Tài liệu Skkn một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm lớp 3 4 tuổi (họa mi ) giúp trẻ hoạt động tích cực tại trường mầm non nga thạch

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH THANH HÓA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN NGA SƠN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP DẠY TRẺ KỸ NĂNG HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH, THỂ LOẠI VẼ CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI (HOA CÚC) TẠI TRƯỜNG MẦM NON NGA THẠCH - HUYỆN NGA SƠN TỈNH THANH HÓA Người thực hiện: Mã Thị Thủy Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Mầm non Nga Thạch SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn THANH HÓA NĂM 2019 MỤC LỤC Tên đề mục Trang 1. Mở đầu 1 1.1. Lý do chọn đề tài 1 1.2. Mục đích nghiên cứu 1 1.3.Đối tượng nghiên cứu 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu 2 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm 2 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 3 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề 4 2.3.1: Nâng cao kiến thức, tìm tòi, học hỏi bồi dưỡng bản thân về kỹ năng hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. 2.3.2: Tổ chức hoạt động tạo hình thông qua hoạt động học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. 2.3.3: Dạy trẻ hoạt động tạo hình thể loại vẽ thông qua các hoạt động khác. 2.3.4: Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thiết kế giáo án điện tử cho trẻ làm quen với hoạt động vẽ. 2.3.5: Tổ chức hoạt động thăm quan dã ngoại để cung cấp kiến thức về hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. 2.3.6: Phối hợp với cha mẹ trẻ để giúp trẻ có kỹ năng vẽ được tốt hơn. 11 2.4: Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 15 3. Kết luận, kiến nghị 16 3.1.Kết luận 16 3.2. Kiến nghị 17 Tài liệu tham khảo Danh mục các đề tài SKKN đã được Hội đồng các cấp đánh giá. Phụ lục 4 5 12 13 14 1. Mở đâu. 1.1.Lý do chọn đề tài. Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân [1]. Vì vậy các cơ sở giáo dục mầm non có nhiệm vụ vô cùng cao cả. Đó là trẻ đến trường, trẻ được nuôi dưỡng, chăm sóc, dạy dỗ, được vui chơi, được tham gia vào các hoạt động và tạo điều kiện tốt nhất để trẻ phát triển hài hòa cả về thể chất lẫn tinh thần. Phối kết hợp giữa Gia đình - Nhà trường, Gia đình – Xã hội. Hoạt động tạo hình có một vị trí vô cùng quan trọng trong toàn bộ hệ thống các hoạt động của trẻ ở lứa tuổi mầm non và được coi là một trong những con đường cơ bản để tiến hành giáo dục thẩm mĩ, giáo dục toàn diện của trẻ em về cả Đạo đức – Trí tuệ – Thể lực–Thẩm mĩ và Lao động[1]. hình thành các phẩm chất, kỹ năng ban đầu của con người như một thành viên trong xã hội biết lao động tích cực và sáng tạo. Ngoài ra còn đáp ứng được các mục tiêu mà giáo dục đưa ra như: Phát triển thể chất, phát triển nhận thức, phát triển ngôn ngữ, tình cảm và quan hệ xã hội, nghệ thuật và thẩm mĩ. Hoạt động tạo hình có một vị trí vô cùng quan trọng trong toàn bộ hệ thống các hoạt động của trẻ ở lứa tuổi mầm non và được coi là một trong những con đường cơ bản để tiến hành giáo dục thẩm mĩ, giáo dục toàn diện về mọi mặt phát triển của trẻ em về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ, thể Có thể nói rằng, hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn đối với trẻ mẫu giáo. Bởi hoạt động này đã giúp trẻ được thử sức mình, thể hiện những ước mơ của mình qua cái nhìn và sự tưởng tượng trong ánh mắt trẻ thơ. Đó là trẻ được tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì trẻ nhìn thấy trong thế giới xung quanh mọi vật, cỏ cây, hoa lá, con người, quê hương, đất nước… Những gì làm trẻ rung động mạnh mẽ và gợi cho trẻ những cảm xúc, tình cảm tích cực. Thông qua đó, trẻ được trải nghiệm và tích lũy vốn sống, có ý thức và mong muốn thể hiện cái đẹp, giúp trẻ có những kinh nghiệm sáng tạo về nghệ thuật, qua đó hình thành năng khiếu thẩm mỹ ở trẻ. Hoạt động tạo hình còn hình thành ở trẻ những kỹ năng đơn giản như tư thế ngồi ngay ngắn, kỹ năng cầm bút, phát triển sự khéo léo phối hợp giữa mắt và tay. Hình thành ở trẻ những kỹ năng, kỹ xảo, năng lực quan sát, tư duy, ghi nhớ, chú ý có chủ định và tri giác đồ vật, rèn tính kiên trì, sáng tạo và khả năng đánh giá, tự đánh giá. Đồng thời góp phần chuẩn bị về tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1, giáo dục ở trẻ lòng ham muốn nhận thức, ham muốn tiếp thu những điều mới lạ, giúp trẻ hình thành thói quen học tập một cách có mục đích, có tổ chức, biết lắng nghe và điều khiển hành vi của mình thực hiện tốt các hoạt động ở trường mầm non. Từ đó hình thành và phát triển toàn diện cho trẻ. Chính vì vậy tôi đã chọn đề tài: “Một số giải pháp dạy trẻ kỹ năng hoạt động tạo hình, thể loại vẽ cho trẻ 4 – 5 tuổi ( Hoa cúc) tại trường mầm non Nga Thạch Huyện Nga Sơn – Tỉnh Thanh Hóa ” làm đề tài nghiên cứu của mình. 1.2. Mục đích nghiên cứu. Nâng cao nhận thức cho bản thân về hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. 1 Nghiên cứu để tìm ra các biện pháp giáo dục phù hợp dạy trẻ nhằm nâng cao kĩ năng, kiến thức cho trẻ thực hiện tốt hoạt động tạo hình, thể loại vẽ . 1.3. Đối tượng nghiên cứu - Kỹ năng dạy trẻ 4-5 tuổi ( Hoa cúc) trường mầm non Nga Thạch - Huyện Nga Sơn – Tỉnh Thanh Hóa làm quen với hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. 1.4.Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Phương pháp khảo sát chất lượng học sinh trên lớp - Phương pháp thực hành, luyện tập - Phương pháp thống kê - Phương pháp phân tích tổng hợp - Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm . 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm. 