Tài liệu Skkn một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5 6 tuổi tại trường mầm non nga hưng

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGA SƠN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON NGA HƯNG - HUYỆN NGA SƠN Người thực hiện: Phạm Thị Quý Chức vụ: Giáo Viên Đơn vị công tác: Trường MN Nga Hưng-Nga Sơn SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn THANH HÓA, NĂM 2019 1 MỤC LỤC STT Nội Dung Trang 1 1. MỞ ĐẦU 1 2 1.1. Lý do chọn đề tài 1 3 1.2. Mục đích nghiên cứu 2 4 1.3. Đối tượng nghiên cứu 2 5 1.4. Phương pháp nghiên cứu 2 6 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 3 7 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 2.3. Các biện pháp để giải quyết vấn đề 2.3.1.Tích cực sưu tầm và lựa chọn các trò chơi dân gian có nội dung phù hợp với chủ đề và nội dung giáo dục trẻ. 3 8 9 10 11 12 13 14 15 4 5 5 2.3.2. Khuyến khích trẻ cùng cô làm đồ dùng, đồ chơi, chuẩn bị 7 địa điểm, trang phục trước khi tổ chức các trò chơi dân gian. 2.3.3 Thường xuyên dạy trẻ đọc thuộc lời ca các bài đồng dao 9 kết hợp với các động tác minh họa 2.3.4. Thường xuyên lồng ghép trò chơi dân gian vào các hoạt 11 động, ở mọi lúc, mọi nơi. 2.3.5. Lồng ghép các tổ chức các trò chơi dân gian trong các 14 ngày lễ, ngày hội, các hội thi 17 2.3 .6. Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi 15 2.3.7. Thường xuyên phối hợp với phụ huynh trong việc tổ 16 chức các trò chơi dân gian 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 17 18 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 18 19 3.1 Kết luận 18 20 3.2 Kiến nghị 18 16 2 1. LỜI MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài Đất nước ta đang trên con đường hội nhập với thế giới về nhiều mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội…nên đòi hỏi con người Việt Nam, nhất là thế hệ trẻ phải tích cực, năng động, ứng dụng sáng tạo những thành tựu khoa học kỹ thuật, tiếp thu những tinh hoa văn hóa của thế giới mà vẫn giữ được bản sắc của dân tộc Việt Nam. Do đó, một nhiệm vụ mới đặt ra cho giáo dục là phải đào tạo nên những con người sáng tạo, năng động, có năng lực giải quyết vấn đề, có khả năng thích ứng với mọi biến động trong mọi đời sống kinh tế xã hội, có đạo đức trong sáng, có lối sống lành mạnh, có sức khỏe và tích cực nhận thức để cải tạo thế giới và cải tạo chính bản thân mình. Chính vì vậy mà việc chăm sóc, giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ trở thành mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng cho ngành Giáo dục nói chung và bậc học mầm non nói riêng vì trường mầm non chính là môi trường thuận lợi nhất để giáo dục trẻ ngay từ những năm tháng đầu đời. Ở lứa tuổi mẫu giáo, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo, bởi vui chơi đã gây ra những biến đổi về chất, có ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân cách trẻ và là tiền đề cho hoạt động học tập ở lứa tuổi tiếp theo. Phương châm: “Học mà chơi, chơi mà học” luôn được quán triệt trong công tác chăm sóc, giáo dục mầm non trẻ mẫu giáo ở trường mầm non. Trong hoạt động vui chơi, có rất nhiều trò chơi học tập và một bộ phận không thể không nhắc đến đó là các trò chơi dân gian - đây là một loại trò chơi được trẻ mẫu giáo yêu thích [1].Trò chơi dân gian đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, làm thỏa mãn nhu cầu vui chơi, giải trí, thông qua trò chơi trẻ được chia sẻ niềm vui với bạn bè, cộng đồng và thế giới xung quanh. Nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở, tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời, làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em. Đúng như PGS. TS Nguyễn Văn Huy, Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói về trò chơi dân gian với trẻ em: “Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả một nền văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ nâng cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, sáng tạo, sự khéo léo mà còn giúp các em hiểu thêm về tình, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Trẻ em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng trống để chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi thuở trước - đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ ở các thành phố mà còn ở cả các vùng nông thôn, nơi mà đang dần bị đô thị hóa mạnh mẽ. Vì thế giúp các em hiểu và tìm về cội nguồn với những trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết” [2]. Ngày nay cùng với sự phát triển của nền công nghiệp hiện đại thì có biết bao trò chơi của trẻ dần được thay thế bằng những cỗ máy hiện đại, công