tiện khi đến thư viện để mượn sách và lựa chọn sách. Lập bảng hướng dẫn sử dụng nhãn màu treo lên ở mỗi giá sách ở phòng đọc để giáo viên và các em nhận biết được các màu quy định từng loại sách. Từ đó giáo viên và học sinh chọn sách theo đúng yêu cầu mà mình thích, nhanh chóng thuận tiện, cũng như khi đọc xong giáo viên và học sinh cất sách vào đúng nơi quy định Thư viện phải được trang trí một số khẩu hiệu, tranh ảnh sinh động phù hợp với lứa tuổi và tâm sinh lý của giáo viên và học sinh để thu hút giáo viên và học sinh. Ví dụ: Để thu hút các em học sinh thì trên các giá sách lựa chọn các tiêu đề dễ hiểu, dễ nhớ, trang trí hoa văn nghệ thuật như "Em yêu văn học" "Thế giới truyện cổ tích" "Em thích truyện tranh" "Em tìm hiểu, khám phá khoa học"... và trong các ngăn sách đặt các cuốn sách đã được phân loại dán nhãn màu theo quy định. b. Đối với bạn đọc Bạn đọc phải thấy được tầm quan trọng của việc việc đọc sách báo vì nó không những giúp cho giáo viên và học sinh nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập mà sách báo còn giúp cho con người khám phá được thế giới xung quanh, tăng thêm sự hiểu biết của mình về cuộc sống, về thiên nhiên, môi trường, về những phong tục, tập quán của các dân tộc anh em…từ đó thấy cuộc sống có ý nghĩa và yêu cuộc sống của mình hơn. Phải thấy được ý nghĩa của việc đọc sách báo vì nó không những đưa lại kiến thức mà còn giúp bạn đọc thư giản, tìm được niềm vui trong những lúc mệt mõi và căng thẳng. 3. Kết quả đạt được Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ Với một số giải pháp như trên tôi đã tiến hành ở thư viện trường học, qua một thời gian thực hiện tôi thấy bạn đọc đến với thư viện ngày càng đông. Năm học 2011 - 2012 2012-2013 Tỉ lệ học sinh Tỉ lệ giáo viên Tỉ lệ cán bộ, công đến thư viện đến thư viện nhân viên đến thư viện 80,93% 93,75% 76,57% 89,52% 100% 100% III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Sau một thời gian ngắn cán bộ thư viện bằng nhiều hình thức tuyên truyền khác nhau, đến nay, giáo viên và học sinh đã thường xuyên đến thư viện tìm đọc sách, báo và các tài liệu để nghiên cứu phục vụ cho quá trình giảng dạy và học tập và dần trở thành thói quen. Số lượng giáo viên và học sinh thích đọc sách, báo ở thư viện ngày một nhiều, chất lượng giáo dục của nhà trường ngày được nâng lên. Để đạt được kết quả như trên cán bộ thư viện phải không ngừng ra sức rèn luyện, trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ đồng thời phải bổ sung kịp thời nhiều sách, báo mới, hay phục vụ bạn đọc và làm mọi cách để thư viện thực sự trở thành người bạn thân thiết của giáo viên và học sinh trong toàn trường. 2. Kiến nghị Để đáp ứng được yêu cầu giảng dạy và học tập trong giai đoạn đổi mới hiện nay tôi có một số kiến nghị như sau: Nhà trường tăng nguồn kinh phí mua sách tham khảo nhất là các tài liệu theo chương trình đổi mới dùng để bồi dưỡng học sinh giỏi. Phòng giáo dục cần trang bị thêm một số loại sách tham khảo dùng cho giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi và trang thiết bị phục vụ cho hoạt động thư viện để thư viện có phương tiện hoạt động tốt hơn. Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu SKKN: Một số công tác nghiệp vụ thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học ________________________________________________________________________ Trên đây là một vài kinh nghiệm để thu hút bạn đọc đến với thư viện trường học. Rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp bổ sung của các đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm được hoàn chỉnh hơn và sử dụng rộng rãi hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Phong Thạnh Tây, ngày 14 tháng 03 năm 2014 Hiệu Trưởng Người viết Nguyễn Thanh Bình Nguyễn thị Thanh Lịch PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO Người thực hiên: Nguyễn Thị Thanh Lịch GV Trường THCS Phong Thạnh Tây, huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu