1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài
Văn hóa là cái còn lại khi con người đã đi qua. Văn hóa quyết định sự ổn
định của xã hội và có vai trò động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Người
Trung Quốc có câu “Thập niên chi kế mạc như thụ mộc/ Bách niên chi kế mạc
như thụ nhân” (Tính kế mười năm không gì hay hơn là trồng cây/ Mưu chuyện
trăm năm không gì hay hơn là trồng người), còn Bác Hồ viết: “ Vì lợi ích mười
năm thì phải trồng cây/ Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Cái gốc của
văn hóa là giáo dục, gieo trồng và chăm sóc. Điều ấy có ý nghĩa đặc biệt quan
trọng đối với nhà trường. Bởi lẽ, hơn bất kì một tổ chức nào khác, tính văn hóa
là tính chất đặc thù của nhà trường. Điều này được xác định dựa trên những căn
cứ sau: 1/ nhà trường là nơi bảo tồn và trao truyền các giá trị văn hóa nhân loại;
2/ nhà trường là nơi đào luyện những lớp người mới, những chủ nhân giữ gìn và
sáng tạo văn hóa cho tương lai; 3/ nhà trường là nơi mà thầy và trò cùng tham
gia vào các hoạt động chiếm lĩnh các mục tiêu văn hóa, dựa trên những cách
thức, phương tiện văn hóa. Tất cả những hoạt động ấy vừa diễn ra trong môi
trường văn hóa đại chúng, vừa có nét văn hóa mang bản sắc riêng phù hợp với
mỗi địa phương, vùng miền.
Có thể khẳng định rằng, động lực sư phạm được tạo nên bởi nhiều yếu tố.
Trong đó, văn hóa là một yếu tố nền tảng, động lực. Dù mang tính vô hình, là
nội lực tinh thần nhưng nó có sức mạnh khích lệ rất lớn trong dạy và học, nâng
cao trách nhiệm của công dân đối với cộng đồng, xã hội. Văn hóa nhà trường
giúp mỗi cán bộ, giáo viên thấy rõ mục tiêu, định hướng phát triển, bản chất
công việc mình làm. Văn hóa nhà trường phù hợp, tạo ra các mối quan hệ tốt
đẹp giữa cán bộ, giáo viên, nhân viên góp phần xây dựng tập thể sư phạm vững
mạnh. Văn hóa nhà trường giúp giáo viên và học sinh xây dựng mối quan hệ
thầy trò tốt đẹp, thân thiện. Quan trọng hơn, việc xây dựng văn hóa nhà trường
sẽ tạo ra tạo ra một môi trường làm việc thoải mái, vui vẻ, lành mạnh. Mỗi cá
nhân trong môi trường văn hóa vì thế đều tích cực phấn đấu vì những điều tốt
đẹp. Rõ ràng, văn hóa là nền tảng tinh thần cho sự sáng tạo, đổi mới, nâng cao
chất lượng dạy học. Đây là điều quan trọng đối với hoạt động sư phạm, mà đối
tượng là sự tương tác giữa người tri thức và con người, với môi trường xung
quanh.
Văn hóa nhà trường tích cực giúp cho người dạy, người học và những người
xung quanh có cảm giác tự hào, hãnh diện vì mình được là thành viên của tổ
chức nhà trường; được làm việc vì những mục tiêu cao cả. Muốn tạo động lực,
dĩ nhiên văn hóa nhà trường cần phải khơi dậy, đánh thức những chân giá trị
hữu ích cho con người và cuộc sống. Những giá trị ấy phải thực sự đáp ứng nhu
cầu chính đáng của mọi người. Nó khác với những giá trị nhất thời, hoặc giá trị
ảo. Nhiều người thường cho rằng, động lực đối với người thầy giáo hôm nay chỉ
là đồng lương. Tuy nhiên, khi thu nhập đạt đến một mức nào đó đảm bảo cho
cuộc sống, người lao động nói chung, nhà sư phạm nói riêng sẵn sàng đánh đổi
giữa mức thu nhập cao lấy một mức thu nhập thấp hơn, với điều kiện giá trị của
con người được tôn trọng, đề cao hơn. Nếu trao quyền tự chủ cho trường học,
việc giáo viên chọn mức thu nhập thấp hơn để được làm việc trong một môi
1
trường hòa đồng, thân thiện, thoải mái, được cống hiến, sáng tạo, được thừa
nhận, tôn vinh sẽ xảy ra. Tất nhiên, chọn mức thu nhập cao và môi trường văn
hóa cao thì hoàn toàn lý tưởng. Đây là mục tiêu phấn đấu mà những nhà quản lí
hôm nay đang nỗ lực xây dựng.
Đối với học sinh Tiểu học, các em đang ở lứa tuổi hình thành và phát triển
nhân cách nên các giá trị, các hành vi ứng xử hàng ngày của thầy cô, bạn bè sẽ
có tác động rất sâu sắc đến tư tưởng, tình cảm và nhận thức của các em. Xây
dựng văn hóa nhà trường sẽ tạo cho nhà trường một bản sắc riêng, một thương
hiệu riêng, một tiếng nói riêng trong việc thực hiện vai trò, sứ mệnh nhà trường.
Xác định văn hóa là một lĩnh vực hàng đầu trong quá trình công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, Đảng ta khẳng định quyết tâm “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” (Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương Đảng
lần thứ V). Tiếp nữa, bước vào giai đoạn xây dựng đất nước trong giai đoạn hội
nhập toàn cầu, Đảng ta nhấn mạnh: “Tiếp tục phát triển sâu rộng nâng cao chất
lượng nền văn hóa tiến tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn kết chặt chẽ và đồng
bộ hơn với phát triển kinh tế - xã hội, làm cho văn hóa thấm sâu vào mọi lĩnh
vực đời sống xã hội” (Văn kiện Đại hội lần thứ X). Trong bối cảnh thế giới có
nhiều thay đổi, với xu thế hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Việt Nam tiếp
tục công cuộc đổi mới toàn diện giáo dục, mở ra nhiều triển vọng phát triển giáo
dục nói chung và giáo dục tiểu học nói riêng. Đồng thời cũng đặt ra nhiều thách
thức với sự phát triển giáo dục đào tạo. Những thách thức, tồn tại trong giáo dục
mà chúng ta cần phải quan tâm như: chất lượng giáo dục đạo đức ở một bộ phận
học sinh còn hạn chế, việc xây dựng giá trị, chuẩn mực, niềm tin và hành vi ứng
xử của các thành viên trong nhà trường chưa được quan tâm thích đáng và chưa
thể hiện được nét riêng trong bản sắc văn hóa nhà trường so với các trường
khác. Việc đầu tư cơ sở vật chất cũng như cảnh quan, môi trường sư phạm một
số nơi đầu tư cũng chưa thật sự đáp ứng nhu cầu. Trong bối cảnh ấy, việc xây
dựng giá trị đạo đức, văn hóa, xây dựng hệ thống các giá trị của nhà trường là
rất cần thiết.
Với nhiệm vụ được phân công là Bí thư chi bộ, Phó hiệu trưởng, Chủ tịch
Công đoàn nhà trường, bản thân tôi thấy tâm huyết với vấn đề xây dựng văn hóa
nhà trường. Bằng kinh nghiệm ấp ủ, học tập và triển khai trong những năm học
qua, tôi xin đưa ra những biện pháp xây dựng hệ thống giá trị lòng tin của học
sinh, phụ huynh và mọi người. Chọn đề tài “Một số biện pháp xây dựng văn
hóa nhà trường ở trường Tiểu học Thanh Sơn- Tĩnh Gia”, tôi hy vọng sẽ làm
tốt nhiệm vụ giáo dục ở một vùng đất có truyền thống hiếu học, góp phần phát
triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài nhằm đề xuất một số biện
pháp xây dựng văn hóa nhà trường có tính khả thi, phù hợp với thực tế nhà
trường, góp phần nâng cao chất lượng quản lý nhà trường và giáo dục toàn diện
nhân cách cho học sinh, phấn đấu xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia mức
độ 2. Mặt khác, giúp học sinh có điều kiện học tập và rèn luyện tốt hơn, xây
dựng được hệ thống giá trị, niềm tin trong nhà trường.
1.3 Đối tượng nghiên cứu.
2
Các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở Trường Tiểu học Thanh SơnTĩnh Gia năm học 2016-2017.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết.
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế.
- Phương pháp thu thập thông tin, xử lí số liệu, tổng kết kinh nghiệm
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1 Cơ sở lí luận.
Trước hết, nhìn văn hóa nhà trường dưới góc độ truyền thống, năm 1983, hai
nhà nghiên cứu Schein và Deal và Peterson cho rằng : Văn hóa nhà trường là
một tổ hợp bao gồm những tiêu chuẩn, quy phạm, giá trị, niềm tin, nghi lễ,
những biểu tượng và sự kiện đã tạo nên “ nét riêng” của nhà trường. Tiếp tục
hướng nghiên cứu này, năm 1995, hai nhà nghiên cứu Stolp và Smith viết: Văn
hóa nhà trường có thể được định nghĩa như là các kiểu ý nghĩa được lưu truyền
theo lịch sử. Nó bao gồm những chuẩn mực, giá trị, niềm tin, các lễ hội, các lễ
nghi, những câu chuyện thần thoại và được hiểu theo các mức độ khác nhau bởi
các thành viên trong cộng đồng nhà trường. Hệ thống ý nghĩa này định hướng
suy nghĩ của mọi người và cách họ hành xử hoặc văn hóa nhà trường phổ thông
được hiểu là tập hợp các nguyên tắc, giá trị và niềm tin, nghi thức và nghi lễ,
các biểu tượng và câu chuyện hay giai thoại tạo nên cái “tôi” của nhà trường
và định hướng các thành viên trong nhà trường cùng làm việc. Cùng hướng
nghiên cứu này, năm 1993, Banks cho rằng : Nhà trường là một hệ thống xã hội
có văn hóa riêng của mình. Văn hóa đó bao gồm “các quy phạm, cơ cấu xã hội,
niềm tin, giá trị và mục tiêu”
Tiếp nữa, vào năm 1993, nhìn văn hóa nhà trường dựa trên nguyên tắc ứng
xử, hai nhà nghiên cứu Deal và Bower đưa ra một cách hiểu khác về văn hóa
nhà trường: Văn hóa nhà trường phổ thông là cách để các thành viên trong nhà
trường làm việc với nhau. Năm 2004, Tableman nhìn văn hóa nhà trường dưới
góc độ giá trị và niềm tin và sự đồng thuận trong việc thực hiện giáo dục nhân
cách con người, ông viết: Văn hóa nhà trường phảm ảnh các ý tưởng được chia
sẻ về các nhất trí cơ bản, về các giá trị và niềm tin và các hiện thực văn hóa tạo
nên sự đồng nhất của nhà trường và là chuẩn cho hành vi mong đợi.
Có thể hiểu một cách tổng quát: Văn hóa nhà trường là nhất trí cơ bản, niềm
tin và các giá trị được chia sẻ tạo nên cái tôi và cách làm việc của nhà trường,
cũng như định hướng cách cư xử giữa các thành viên của nhà trường với nhau,
được phản ánh qua các hiện thực văn hóa.
Trong đó, các nhất trí cơ bản chính là cái mà tất cả thành viên của nhà trường
đều thừa nhận hay nhất trí khi làm việc với nhau; niềm tin được tạo nên từ các
nhất trí cơ bản và chính là tiền đề được cho là đúng để định hướng hành vi; giá
trị được tạo nên từ các nhất trí cơ bản và niềm tin. Đó chính là những cái được
cho là quan trọng, hay ý thức về việc cần phải làm để tạo nên các nguyên tắc
ứng xử. Nói cách khác, hành vi và cái tôi chính là tính đồng nhất hay duy nhất
của nhà trường giúp phân biệt giữa trường này với trường khác. Văn hóa nhà
trường được hình thành, phát triển trong quá trình xây dựng nhà trường và
3
thường được thể hiện thông qua các hiện thực văn hóa như : biểu tượng, nghi
thức, nghi lễ, các câu chuyện, giai thoại, ngôn ngữ, trang phục,… hay mẫu hành
vi, cách ứng xử được sử dụng trong nhà trường.
Các giá trị và chuẩn mực này phải tương đối bền vững, nghĩa là phải qua trải
nghiệm và thử thách của thời gian, phải biến thành niềm tin trong hành động của
mọi thành viên và trở thành biểu tượng trong từng mặt hoạt động của nhà
trường. Do đó, văn hóa nhà trường là sự thể hiện bản sắc tập thể, thông qua đó
mà các thành viên của nhà trường được kết nối với nhau để phấn đấu cho mục
tiêu chung, trách nhiệm chung.
2.2. Thực trạng việc xây dựng văn hóa nhà trường ở Trường Tiểu học
Thanh Sơn
2.2.1. Đặc điểm tình hình địa phương.
Thanh Sơn là một xã thuần nông nằm về phía tây bắc huyện Tĩnh Gia, cách
trung tâm huyện khoảng 18 km. Đời sống của đại bộ phận người dân tương đối
ổn định do ngoài sản xuất nông nghiệp nhiều hộ phát triển kinh doanh buôn bán
nhỏ, chăn nuôi…. Nhất là từ khi khu công nghiệp ở huyện Tĩnh Gia phát triển,
tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương nên đời sống của nhân dân
được nâng lên. Thanh Sơn còn là một địa phương có truyền thống hiếu học.
Trường Tiểu học là một trong hai trường ra đời đầu tiên (cùng với trường Tiểu
học Hải Yến) của huyện Tĩnh Gia. Đặc biệt các cấp ủy Đảng, chính quyền địa
phương luôn quan tâm tới giáo dục. Đa số phụ huynh đều chăm lo tới việc học
hành của con em. Hằng năm, số lượng học sinh giỏi các cấp, học sinh đậu vào
đại học cao. Tình hình an ninh trật tự ổn định, không có học sinh trên địa bàn
mắc vào các tệ nạn xã hội.
Bên cạnh những thuận lợi, tình hình giáo dục ở Thanh Sơn vẫn gặp không ít
khó khăn như: một bộ phận nhân dân có đời sống khó khăn như thôn Phượng
Áng (Vùng Công giáo) do nhiều gia đình đông con nên việc chăm lo cho con em
chưa thật sự chu đáo, hay ở thôn Thanh Trung, nhiều phụ huynh đi làm ăn xa
nhà, để con em ở nhà với ông bà. Chính vì vậy, việc học tập và giáo dục các em
học sinh ít nhiều bị ảnh hưởng.
2.2.2. Khái quát tình hình nhà trường.
Trước hết, là trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 1, trường Tiểu học Thanh
Sơn luôn duy trì và củng cố các tiêu chuẩn theo qui định.Trong những năm học
qua, nhà trường đã có những chuyển biến rõ nét, đặc biệt là cảnh quan khuôn
viên trường lớp ngày càng khang trang Xanh – Sạch – Đẹp với hệ thống cơ sở
vật chất tương đối đầy đủ phục vụ cho công tác dạy và học. Mạng lưới trường
lớp được qui hoạch ổn định, cơ sở vật chất hàng năm được nâng cấp theo hướng
kiên cố hoá.
Chất lượng giáo dục trong những năm gần đây từng bước được nâng cao. Nhà
trường thực hiện dạy đủ, dạy đúng các môn học theo qui định. thực hiện nghiêm
túc chương trình đổi mới phương pháp dạy học. Chú trọng giáo dục các mặt
chất lượng giáo dục đại trà và chất lượng mũi nhọn, đổi mới cách học theo
phương pháp tích cực, học sinh tự phát huy tính tích cực và sáng tạo trong học
tập. Thường xuyên tổ chức tốt các hoạt động bổ trợ khác, các cuộc thi, các đợt
vận động do ngành tổ chức nhằm góp phần vào việc giáo dục học sinh phát triển
4
toàn diện.
Đội ngũ giáo viên nhà trường đã dầần được ổn đ ịnh vêầ sốố l ượng và chầốt l ượng.
Năm học
2014- 2015
2015- 2016
2016-2017
Số cán bộ
GV
26
26
25
GV đạt GV trên
chuẩn
chuẩn
%)
(%)
100
73,9
100
73,9
100
96
Số SKKN được
công nhận
Huyện
Tỉnh
1
1
4
1
GV giỏi
Huyện
Tỉnh
1
Tổng hợp chất lượng giáo dục 3 năm gần đây:
Đánh giá theo thông tư 32
Năm học
2013- 2014
Hạnh kiểm
TH
CĐĐ
ĐĐ
558
0
Văn hoá đại trà
Số học sinh giỏi
G
K
TB
Y
Trường
Huyện
Tỉnh
HSHT
CTTH
102
233
210
13
102
32
3
116
Đánh giá theo thống tư 30
Năm học
2014-2015
2015-2016
Phẩm chất
Năng lực
Đạt
Đạt
SL
538
558
TL
100
100
SL
528
550
TL
98,1
98,2
Kiến thức, kĩ
năng
Hoàn thành
SL
TL
528
98,1
550
98,2
Học sinh
được khen
thưởng
HSHTCTTH
358
387
93
112
Bên cạnh những thành tích đã đạt được, nhà trường vẫn còn có đối mặt với
những khó khăn nhất định như: Chất lượng đội ngũ: Trình độ chuyên môn
chưa đồng đều, việc đổi mới phương pháp dạy học của số ít giáo viên thực
hiện chưa được hiệu quả, giáo viên đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi cấp huyện
còn thấp. Một bộ phận học sinh phải tự lập khi bố mẹ đi làm ăn ở xa, hoặc bố
mẹ mải làm ăn không có thời gian quan tâm đến các em (thôn Thanh Trung).
Một bộ phận học sinh điều kiện kinh tế gia đình gặp nhiều khó khăn ảnh hưởng
đến việc học tập của các em (thôn Phượng Áng).
Về cơ sở vật chất, nhà trường vẫn còn thiếu các phòng chức năng theo yêu
cầu.
2.2.3. Thực trạng các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường ở trường
Tiểu học Thanh Sơn trong những năm qua.
Trong những năm qua, nhà trường cũng đã tạo ra được những giá trị cốt lõi
trong văn hóa nhà trường, mà nổi bật trong đó là: đoàn kết, sáng tạo, chất lượng,
tự tin, thân thiện. Tuy nhiên, nhà trường gặp nhiều khó khăn trong việc xây
dựng văn hóa nhà trường đó là: 1/ Việc xác định các thành tố cấu thành trong
văn hóa nhà trường còn lúng túng; 2/ Nhận thức của một bộ phận cán bộ giáo
viên, nhân viên về việc xây dựng giá trị cốt lõi trong văn hóa nhà trường có
những lúc chưa đúng đắn; 3/ Các giá trị văn hóa có nhiều giá trị đã có, có nhiều
giá trị đang được xây dựng và phát triển nhưng chưa được mọi người thừa nhận
và xem như đó là mục tiêu cần được quan tâm, chú ý xây dựng và phát triển
hàng ngày; 4/ Một bộ phận nhỏ cán bộ giáo viên nhân viên có biểu hiện thiếu
tinh thần trách nhiệm (xuất hiện sức ì, không muốn phấn đấu, không quan tâm
đến chất lượng hiệu quả công việc, hay quan tâm đến quyền lợi cá nhân, so
bì…) khó tiếp nhận cái mới, ngôn ngữ, trang phục không phù hợp với môi
5
trường công tác; 5/ Việc bổ sung cơ sở vật chất còn gặp nhiều khó khăn do thiếu
về nguồn lực tài chính. Nhà trường còn thiếu phòng làm việc của Hiệu trưởng,
Phó hiệu trưởng và các phòng chức năng khác.
Những khó khăn trên đây có tác động không nhỏ trong quá trình xây dựng
văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học Thanh Sơn. Vấn đề đặt ra là phải tìm ra
những biện pháp phù hợp với điều kiện nhà trường để có thể xây dựng văn hóa
nhà trường phát triển hiệu quả. Xây dựng được hệ giá trị cốt lõi để khẳng định
được vị trí và thương hiệu của nhà trường.
2.3. Các biện pháp thực hiện
2.3.1 Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu quả quản lý của Ban Giám
hiệu trong việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng nhà trường văn hoá.
Đây là giải pháp có tính chất quyết định tới việc nâng cao chất lượng và hiệu
quả xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học Thanh Sơn trong giai đoạn
hiện nay. Xây dựng văn hóa nhà trường nhằm đáp ứng những nhu cầu văn hoá,
giáo dục học sinh, góp phần hình thành và hoàn thiện nhân cách của học sinh.
Xây dựng văn hóa nhà trường tốt đẹp cần thiết có sự chỉ đạo và tham gia của các
cấp uỷ Đảng, sự quản lý của Ban giám hiệu Nhà trường trong việc thực hiện
nhiệm vụ.
Trên thực tế, hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học
Thanh Sơn trong những năm qua đã cho thấy sự lãnh đạo, chỉ đạo của chi bộ
Đảng và quản lý của Ban giám hiệu có vai trò đặc biệt quan trọng, mang tính
chất quyết định.
a.Đối với Chi bộ nhà trường:
- Phối hợp cùng với chính quyền tổ chức học tập, quán triệt các chủ trương
nghị quyết của Đảng, chế độ chính sách, pháp luật của Nhà nước, nội qui, qui
định của ngành, của nhà trường, địa phương về giáo dục. Từ đó, cần nhận thức
đầy đủ về vai trò của văn hoá và xây dựng văn hóa nhà trường trong thời kỳ
Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa đất nước. Khắc phục cái nhìn phiến diện về xây
dựng văn hóa nhà trường, coi xây dựng văn hóa nhà trường đơn thuần chỉ là các
hoạt động mang tính chất bề nổi, không quan tâm đến chiều sâu.
- Chỉ đạo cho Ban giám hiệu và Ban chấp hành Công đoàn phối hợp triển
khai và hướng dẫn Ban chỉ đạo nhà trường vận động Cán bộ giáo viên, nhân
viên trong cơ quan đăng ký xây dựng đơn vị có đời sống Văn hóa cấp Tỉnh.
- Chỉ đạo thành lập ban vận động xây dựng trường học có đời sống văn hóa
tốt năm học 2014- 2015, 2015 - 2016, 2016 - 2017
Kinh nghiệm cho thấy, ở cơ sở nào có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của các
cấp uỷ Đảng, có sự đi sâu, đi sát trong chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ, kiểm tra,
đánh giá các phong trào, các hoạt động thì ở đó hoạt động xây dựng văn hóa nhà
trường có sự chuyển biến tốt. Điều này hoàn toàn dễ hiểu bởi ở cơ sở nào vai trò
lãnh đạo, sự chỉ đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước được thực hiện tốt thì
từ việc hoạch định chương trình, kế hoạch hoạt động đến việc tổ chức thực hiện
và kết quả thực hiện xây dựng văn hóa nhà trường đều đạt kết quả cao.
b.Đối với Ban giám hiệu nhà trường :
Thực hiện hình thức tuyên truyền, nhằm giáo dục cho cán bộ giáo viên, học
sinh trong nhà trường về xây dựng nếp sống văn minh, đời sống văn hóa trong
6
nhà trường, tham mưu với phụ huynh trồng mới thêm nhiều cây xanh, tạo cảnh
quan môi trường luôn xanh - sạch - đẹp.
Vận động 100% Cán bộ giáo viên, nhân viên đăng ký xây dựng đơn vị có
đời sống văn hóa tốt và thực hiện có hiệu quả phong trào “Trường học thân
thiện, học sinh tích cực”, “Cổng trường em sạch đẹp - an toàn”.
Vận động các em học sinh biết chăm sóc sức khỏe, giữ gìn vệ sinh chung và
cá nhân, bảo vệ sinh môi trường - xanh – sạch - đẹp. Tổ chức 100% khám sức
khỏe ban đầu cho học sinh và tuyên truyền phòng bệnh học đường, các bệnh
truyền nhiễm khác.
c. Đối với Ban chấp hành Công đoàn :
Phối hợp tổ chức tốt các hoạt động văn hóa văn nghệ; thể dục thể thao.
Thông qua các hoạt động này nhằm xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh
tích cực”, ngăn ngừa và phòng chống có hiệu quả các tệ nạn xã hội xâm nhập
vào trường; hoàn thành tốt các chỉ tiêu thi đua Nghị quyết Đại hội chi bộ, Đại
hội Công đoàn và Hội nghị cán bộ - công chức từng nhiệm kỳ đề ra.
Luôn có sự phối hợp chặt chẽ, đầy trách nhiệm, tất cả vì sự nghiệp Giáo dục Đào tạo ở trường; chung vai gánh vác, chia sẻ trách nhiệm, tạo điều kiện thuận
lợi cho mỗi cá nhân phát triển.
Vận động 100% Đoàn viên công đoàn trong đơn vị đăng ký xây dựng đơn vị
có đời sống văn hóa tốt và vận động mỗi đoàn viên công đoàn là hạt nhân tích
cực hưởng ứng thực hiện xây dựng đời sống văn hóa ở nhà trường. Chỉ đạo toàn
thể đoàn viên đăng ký thực hiện các tiêu chí xây dựng gia đình văn hóa, cơ quan
văn hóa gắn liền với cuộc vận động “Dân chủ - kỷ cương - tình thương - trách
nhiệm”
2.3.2. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và học sinh về tầm quan
trọng của công tác xây dựng văn hoá nhà trường.
Mục đích của việc làm trên là làm cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh
thấy rõ vai trò ý nghĩa tốt đẹp, tầm quan trọng của công tác xây dựng văn hóa
nhà trường, trên cơ sở đó mỗi người, mỗi bộ phận xác định rõ ý thức trách
nhiệm, chủ động, tự giác, tích cực tham gia công tác này; tạo sự nhất trí cao và
phối hợp đồng bộ giữa các tổ chức, các lực lượng đối với công tác xây dựng văn
hóa nhà trường.
Tập trung thực hiện một số biện pháp sau:
- Tổ chức các cuộc tuyên truyền, phổ biến về nội dung, vai trò ý nghĩa, tầm
quan trọng của công tác xây dựng văn hóa nhà trường trong cán bộ, giáo viên và
học sinh; đến cha mẹ học sinh.
- Đưa nội dung công tác xây dựng văn hóa nhà trường vào kế hoạch hoạt động
của nhà trường, của các tổ chuyên môn, của Công đoàn, của Đoàn
TNCSHCM,của Liên đội, của các lớp và là một tiêu chí trong xếp loại thi đua
các tập thể, cá nhân của nhà trường.
- Tổ chức các lớp tập huấn về nội dung, phương pháp, kỹ năng xây dựng văn
hóa nhà trường cho giáo viên và học sinh.
- Định kỳ hàng năm ít nhất một lần hội nghị, hội thảo, nói chuyên chuyên sâu
về vấn đề xây dựng văn hóa nhà trường (thường là vào đầu năm học); Lực lượng
7
chủ trì tổ chức, triển khai là lãnh đạo nhà trường hoặc tổ trưởng chuyên môn, Bí
thư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
- Hàng tháng (vào giờ chào cờ tuần đầu) đối với nhà trường, vào sinh hoạt tập
thể cuối tuần của các lớp đều có nội dung nêu gương người tốt việc tốt trong xây
dựng văn hóa nhà trường, kết hợp với phong trào “Mỗi tuần một câu chuyện về
Bác” ; đồng thời phê bình nhắc nhở các biểu hiện thiếu văn hóa, vi phạm các nội
quy, quy chế, quy định, các chuẩn mực mà nhà trường, từng lớp đã xây dựng.
- Khi họp hội cha mẹ học sinh, phổ biến nội dung xây dựng văn hóa nhà
trường để cha mẹ học sinh nắm được, trên cơ sở đó phối hợp cùng nhà trường
tuyên truyền giáo dục con em.
2.3.3. Phát huy tính dân chủ trong hoạt động của nhà trường; tạo sự
đồng thuận, thống nhất cao trong công tác quản lí, chỉ đạo và điều hành
công việc nói chung và chỉ đạo phát triển văn hóa nhà trường nói riêng.
Nói đến dân chủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng “ Dân chủ là cái quí báu
nhất của nhân dân, là chìa khóa vạn năng để giải quyết mọi khó khăn; dân là chủ
và dân làm chủ”. Dân là chủ, dân làm chủ kết hợp lại với nhau thành văn hóa
dân chủ. Chính vì vậy trong trường học, dân chủ đóng một vai trò hết sức quan
trong. Thực hiện tốt dân chủ trong trường học một mặt phát huy và bảo đảm
quyền làm chủ, sức sáng tạo của cán bộ, giáo viên, nhân viên trong nhà trường,
mặt khác nâng cao hơn nữa trách nhiệm của lãnh đạo, thủ trưởng cơ quan, thông
qua đó nhằm động viên, huy động tối đa sức mạnh vật chất và tinh thần to lớn
của phụ huynh học sinh, của chính quyền địa phương, của các đoàn thể trong
nhà trường, nhằm tạo ra bầu không khí dân chủ cởi mở, đoàn kết nội bộ, góp
phần giữ vững kỉ cương, duy trì nền nếp nguyên tắc và hoạt động dạy, học trong
nhà trường. Vì vậy để phát huy dân chủ trong hoạt động của nhà trường cần thực
hiện những biện pháp sau:
- Triển khai, tuyên truyền đầy đủ các văn bản chỉ đạo của cấp trên đến cán bộ
giáo viên và học sinh. Đặc biệt đẩy mạnh việc tuyên truyền và thực hiện các
cuộc vận động, các phong trào thi đua như : “ Học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh”; “ Hai không”; “ Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương tự
học và sáng tạo”… Xây dựng và triển khai kịp thời các nội qui, qui định,các kế
hoạch công tác của nhà trường để tạo nên sự thống nhất, tính pháp lí, tính khoa
học trong công tác quản lí.
- Thực hiện đều đặn việc họp lãnh đạo hàng tháng, hội ý giao ban hàng tuần
và khi có công việc đột xuất trước khi triển khai đến toàn thể cán bộ giáo viên,
nhân viên và học sinh. Các ý kiến đều được quan tâm, phân tích một cách
nghiêm túc và nếu hợp lí thì được bổ sung vào kế hoạch.
- Trong các cuộc họp cũng như trong điều hành công việc, Ban giám hiệu
luôn đề cao tính tôn trọng nhau, lắng nghe ý kiến thể hiện rõ tính dân chủ, đóng
góp ý kiến thẳng thắn, trình bày quan điểm cá nhân trước những vấn đề đặt ra.
Luôn quan tâm đến việc tạo không khí dân chủ, thoải mái trong trường để nhận
được các ý kiến mạnh dạn, đa dạng, đa chiều từ cán bộ giáo viên. Chính vì thế
đã phát huy được sức mạnh tập thể trong việc thực hiện nhiệm vụ và mang lại
hiệu quả cao. Trong năm học tùy từng thời điểm để xác định nhiệm vụ trọng
tâm. Công tác chỉ đạo cần sát sao ( có những thời điểm cần phải mạnh mẽ, quyết
8
liệt) để các kế hoạch được thực hiện đảm bảo về mặt tiến độ, công việc không bị
chồng chéo và đảm bảo tính hiệu quả.
2.3.4. Xây dựng kế hoạch trong việc xây dựng và phát triển VHNT
Trong mỗi nhà trường, văn hóa tồn tại một cách tự nhiên, khách quan. Do
vậy, nhà trường nào cũng có văn hóa của riêng mình, chỉ có điều bản chất của
văn hóa đó là gì? Các giá trị của nó ra sao? Văn hóa đó được hình thành tự phát
hay là kết quả của cả một quá trình xây dựng có chủ đích rõ ràng của quản lý
nhà trường cũng như sự thống nhât của tập thể sư phạm? Còn nữa, nhà trường
đó có ý thức rõ những điểm mạnh để phát huy và điểm chưa mạnh để khắc phục
hay không? Phát triển văn hóa nhà trường không phải chuyện ngày một ngày hai
mà cần có những bước đi phù hợp. Trường chúng tôi đã xây dựng và phát triển
văn hóa nhà trường dựa trên cơ sở mô hình xây dựng văn hóa tổ chức gồm 11
bước cụ thể như sau:
1/ Tìm hiểu môi trường và các yếu tố ảnh hưởng tới chiến lược phát triển
của nhà trường trong tương lai xem những yếu tố nào có ảnh hưởng nhất làm
thay đổi chiến lược phát triển của tổ chức nhà trường;
2/ Xác định đâu là giá trị cốt lõi làm cơ sở cho thành công. Đây là bước
cơ bản nhất. Các giá trị cốt lõi phải là các giá trị không phai nhòa theo thời gian
và là trái tim và linh hồn của nhà trường;
3/Xây dựng tầm nhìn – một bức tranh lý tưởng trong tương lai – mà nhà
trường sẽ vươn tới. Đây là định hướng để xây dựng văn hóa nhà trường, thậm
chí có thể tạo lập một nền văn hóa tường lai cho nhà trường khác hẳn trạng thái
hiện tại;
4/ Đánh giá văn hóa hiện tại và xác định những yếu tố văn hóa nào cần
thay đổi. Văn hóa thường tiềm ẩn, khó thấy nên việc đánh giá là cực kỳ khó
khăn, dễ gây nhầm lẫn vì các chủ thể văn hóa vốn đã hòa mình vào nền văn hóa
đương đại, khó nhìn nhận một cách khách quan sự tồn tại của những hạn chế và
những mặt trái, mặt tiêu cực cần thay đổi;
5/ Tập trung nghiên cứu, đề xuất giải pháp làm gì và làm thế nào để thu
hẹp khoảng cách của những giá trị văn hóa hiện có và văn hóa tương lai của nhà
trường;
6/ Xác định vai trò của lãnh đạo trong việc dẫn dăt thay đổi và phát triển
văn hóa nhà trường. Lãnh đạo phải thực hiện vai trò người đề xướng, người
hướng dẫn các nỗ lực thay đổi. Lãnh đạo lại có vai trò hoạch định tầm nhìn,
truyền bá cho mọi thành viên nhận thức đúng tầm nhìn đó, có sự tin tưởng và
cũng nỗ lực thực hiện; cũng như chính lãnh đạo là người có vai trò xua đi những
đám mây ngờ vực, lo âu của các thành viên trong tổ chức nhà trường;
7/ Soạn thảo một kế hoạch, một phương án hành động cụ thể, chi tiết tới
từng việc, từng người, phù hợp với các điều kiện thời gian và nguồn lực khác để
có thể thực thi được kế hoạch đó;
8/Phổ biến nhu cầu thay đổi, viễn cảnh tương lai để mọi người cùng chia
sẻ, từ đó, động viên tinh thần, tạo động lực cho đội ngũ cán bộ giáo viên trong
nhà trường có sự đồng thuận, hiểu rõ vai trò, vị trí, quyền lợi và trách nhiệm của
mình trong việc nỗ lực tham gia xây dựng, phát triển văn hóa mới cho nhà
9
trường;
9/ Giúp cho mọi người, mọi bộ phận nhận rõ những trở ngại của sự thay
đổi một cách cụ thể, từ đó, động viên, khích lệ các cá nhân mạnh dạn từ bỏ thói
quen cũ không tốt, chấp nhận vất vả để có sự thay đổi tích cực hơn;
10/ Thể chế hóa , mô hình hóa và củng cố, cải thiện liên tục sự thay đổi
văn hóa; coi trọng việc xây dựng và động viên mọi người noi theo các hình mẫu
lý tưởng phù hợp với mô hình văn hóa nhà trường đang hướng tới. Sự khích lệ
kèm theo một cơ chế khen thưởng có sức động viên thiết thực là rất cần thiết;
11/ Thường xuyên đánh giá văn hóa nhà trường và thiết lập các chuẩn
mực mới, những giá trị mới mang tính thời đại; đặc biệt là các giá trị học tập
không ngừng và thay đổi thường xuyên. Việc truyền bá các giá trị mới cho mọi
thành viên trong nhà trường cần được coi trọng song song với việc duy trì những
giá trị, chuẩn mực tốt đã xây dựng được là lọc bỏ những chuẩn mực, giá trị cũ
lỗi thời hoặc gây ra ảnh hưởng tiêu cực cho tiến trình phát triển của văn hóa nhà
trường.
2.3.5. Xác định hệ giá trị cốt lõi của VHNT
Ban giám hiệu vạch ra kế hoạch xây dựng hệ thống giá trị cốt lõi của nhà
trường. Bắt đầu từ sự tìm kiếm, hệ thống những giá trị đã có, những giá trị nào
cần xây dựng, tổ chức cho đội ngũ thảo luận để vừa tăng cường vai trò trách
nhiệm của toàn thể đội ngũ, vừa thể hiện được tính chia sẽ, xây dựng và phát
triển.
Việc xây dựng hệ thống các giá trị nên đồng thời với việc lập kế hoạch chiến
lược, trong việc xây dựng sứ mệnh, tầm nhìn và xây dựng kế hoạch trường đạt
chuẩn quốc gia. Sau đây là một số giá trị hiện có và giá trị cần xây dựng hoặc
thực hiện tốt hơn ở đơn vị:
* Hệ thống giá trị hiện có
- Đội ngũ trẻ, có tay nghề, ham học hỏi, đoàn kết giúp nhau, tinh thần trách
nhiệm cao, ứng dụng công nghệ thông tin tốt.
- Bầu không khí đơn vị cỏi mở, dân chủ, luôn động viên, cổ vũ sự hoàn
thành công việc.
- Luôn đổi mới, sáng tạo trong công tác quản lí và dạy, học.
- Mối quan hệ thân thiện trong nhà trường và ngoài xã hội.
- Sự phối hợp công tác tốt.
- Trường lớp xanh – sạch – đẹp.
- Việc trang trí, bố trí các phòng hiện có hợp lý.
- Học sinh có đồng phục riêng phù hợp.
- Học sinh, chăm ngoan, có nhiều học sinh vượt khó vươn lên trong học tập.
- Học sinh gần gũi với thầy cô.
- Học sinh tự giác chấp hành nội quy trường lớp.
- Phụ huynh tin tưởng, tạo được lòng tin các cấp quản lý và đối với các
trường bạn.
- Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, sự phối hợp của các đoàn thể.
* Những giá trị cần xây dựng hoặc cần thực hiện tốt hơn
- Tham mưu lãnh đạo các cấp xây dựng thêm các chức năng.
- Văn hóa trong bố trí kiến trúc vật lý của trường: sơ đồ bố trí các phòng
10
phải hợp lý, bố trí, trang trí trong từng phòng phù hợp. Tạo một số tiểu cảnh
trong nhà trường, trang trí thêm khẩu hiệu, tăng cường cây xanh, cây cảnh và bố
trí khu vực trồng hợp lý.
- Văn hóa trong giao tiếp: thầy với trò, trò với thầy, đồng nghiệp, lãnh đạo,
cấp dưới, phụ huynh học sinh,...
- Văn hóa trong sử dụng đồ dùng dạy học.
- Xây dựng sứ mệnh, hệ thống giá trị cơ bản, tầm nhìn và công khai rộng rãi.
- Nâng cao chất lượng giáo dục đại trà và mũi nhọn, tạo lòng tin vững chắc
cho học sinh và phụ huynh.
- Nâng cao hơn chất lượng đội ngũ.
Hình 1,2. Cổng trường sạch đẹp- an toàn
Việc xác định các giá trị cốt lõi của nhà trường được tiến hành theo các
bước sau:
1/ Cung cấp thông tin về các giá trị đã có trong trường.
2/ Nêu một số giá trị được coi là quan trọng nhất như : đoàn kết, thân thiện,
đổi mới, chất lượng, khẩn trương trong công việc, tự giác, tự tin, tích cực.....
3/Đọc tên từng giá trị và ghi lên bảng.
4/ Xác định xem giá trị nào giống hoặc nằm trong giá trị khác gạch bỏ.
5/ Mỗi cán bộ giáo viên, nhân viên tự chọn từ 3 đến 5 giái trị mà mình cho là
quan trọng nhất
6/ Tổng hợp các giá trị được chọn nhiều nhất.
7/ Thảo luận về ý nghĩa các giá trị đã được chọn và xác định, thống nhất lựa
chọn Hệ giá trị cốt lõi của nhà trường.
Khi xây dựng xong cần thể chế hàng năm một cách cụ thể gắn với nhiệm vụ
năm học hàng năm. Thực hiện tốt việc tổ chức sơ kết, đánh giá từng học kỳ và
năm học. Khi cần thiết thì tổ chức đóng góp ý kiến và điều chỉnh kịp thời.
2.3.6. Chỉ đạo thực hiện tốt các cuộc vận động và phong trào thi đua
“Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”
Tuyên truyền tới đội ngũ CBGV- HS, phụ huynh, các tổ chức đoàn thể trong
và ngoài nhà trường về nội dung các cuộc vận động và phong trào thi đua.
Thường xuyên quan tâm đến công tác chỉ đạo các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp như tổ chức các hội thi văn nghệ, Thể dục thể thao, An toàn giao thông;
các trò chơi dân gian, các hoạt động giao lưu các câu lạc bộ như : Câu lạc bộ
11
Toán, câu lạc bộ Tiếng Việt, Tiếng Anh, Câu lạc bộ Nghệ thuật, Thể dục thể
thao…. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh như : kĩ năng phòng chống đuối
nước, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục trẻ em, nạn ấu
dâm ….
Hình 3,4. Học sinh tham gia các trò chơi dân gian
Hình 5. Giao lưu câu lạc bộ
Hình 6. Giao lưu văn nghệ
Chú trọng xây dựng các mối quan hệ thân thiện, văn hóa giữa giáo viên với
giáo viên, giáo viên với học sinh, học sinh với học sinh, giáo viên với phụ huynh
học sinh; giáo viên với cán bộ quản lí; cán bộ quản lí với giáo viên. Tư vấn cho
phụ huynh cách giáo dục, ứng xử với con cái. Việc giao tiếp ứng xử trong nhà
trường phải thể hiện tính mô phạm, thể hiện sự nhân ái, thân thiện, tôn trọng
nhau. Việc xưng hô trong giao tiếp phải đúng mực.
Về trang phục của cán bộ giáo viên phải gọn gàng, đẹp, không gây phản cảm
trong nhà trường. Đây cũng là vấn đề ngành giáo dục đang quan tâm vì trên thực
tế có một số nữ CBGV có xu thế ăn mặc quá “ gợi cảm” có thể nói là không phù
hợp với môi trường giáo dục và công việc hàng ngày.
Mỗi cán bộ giáo viên phải chú ý giữ gìn uy tín, phẩm chất, lối sống….
không để tạo ra những luồng thông tin xấu về đội ngũ cán bộ giáo viên của
trường, của ngành. Trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ việc sự dụng các
trang mạng xã hội cần phải thận trọng. Cần phải biết xử lí các thông tin, nếu
chưa biết đúng sai không chia sẻ các bài viết tùy tiện trên trang cá nhân nhất là
các thông tin làm ảnh hưởng tới nhà trường, tới ngành.
2.3.7. Xây dựng và phát triển chất lượng, hiệu quả giáo dục để củng cố
và tạo thương hiệu cho nhà trường.
12
Xây dựng cơ cấu tổ chức trong nhà trường hợp lí, nhằm phát huy vai trò trách
nhiệm và thế mạnh của các thành viên trong nhà trường trong việc thực hiện
nhiệm vụ được giao. Lựa chọn được các tổ khối trưởng vững vàng về chuyên
môn nghiệp vụ, có uy tín cao trong đồng nghiệp và học sinh, có năng lực trong
công tác quản lí chỉ đạo. Quan tâm đến việc tạo dựng uy tín cho đội ngũ để việc
quản lí chỉ đạo của tổ khối trưởng nói riêng và nhà trường nói chung đạt hiệu
quả cao. Lựa chọn đội ngũ cốt cán có chuyên môn giỏi, nhiệt tình. Chọn cán bộ
giáo viên có năng lực chuyên biệt trong một số lĩnh vực để bố trí công việc
nhằm phát huy thế mạnh của họ ( ví dụ một giáo viên có khả năng về Tin học thì
bố trí cho phụ trách thêm mảng công nghệ thông tin của nhà trường…).
Hình 7. Một tiết học nhóm
Hình 8. Tiết học có hỗ trợ công nghệ thông tin
Tập trung nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục. Từng bước áp dụng từng
phần mô hình trường học mới VNEN vào giảng dạy nhằm đổi mới phương pháp
dạy học tạo hứng thú học tập cho học sinh. Việc áp dụng mô hình trường học
mới cần phải được lựa chọn từng phần cho phù hợp với điều kiện nhà trường. Ví
dụ : tổ chức học nhóm cần chọn những hoạt động phù hợp hay bài dạy phù hợp.
Hay ở những bài cụ thể cần ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy để
cung cấp thêm tranh ảnh, tư liệu phong phú giúp bài dạy thêm sinh động. Việc
tổ chức các hoạt động dạy học đa dạng phong phú giúp học sinh tích cực học
tập, kích thích tư duy sáng tạo của các em, giờ học sôi nổi không gò ép việc tiếp
thu bài của các em thoải mái dẫn đến chất lượng giáo dục được nâng lên.
Huy động nguồn lực bổ sung tăng cường cơ sở vật chất để tạo điều kiện cho
bộ máy quản lí nhà trường hoạt động đều và hoạt động dạy học hiệu quả. Nhà
trường đã trang bị 5 máy tính xách tay và 2 máy bàn, 1 máy chiếu. Trong đó có
3 máy tính phục vụ cho công tác quản lí còn 3 máy phục vụ cho công tác thư
viện, giảng dạy và tự học, tự bồi dưỡng của cán bộ giáo viên
2.3.8. Xây dựng qui tắc ứng xử văn hóa nhà trường. phối hợp tốt với các
ban ngành đoàn thể trong và ngoài nhà trường trong công tác giáo dục đạo
đức cho học sinh
2.3.7.1 Xây dựng quy tắc ứng xử văn hóa nhà trường
Ứng xử văn hóa là một truyền thống quí báu không chỉ của nhà trường mà
đó cũng chính là truyền thống của dân tộc ta. Khi gặp một tình huống khó đến
13
đâu nếu chúng ta giữ vững nguyên tắc ứng xử có văn hóa thì dù việc thế nào
cũng có kết quả tốt đẹp.
Nhà trường đã xây dựng qui tắc ứng xử văn hóa dành cho cán bộ giáo viên,
nhân viên và học sinh. Ban giám hiệu phối hợp với Công đoàn, Đoàn thanh niên,
Liên đội thiếu niên tổ chức triển khai thực hiện và rút kinh nghiệm qua từng
năm học.
a. Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò:
- Thầy cô giáo phải hết lòng thương yêu giúp đỡ học sinh, tạo nhiều cơ hội
để các em có điều kiện gần gũi, giao tiếp, tâm sự.
- Thể hiện được sự công bằng trong đánh giá, dành nhiều cảm thông cho học
sinh bị hạn chế về học lực.
- Thầy cô, lãnh đạo nhà trường phải hòa mình vào các buổi sinh hoạt tập thể,
các buổi lao động, các hoạt động Giáo dục ngoài giờ lên lớp cùng với học sinh.
- Phải bình tĩnh, suy nghĩ chín chắn khi giải quyết các tình huống liên quan
đến học sinh, để làm sao sau khi giải quyết học sinh cảm thấy mến phục, mang
được tính giáo dục cao.
- Lãnh đạo nhà trường sắp xếp thời gian để tiếp xúc nhiều với học sinh, kịp
thời giải quyết mọi nguyện vọng chính đáng của học sinh.
b. Xây dựng môi trường quan hệ thân thiện giữa trò và trò:
- Thầy cô giáo mà trước hết là giáo viên chủ nhiệm phải kịp thời phát hiện và
ngăn chặn những mâu thuẫn xảy ra giữa học sinh với nhau.
- Tạo môi trường để cho các em có điều kiện giao tiếp giữa các học sinh
trong lớp, giữa lớp này và lớp khác.
- Tạo điều kiện cho học sinh quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau khi có hoàn cảnh
khó khăn, trong học tập cũng như trong rèn luyện.
- Quan tâm rèn luyện ý thức tự giác cho học sinh.
- Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp đáng tin cậy, có uy tín với lớp theo mô hình
trường học mới VNEN. Xây dựng lớp học văn hóa.
c. Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy với thầy:
- Trước hết là thực hiện tốt quy chế dân chủ trường học, công khai minh bạch
các hoạt động, đặc biệt là nguồn tài chính.
- Xây dựng tốt mối quan hệ giữa các thành viên trong lãnh đạo nhà trường và
với tập thể Cán bộ giáo viên, nhân viên..
- Lãnh đạo phải đối xử thật sự công bằng với mọi người.
- Lãnh đạo tạo mọi cơ hội để cho cán bộ, giáo viên có cơ hội giao tiếp, tâm
sự.
- Lãnh đạo giải quyết công việc cần nhẹ nhàng, hợp tình hợp lý; phải lắng
nghe dư luận để chọn lọc, tôn trọng những ý kiến của đồng nghiệp, phải biết hy
sinh.
- Kịp thời chia sẻ những hoàn cảnh khó khăn giữa đồng nghiệp với nhau.
- Phát huy vai trò “tổ ấm” của tổ công đoàn trong xây dựng mối quan hệ giữa
các thành viên trong nhà trường
d. Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy với phụ huynh
- Tiếp xúc với phụ huynh phải niềm nở thân thiện.
- Thường xuyên giữ liên lạc với phụ huynh trong việc giáo dục học sinh.
14
- Trao đổi biện pháp giáo dục học sinh qua các kì họp phụ huynh, hoặc trao
đổi riêng kịp thời với những trường hợp đặc biệt.
- Lắng nghe ý kiến phụ huynh đóng góp cho công tác giáo dục học sinh.
- Giải thích rõ những vấn đề mà phụ huynh còn thắc mắc với thái độ nhã
nhặn, mềm mỏng.
- Tạo mối qua hệ tốt, phát huy tối đa sự ủng hộ của phụ huynh đối với lớp
nói riêng và nhà trường nói chung.
2.3.7.2. Các nội dung qui tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường.
a. Đối với học sinh:
- Quan hệ bạn bè mật thiết, cởi mở trên tinh thần động viên tích cực học tập,
rèn luyện.
- Không phát ngôn bừa bãi, lời nói khi diễn đạt có văn hóa.
- Hàng ngày đến trường, lớp, bạn bè chào hỏi thân thiện, vui vẻ.
- Có thái độ kính trên nhường dưới, sẵn sàng chia sẻ với mọi người.
- Khi gặp thầy cô giáo, cán bộ nhân viên chào hỏi niềm nở.
- Tuyệt đối không gây gổ, xích mích, xâm phạm thân thể lẫn nhau.
- Tự giác sửa chữa lỗi lầm khi vi phạm các điều nội quy của nhà trường.
- Luôn có ý thức xây dựng bảo vệ trường lớp ngày càng xanh sạch đẹp hơn.
- Có ý thức tham gia bảo vệ các công trình văn hóa, di tích lịch sử của địa
phương.
- Khi có khách đến thăm trường phải biết chào hỏi lịch sự.
- Mỗi học sinh cần phải có ý thức rèn luyện kỹ năng sống và học tập.
b. Đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên
- Xây dựng lối sống lành mạnh, vui vẻ hòa đồng.
- Mỗi khi gặp nhau chào hỏi thân thiện, cấp dưới chào hỏi trước cấp trên,
người nhỏ tuổi chào hỏi trước ngưòi lớn tuổi .
- Ai cũng có ý thức xây dựng tập thể đoàn kết, xây dựng nhà trường ngày mỗi
vững mạnh.
- Luôn luôn có ý thức tôn trọng đồng nghiệp và học sinh.
- Chào hỏi ân cần, niềm nở lịch sự mỗi khi có khách đến trường.
- Có thái độ bình tĩnh nhẹ nhàng khi bày tỏ ý kiến, không phát ngôn lời lẽ
thiếu văn hóa.
- Mỗi người đều có trách nhiệm giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, chăm lo cảnh quan,
bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường.
-Tác phong, đạo đức, lối sống mẫu mực để học sinh noi theo.
- Không xâm phạm đến danh dự, thân thể đồng nghiệp và học sinh
2.3.7.3. Phối hợp tốt với các ban ngành đoàn thể trong và ngoài nhà
trường.
Ngay từ đầu năm học, Ban giám hiệu nhà trường phối hợp với các đoàn thể
trong và ngoài nhà trường xây dựng kế hoạch liên tịch. Trong kế hoạch nêu rõ
nội dung phối hợp và kết quả phối hợp. Chẳng hạn:
Đối với tổ chức Đoàn – Đội : gắn với chỉ tiêu rèn luyện đạo đức, phẩm chất
giúp học sinh học sinh học tập tiến bộ.
Ban đại diện cha mẹ học sinh : Phối hợp giáo dục đạo đức ngoài nhà trường,
15
tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Giúp đỡ động viên học sinh
có hoàn cảnh khó khăn đến lớp đều đặn….
Công an: Phối hợp về an toàn giao thông, an ninh trật tự, tệ nạn xã hội, đặc
biệt là tình trạng bán hàng gần cổng trường với các loại hàng hóa không đảm
bảo an toàn thực phẩm có hại đến sức khỏe học sinh.
Y tế : Khám sức khỏe định kì, uống thuốc giun, tiêm phòng cho học sinh và
các chuyên đề về y tế…
Các kế hoạch trên được triển khai thực hiện tốt và có sơ kết, đánh giá công
tác phối hợp và kết quả thực hiện định kì vào cuối kì 1 . Vào cuối năm học nhà
trường tổ chức cuộc họp đánh giá về kết quả công tác phối hợp trong năm nhằm
rút kinh nghiệm và định hướng cho năm học tiếp theo.
2.3.7.4 Xây dựng một môi trường đạo đức tích cực, trong sáng, lành
mạnh trong nhà trường.
Môi trường đạo đức là môi trường ở đó các quy tắc xử sự cao đẹp được xã
hội chấp nhận và mọi người tuân thủ một cách thường xuyên và trở thành chuẩn
mực, niềm tin của cộng đồng. Xây dựng môi trường đạo đức trong Nhà trường
là tạo lập trong giáo viên và học sinh nếp nghĩ, hành vi ứng xử và mối quan hệ
tốt đẹp giữa người với người gắn liền với việc kế thừa giá trị đạo đức tốt đẹp
của dân tộc và tiếp thu giá trị đạo đức mới cuả thời đại, chống lại cái cũ, cái xấu,
cái giả dối. Khẳng định cái đúng, cái tốt, cái đẹp, xây dựng bầu không khí tinh
thần lành mạnh trong xã hội.
Muốn xây dựng được môi trường đạo đức trong nhà trường với những tiêu
chí đó nhà trường đã chú trọng tới các biện pháp sau: Xây dựng cho mỗi cá
nhân giáo viên và học sinh những ý thức và hành vi đạo đức mới phù hợp với
những chuẩn giá trị của một xã hội văn minh và tiến bộ, xây dựng mối quan hệ
đạo đức trong sáng, xây dựng môi trường đạo đức nuôi dưỡng các giá trị nhân
văn. Mặt khác, cần không ngừng phấn đấu học hỏi vươn lên trong cuộc sống để
tiếp thu, tiếp cận những cái mới, cái tốt và cái hiện đại hơn, khoa học hơn. Việc
xây dựng môi trường đạo đức phải được cụ thể hoá trong các chương trình hành
động và kế hoạch hoạt động của nhà trường.
2.3.9. Tăng cường xây dựng nguồn lực và cơ sở vật chất cho các hoạt
động xây dựng nhà trường văn hóa ở trường TH Thanh Sơn.
Nguồn lực vốn đầu tư cho các hoạt động xây dựng nhà trường văn hóa: Tài
chính là một trong những nhân tố quyết định tới kết quả của mọi hoạt động.
Đối với hoạt động xây dựng nhà trường văn hóa trong nhiều năm qua việc đầu
tư kinh phí là khá lớn, song để duy trì tốt hoạt động này, đã có sự đầu tư kinh
phí một cách hợp lý.
Để thực hiện được giải pháp này cần phải huy động vốn từ hai nguồn:
nguồn do Ngân sách Nhà nước và nguồn vốn huy động từ trong nhân dân địa
phương đóng góp. Thực hiện tốt chủ trương xã hội hoá các hoạt động văn hoá
– giáo dục, khuyến khích nhân dân tích cực tham gia đóng góp vào quỹ xây
dựng trường của ngành văn hoá.
Trên thực tế, nhà trường đã tập trung đầu tư kinh phí trang bị cơ sở vật chất
16
đảm bảo có đầy đủ các phòng học cho học sinh, bàn ghế đúng qui cách, ánh
sáng đầy đủ, quạt mát về mùa hè để học sịnh có điều kiện tốt học tập. Trang
thiết bị dạy học được bổ sung theo hướng hiện đại. đáp ứng được phần nào đổi
mới phương pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay. Hệ thống nhà vệ sinh của
giáo viên và học sinh được xây mới đảm bảo vệ sinh môi trường. Sân chơi bãi
tập được mở rộng, có nhiều cây xanh bóng mát tạo một khung cảnh sư phạm
nhà trường luôn xanh – sạch – đẹp.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến
Sau 3 năm áp dụng sáng kiến (từ năm học 2014- 2015) tôi nhận thấy sự
chuyển biết tích cực thể hiện rõ nét văn hóa nhà trường trong trường học. Trước
tiên nhà trường đã xác định và xây dựng được hệ giá trị cốt lõi đó là: Đoàn kết,
thân thiện, sáng tạo vì mục tiêu chất lượng giáo dục. Đây là hệ giá trị nhà
trường luôn hướng tới để xây dựng nên “ thương hiệu” của trường Tiểu học
Thanh Sơn. Bên cạnh đó là sự chuyển biến về mọi mặt trong nhà trường cụ thể
như sau:
- Về cơ sở vật chất, khuôn viên nhà trường được bổ sung nâng cấp xanh- sạchđẹp hơn. Phòng học được trang trí theo mô hình “ Lớp học thân thiện”. Công
trình vệ sinh của giáo viên và học sinh được xây dựng mới (bằng nguồn vốn xã
hội hóa giáo dục ) đạt tiêu chuẩn. Trong 3 năm học liên tục, kết quả xếp loại “
Trường học thân thiện – Học sinh tích cực” của nhà trường luôn đạt loại Tốt.
- Về chất lượng đội ngũ, năm học 2016- 2017 đội ngũ giáo viên nhà trường đạt
100% trên chuẩn. Các đồng chí giáo viên luôn tâm huyết với nghề, hết lòng vì
học sinh thân yêu. Hàng năm số giáo viên xếp loại chuyên môn Tốt tăng.
Năm học 2014- 2015: 15/21 giáo viên
Năm học 2015- 2016: 18/21 giáo viên
Các đồng chí cán bộ giáo viên nhà trường luôn có ý thức tự bồi dưỡng, rèn
luyện chuyên môn nghiệp vụ thường xuyên. Kết qua xếp loại bồi dưỡng thường
xuyên hàng 2 năm học gần đây có 19/21 giáo viên xếp loại Giỏi.
- Về học sinh, đa số các em chăm ngoan có ý thức tự giác trong học tập và rèn
luyện. Chất lượng đại trà được nâng lên. Tỉ lệ học sinh hoàn thành chương trình
lớp học đạt trên 98%.Các em tích cực tham gia các hoạt động ngoài giờ lên lớp
giúp các em có thêm kĩ năng sống. Ngoài ra các em còn tham gia tích cực trong
các cuộc phát động như : Ủng hộ bạn nghèo ăn tết, Ủng hộ các bạn vùng bị bão
lụt, ủng hộ xây dựng Ngôi nhà khăn quàng đỏ, ủng hộ chương trình : Nhịp cầu
bè bạn do trung tâm nuôi dạy trẻ em khuyết tật tổ chức… Các em còn tham gia
sinh hoạt các câu lạc bộ : Toán, Tiếng Việt, Tiếng Anh, Nghệ thuật, Cầu lông.
Năm học 2015- 2016 đội tuyển giao lưu Câu lạc bộ Toán 5 cấp cụm có 6 em
tham gia đã có 1 em đạt giải nhất, 3 em đạt giải nhì, 2 em đạt giả ba cá nhân và
về đồng đội đạt giải nhất. Năm học 2016- 2017 đội giao lưu Câu lạc bộ Toán,
Tiếng Việt, Tiếng Anh có 10 em tham gia đang chuẩn bị tốt cho buổi giao lưu
cấp Huyện.
Câu lạc bộ Cầu lông khối 4, 5 đã tổ chức thi đấu chào mừng ngày 26/3 và đã
chọn ra 2 giải nhất đôi nam và đôi nữ, 2 giải nhì đôi nam và đôi nữ, 2 giải ba đôi
nam và đôi nữ. Ngoài ra các em còn tham gia các trò chơi dân gian như : Kéo
17
co, Nhảy bao bố, Mèo đuổi chuột, Rồng rắn lên mây…. Tạo được không khí sôi
nổi vui tươi trong nhà trường góp phần thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục.
- Về nhà trường, nhiều năm liền nhà trường liên tục đạt Tập thể lao động Tiên
Tiến. Năm học 2015- 2016 nhà trường được Giám đốc Sở GD & ĐT tặng giấy
khen. Công đoàn được Liên đoàn Lao động Tỉnh tặng bằng khen. Tháng 2 năm
2017 nhà trường được Chủ tịch UBND Tỉnh công nhận danh hiệu “Đơn vị đạt
Chuẩn văn hóa”. Đây chính là phần thưởng xứng đáng cho sự nỗ lực xây dựng
nhà trường văn hóa của Cán bộ giáo viên và học sinh trường Tiểu học Thanh
Sơn.
Hình 9. Hệ giá trị cốt lõi nhà trường hướng tới Hình 10. Khẩu hiệu hành động của nhà trường
Hình 11. Chủ tịch UBND Tỉnh công nhận danh hiệu “ Đơn vị đạt chuẩn văn hóa”
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Việc xây dựng văn hóa trường học tùy thuộc vào điều kiện thực tế của từng
trường, vào sự am hiểu, quyết tâm của tập thể sư phạm. Xây dựng, giữ gìn và
18
phát triển văn hóa nhà trường sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất
lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu mới của giáo dục trong giai đoạn hiện nay, đặc
biệt là vẫn giữ được nét truyền thống văn hóa Chân – Thiện – Mĩ tốt đẹp của dân
tộc Việt Nam. Xây dựng văn hóa nhà trường thành công sẽ tạo nên chất lượng
và thương hiệu của nhà trường
Quá trình xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học Thanh Sơn trong
thời gian vừa qua đã thu hút được sự quan tâm đông đảo của cán bộ, giáo viên,
nhân viên và học sinh, tạo nên sự đồng thuận trong bảo vệ các giá trị văn hoá
truyền thống của dân tộc, xây dựng các giá trị văn hoá mới, góp phần bồi dưỡng
và hoàn thiện nhân cách cho học sinh. Có thể nói, sự nhiệt tình tham gia của cán
bộ, giáo viên và học sinh đã tạo nên chuyển biến bước đầu quan trọng và làm
tiền đề cho chiến lược phát triển đúng hướng và vững chắc các giá trị Đức -Trí,
Văn - Thể - Mĩ và lối sống văn minh. Xây dựng văn hóa nhà trường đã trở
thành nội dung quan trọng trong hoạt động giáo dục và đào tạo trong những năm
học tiếp theo.
Với 9 biện pháp đã nêu trên, chúng tôi đã thực hiện thành công bước đầu ở
đơn vị mình, tạo đà khích lệ giáo viên và học sinh trong môi trường giáo dục
thân thiện. Trong quá trình chỉ đạo, thực hiện, tôi đã rút ra năm bài học kinh
nghiệm sau:
Thứ nhất, công việc đầu tiên là lãnh đạo nhà trường phải nắm rõ vai trò trách
nhiệm của mình trên mọi mặt, trách nhiệm trong việc tập trung xây dựng văn
hóa nhà trường. Phải am hiểu về xây dựng văn hóa nhà trường, tầm quan trọng,
ý nghĩa của việc phát triển văn hóa nhà trường, ảnh hưởng của văn hóa nhà
trường đến giáo viên và học sinh.
Thứ hai, mỗi thành viên trong nhà trường dù muốn hay không cũng phải tham
gia hướng thiện, tạo ra văn hóa ứng xử của mình trong quá trình tổ chức dạy
học, quản lý. Do đó, lãnh đạo nhà trường cần phải giúp cho cán bộ, giáo viên và
học sinh nhà trường ý thức nâng cao về tầm quan trọng của công tác xây dựng
văn hoá nhà trường.
Thứ ba, thực hiện tốt việc xây dựng kế hoạch chiến lược, xây dựng hệ thống
giá trị cốt lõi của nhà trường. Đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng
trong việc nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường, khẳng định niềm tin đối
với xã hội.
Thứ tư, xây dựng bộ quy tắc ứng xử văn hóa nhà trường, thực hiện tốt hơn
công tác tư vấn học sinh trong việc rèn luyện kỹ năng sống, giá trị sống. Phối
hợp tốt với các ban ngành đoàn thể trong và ngoài nhà trường, tăng cường rèn
luyện đạo đức, rèn kĩ năng sống cho học sinh. Đây là nhiệm vụ rất cần thiết
trong việc thực hiện xây dựng văn hóa nhà trường.
Thứ năm, xây dựng văn hóa nhà trường không phải việc riêng của nhà trường
mà cần sự kết nối giữa nhà trường và phụ huynh, các tổ chức chính trị - xã hội
tạo sự lan tỏa như xây dựng gia đình văn hóa, làng xã văn hóa. Bởi lẽ, muốn xây
dựng nhà trường văn hóa, phải xây dựng chính tập thể lớp văn hóa, tổ văn hóa.
3.2 Kiến nghị
Nhằm thực hiện tốt xây dựng văn hóa nhà trường tôi kiến nghị các vấn đề sau:
19
- Các cấp có thẩm quyền kịp thời đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, tạo điều
kiện cho trường học thêm khang trang, xây dựng không gian sinh hoạt văn
hóa, nhà đa năng, góc văn hóa phục vụ tốt cho công tác giáo dục chính khóa và
ngoài giờ.
- Cần bổ sung thêm giáo viên giảng dạy ngoài giờ môn văn hóa, hoặc bồi
dưỡng giáo dục văn hóa cho cán bộ, giáo viên, đưa nội dung văn hóa truyền
thống vào giảng dạy trong chương trình chính khóa hoặc bổ trợ.
- Đào tạo giáo viên hoặc bồi dưỡng giáo viên làm công tác tư vấn tâm lý học
sinh bài bản.
Trên đây là “Một số biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu
học Thanh Sơn” mà tôi đã tổ chức áp dụng tại đơn vị và đạt được hiệu quả
bước đầu khá tốt.
Do kinh nghiệm bản thân còn hạn chế nên sáng kiến không tránh khỏi những
thiếu sót. Rất mong Hội đồng khoa học và các đồng nghiệp đóng góp ý kiến để
sáng kiến hoàn thiện hơn.
Xin chần thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ
Thanh Hóa, ngày 20 tháng 3 năm
2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
NGƯỜI THỰC HIỆN
Nguyễn Thị Phương
20
- Xem thêm -
.DOC 
24 
9 
89 