phu, với đầy đủ các chức năng, màu sắc sặc sỡ… những khoảng đất giờ cũng được thay vào đó là những nhà máy, những công trình lớn. Trò chơi dân gian cũng vì 1 thế mà ngày dần bị mai một theo sự phát triển của nền công nghiệp hiện đại, tiên tiến. Đó là sự thiệt thòi lớn với trẻ khi không được làm quen và chơi với những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước. Cho nên việc lựa chọn các trò chơi phù hợp với lứa tuổi, sở thích, điều kiện của học sinh; thời lượng và phương pháp tổ chức trò chơi một cách có hệ thống, khoa học tại trường mầm non sẽ giúp trẻ dần dần hình thành và phát triển nhân cách theo hướng tích cực, nhằm dạy cho con trẻ biết những giá trị của nền văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam. Năm học 2008 - 2009, Bộ giáo dục và đào tạo phát động phong trào: “Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực” trong đó có nội dung đưa trò chơi dân gian vào trường học. Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là một bài toán khó với các giáo viên, đặc biệt là các giáo viên mầm non. (Vì khả năng chú ý có chủ định của trẻ mầm non còn kém. Trẻ dễ dàng tham gia vào trò chơi nhưng cũng nhanh chán, nhanh bỏ cuộc). Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở và tìm các biện pháp để tổ chức các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất giúp các em hiểu về cội nguồn bản sắc dân tộc với những trò chơi dân gian. Chính vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi tại trường mầm non Nga Hưng - Huyện Nga Sơn” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm cho bản thân. Với mong muốn đưa trò chơi dân gian đến gần hơn với trẻ, hình thành ở trẻ sự tự hào và lòng yêu giá trị truyền thống của quê hương đất nước. 1.2. Mục đích nghiên cứu Nhằm tìm ra giải pháp cải tiến nâng cao chất lượng tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại trường mầm non Nga Hưng - Huyện Nga Sơn, giúp trẻ hiểu biết và mở rộng kiến thức, kỹ năng trò chơi dân gian nhiều hơn. Thông qua các trò chơi dân gian trẻ phát triển một cách toàn diện nhân cách. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu về trò chơi dân gian Việt Nam để lồng ghép vào trong các hoạt động hàng ngày của trẻ 5- 6 tuổi tại trường mầm non Nga Hưng – huyện Nga Sơn nhằm giáo dục trẻ hiểu biết hơn về các trò chơi dân gian truyền thống, góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tình cảm đạo đức. 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lí luận: Đọc sách, báo và các tài liệu có liên quan tới vấn đề đang nghiên cứu. Từ đó chọn lọc để xây dựng nên cơ sở lí luận cho đề tài. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Dùng phiếu Anket điều tra kết hợp với việc trao đổi những thông tin có liên quan về vấn đề nghiên cứu với các giáo viên ở trường mầm non, nhằm tìm ra những biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5 - 6 tuổi. - Sử dụng phương pháp quan sát: Quan sát những hoạt động của trẻ để đưa ra các phương pháp hợp lí với tâm sinh lí của trẻ 5 - 6 tuổi. 2 - Ngoài ra, dùng phương pháp nghiên cứu sản phẩm để xác định mục đích của việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5 - 6 tuổi. - Phương pháp thể nghiệm sư phạm: Sử dụng các phương pháp tác động đến một nhóm trẻ được chọn để thực nghiệm. - Xử lí kết quả nghiên cứu bằng phương pháp thống kê toán học. 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lý luận Trò chơi dân gian là những trò chơi được sáng tạo, lưu truyền tự nhiên, rộng rãi từ thế hệ này sang thế hệ khác, mang đậm bản sắc văn hoá dân gian. Trò chơi dân gian không chỉ thỏa mãm nhu cầu chơi của trẻ mà còn góp phần hình thành nhân cách trẻ [3], giúp cho trẻ phát triển trí tưởng tượng, cũng là phương tiện phát triển ngôn ngữ có hiệu quả. Khi tham gia chơi, trẻ được ca hát, nhảy múa, đối đáp… Qua đó, vốn từ của trẻ được phong phú, ngôn ngữ mạch lạc. Các trò chơi dân gian có kèm theo các câu đồng dao rèn luyện sự khéo léo, vui đùa tập thể, tính linh hoạt, nhanh nhẹn.... giúp trẻ rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo cá nhân, khả năng tính toán, phán đoán chính xác.Trò chơi dân gian còn có vai trò vô cùng quan trọng trong sinh hoạt, góp phần giáo dục cho học sinh về tính tập thể, tinh thần kỷ luật, xây dựng tình đoàn kết, ý thức cộng đồng trách nhiệm. ý chí vươn lên giành chiến thắng, rèn luyện thể chất, sự khéo léo và sức chịu đựng của con người, giúp con người ngày càng phát triển toàn diện về trí, đức, thể, mỹ. Qua đó cho thấy, trò chơi dân gian có ý nghĩa vô cùng to lớn trong việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Đặc điểm tâm lý của trẻ em là thích bắt chước, tò mò, luôn muốn biết có cái gì đang diễn ra xung quanh, thích khám phá, phát hiện cái mới, tưởng tượng mô phỏng lại cuộc sống tự nhiên, xã hội. Trò chơi là món ăn tinh thần, một phần tất yếu của cuộc sống để thỏa mãn các yêu cầu tâm lý của trẻ. Theo tác giả Đỗ Thị Hoà trong bài “Một vài kiến nghị về việc bảo tồn các trò chơi dân gian trẻ em trong nhà trường hiện nay” có viết “Một trò chơi rất đơn giản giúp các em rèn luyện được khá nhiều: Thực hiện được cùng một lúc các động tác: miệng hát, tay đếm nhịp vào chân, mắt nhìn vào tay, người đong đưa theo nhịp hát. Sự nhanh nhạy của các cơ quan: mắt, tay, chân, miệng, tai... của trẻ đều có thể phát triển tốt qua các trò chơi quen thuộc như chi chi chành chành, kéo cưa lừa xẻ, dung dăng dung dẻ, rồng rắn lên mây. Cái hay, cái đặc sắc của trò chơi dân gian không chỉ giúp trẻ nhỏ vận động về thể lực mà còn rèn luyện trí nhớ, vốn từ, khả năng phát âm. Cao hơn nữa, nó kích thích trí tưởng tượng phong phú, bay bổng của các em....Việc bảo tồn một loại văn hoá dân gian truyền thống – trò chơi dân gian trẻ em là một công việc cần được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo ngành giáo dục và của toàn xã hội… tạo điều kiện và khuyến khích các em chơi các trò chơi dân gian. Bên cạnh các trò chơi hiện đại, trò chơi dân gian sẽ giúp các em có một sự phát triển toàn diện về cả thể chất, tinh thần. Công việc bảo lưu, khôi phục và phát triển, nâng cấp các trò chơi dân gian để vừa giữ được bản sắc dân tộc vừa mang tính hiện đại, thu hút 3 mạnh mẽ trẻ em, đang chờ đợi tất cả chúng ta – những người yêu thích nền văn hoá dân gian của dân tộc và quan tâm sâu sắc tới thế hệ trẻ tương lai của đất nước...” [4]. Chính vì những lí do trên, ngày 17/11/2008 thủ tướng chính phủ ra quyết định: Ngày 19/04 hàng năm là ngày văn hóa các dân tộc Việt Nam. Mục đích là để chung tay gìn giữ nét văn hóa của dân tộc, đồng nghĩa với việc duy trì tổ chức có hiệu quả trò chơi dân gian cho trẻ, nhằm mang lại hiệu quả cao nhất việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng phục vụ đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 2.2.1. Thuận lợi. Bản thân tôi luôn yêu nghề mến trẻ, chịu khó học hỏi và tích cực nghiên cứu tài liệu, có chút ít vốn hiểu biết về một số trò chơi dân gian truyền miệng. Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường tạo điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học như: Phòng học có khuôn viên rộng rãi thoáng mát, tranh ảnh, sách báo, đồ dùng đồ chơi đầy đủ. Bản thân được dự giờ thường xuyên của của chuyên môn nhà trường trong công tác bồi dưỡng lý thuyết lẫn thực hành. Là một giáo viên đứng lớp mẫu giáo lớn, đã nhiều năm công tác, có tinh thần trách nhiệm cao trong việc chăm sóc giáo dục trẻ, hiểu tâm sinh lí và nguyện vọng của trẻ trong độ tuổi mẫu giáo lớn khi tham gia vào các trò chơi dân gian. 100% trẻ đã được học qua lớp mẫu giáo nhỡ nên đã được tham gia một số trò chơi và thuộc lời đồng dao của một số trò chơi dân gian. Các cháu năng động, khoẻ mạnh, thích tìm tòi khám phá những điều mới lạ xung quanh. Được phụ huynh quan tâm hỗ trợ các nguyên vật liệu dễ kiếm ở địa phương để làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các trò chơi. Đồ chơi đơn giản, dễ kiếm, đảm bảo an toàn cho trẻ và đảm bảo khoa học. 2.2.2. Khó khăn. Các cháu lớp tôi chủ yếu là con của những gia đình nông dân thuần tuý nên khó có điều kiện chăm sóc cho các cháu đầy đủ dẫn đến sự tiếp thu của các cháu không đồng đều, có những cháu sinh đầu năm, có những cháu sinh cuối năm, có những cháu phát âm chưa rõ ràng còn nói lắp, nói ngọng, có những cháu còn chậm, nhút nhát chưa tự tin, mạnh dạn chưa hứng thú trong giờ học, giờ chơi. Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hẹp, vì đa số trò chơi dân gian chỉ tổ chức lồng ghép với các hoạt động khác. Quan điểm của một số phụ huynh chỉ chú trọng đến việc học chưa chú ý tạo điều kiện để cho trẻ được hoạt động vui chơi. Dẫn đến việc trẻ tham gia các trò chơi dân gian ở lớp cũng như ở gia đình đạt kết quả chưa cao. Việc lồng ghép tích hợp trò chơi dân gian vào các hoạt động học tập của trẻ chưa được logic nên khi tổ chức các hoạt động có trò chơi dân gian chưa 4 thực sự lôi cuốn trẻ tham gia tích cực vào trò chơi vì vậy hiệu quả mang lại chưa cao. Khả năng chú ý có chủ định của một số trẻ còn hạn chế. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú. 2.2.3. Kết quả thực trạng ban đầu qua khảo sát Căn cứ vào cơ sở lý luận và thực trạng ngay từ tháng 9 đầu năm học tôi xây dựng kế hoạch khảo sát chất lượng trên trẻ ở lớp tôi như sau. Bản khảo sát chất lượng tháng 9 năm 2018 ( Kèm theo phụ lục 1) Từ kết quả trên bản thân tôi rất lo lắng, trăn trở, luôn suy nghĩ tìm tòi các biện pháp tối ưu, để áp dụng nhằm tích hợp các trò chơi dân gian vào các hoạt động một cách có hiệu quả nhất kích thích tính tò mò, sự sáng tạo và lòng ham hiểu biết của trẻ để tạo sự hứng thú cho trẻ khi tham gia vào các trò chơi dân gian. Từ những đặc điểm và tình hình thực tế của bản thân và của lớp mình, tôi đã suy nghĩ và tìm ra biện pháp thích hợp, để từng bước dẫn dắt trẻ tích cực tham gia vào các trò chơi dân gian. Để làm được điều đó tôi đã sử dụng một số biện pháp sau: 2.3. Các biện pháp để giải quyết vấn đề: 2.3.1. Tích cực sưu tầm và lựa chọn các trò chơi dân gian có nội dung phù hợp với chủ đề và nội dung giáo dục trẻ . Các trò chơi dân gian Việt Nam rất phong phú về thể loại, nội dung, hình thức…Vì vậy muốn đưa vào dạy trẻ, tổ chức cho trẻ chơi, bản thân tôi phải nghiên cứu lựa chọn, sưu tầm cho phù hợp với nội dung, hình thức giảng dạy của trẻ ở lớp mình, để trẻ yêu thích và tham gia tích cực vào các trò chơi dân gian, các bài đồng dao, hò, vè để góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ. Đặc biệt tôi chú trọng đến những trò chơi gần gũi, phù hợp với địa phương, vùng miền của mình. VD: “Rềnh rềnh, ràng ràng”; “Xỉa cá mè”; “Chơi chuyền”…. Bên cạnh đó, khi sưu tầm trò chơi dân gian để tổ chức cho trẻ hoạt động, bản thân tôi luôn chú ý sưu tầm và sử dụng trò chơi gắn liền với nội dung của chủ đề, các trò chơi có mối liên hệ mật thiết với cuộc sống của trẻ, trò chơi mang đến cho trẻ nhiều cơ hội tham gia tích cực vào hoạt động, nội dung chơi, cách thức chơi phù hợp với độ tuổi, với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ như: - Trò chơi trí tuệ: còn được gọi là trò chơi học tập, nhằm thúc đẩy hoạt động trí tuệ, giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh thông qua các thao tác trí óc kết hợp với hành động chơi như: “Ô ăn quan”, “Cờ hùm”, “Cờ chiếu”… - Trò chơi vui - khỏe - khéo léo là những trò chơi dân gian tổng hợp vì mỗi trò chơi kết hợp nhiều kỹ năng vận động thể lực. Mục đích của các trò chơi loại này nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ, giúp trẻ mở rộng các mối quan hệ như trò chơi: “Lộn cầu vồng”, “cắp cua bỏ giỏ”, “ném bóng vào rỗ”, “bịt mắt bắt dê”, “kéo co”... 5 Để tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo, đầu tiên tôi lập kế hoạch hoạt động rõ ràng để tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian sao cho phù hợp với từng chủ đề của lớp mình phụ trách.Trước hết để lập được kế hoạch tôi luôn bám sát chương trình mục tiêu chăm sóc giáo dục trẻ, với những nội dung công việc rõ ràng cụ thể. Đối với trẻ lớp tôi thể lực, ngôn ngữ, khả năng chú ý có chủ định và nhận thức của trẻ đã cao hơn rất nhiều so với lứa tuổi trước. Do đó tôi thường xuyên củng cố những trò chơi mà trẻ đã được thực hiện ở các độ tuổi trước. Đồng thời tôi tiếp tục sưu tầm lựa chọn những trò chơi có lời ca dài hơn và yêu cầu khó hơn để tổ chức cho trẻ chơi. Ví dụ: TT Tên chủ đề Tên trò chơi dân gian Mục tiêu cần đạt 1 Trường Dung dăng dung dẻ, Lộn Có kỹ năng phối hợp các bộ mầm non cầu vồng, Nu na nu nống, phận trong cơ thể. Chi chi chành chành, Tập tầm vông, kéo cưa lừa xẻ... 2 Bản thân Kéo co, cướp cờ, Chuyền Rèn luyện thể lực và sự thẻ, ném vòng cổ chai. nhanh nhẹn, khéo léo. 3 Gia đình Xúc xắc xúc xẻ, Thi nấu ăn, Rèn luyện sự khéo léo, thể nhảy bao bố, thả diều, lực, sức bật, sự khéo léo và khả năng giữ thăng bằng của người chơi. 4 Nghề nghiệp Thi hái dưa hấu, kéo cưa lừa Rèn luyện sự nhanh nhẹn, xẻ, Rồng rắn lên mây khéo léo, linh hoạt.. 5 Thế giới Xỉa cá mè; Bịt mắt bắt dê, Rèn luyện sự khéo léo, động vật Múa lân, chọi trâu Lùa vịt… luyện thính giác, óc phán đoán phát huy tinh thần đoàn kết, tôn trọng kỷ luật và khả năng đối đáp cho trẻ. 6 Thế giới Trồng nụ trồng hoa, ném Rèn luyện thể lực và khéo thực vật còn, Đi cà kheo, Nhảy lò cò léo. 7 Phương tiện Đi tàu hỏa, ném vòng cổ Rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo giao thông chai, ô ăn quan,… cá nhân, khả năng tính toán, phán đoán chính xác 8 Nước và Chuyền sỏi, lộn cầu vòng, Biết phối hợp cử động bàn một số dẫn nước, chong chóng tay, ngón tay. HTTN 9 QH – ĐN Chồng đống chồng đe, Kéo Rèn kỹ năng chạy, đuổi bắt, Bác Hồ Mo cau… sức nhanh, bền bỉ, sự khéo léo.Tinh thần tập thể 10 Trường tiểu Tán u, Chuyền thẻ, nhảy Rèn luyện cho trẻ kỹ năng, học dây… nhảy, di động. Hình thành sức bật cùng sự khéo léo. 6 Khi đã lập được kế hoạch tôi thường xuyên bám sát kế hoạch để cho trẻ làm quen và rèn luyện cho trẻ. Đặc biệt đối với những trẻ nhút nhát, trầm cảm, tôi luôn tìm cách để lôi cuốn trẻ tham gia vào trò chơi. Bản thân luôn tự rèn luyện mình trong chuyên môn nghiệp vụ, trau dồi kiến thức kĩ năng và biết sáng tạo trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. Kết quả: Tôi đã lựa chọn, sưu tầm được 36 trò chơi dân gian. Khi đã lựa chọn được theo các chủ đề, đã giúp tôi sử dụng các trò chơi dân gian không những dạy trẻ một cách hiệu quả mà còn giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tình cảm đạo đức cho trẻ. Đồng thời, nhận ra những điều hợp lý, không hợp lý khi sử dụng nguyên bản các trò chơi dân gian khi dạy trẻ. Trẻ hào hứng tham gia các trò chơi dân gian mà tôi tổ chức. Trẻ nắm được cơ bản cách chơi, luật chơi của các trò chơi. 2.3.2. Khuyến khích trẻ cùng cô làm đồ dùng, đồ chơi, chuẩn bị địa điểm, trang phục trước khi tổ chức các trò chơi dân gian. * Khuyến khích trẻ cùng cô làm đồ dùng, đồ chơi, cho các trò chơi dân gian: Trò chơi dân gian thường có những dụng cụ chơi đơn giản, dễ làm và dễ tìm kiếm trong tự nhiên. Bên cạnh đó, trẻ ở lứa tuổi 5- 6 tuổi do tôi phụ trách vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh ngày càng phong phú, nên trẻ rất thích thú với những nguyên liệu chơi, thích tìm kiếm các vật liệu khác nhau để làm đồ chơi phục vụ cho trò chơi của mình.Vì vậy, trong các giờ hoạt động góc hay sinh hoạt chiều, tôi tổ chức hướng dẫn trẻ làm một số đồ dùng, đồ chơi dễ làm từ những nguyên vật liệu gần gũi như: Tre, cỏ, sỏi, bao tải, giấy, cành cây, lá cây, nứa, chai nhựa, vải vụn…Trẻ rất hứng thú, tích cực hoạt động khi chơi những trò chơi có sử dụng đồ dùng do chính tay mình tạo ra. Việc làm đồ dùng đồ chơi không những tận dụng được nguyên vật liệu phế thải, bảo vệ môi trường, giảm được một lượng kinh phí đáng kể cho nhà trường mà còn khơi dậy khả năng sáng tạo của trẻ. Hơn thế nữa, những sản phẩm của trẻ làm ra có thể để triển lãm trưng bày, có thể sử dụng trong tiết học giúp củng cố hệ thống hóa toàn bộ nội dung mà trẻ đã được làm quen, đồng thời làm tăng thêm lòng tự hào, sự tự tin vào bản thân của trẻ. Ví dụ: Trong giờ hoạt động góc tôi cho trẻ dùng lá mít, một sợi dây nhỏ để làm con trâu cho trẻ chơi trò chơi chọi trâu trong chủ đề “Thế giớ động vật”. Tôi cho trẻ dùng kéo cắt hai đường chéo theo đường gân của lá mít tạo thành 2 chiếc sừng. Đoạn lá bên còn lại được cuộn lại tạo thành bụng, rồi nhanh chóng dùng sợi dây nhỏ: một đầu cẩn thận vào cuống lá (phía đầu hai đường gây lá đã cắt) rồi luồn qua bụng để làm dây thừng. Tôi có thể gợi ý cho trẻ thi đua xem ai là người làm được nhiều trâu hơn, đẹp hơn. Hoặc cho trẻ làm châu chấu, làm nhẫn, vòng đeo tay, tôi chuẩn bị lá dừa sạch, tươi, đẹp, cho trẻ chơi theo nhóm. Tôi hướng dẫn cách làm, cách uốn lá để thành hình con châu chấu, làm những chiếc nhẫn đeo, vòng đeo tay. Có thể tổ 7 chức thi đua giữa các trẻ, bạn nào có số lượng con châu chấu hay nhẫn làm được, ai nhiều hơn là thắng. Hay để chẩn bị cho trẻ chơi trò chơi “Thả diều” tôi cho trẻ thi nhau làm những chiếc diều giấy thật đẹp để thi xem diều ai bay cao. Tôi thấy trẻ rất hào hứng, thích thú. Không những trẻ say mê hứng thú tham gia hoạt động mà còn biết tô màu, xé dán, tang trí tạo được nhiều mẫu diều sinh động và hấp dẫn như: diều chim, cá, bướm, ong,… Hình ảnh: Trẻ làm đồ dùng đồ chơi ( Kèm theo phụ lục 2) Để phát huy tối đa tác dụng của đồ dùng, đồ chơi, tôi luôn linh động trong việc sáng tạo ra đồ dùng đồ chơi cũng như sử dụng đồ dùng, đồ chơi. Đồ chơi được làm ra không chỉ đơn thuần cho một trò chơi mà có thể sử dụng trong nhiều trò chơi khác. Vì vậy tôi để đồ chơi dưới dạng mở để dễ thay đổi Ví dụ: Với đồ chơi dùng cho trẻ đi cà kheo, tôi dung gáo dừa hoặc hộp nhựa độc lỗ xỏ dây. Khi chơi trò chơi “Đi cà kheo”, trẻ úp gáo dừa xuống hai tay cầm dây điều khiển. Nhưng khi chơi trò chơi bán hàng, trẻ có thể them một chiếc que để sử dụng làm quang gánh. Đặc biệt tôi chuẩn bị các trang phục phù hợp cho từng trò chơi để kích thích trẻ tích tực hơn trong khi chơi. Điều đó chứng tỏ rằng chuẩn bị trang thiết bị, trang phục, đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dân gian rất quan trọng. Vì thế trước khi tổ chức cho trẻ chơi 1 trò chơi dân gian nào đó, tôi luôn tìm hiểu kĩ về cách chơi, luật chơi, xác định những đồ dùng đồ chơi phù hợp với trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò chơi để trò chơi được tổ chức tốt hơn, hiệu quả hơn. * Chuẩn bị địa điểm, trang phục để tổ chức trò chơi dân gian: Trò chơi dân gian gắn bó chặt chẽ với thiên nhiên Việt Nam. Trong trò chơi dân gian, con người và thiên nhiên hoà quyện với nhau, thiên nhiên được nhân cách hoá trở nên có hồn. Việc thay đổi không gian chơi sẽ làm tăng hứng thú chơi của trẻ giúp trẻ tăng cường khả năng tìm tòi, khám phá thích nghi cho trẻ, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, trẻ được làm những điều mà trẻ muốn, tận dụng được không gian chơi, tăng cường cơ hội chơi cho trẻ. Có những trò chơi dân gian mang tính tập thể cao thường có số lượng cháu tham gia đông và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng, bằng phẳng, vệ sinh sạch sẽ, có bóng mát như “Kéo co”, “Rồng rắn lên mây”, “Thả đỉa ba ba”, “Mèo đuổi chuột”..... Nhưng ngược lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ chỉ có 2 người, hay 3-5 người như “Chi chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “kéo cưa lừa xẻ”, “Chuyền thẻ”, “Ô ăn quan”...Với những trò chơi theo nhóm nhỏ như thế này, tôi cần tìm cho trẻ những địa điểm phù hợp, tận dụng mọi không gian như: Hành lang, hè lớp, góc lớp, dưới gốc cây.... với những trò chơi tĩnh tôi tổ chức lồng ghép vào các hoạt động chung, hoạt động chiều để cho các cháu chơi trong lớp.Vì vậy tôi luôn nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm chơi phù hợp với từng trò chơi. 8 Ví dụ: Trò chơi “Ô ăn quan” Cho trẻ tự vẽ xuống sân hình ô quan, 5 hàng dọc cách khoảng đều nhau, có được 10 ô vuông nhỏ. Hai đầu hình chữ nhật được vẽ thành 2 hình vòng cung, đó là 2 ô quan lớn đặc trưng cho mỗi bên. Đặt vào đó một viên sỏi lớn có hình thể và màu sắc khác nhau để dễ phân biệt hai bên, mỗi ô vuông được đặt 5 viên sỏi nhỏ, mỗi bên có 5 ô, mỗi bên một trẻ chơi. Bắt đầu chơi “oẳn tù tì”. Ai thắng được đi trước, bốc quân bất kì ô nào rồi rải mỗi ô 1 quân (chỉ được bốc quân ở bên phía mình). Rải hết quân bốc quân ô bên cạnh đi tiếp, nếu hết quân mà cách 1 ô không có quân thì được ăn quân ô tiếp theo, nhưng nếu 2 ô liền nhau không có quân hoặc hoặc sát ô quan thì mất lượt đi, bạn khác đi tiếp. Chơi đến khi 2 ô đầu quan hết quân, quân còn lại bên nào thì bên ấy thu về. Nếu 1 trong 2 ô đầu quan còn quân mà quân ở phía nào hết thì phía ấy phải rải mỗi ô 1 quân để tiếp tục chơi. Ai “ăn” được nhiều quân là thắng. tôi quan sát nhắc nhở trẻ đi đúng vòng, nếu đến điểm “chững” thì phải nhường bạn quyền đi tiếp. Hình ảnh:Trò chơi “Ô ăn quan” ( Kèm theo phụ lục 3) Bên cạnh địa điểm tổ chức trò chơi dân gian thì việc lựa chọn trang phục cho trẻ phù hợp cũng là một yêu cầu quan trọng. Vì vậy để chuẩn bị trang phục phù hợp với từng trò chơi nhằm khơi dậy sự hứng thú, tích cực tham gia trò chơi. Tôi đã lựa chọn trang phục phù hợp với từng hoàn cảnh chơi, tính chất của trò chơi như: Trò chơi tổ chức trong ngày hội ngày lễ “Nhảy lò cò”, “bịt mắt bắt dê”,…tôi cho trẻ mặc trang phục truyền thống có màu sắc đẹp như yếm đụp làm cho không khí ngày hội thêm náo nhiệt, tâm lý chơi của trẻ vui vẻ. Nhưng với trò chơi yêu cầu rèn luyện thể lực và sự nhanh nhẹn, như trò chơi “ Cướp cờ”, “ kéo co” tôi lựa chọn trang phục gọn gàng giúp trẻ dễ vận động, tạo sự thoải mái cho trẻ trong khi chơi trò chơi dân gian. Hình ảnh: Trẻ mặc đồng phục chơi trò chơi “Kéo co” ( Kèm theo phụ lục 4) Kết quả: Từ việc tổ chức cho học sinh làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các trò chơi dân gian, kết hợp sắp xếp bố trí địa điểm tổ chức trò chơi hợp lý, khoa học, trang phục phù hợp đã tạo cho 100% số trẻ lớp tôi phụ trách có được tinh thần phấn khởi, không khí của buổi chơi đã trở nên tưng bừng và náo nhiệt hơn, thoả mãn chính nhu cầu chơi của trẻ. 2.3.3 Thường xuyên dạy trẻ đọc thuộc lời ca các bài đồng dao kết hợp với các động tác minh họa: Phần lớn trò chơi dân gian là những trò chơi có lời đồng giao mang tính giản dị, mộc mạc, vô tư, hồn nhiên có vần có điệu, vui tươi và ngộ nghĩnh. Có thể đó là những câu vè ngắn gọn, có nhịp điệu, âm thanh dễ thuộc, dễ nhớ thường được sử dụng trong khi chơi các trò chơi, nhưng thiếu nó thì trò chơi khó có thể tiến hành được. Nội dung của những bài đồng dao chứa đựng nội dung giáo dục cho trẻ nhiều mặt. Đồng dao gợi lên tình yêu hồn nhiên của trẻ đối với con ong, cái kiến, con cò, con vạc, con trâu, con nghé,…Khi trực tiếp tham gia vào trò chơi, trẻ không đơn thuần thực hiện các vận động của mình mà vừa chơi trẻ vừa hát 9 hoặc đọc lời đồng dao nào đó nhằm kết hợp luyện phát âm cho trẻ hát đồng dao và qua đó trẻ tiếp thu được những điều hay lẽ phải một cách tinh tế, nhẹ nhàng, thoải mái… Vì vậy khi tổ chức cho trẻ chơi tôi luôn phải chú ý cho trẻ phát âm rõ ràng và chính xác. Những lời đồng giao cho xướng âm đồng loạt và nhấn mạnh vào các nhịp (nhịp 2 từ, 3 từ hoặc 4 từ); khi cho trẻ chơi các trò chơi có lời đồng giao, tôi cho trẻ đọc đi, đọc lại nhiều lần đề trẻ thuộc, khi chơi trẻ không bao giờ chỉ thực hiện các hành động của mình mà chúng thường vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi thêm vui vẻ, nhộn nhịp hơn. Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng có vần, điệu, dễ nhớ, dễ thuộc, phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ. Hơn nữa, nếu chỉ có lời đồng dao không thôi thì chưa đủ để hấp dẫn trẻ tôi đã kết hợp lời của các bài đồng dao đó phù hợp với các trò chơi dân gian. Như vậy, sẽ tạo ra sự hứng thú trong khi chơi và làm cho các bài đồng dao không trở nên vô vị, tẻ nhạt và qua các trò chơi sẽ rèn luyện sức khoẻ cho trẻ và giúp trẻ có sự phản xạ nhanh nhạy trong các hoạt động. Ví dụ: Trò chơi “Chi chi chành chành”. Tôi cùng trẻ đọc thuộc lời bài đồng dao và cần phải lựa chọn số người chơi có thể từ 3 - 5 người trở lên. Chọn một người đứng ra trước xòe bàn tay ra các người khác giơ ngón trỏ ra đặt vào lòng bàn tay. Người xòe bàn tay đọc thật nhanh: Chi chi chành chành - Cái đanh thổi lửa - Con ngựa đứt cương - Ba vương ngũ đế - Chấp chế đi tìm - Ù à ù ập. Đọc đến chữ “ập” người xòe tay nắm lại, những người khác cố gắng rút tay ra thật nhanh, ai rút không kịp bị nắm trúng thì coi như bị thua và phải vào thế chỗ người xòe tay và vừa làm vừa đọc bài đồng dao cho các bạn khác chơi. Câu hát dường như chẳng có mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành. Sau khi trẻ đã thuộc lòng lời bài đồng dao, tôi chia trẻ thành các nhóm và cùng chơi với trẻ kết hợp với các động tác minh hoạ. Hình ảnh: Trẻ chơi Chi chi chành chành ( Kèm theo phụ lục 5) Hay như trò chơi “Rồng rắn lên mây”. Tôi cũng cho trẻ học thuộc lời sau đó, tôi hướng dẫn rẻ chơi, tôi đóng vai là người thầy thuốc và chơi cùng với trẻ. Khi trẻ đã biết cách chơi tôi chọn một trẻ đứng ra làm thầy thuốc, những người còn lại sắp hàng một, tay người sau nắm vạt áo người trước hoặc đặt trên vai của người phía trước. Sau đó tất cả bắt đầu đi lượn qua lượn lại như con rắn, vừa đi vừa hát: Rồng rắn lên mây- Có cây lúc lắc - Có ngọn đèn pin - Hỏi thăm thầy thuốc - Có nhà hay không?.... Người đóng vai thầy thuốc trả lời: Thầy thuốc đi chơi! (hay đi chợ, đi câu cá, đi vắng nhà… tùy ý mà chế ra) cho đến khi tha hồ thầy đuổi thì trẻ làm thầy thuốc được đuổi bắt các bạn khác[6]. Hình ảnh: Trò chơi” Rồng Rắn lên mây” (Kèm theo phụ lục 6) 10 - Chủ đề: “Thế giới động vật” trò chơi "Mèo đuổi chuột" tôi cùng trẻ đọc thuộc lời bài đồng dao. Mèo đuổi chuột. Mời bạn ra đây Chạy đâu cho thoát Tay nắm chặt tay Thế là chú chuột Đứng thành vòng rộng Lại đóng vai mèo Chuột luồn lỗ hổng Co cẳng chạy theo, Chạy vội chạy mau Bắt mèo hóa chuột. Sau đó, tôi cho trẻ cầm tay nhau đứng thành vòng tròn lớn, và giơ tay cao để làm hang. Chọn ra hai bạn, một bạn làm mèo, một bạn làm chuột. Ban đầu để mèo và chuột đứng cách nhau một khoảng 2m. Khi nghe hiệu lệnh “đuổi bắt” thì tất cả trẻ đọc lời đồng dao chuột lo chạy luồn lách qua các ngách hang để trốn mèo. Mèo phải nhanh chân rượt đuổi và chạm tay vào chuột để bắt. Tuy nhiên mèo phải chạy đúng lỗ hổng mà chuột đã chạy. Mèo thắng khi mèo bắt được chuột. Khi Mèo bắt được Chuột ở hang nào thì hai trẻ làm hang đó đổi vai thành Mèo và Chuột, còn hai trẻ làm Mèo, Chuột sẽ nắm tay nhau làm hang.. Sau đó lại tiếp tục chơi như trước, đến câu cuối cùng thì đóng hang lại như lần chơi đầu [6]. Với trò chơi "Mèo đuổi chuột" hầu hết trẻ đã thuộc lời đồng dao, hiểu cách chơi và lật chơi nên trẻ tham gia trò chơi rất vui vẻ, tạo được bầu không khí hào hứng, sôi nổi, và luyện tập sự nhanh nhẹn, khéo léo và rèn luyện sức dẻo dai cho trẻ Hình ảnh: Trò chơi “mèo đuổi Chuột” ( Kèm theo phụ lục 7) Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời, chơi tự chọn... Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia chơi. Không những thế khi được chơi kết hợp lời đồng dao trẻ lớp tôi luôn có bầu không khí rất vui vẻ và đàn kết. - Kết quả: Sau khi áp dụng giải pháp vào các chủ đề trẻ lớp tôi đã đạt được kiến thức, kỹ năng đúng theo mục đích, yêu cầu đề ra thì khâu chuẩn bị đầy đủ các điều kiện phục vụ cho trò chơi đã thắng lợi được 50% rồi. Vì vậy mà việc trẻ học thuộc lời ca kết hợp các động tác minh họa đã thu hút được trẻ tích cực hứng thú tham gia vào các trò chơi đạt 100%. 