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm. Hoạt động tạo hình của trẻ được coi là hoạt động mang tính sáng tạo nghệ thuật nhưng chưa thực thụ. Bởi quá trình hoạt động và sản phẩm hoạt động tạo hình của trẻ thể hiện các đặc điểm của một nhân cách đang được hình thành. Mối quan tâm chính của trẻ là tập trung vào sự thể hiện biểu cảm chứ chưa phải là hình thức nghệ thuật thực sự của tác phẩm. Do tính không chủ định của trẻ mà trong quá trình tạo hình trẻ chưa có khả năng độc lập suy tính công việc sắp tới một cách chi tiết, các ý định miêu tả của trẻ thường nảy sinh một cách tình cờ. Trẻ chỉ quan tâm đến việc “Vẽ cái gì” chứ không phải “vẽ như thế nào”, trẻ sẵn sàng vẽ bất cứ cái gì, không biết sợ, không biết tới khó khăn trong miêu tả, trẻ vẽ những gì trẻ thấy, trẻ biết, trẻ nghĩ theo cách cảm nhận của trẻ thơ chứ chưa hẳn là những gì giống như cái mà chúng ta nhìn thấy. Đặc biệt trong giờ họat động vẽ thể loại “đề tài”. Trong mỗi đề tài dạy vẽ cho trẻ, đều mang những nội dung phong phú khác nhau, mô phỏng về thế giới xung quanh trẻ, mang lại cho trẻ những hình ảnh tươi đẹp trong cuộc sống. Trẻ hiểu và tái tạo lại những hình ảnh đẹp của quê hương, đất nước, những cảnh vật của thiên nhiên. Trẻ thích tự tay vẽ được một cái gì đó dù là các họa tiết đơn giản như ngôi nhà, cây xanh, bông hoa, mưa, ông mặt trời… Thông qua các bài vẽ mang lại cho trẻ những cảm xúc thực sự khi trẻ tạo ra được một sản phẩm và giúp trẻ thể hiện được ước mơ, được tìm hiểu, được vẽ, được sáng tạo một cách chủ động. Với sự phát triển về nhận thức, cảm xúc và các kỹ năng vận động tinh, trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi rất hứng thú tìm kiếm, khám phá, tích luỹ vốn biểu tượng, kinh nghiệm tạo hình, đồng thời biết sử dụng khả năng tạo hình nói chung và vẽ nói riêng một cách tích cực tự giác để tìm hiểu cuộc sống thế giới xung quanh trẻ. “Trẻ có khả năng tri giác không gian, tri giác thẩm mỹ, phát triển những nét đẹp độc đáo và biết thể hiện chúng bằng các đường nét, mảng màu theo ý thích riêng của chúng. Trẻ biết cảm nhận những cái đẹp thẩm mỹ trong các tranh vẽ nghệ thuật trang trí phù hợp với độ tuổi của trẻ, đồng thời học hỏi được các phương thức biểu cảm đơn giản khi thể hiện tác phẩm của mình”[2] 2 Như vậy, xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để thu hút được sự chú ý của trẻ vừa dễ lại vừa khó vì trẻ rất hào hứng trước những điều mới lạ, nhưng dễ chán với những gì quen thuộc và tâm sinh lý trẻ đang trên đà phát triển mà hoạt động tạo hình, đặc biệt thể loại vẽ có giá trị giáo dục rất lớn đối với sự phát triển toàn diện của trẻ, nhất là phát triển năng khiếu thẩm mỹ. Vì vậy việc đưa thể loại vẽ đến trẻ rất khó đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức nhất định về phương pháp cũng như năng khiếu thẩm mỹ, cần có những biện pháp và lựa chọn các đề tài sao cho phù hợp với lứa tuổi, mang đến sức hấp dẫn, mới lạ nhưng phải có tính giáo dục cao và hàm chứa tính thẩm mỹ nghệ thuật đúng với mục đích, ý nghĩa của môn học trong việc giáo dục trẻ mầm non. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 2.2.1. Thuận lợi. Trường Mầm non Nga Thạch là một trường Mầm non đạt chuẩn quốc gia mức độ I, theo Thông tư 02 và đón bằng chuẩn vào năm học 2015 - 2016. Năm học 2016 – 2017 trường kiểm định chất lượng giáo dục đạt cấp độ 3. Trường nhiều năm đạt tập thể lao động tiên tiến cấp Huyện, chất lượng giảng dạy ngày càng cao. Trong năm học 2018 - 2019, trường có 9 nhóm lớp. Trong đó có 3 lớp Nhà trẻ và 6 lớp Mẫu giáo. Các lớp đều có đồ dùng trang thiết bị đầy đủ để tạo môi trường cho trẻ tham gia vào các hoạt động. *Đối với giáo viên: Bản thân có trình độ Đại Học. Tôi luôn phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, đoàn kết, biết tương trợ giúp đỡ đồng nghiệp lẫn nhau trong chuyên môn. Năm học 2018-2019 tôi được nhà trường phân công đứng lớp 4 – 5 tuổi (Hoa cúc). Tôi luôn tìm hiểu, nghiên cứu, sưu tầm các loại sách, báo, trên mạng Internet nên tích lũy được nhiều kinh nghiệm, phương pháp để cung cấp và đáp ứng nhu cầu về một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn trẻ làm quen với hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. * Đối với trẻ: Ở lớp tôi phụ trách tổng số cháu là 40, trong đó có 18 trẻ gái và 22 trẻ trai. Phần đông các cháu đều khỏe mạnh, chiếm 98% kênh bình thường. Trẻ đến lớp đều đặn ngoan ngoãn, biết vâng lời cô giáo, phần đông các cháu đều khỏe mạnh, khi cô tổ chức hoạt động tạo hình trẻ rất mạnh dạn, tự tin, hứng thú say sưa tham gia vào hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. * Đối với cha mẹ trẻ: Cha mẹ trẻ nhiệt tình quan tâm chăm sóc đến các cháu, luôn phối kết hợp cùng cô để đưa ra các biệt pháp chăm sóc giáo dục trẻ một cách tốt nhất. Trong những giờ đón và trả trẻ, tôi luôn trao đổi với cha mẹ trẻ về tình hình học tập, sức khỏe của trẻ trong ngày để cha mẹ trẻ nắm bắt được rõ hơn về trẻ. 2.2.2.Khó khăn: * Về cơ sở vật chất: Bên cạnh những thuận lợi trên thì nhà trường còn có một số khó khăn như: Trang thiết bị đồ dùng dạy học chưa phong phú, chưa hấp dẫn trẻ. 3 Nguyên vật liệu thiên nhiên còn nghèo nàn. Chưa có phòng vi tính, trang thiết bị hiện đại còn thiếu như: máy chiếu, tranh mở rộng về các chủ đề giá treo tranh để trẻ thỏa sức sáng tạo, trí tưởng tượng nhiều hơn giúp trẻ hứng thú hơn khi tham gia hoạt động tạo hình. * Đối với giáo viên: Bản thân chưa có những hình thức gây hứng thú mới lạ phong phú, hấp dẫn nên chưa gây được hứng thú ở trẻ. * Đối với trẻ: Một số trẻ trong lớp vẫn chưa đồng đều về chất lượng, số ít cháu còn nhút nhát trong khi thể hiện ý tưởng của mình. Nhiều trẻ chưa biết cách cầm viết, tô màu, sản phẩm vẽ chưa sáng tạo, chưa biết cách sắp xếp bố cục bức tranh, chưa biết phối hợp các mảng màu, và chưa biết nhận xét tranh. Một số trẻ ngồi chưa đúng tư thế, không hứng thú tập trung chú ý trong giờ học. * Đối với cha mẹ trẻ: Đa số cha mẹ trẻ lớp tôi làm nông nghiệp và một số cha mẹ trẻ đi làm công ty nên việc chăm sóc, giáo dục còn hạn chế, nhất là nhận thức của một số cha mẹ trẻ về hoạt động tạo hình thể loại vẽ chưa đúng. Chính những điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ. Với những thuận lợi và khó khăn trên, tôi cần phải nắm rõ được phương pháp của bộ môn này đặc biệt thể loại vẽ và nắm được đặc điểm tâm sinh lý và trình độ tiếp thu của trẻ cùng với điều kiện thực tế của trường của lớp để phát huy những thuận lợi có được và khắc phục những khó khăn còn tồn tại mang lại kết quả tốt cho trẻ trong môn học này. * Kết quả thực trạng. Từ những thực trạng trên tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng từ đầu năm học để nắm được tỉ lệ khả năng tiếp thu kiến thức và kỹ năng thực hiện bài vẽ của trẻ . (Bảng khảo sát minh họa kèm theo phụ lục 1 – Bảng 1) Với kết quả khảo sát trên cho thấy số cháu đạt tốt, khá tỉ lệ còn thấp, số cháu đạt trung bình chiếm tỷ lệ cao. Tôi luôn trăn trở, suy nghĩ làm thế nào để có những phương pháp, hình thức sáng tạo cho trẻ hoạt động tích cực trong giờ học vẽ, đồng thời phát triển khả năng tư tuy, trí tưởng tượng, sáng tạo và khả năng thẩm mỹ cho trẻ và tôi đã áp dụng một số giải pháp sau: 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 2.3.1. Nâng cao kiến thức, tìm tòi, học hỏi bồi dưỡng bản thân về kỹ năng hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. Để có thể thực hiện tốt việc nâng cao chất lượng cho trẻ hoạt động tạo hình thể loại vẽ có hiệu quả. Trước tiên bản thân phải xác định mình cần tự nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực công tác của bản thân, không chỉ nghiên cứu nắm vững mục đích, yêu cầu của hoạt động mà cần phải nắm chắc được các phương pháp và biện pháp thực hiện và cách thức tổ chức giúp trẻ lĩnh 4 hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, không bị gò bó, áp đặt, giúp trẻ hiểu bài sâu và vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế hàng ngày của trẻ. Vì vậy, để giúp trẻ 4 - 5 tuổi hoạt động tạo hình thể loại vẽ thì tôi đã nghiên cứu kỹ chương trình chăm sóc và tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Đặc biệt là các tài liệu có liên quan đến tạo hình, thể loại vẽ đối với trẻ 4 - 5 tuổi ban hành kèm theo thông tư 28 năm 2016/ TT- BGDĐT ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ Tưởng Bộ GD&ĐT sửa đổi bổ sung một số nội dung của chương trình giáo dục mầm non[3]. Tài liệu BDTX module MN5 “ Đặc điểm phát triển thẩm mĩ, những mục tiêu và kết quả mong đợi ở trẻ mầm non về thẫm mĩ ” của Thạc sỹ Lý Thu Hiền chuyên viên giáo dục mầm non[4]. Từ đó bản thân đã rút được kinh nghiệm, vận dụng một cách phù hợp và sáng tạo ở lứa tuổi mình đang chủ nhiệm. Khi tổ chức hoạt động cho trẻ hoạt động tạo hình thể loại vẽ tôi thường đưa ra các hình thức làm phong phú cách thể hiện nội dung bài dạy để thu hút trẻ tham gia hoạt một cách tích cực hơn. Mặt khác tôi tích cực tham gia vào các buổi bồi dưỡng kiến thức qua các lớp học chuyên đề do Phòng GD&ĐT tổ chức. Ngoài ra tôi còn xây dựng môi trường mở, tạo ra các tình huống và tổ chức các hoạt động, cho trẻ tiếp xúc trải nghiệm môi trường xung quanh, từ đó trẻ bộc lộ cảm xúc phù hợp khi ngắm nhìn vẻ đẹp của sự vật hiện tượng trong thiên nhiên, cuộc sống và tác phẩm tạo hình. Tôi nhận thấy rằng khi cho trẻ hoạt động tạo hình thể loại vẽ để có tầm quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện về các mặt trí tuệ, đạo đức, thẫm mỹ, thể lực và lao động. Với mong muốn giúp trẻ hứng thú hoạt động tạo hình thể loại vẽ trước tiên bản thân thường xuyên nghiên cứu kỹ từng đề tài để đưa ra mục đích, kiến thức, kỹ năng, thái độ sao cho phù hợp với từng đối tượng trẻ ở lớp, trên cơ sở đó tôi lựa chọn các hình thức thủ thuật để thu hút trẻ vào hoạt động. Hơn nữa để hoạt động của trẻ đạt kết quả cao, tôi phải đầu tư thời gian, công sức một cách công phu khoa học chuẩn bị đồ dùng đồ chơi và tạo mọi điều kiện, cơ hội tổ chức các hoạt động để cho trẻ tích cực tìm tòi trải nghiệm về các sự vật, hiện tượng mà tôi đã chuẩn bị. Kết quả: Bản thân nắm vững được kiến thức hướng dẫn cho trẻ hoạt động tạo hình thể loại vẽ. Tích lũy được phần nào kinh nghiệm quý báu cho bản thân và phục vụ thiết thực cho các hoạt động đổi mới dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ, giúp trẻ tích cực hơn trong các hoạt động học tập và vui chơi. 2.3.2. Tạo môi trường hoạt động phong phú, tổ chức hoạt động tạo hình thông qua hoạt động học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. Xuất phát từ đặc điểm nhận thức và hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo là hoạt động chơi, nên việc học của trẻ ở lứa tuổi này được tổ chức với hình thức học tự nhiên qua chơi, qua thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày, học dưới sự định hướng và hướng dẫn trực tiếp của giáo viên. Làm cho hoạt động học không nhàm chán và gò bó đối với trẻ, những kiến thức mà trẻ tiếp thu trở nên nhẹ nhàng nhưng rất hiệu quả, trẻ tham gia học một cách hứng thú, tích cực. 5 * Tạo môi trường hoạt động phong phú, lấy trẻ làm trung tâm đê phát huy tính tích cực của trẻ và khả năng sáng tạo của trẻ. Việc tạo môi trường phong phú cho lớp học, xây dựng góc tạo hình cũng là một hình thức để cha mẹ trẻ dễ tiếp cận và biết được khả năng vẽ của con em mình cũng như ý nghĩa của hoạt động này. Để thu hút được sự chú ý của trẻ cũng như cha mẹ trẻ tôi đã xây dựng một góc tạo hình, một không gian đẹp, đảm bảo tính thẩm mĩ. Để bổ sung cho những tiết vẽ và gây cảm xúc cho trẻ tôi đã sưu tầm những tranh ảnh đẹp, sát với đề tài trong chương trình. Với ý tưởng trang trí “Phòng triển lãm tranh về các con vật”. Trẻ sử dụng xốp màu, giấy gam, que kem để làm khung ảnh treo lên tường, trang trí thành “Phòng triển lãm tranh về các con vật”. Ví dụ: + Chủ đề gia đình tôi treo các bức tranh về ngôi nhà của gia đình hoặc người thân trong gia đình. + Chủ đề thế giới thực vật tôi treo các bức tranh về cây cối, về hoa. Trẻ rất hứng thú hoạt động trong góc tạo hình, tôi phải phân chia hợp lý và luân chuyển số trẻ chơi trong góc tạo hình, để trẻ nào cũng được hoạt động trong góc. Khi vào hoạt động góc, với những trẻ trong giờ hoạt động chung nếu trẻ còn yếu hoặc chậm hơn các bạn tôi sẽ cho trẻ chơi ở góc tạo hình nhiều hơn và quan tâm hơn đến những trẻ đó, để hướng dẫn động viên khi trẻ chưa làm được. Tùy thuộc vào từng chủ đề đang khám phá, trẻ có thể vẽ những gì trẻ đang học. Góc tạo hình luôn được thay đổi bằng những sản phẩm nghệ thuật theo từng chủ đề, những bức tranh này được làm bằng nguyên vật liệu khác nhau. Với những tên gọi rất gần gũi “ Bé khéo tay” đã khơi dạy ở trẻ khả năng yêu thích hoạt động vẽ tranh. Ví dụ: + Với chủ đề thực vật tôi nhặt các loại lá khô để cho trẻ hoạt động. Còn với chủ đề nghề nghiệp tôi sưu tầm các len, sợi… Và sự thay đổi đó được trẻ rất tò mò muốn khám phá. Đặc biệt trang trí góc tạo hình bằng chính sản phẩm của trẻ, tạo cho trẻ cảm giác mới lạ, thích thú. Khi cha mẹ trẻ nhìn thấy những sản phẩm của con mình được trang trí ở góc của lớp sẽ rất vui và cảm động. (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 2 ) Hình ảnh 1: Trẻ đang hoạt động trang trí tại góc tạo hình thêm phong phú. Để thu hút được sự chú ý của trẻ vào hoạt động này vừa dễ lại vừa khó vì trong thực tế chúng ta đã biết đặc điểm phát triển về tâm sinh lý của trẻ chưa ổn định, trẻ có rất nhiều sự thay đổi, lúc trẻ thích học, lúc không, lúc nhanh nhớ nhưng lại chóng quên, thích cái mới lạ và dễ chán với những điều quen thuộc. Vì vậy, tôi luôn suy nghĩ phải thay đổi hình thức cũng như phương pháp sao cho bài dạy sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn được trẻ, không lặp đi lặp lại để tránh sự nhàm chán của trẻ trong giờ học, nhưng phải chính xác. *. Tổ chức hoạt động tạo hình thông qua hoạt động học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. **. Rèn cho trẻ vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét vẽ tạo thành hình khối, biết cách cầm bút và tư thế ngồi vẽ: 6 Rèn trẻ vẽ các nét cơ bản là một việc rất quan trọng. Vì nó giúp cho kỹ năng vẽ của trẻ tốt hơn, khả năng sáng tạo của trẻ được phát triển toàn diện. - Đối với hoạt động vẽ theo mẫu: Ví dụ: Chủ đề: Động vật quanh bé, đề tài: “ Vẽ con gà trống”.Trước tiên cho trẻ quan sát và đàm thoại theo tranh mẫu để trẻ khắc sâu kiến thức về mẫu, qua đó cung cấp thêm vốn từ, phát triển ngôn ngữ phong phú cho trẻ. Để trẻ chủ động giao tiếp trong quá trình học vẽ, sau đó tôi vẽ mẫu cho trẻ quan sát. (Vừa vẽ vừa gợi hỏi trẻ ) + Để vẽ được con gà trống trước tiên phải làm gì? + Đầu gà có dạng hình gì ? + Sau đó vẽ gì ? + Thân gà có dạng hình gì? + Đuôi gà vẽ như thế nào? + Cô đã vẽ được gì rồi ? + Con gà còn thiếu những gì ?... Sau khi vẽ mẫu, đàm thoại để trẻ khắc sâu vật mẫu tôi treo tranh mẫu xuyên suốt hoạt động vẽ của trẻ. Cứ như vậy sẽ giúp trẻ hình dung và phát hiện những điểm còn thiếu so với tranh mẫu. Đồng thới khắc sâu kiến thức cho trẻ, giúp trẻ vẽ đúng hình và vẽ đầy đủ các chi tiết giống tranh mẫu - Đối với thể loại vẽ theo đề tài: Ví dụ:Chủ đề Gia đình, đề tài: “Vẽ ngôi nhà của bé”. Tôi cho trẻ quan sát 3 bức tranh vẽ ngôi nhà với các kiểu khác nhau và cùng đàm thoại để trẻ khắc sâu kiến thức về 3 ngôi nhà ở 3 bức tranh. Sau khi đàm thoại xong tôi treo 3 bức tranh lên giá vẽ để trẻ so sánh, nhận xét về điểm giống và khác nhau của 3 ngôi nhà. Từ đó, kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ để tạo thành các bức tranh hoàn chỉnh, ngoài vẽ được ngôi nhà trẻ còn có thể vẽ thêm các chi tiết sáng tạo mà trẻ cảm nhận theo trí tưởng tượng của mình để bức tranh thêm sinh động. Kết thức đàm thoại tôi cất 3 bức tranh đi và hướng dẫn trẻ vẽ theo trí tượng tượng của mình như: con vẽ ngôi nhà gì? Tôi hỏi trẻ để vẽ được ngôi nhà cô vẽ bằng các nét gì? Khi ghép các nét đó lại cô được hình gì? Từ đó tôi hướng dẫn trẻ vẽ các hình vuông, chữ nhật, hình tam giác... và tạo thành ngôi nhà như sau: - Để vẽ được hình vuông cô sẽ đặt bút vẽ 2 nét ngang ở trên và ở dưới, cô kéo từ trái sang phải. Sau đó cô vẽ 2 nét xổ thẳng, cô đặt bút từ trên kéo xuống dưới và các nét đó gặp nhau ở các góc. Tiếp theo cô sẽ vẽ mái nhà: mái nhà cô sẽ vẽ hình tam giác, cô vẽ 2 nét xiên 2 bên, sau đó cô vẽ nét ngang. Tương tự với các chi tiết khác của ngôi nhà để tôi hướng dẫn trẻ. - Đối với thể loại vẽ theo ý thích: Đây là thể loại mà trẻ tự do lựa chọn đề tài của mình,tôi cho trẻ quan sát, đàm thoại về đề tài cần vẽ bằng tranh, vật thật nhưng đa dạng về chủng loại và màu sắc. Sau đó tôi cho trẻ suy nghĩ và lựa chọn để nêu ý định của mình ra trước lớp. không áp đặt và bắt buộc trẻ vẽ theo ý của cô mà để trẻ vẽ theo ý thích của mình nên tranh của trẻ thể hiện rất ngộ nghĩnh và hồn nhiên Ví dụ: khi cho trẻ vẽ theo ý thích “Vẽ quà tặng cô” tôi trò chuyện và đàm thoại tạo hứng thú cho trẻ về cô giáo, sau đó cho trẻ quan sát các đồ dùng của cô 7 giáo như : bút, phấn cặp, sách ...vv từ đó giúp trẻ hình dung lựa chọn ý tưởng vẽ theo ý thích của mình, hỏi trẻ thích vẽ gì để tặng cô giáo, trẻ sẽ nêu ra được ý tưởng của trẻ muốn vẽ gì để tặng cô giáo. Tạo cho trẻ tự do thoải mái suy nghĩ để lựa chọn nội dung mình thích vẽ. Và một điều cũng rất quan trọng là trẻ phải học cách cầm bút sao cho đúng tư thế, trẻ không thể tự cầm bút mà cần có sự chỉ dẫn trực quan và giải thích rõ ràng của giáo viên. Cầm bút không đúng là một trong những nguyên nhân cơ bản làm ảnh hưởng sự phát triển các thao tác tạo hình của bàn tay và làm cho quá trình miêu tả hình vẽ trở nên khó khăn. Tôi phải rèn trẻ cách cầm bút đúng bằng 3 ngón tay, giữ bút bằng ngón cái và ngón trỏ, ngón giữa giữ ở phía dưới, khi vẽ cánh tay cho tới bàn tay phải đặt nằm trên bàn làm điểm tỳ hoặc hơi nhích cao hơn, dựa vào cây bút. Phải học cách nhấn bút mạnh, hoặc nhẹ với các mức độ khác nhau tùy theo ý muốn để tạo nên các sắc thái màu, các đường, nét,... với các tính chất khác nhau nhằm gây nên sức truyền cảm cho các hình vẽ. Ngoài ra tôi bồi dưỡng cho trẻ cách vẽ màu (đưa bút theo một hướng hoặc không ra ngoài nét viền) với các loại bút vẽ khác nhau (bút chì, bút sáp, bút lông, phấn màu…) cần giúp trẻ nắm được kỹ thuật sử dụng khác nhau. Khi trẻ vẽ cô cần quan tâm nhắc nhở để rèn cho trẻ ngồi đúng tư thế, không để trẻ cúi mặt sát xuống bàn hoặc không ngồi vẹo người. Khi được rèn, trẻ có tư thế ngồi thẳng, đặt cánh tay đúng tư thế, thoải mái trên bàn, và cầm bút đúng cách. (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 2 ) Hình ảnh 2: Rèn tư thế ngồi vẽ trong hoạt động học của trẻ . Từ việc “Rèn trẻ vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét vẽ tạo thành hìnhkhối, biết cách cầm bút và tư thế ngồi vẽ” tôi thấy trẻ có rất nhiều tiến bộ và tư thế ngồi học, cách cầm bút của trẻ đúng hơn. **. Hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục bức tranh, cách sử dụng màu sắc để tô tranh Bố cục trang trí cũng như cách phối màu thường tuân theo những quy luật thẩm mỹ nhất định. Các giờ học vẽ có vai trò rất lớn trong việc phát triển trí tuệ và khiếu thẩm mỹ của trẻ. Để giúp trẻ biết phối hợp các kỹ năng tạo hình và tạo ra các sản phẩm có màu sắc, hình dáng, đường nét và bố cục. Trước hết tôi cần giúp trẻ hiểu được bố cục hợp lý, sự sắp xếp hình vẽ trong bức tranh mang tính nghệ thuật hoặc trang trí. Để hiểu, cảm nhận và thực hiện được những hình trang trí trẻ phải biết nhìn bao quát cả không gian tờ giấy, xác định các vị trí đặt hình khối của bức tranh. Tùy theo lứa tuổi, các nội dung tạo hình trang trí, cần được sắp xếp linh hoạt, có hệ thống để thực hiện các nội dung giáo dục, phát triển với các mức độ nâng cao dần. Ví dụ: Vẽ chân dung: Thì đặt giấy dọc trước mặt, vẽ khuôn mặt là một hình tròn to giữa giấy, sau đó vẽ tóc, tai, mũi, miệng…. 8 Trẻ mẫu giáo cần làm quen và sử dụng tích cực tính nhịp điệu của sự sắp xếp các hình trang trí. Trước hết trẻ cần làm quen với cách sắp xếp theo bố cục hàng lối (thành dãy) rồi bố cục mạng với các loại nhịp phức tạp dần. Khi trẻ đã khá thành thạo với bố cục hàng lối và bố cục theo mạng, trẻ có thể tập xây dựng các bố cục trang trí tương đối đơn giản. Ví dụ: Trang trí trong các khuôn hình học (hình tròn, hình vuông…) Về sự lựa chọn hình dáng họa tiết, trẻ cần tập sử dụng các hình tự nhiên đơn giản làm họa tiết (hoa,lá..). Về sự thể hiện màu sắc, trẻ sử dụng các màu cơ bản để thể hiện. Khi trẻ tô màu, tôi gợi ý để trẻ nói lên mối liên hệ màu sắc với các màu: nóng- lạnh, sáng- tối…Vì trẻ mầm non rất hay sử dụng màu nóng, màu tươi sáng, tôi hướng dẫn trẻ khi vẽ các con nên sử dụng những màu tối và khi tô màu con tô những màu sáng để bức tranh của con nổi bật được mảng chính. Tô màu có thể tô ngang, dọc. Nhưng tô phải thật đều, mịn để bức tranh sinh động và hấp dẫn. Đối với việc hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục bức tranh, cách sử dụng màu sắc để tô tranh, cần coi việc tổ chức cho trẻ quan sát, cảm nhận vẻ đẹp mang tính trang trí trong các sản phẩm tạo hình. Ví dụ: Đề tài “Vẽ ngôi nhà” tôi đã sử dụng các tranh để trò chuyện có bố cục sắp xếp khác nhau về các kiểu nhà khác nhau. Và qua quá trình rèn luyện trẻ đã có kỹ năng vẽ tốt, tôi hướng dẫn trẻ trang trí và bố cục tranh. Và trẻ lớp tôi các cháu đã vẽ được các bức tranh có bố cục và tô màu như sau: (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 2 ) Hình ảnh 3: Bức tranh vẽ ngôi nhà của cháu: Phạm Thị Thảo Nhi (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 2 ) Hình ảnh 4: Bức tranh vẽ ngôi nhà của cháu: Nguyễn Phương Thảo (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 2 ) Hình ảnh 5: Bức tranh vẽ ngôi nhà của cháu: Trần Ngọc Bích **. Thay đổi hình thức đánh giá nhận xét đánh giá sản phẩm Trẻ rất trân trọng sản phẩm của mình, trẻ rất vui khi sản phẩm của mình làm ra được nhiều người khen ngợi. Chính vì vậy, việc nhận xét sản phẩm của trẻ sao cho thật khách quan mà không làm mất hứng thú của trẻ là rất quan trọng. Muốn dạy trẻ biết cách nhận xét tranh, giáo viên phải có vốn hiểu biết, cách nhận xét tranh. Khi đánh giá tranh vẽ của trẻ, cần dựa trên yêu cầu của hoạt động học và khả năng vẽ của từng trẻ. Trong khi nhận xét tranh không nên trách phạt hoặc phê bình gay gắt đối với những trẻ chưa thực hiện với yêu cầu của bài mà cần động viên trẻ là chính. Vì vậy cô cần có nhiều hình thức khác nhau để nhận xét, đánh giá sản phẩm của trẻ. Cũng có bức tranh cô để trẻ tự lựa chọn và đánh giá theo sự cảm nhận của mình đối với những bức tranh đẹp, cô gợi ý để trẻ nhận xét. Ví dụ: + Các con thấy bức tranh nào đẹp nhất? + Con thích bức tranh nào nhất ? + Vì sao con lại thích bài này ? 9 + Bài đẹp ở những điểm nào ? Nhưng cũng có những bức tranh (sản phẩm của trẻ ) tôi lại mời trẻ mang bài lên để các bạn đặt tên cho bức tranh, sau đó cùng thống nhất đặt tên cho bức tranh rồi nhận xét. Như vậy với tất cả các thể loại vẽ trên để trẻ vẽ tốt tôi thuờng quan tâm tới những trẻ có năng khiếu tạo hình để gợi mở cho trẻ sáng tạo. Đây cũng là cách để tôi nắm bắt được khả năng tạo hình của từng trẻ và có biện pháp bồi dưỡng phù hợp. Với những cháu chưa mạnh dạn tự tin khi tham gia nhận xét đánh giá sản phẩm của bạn tôi thường rèn cho tất cả các bé đều tự giác đúng lên nhận xét bài của mình và bài của bạn Ví dụ: Tôi cho trẻ cầm sản phẩn của mình và ngồi xúm xít quanh cô sau đó tôi gọi từng trẻ lên giới thiệu sản phẩm của mình và các bạn khác nhận xét sản phẩm của bạn. Cuối cùng cô giáo nhận xét chung tranh của trẻ. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 6) Hình ảnh 6: Cô cho trẻ giới thiệu và tự nhận xét tranh của mình Hoặc với những trẻ vẽ còn hạn chế tôi luôn động viên khích lệ trẻ vẽ thật đẹp để được cô chọn đi thi nhécô thấy con vẽ cũng đẹp rồi, nhưng tô màu vẫn còn bị loe ra ngoài, con chỉ cần cố gắng một chút nữa là tranh của con sẽ được triển lãm tại hội thi “Bé khéo tay” cho các cô bác trong trường thăm quan. Hay cũng có thể biến những sản phẩm của trẻ thành những món quà nhỏ để gửi tặng những người thân, cô giáo, chú bộ đội, các bạn nhỏ bị khuyết tật hay trại trẻ mồ côi nhân dịp các ngày lễ, tết. Làm như vậy sẽ khơi dậy lòng say mê, sự ham muốn tái tạo ra nhiều sản phẩm đẹp. Nếu trẻ chưa hoàn thành thì tôi nhẹ nhàng động viên để lần sau trẻ cố gắng hoàn thành nhiệm vụ tạo ra sản phẩm tạo hình, thể hiện khen chê đúng mức không tạo áp lực để trẻ có cảm giác tự ti. Ví dụ: Bài vẽ phương tiện giao thông của cháu khánh an chỉ vẽ đuợc một xe ô tô trên một đường thẳng ngang, nhiều bạn cười và chê bài chưa đẹp. Tôi nhẹ nhàng hỏi: “con vẽ gì ? Xe ô tô của con đang chở gì thế? ... Sau đó, tôi nói với cả lớp “các con ạ, bạn đang vẽ ô tô chở hàng, vì hàng nặng nên không nhìn thấy cảnh xung quanh. Lần sau, con vẽ thêm cây ven đường, ông mặt trời cho bức tranh thêm sinh động và đẹp hơn đấy! Với cách nhận xét đó, trẻ sẽ thấy thoải mái hơn và muốn cố gắng hơn. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 6) Hình ảnh 7: Cô cùng trẻ tham gia nhận xét tranh Khi dạy trẻ nhận xét tranh của bạn, hay giới thiệu tranh của mình, những lần đầu tiên cung cấp kiến thức cho trẻ hay gợi ý hướng dẫn trẻ nhận xét về nội dung, màu sắc, bố cục bức tranh. Nếu chưa cân đối thì gợi ý cho trẻ vẽ thêm một vài chi tiết để lần sau trẻ vẽ được đẹp hơn. Nhiều lần như vậy, trẻ sẽ biết nhận xét tranh của mình. Từ chỗ biết nhận xét tranh của mình, trẻ biết nhận xét tranh của bạn. Vẽ xong, tôi còn cho trẻ tự đặt tên cho bức tranh của mình. Thay đổi vị trí treo tranh cũng thu hút và tạo ra cái mới cho trẻ: Treo ra bảng chủ đề, bày ra góc chơi của trẻ. 10 Không chỉ thay đổi vị trí treo tranh mà cô còn có thể thay đổi hình thức nhận xét tranh để trẻ cảm nhận thấy sự mới lạ. Hoặc như: Chủ đề: “ Nước và các hiện tượng tự nhiên”. Tôi cho trẻ mang sản phẩm của mình trưng bày lên các giá cô đã chuẩn bị sẵn và cho trẻ làm thành một triển lãm để cô và trẻ cùng tham quan triển lãm đó và cùng nhận xét sản phẩm của mình. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 6) Hình ảnh 8: Trẻ trưng bày sản phẩm. Nhờ vào việc tạo môi trường hoạt động phong phú và hướng dẫn trẻ các kỹ năng vẽ và hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục bức tranh, cách sử dụng màu sắc để tô tranh, thay đổi nhình thức đánh giá nhận xét sản phẩm đã mang lại hiệu quả cao trong hoạt động vẽ của trẻ lớp tôi. 2.3.3. Dạy trẻ hoạt động tạo hình thể loại vẽ thông qua các hoạt động khác. Như chúng ta đã biết mỗi trẻ đều có khả năng tiếp thu lĩnh hội kiến thức khác nhau, có trẻ tiếp thu nhanh, có trẻ tiếp thu chậm. Vì thế để phát huy hết khả năng của trẻ khi hoạt động tạo hình thể loại vẽ, không những trong hoạt động học mà tôi còn tổ chức ở tất cả các hoạt động khác nhau như: Giờ đón trẻ, giờ hoạt động ngoài trời, giờ hoạt động chiều, các giờ hoạt động học khác. Tôi tận dụng thời gian thích hợp mọi lúc, mọi nơi để dạy trẻ nhằm củng cố và khắc sâu kiến thức cho trẻ cũng như giúp trẻ mở rộng và hiểu biết về cuộc sống thực. * Thông qua hoạt động đón trẻ. Khi đón trẻ vào lớp tôi cho trẻ chơi tự do các góc chơi. Tôi đặt câu hỏi: Con đang vẽ gì vậy? ( vẽ hoa), Con vẽ như thế nào? Muốn cho hoa trong vườn thêm rực rỡ thêm sinh động thì con tô như thế nào? ( tô nhiều màu sắc).Từ đó giúp làm giàu vốn kiến thức cung cấp thêm kỹ năng vẽ cho trẻ. * Đối với hoạt động học khác: KPKH, làm quen với Toán, làm quen với Văn Học… tôi cũng sử dụng lồng ghép một cách khéo léo, không tích hợp quá nhiều, phù hợp với tùy từng bài để tích hợp sao cho trẻ luôn thấy thoải mái, không bị nhàm chán và khắc sâu được kiến thức về thể loại vẽ cho trẻ. Ví dụ: Trong giờ học khám phá khoa học “Tìm hiểu về một số loại hoa” cuối giờ có thể cho trẻ vẽ những loài hoa mà trẻ thích hay tìm hiểu các loại quả trẻ vẽ các loại quả, con vật sống dưới nước cho trẻ vẽ các con vật sống dưới nước. Trò chuyện về chú bộ đội thì cho trẻ vẽ quà tặng chú bộ đội ở phần luyện tập. Với hoạt động làm quen với toán tôi cũng đưa môn vẽ vào các tiết dạy đó bằng cách: cho trẻ vẽ hoa, hay đồ vật có chữ số theo yêu cầu, hay tô màu xanh vào khoảng trống có số 1, màu vàng vào khoảng trống có số 2, màu đỏ vào khoảng trống có số 3. Hay đề tài “Dạy trẻ phân biệt hình tròn, hình vuông, tam giác, hình chữ nhật” sẽ cho trẻ vẽ các hình học và tô màu nếu có nhiều thời gian cho trẻ vẽ các hình tạo thành ngôi nhà hay hình người, hình con vật rất phong phú. 11 Với hoạt động làm quen với văn học cũng có thể cho trẻ vẽ hoặc tô màu theo ý thích các nhân vật trong chuyện, vẽ hoa hoặc quà tặng các nhân vật trong chuyện mà trẻ yêu thích. Như vậy việc lồng ghép các môn học vào các hoạt động sẽ làm cho trẻ hứng thú, giúp trẻ thoải mái, không nhàm chán mà trẻ được khắc sâu kiến thức, củng cố rèn luyện kỹ năng vẽ cho trẻ. Đồng thời các môn học bổ trợ đan xen vào nhau hài hòa, lô gíc cho giờ học đạt kết quả cao. * Thông qua hoạt động ngoài trời: Trẻ được làm quen với môi trường xung quanh khi đi dạo chơi trẻ tiếp xúc với thiên nhiên được ngắm nhìn vật thật, được sờ nắm, cô có thể phát phấn để trẻ vẽ lên nền sân của trường hoặc trẻ cầm que vẽ trên nền đất. Để trẻ củng cố kỹ năng vẽ tốt hơn. Ví dụ: Trẻ vẽ đường đi, vẽ cây xanh, mặt trời, vẽ đồ chơi trong sân trường, vẽ vườn cây ăn quả, dùng phấn để in cánh hoa, vẽ theo ý thích. (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 3 ) Hình ảnh 1: Trẻ cầm phấn vẽ cây, hoa, ông mặt trời trên sân trường. (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 3 ) Hình ảnh 2: Trẻ cầm que vẽ cây, hoa, ông mặt trời trên nền đất cát. * Trong hoạt động chiều: Ví dụ: Tôi cho trẻ vẽ những gì mà trẻ thích (vẽ theo ý thích) sau đó tôi sẽ hướng dẫn để trẻ vẽ những bức tranh mà trẻ thích.. Trước hết phải rèn trẻ biết vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét vẽ để tạo thành hình, khối. Các nét cơ bản: nét ngang, nét thẳng, nét xiên, nét uốn lượn, nét cong trái, nét cong phải…Khi trẻ đã vẽ thành thạo các nét này, tôi hướng dẫn trẻ cách ghép các nét vẽ tạo thành các hình khối, các đồ vật, con vật, con người. 2.3.4. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thiết kế giáo án điện tử cho trẻ làm quen với hoạt động vẽ: Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thiết kế giáo án điện tử cho trẻ làm quen với hoạt động tạo hình đặc biệt là hoạt động vẽ nhằm đem đến cho trẻ những giờ học sinh động và hấp dẫn, trẻ không còn nhàm chán và buồn ngủ. Ngày nay với sự bùng nổ công nghệ thông tin các tài liệu hình ảnh truy cập trên mạng rất phong phú chúng ta có thể sử dụng các hình ảnh đó vào việc chuẩn bị đồ dùng dạy học thiết kế giáo án điện tử. Với bản thân tôi đã được học qua các lớp bồi dưỡng tin học nên có chút kỹ năng sử dụng máy vi tính tôi đã tự thiết kế các hoạt động cho trẻ làm quen với hoạt động tạo hình bằng giáo án điện tử để phát huy tích cực và sự hứng thú của trẻ. Nhưng tôi không quá lạm dụng việc áp dụng thiết kế giáo án đện tử vào hoạt động tạo hình. Có những tiết tôi vẫn sử dụng các tranh vẽ và cố gắng rèn luyện khả năng vẽ của bản thân để trẻ vẫn được quan sát các nét vẽ và các màu sắc khi tôi sử dụng tô tranh mẫu. Ví dụ: Với hoạt động vẽ con gà trống ( vẽ theo mẫu). Tôi thiết kế bài giảng điện tử đó như sau: Với tất cả các bước vẽ này tôi đều vẽ ở paint sau đó coppy sang powerpoint và tạo hiệu ứng cho các hình ảnh. 12 - Trước tiên tôi tạo 1 slide có hình ảnh con gà trống đã được tô màu và vẽ thêm các họa tiết cỏ cây, ông mặt trời…Tôi cho trẻ nêu nhận xét của trẻ về hình ảnh con gà. (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 3 ) Hình ảnh 1: con gà trống đã được tô màu và vẽ thêm các họa tiết cỏ cây, ông mặt trời. - Tiếp theo tôi tạo 1 slide với các bộ phận của con gà riêng biệt (như: mình, đầu, mắt, mỏ, cánh, chân…). (Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 3) Hình ảnh 2: Các bộ phận của con gà riêng biệt. - Và tôi tạo 1 slide với các cách vẽ lần lượt để tạo thành con gà trống, các nét vẽ lần lượt hiện ra và cùng với đó là lời phân tích của tôi: Cô vẽ mình con gà là một hình tròn khép kín, tiếp theo cô vẽ cổ con gà là 2 nét xiên, cô vẽ từ trên xuống, và đến đầu … Tương tự tôi giới thiệu với các phần khác của con gà. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 3) Hình ảnh 3: Các cách vẽ lần lượt để tạo thành con gà trống. Sau khi vẽ xong thì làm gì? Cô sẽ tô màu cho con gà và lần lượt tôi có hiệu ứng tô màu vào từng bộ phận của con gà. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 3) Hình ảnh 4: Hiệu ứng tô màu vào từng bộ phận của con gà. Để cho bức tranh thêm đẹp và sinh động tôi vẽ thêm cỏ cây, ông mặt trời. Cuối cùng tôi sẽ cho trẻ về chỗ ngồi và vẽ con gà trống. Đây là các slide tôi đã tạo để dạy trẻ. Qua các tiết dạy áp dụng giáo án điện tử thì trẻ rất hứng thú tham gia hoạt động và kết quả trên trẻ rất cao, trẻ mạnh dạn chủ động hơn trong quá trình học tập. Thể hiện sự hồn nhiên tích cực qua việc tri giác hình ảnh trên máy, trẻ tự đặt ra các câu hỏi khám phá cho cô… 2.3.5. Tổ chức hoạt động thăm quan dã ngoại, trải nghiệm thực tế để cung cấp kiến thức về hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. Ngoài những hoạt động học tập, vui chơi, chúng ta cũng cần quan tâm đến các hoạt động thăm quan dã ngoại của trẻ, nhất là trẻ mầm non. Cho trẻ tham gia các hoạt động ngoại khóa cũng phần nào giúp trẻ khỏe mạnh tự tin hơn. Tham gia các hoạt động ngoại khóa cũng giúp giáo viên, trẻ được thư giãn, trải nghiệm thực tế và học tập được nhiều kiến thức rất cần thiết khi tham gia các hoạt động ngoại khóa. Trường tôi từ rất nhiều năm học, đã tổ chức tốt các hoạt động thăm quan dã ngoại cho cô và trẻ. Giúp cô và trẻ học được nhiều kiến thức, kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp với mọi người xung quanh các lớp bạn đó là những kiến thức thực sự rất cần thiết cho cô và trẻ. Ví dụ 1: Chủ đề: “Thực vật quanh bé”. Đề tài: “Vẽ cây ngô”. Tôi đã tổ chức cho trẻ đi thăm quan dã ngoại quan sát cây Ngô ở ngoài đồng. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 5) Hình ảnh 1: Hình ảnh cô cho trẻ đi thăm quan dã ngoại quan sát cây Ngô. 13 Sau khi đi thăm quan dã ngoại về trẻ đã có kiến thức, kỹ năng vẽ cây ngô một cách chính xác và dễ dàng hơn. Trẻ biết vẽ 2 đường thẳng song song, 2 nét ngang từ trái qua phải để làm thân cây và 2 nét cong song song xung quanh thân cây tạo thành lá. Trẻ biết vẽ cá nét xiên trên đầu thân cây để tạo thành hoa của cây Ngô. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 5) Hình ảnh 2: Cô cho trẻ vẽ cây Ngô tại lớp Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 5) Hình ảnh 3: Sản phẩm của trẻ vẽ cây Ngô sau khi đi thăm quan dã ngoại Ví dụ 2: Chủ đề: “ phương tiện giao thông”. Để tiết kiệm được kinh phí làm mô hình quan sát tôi đã phối hợp với nhà trường tổ chức cho trẻ đi thăm quan dã ngoại ở bãi biển Nga Bạch gần quê tôi ở đấy trẻ có thể quan sát một cách sát thực có hiệu quả cao hơn. Từ đó trẻ biết được một số thuyền gần gũi và biết được thuyền là phương tiện giao thông đường thủy. Trẻ biết được luật xa - gần, ở gần thì thuyền to hơn, ở xa thì thuyền nhỏ hơn. Trẻ biết được hình dáng, màu sắc của chiếc thuyền và bãi biển. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 5) Hình ảnh 4:Hình ảnh cô cho trẻ đi thăm quan dã ngoại thuyền ở bãi biển. Sau khi đi thăm quan dã ngoại về tôi đã thực hiện cho trẻ 1 hoạt động tạo hình, thể loại vẽ. Đề tài: “ Vẽ thuyền trên biển”. Khi đàm thoại tôi hướng trẻ tự kể ra ý tưởng của mình về vẽ thuyền trên biển và hỏi trẻ thuyền ở xa thì con vẽ như thế nào? thuyền ở gần thì con vẽ như thế nào?. Sau đó tôi cho trẻ quan sát tranh mẫu, từ đó trong tư duy trí tưởng tượng của trẻ giúp trẻ vẽ thuyền trên biển được tốt hơn. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 5) Hình ảnh 5: Cô cho trẻ vẽ thuyền tại lớp Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 5) Hình ảnh 6: Sản phẩm của trẻ vẽ Thuyền sau khi đi dã ngoại. Ví dụ 3: Chủ đề: “ Quê hương - Đất nước – Bác Hồ”. Tôi tổ chức cho trẻ đi thăm quan những di tích lịch sử của quê hương mình như: “ Đền thờ thám hoa Mai Anh Tuấn, chùa Thạch Tuyền”. Hình ảnh minh họa kèm theo phụ lục 5) Hình ảnh 7: Hình ảnh cô cho trẻ đi thăm quan Đền thờ thám hoa Mai Anh Tuấn và chùa Thạch Tuyền”. Kết quả: Cho thấy trẻ có kỹ năng vẽ rất tốt, nhiều trẻ rất sáng tạo trong bài vẽ của mình. Cụ thể 100% trẻ có kỹ năng vẽ. 2.3.6. Phối hợp với cha mẹ trẻ để giúp trẻ có kỹ năng vẽ được tốt hơn. Việc tạo hứng thú cho trẻ trong hoạt động vẽ, gia đình đóng một vai trò to lớn trong sự phát triển toàn diện ở trẻ. Xác định rõ vai trò này, ngay từ đầu năm học khi họp phụ huynh tôi nêu rõ tầm quan trọng của môn tạo hình, đồng thời trao đổi, tuyên truyền để họ chọn thời điểm để dạy trẻ vẽ, và hướng dẫn trẻ vẽ từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, khuyến khích cha mẹ trẻ cho trẻ vẽ thế giới xung quanh. 14 Từ đó tôi đã sử dụng nhiều hình thức để tuyên truyền cha mẹ trẻ bằng cách: Hằng ngày vào giờ đón - trả trẻ tôi trao đổi tình hình học tập của trẻ trong ngày. Thông báo cho cha mẹ trẻ biết hôm nay trẻ học vẽ cái gì, trẻ vẽ được đến đâu để cha mẹ trẻ nắm bắt được tình hình trẻ học ở lớp để về nhà cha mẹ trẻ trò chuyện, để trẻ nhận xét về sản phẩm của mình cho bố - mẹ nghe để nâng cao khả năng đánh giá của trẻ và khắc sâu kiến thức thêm cho trẻ. Đồng thời tôi tuyên truyền cho cha mẹ trẻ tạo điều kiện cho trẻ luyện vẽ thêm ở nhà, hướng dẫn trẻ vẽ từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Khi trẻ đang có sự ham muốn vẽ một cái gì đó hãy để trẻ thử sức mình thực hiện ước muốn. Không cần biết trẻ phải vẽ gì, vẽ làm sao, để trẻ tự vẽ và đặt tên sản phẩm cũng như nêu ý tưởng nhận xét bài của mình. Tư vấn cho cha mẹ trẻ tích cực cho trẻ tìm hiểu về thế giới xung quanh bất cứ lúc nào đi cùng bố mẹ khi trẻ thấy những gì xung quanh, thiên nhiên, cỏ cây hoa lá,… gợi ý hỏi trẻ để kích thích sự tò mò khám phá của trẻ, giúp trẻ tích lũy được nhiều kinh nghiệm và vốn sống cũng như tăng nguồn cảm hứng nghệ thuật, con mắt thẩm mỹ được hình thành, giúp trẻ yêu cái đẹp hơn, yêu cuộc sống hơn. Kết quả: Qua một thời gian kết hợp giữa Cha, mẹ trẻ có cách nhìn nhận khác hơn về việc học và chơi của con mình, nhận thấy được tầm quan trọng của hoạt động tạo hình thể loại vẽ, nên cha mẹ trẻ đã ủng hộ nhiệt tình, niềm nở giúp đỡ chất lượng hoạt động vẽ của các cháu lớp tôi đã được nâng lên rõ rệt. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường. *Đối với hoạt động giáo dục: Qua 1 năm nghiên cứu đề tài này, với những kinh nghiệm đúc rút của mình tôi thấy lớp tôi đã đạt kết quả tốt hơn rõ rệt so với đầu năm, số cháu tốt, khá tăng, cháu trung bình giảm đi nhiều. Như vậy khi ứng dụng các phương pháp, hình thức mới vào bài học cụ thể kết quả chung cho thấy kết quả của trẻ lần 2 tăng lên rất cao. Đặc biệt không có trẻ chưa đạt. Trẻ đạt loại tốt là những trẻ hoạt động tích cực trong giờ học vẽ, trẻ biết sử dụng các loại bút vẽ và biết vẽ, tô màu tạo ra những bức tranh đẹp, hài hòa cân đối về đường nét, màu sắc cũng như bố cục tranh có nhiều sự sáng tạo trong bài vẽ. Trẻ biết nhận xét các sản phẩm tạo hình của mình và của bạn. Trẻ đạt loại khá là những trẻ có kỹ năng sử dụng đường nét vẽ cơ bản để tạo thành các hình, khối.. trẻ đã biết sử dụng các loại bút vẽ và biết vẽ, tô màu bố cục tranh cân đối, hợp lý, trẻ biết nhận xét các sản phẩm tạo hình đơn giản. Trẻ đạt loại trung bình là những trẻ biết cách cầm bút và ngồi đúng tư thế Trẻ biết sử dụng bút chì, bút màu để vẽ và tô màu bố cục tranh. * Đối với bản thân: - Nắm chắc nội dung phương pháp tổ chức hướng dẫn trẻ hoạt động tạo hình thể loại vẽ. 15 - Nâng cao trình độ chuyên môn trong việc xây dựng kế hoạch và thiết kế các hoạt động phù hợp với độ tuổi của trẻ. - Có nhiều kinh nghiệm trong việc thiết kế môi trường cho trẻ hoạt động. - Bản thân luôn được ban giám hiệu nhà trường đánh giá xếp loại nhiều giờ dạy giỏi. * Đối với đồng nghiệp: - SKKN được bạn bè đồng nghiệp trao đổi đánh giá cao, và áp dụng rộng rãi trong nhà trường . * Đối với nhà trường: Sáng kiến của tôi được áp dụng vào chuyên đề dạy mẫu của nhà trường. Được đưa vào làm tài liệu chuyên đề các buổi họp chuyên môn của nhà trường. Nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đặc biệt là lĩnh vực phát triển thẩm mỹ. 3. Kết luận, kiến nghị. 3.1. Kết luận Hoạt động tạo hình là một hoạt động nghệ thuật có vai trò rất quan trọng trong đời sống của trẻ. Đặc biệt trong những năm đầu môn tạo hình nói chung và thể loại vẽ nói riêng là sự khởi đầu cho trẻ tiếp nhận với ngôn ngữ nghệ thuật qua các nét vẽ, đường nét, hình dáng, bố cục, màu sắc… gợi trong trẻ những tình cảm, cảm xúc và cảm nhận được cái hay cái đẹp của mọi vật xung quanh, của cuộc sống, cái thẩm mỹ trong nghệ thuật từ đó giúp trẻ sống yêu đời hơn, trong sáng hơn. Chính vì vậy để thực hiện tốt được những yêu cầu của nội dung dạy vẽ cho trẻ mẫu giáo là một việc rất khó khăn, cần phải có thời gian lâu dài, kiên trì và tâm huyết với bộ môn nghệ thuật này và để mang đến cho trẻ những bài vẽ nghệ thuật sáng tạo thì phụ thuộc vào rất nhiều khả năng thực hiện của giáo viên. Vì vậy giáo viên cần phải chịu khó, học hỏi và nghiên cứu trau dồi kiến thức, tìm ra những phương pháp, hình thức hữu hiệu nhất để thực hiện đúng với mục tiêu và yêu cầu giáo dục đề ra. - Tổ chức cho trẻ được học dưới hình thức “học bằng chơi, chơi mà học”. Luôn lấy trẻ làm trung tâm, giáo viên chỉ là người hướng lái, gợi mở, dạy trẻ theo hướng tích cực. - Sưu tầm, sáng tạo nhiều đồ dùng, đồ chơi đẹp, đảm bảo an toàn, tính trực quan, thẩm mỹ và giáo dục cao. Sưu tầm các tác phẩm nghệ thuật, các nguyên vật liệu trang trí góc tạo hình thêm phong phú, gợi cho trẻ nguồn cảm hứng. - Cần nâng cao trình độ tin học để ứng dụng công nghệ thông tin một cách linh hoạt, sáng tạo. - Tạo môi trường phong phú cho trẻ hoạt động, cho trẻ dạo chơi thăm quan nhiều nơi để trẻ được tiếp xúc với môi trường xung quanh, với vẻ đẹp thiên nhiên, thế giới xung quanh trẻ nhằm cung cấp kiến thức cho trẻ. - Cần làm tốt công tác phối kết hợp với phụ huynh thật tốt để thống nhất và có biện pháp giáo dục trẻ có hiệu quả ở gia đình cũng như ở trường học. 16 - Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi và đã áp dụng thực hiện đạt hiệu quả . rất mong được bạn bè đồng nghiệp bổ sung để sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn. 3.2. Kiến nghị. *Đối với Phòng Giáo dục: Tạo điều kiện cho giáo viên được học tập, nghiên cứu tài liệu,tham gia các lớp tập huấn chuyên đề, bồi dưỡng thường xuyên học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp trong các trường trong huyện. *Đối với trường: Bổ xung cơ sở vật chất các đồ dùng,đồ chơi phục vụ cho các hoạt động dạy và học của giáo viên được tốt hơn. Xây dựng vườn, góc thân thiện phong phú nhiều hơn, mang giá trị sử dụng cao, bổ sung trang thiết bị. Trên đây là đề tài kinh nghiệm của tôi về một số giải pháp dạy trẻ kỹ năng hoạt động tạo hình, thể loại vẽ cho trẻ mà tôi đã nghiên cứu trong năm qua. Bản thân tôi xin được mạnh dạn trao đổi cùng các đồng nghiệp, chắc không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự bổ sung, góp ý của các bạn đồng nghiệp và Hội đồng khoa học các cấp để tôi hoàn thiện hơn trong quá trình thực hiện chuyên môn của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn ! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Nga Thạch, ngày 12 tháng 4 năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết không sao chép nội dung của người khác. Người viết Phạm Thị Hồng Mã Thị Thủy 17 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non – mẫu giáo 4-5 tuổi (TS. Trần Thị Ngọc Trâm; TS.Lê Thu Hương; PGS. TS. Lê Thị Ánh Tuyết) đồng chủ biên – Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam tháng 6/2015. [2]. Những sáng kiến kinh nghiệm chọn lọc: Nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ (dành cho giáo viên) Tác giả: Phan Lan Anh- Lý Thị Hằng- Nguyễn Thanh Giang( Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam) [3] Tài liệu thông tư 28 năm 2017/ TT- BGDĐT ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ Tưởng Bộ GD và ĐT sửa đổi bổ sung một số nội dung của chương trình giáo dục mầm non. [4] Module MN5 “ Đặc điểm phát triển thẩm mĩ, những mục tiêu và kết quả mong đợi ở trẻ mầm non về thẫm mĩ ” của Thạc sỹ Lý Thu Hiền chuyên viên vụ giáo dục mầm non. [5] Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non (tác giả: Lê Thanh Thủy). [6] Hướng dẫn một số kỹ năng hoạt động tạo hình theo quan điềm lấy trẻ làm trung tâm của tác giả: Lý Thu Hiền. [7] Một số tạp san, tạp chí giáo dục mầm non, Mạng Internets.