2.3.4. Thường xuyên lồng ghép trò chơi dân gian vào các hoạt động, ở mọi lúc, mọi nơi. Quá trình chơi trò chơi dân gian phải hướng tới sự phát triển của trẻ một cách toàn diện như: Phát triển thể chất, phát triển trí tuệ, phát triển tình cảm đạo đức thẩm mĩ và hình thành thái độ ứng xử đúng đắn cũng như hành vi, thói quen văn hóa văn minh. Nói cách khác thì trẻ phải được phát triển vốn kiến thức, vốn 11 kinh nghiệm sống, phát triển các kỹ năng nhận thức và và kỹ năng xã hội, các kỹ năng vận động, ngôn ngữ, giao tiếp, các phẩm chất nhân cách như: Sự tự tin tính tích cực nhận thức, tính sáng tạo, tính linh hoạt, tính độc lập, lòng nhân ái, tính thẩm mĩ. Để đạt được những mục đích trên bản thân tôi nhận thấy cần phải lập kế hoạch chu đáo trong đó xác định được rõ các hoạt động có thể tổ chức cho trẻ, các hoạt động đó cần đa dạng về mặt tính chất, cách tổ chức phải phù hợp với trình độ, khả năng hứng thú của trẻ. Vì mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Cho nên, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, bản thân tôi luôn chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động, từng chủ đề. - Với hoạt động thể dục sáng: Mỗi khi trẻ tập thể dục buổi sáng xong chúng tôi thường tổ chức cho trẻ chơi những trò chơi nhẹ nhàng. Ngoài những trò chơi theo các chủ đề tôi còn cho trẻ chơi những trò chơi dân gian nhẹ nhàng như: Lộn cầu vồng, kéo cưa lừa xẻ… Hình ảnh: Trò chơi “Lộn cầu vồng” sau hoạt động thể dục sáng ( Kèm theo phụ lục 8) - Với Hoạt động ngoài trời: Khi trẻ dạo chơi ngoài trời, quan sát mọi vật xung quanh, trẻ được tận hưởng bầu không khí thoáng mát, rộng rãi là nơi tạo điều kiện cho trẻ có cơ hội được chơi các trò chơi dân gian một cách thoải mái, tích cực. Vì vậy, tôi tận dụng không gian này để tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động có tính chất tập thể nhằm rèn luyện và phát triển thể chất giúp cho đa số trẻ trong lớp đều được hòa đồng trong bầu không khí vô cùng sôi động như các trò chơi: “Kéo co”, “Cướp cờ”, “Nhảy lò cò”, “Thả đỉa ba ba”, “Trồng nụ trồng hoa”,... và còn có trò chơi “Bịt mắt bắt dê” phát triển các giác quan của trẻ. Với tính chất của hoạt động ngoài trời là không gò bó, thực sự thoải mái nên các trò chơi mà tôi lựa chọn cũng dễ dàng được trẻ đón nhận. Qua thực tế trải nghiệm tôi thấy không khí chơi rất vui vẻ, giờ hoạt động ngoài trời tạo lên cảm giác được trở về làng quê ngày xưa với những nhóm trẻ ngồi tụm năm tụm ba chơi các trò chơi dân gian, ê a hát những câu hát đồng dao: “Chi chi chành chành”, “Thả đỉa ba ba”…Góc sân này trẻ đang reo hò, cổ vũ cho các bạn chơi “kéo co”; góc sân kia, cô và trẻ vui vẻ chơi “Rồng rắn lên mây”, “Mèo đuổi chuột”, những gương mặt hân hoan cầm tay nhau chơi “Dung dăng dung dẻ”...Như vậy, dưới sân trường, gốc cây…là không gian lý tưởng để cho cô và trẻ thỏa sức tham gia những trò chơi dân gian mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Hình ảnh: Trò chơi “Trồng nụ trồng hoa” ( Kèm theo phụ lục 9) 12 - Với hoạt động góc: Với hoạt động góc tôi có thể tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như: “Ô ăn quan”, “Chơi chuyền”, “Rải ranh”, “Chuyền thẻ”, “Kéo cưa lửa xẻ”... Trong khi chơi, trẻ tiếp thu được những điều hay lẽ phải, rèn luyện được những thói quen cần thiết cho cuộc sống hiện thực. Ví dụ: Khi chơi ở góc xây dựng, Trò chơi “Kéo cưa lừa xẻ” thì 2 trẻ chơi, vừa chơi vừa hát hoặc đọc: “Kéo cưa lừa xẻ, Ông thợ nào khoẻ, thì ăn cơm vua, Ông thợ nào thua, Về bú tý mẹ”. Sau trò chơi cũng giúp trẻ phân vai chơi, bạn nào được thì sẽ làm nhóm trưởng, bạn nào thua thì không được làm… Hình ảnh: Trò chơi “Kéo cưa lừa xẻ” (Kèm theo phụ lục 10) - Với hoạt động học có chủ định Trò chơi dân gian đã được sử dụng nhiều trong các hoạt động vui chơi của trẻ ở trường mầm non, đặc biệt là việc kết hợp trò chơi dân gian trong hoạt động học có chủ đích của giáo viên cho trẻ ở trường mầm non mang ý nghĩa to lớn trong việc: Rèn luyện thể lực, sự khéo léo, nhịp nhàng, rèn luyện trí tuệ, sự nhanh trí, óc phán đoán, gợi xúc cảm thẩm mỹ, khả năng hoạt động nhóm, tập thể, sự gắn kết của tình bạn... và đặc biệt nó góp phần xây dựng nhân cách mang đậm văn hóa dân tộc Việt Nam cho trẻ ngay từ khi chúng còn nhỏ[1]. Đặc biệt khi tích hợp trò chơi dân gian trong hoạt động, tôi luôn lựa chọn trò chơi phù hợp với đặc điểm của từng môn học theo từng chủ đề, sắp xếp đan xen các hoạt động hợp lý nhằm tránh cho trẻ sự mệt mỏi và căng thẳng. Tôi lựa chọn những trò chơi nhẹ nhàng để phát triển nhận thức cho trẻ và để lồng ghép, chuyển tiếp từ hoạt động này sang hoạt động khác nhằm gây hứng thú cho trẻ. Khi cô và trẻ cùng chơi, cùng khám phá, các hoạt động học tập được phối hợp nhịp nhàng sẽ tạo nên hiệu quả bất ngờ. Ví dụ, trò chơi dân gian được đưa vào đầu hoạt động sẽ kích thích sự hứng thu của trẻ, nếu đưa vào giữa các hoạt động sẽ đóng vai trò như một hình thức chuyển tiếp và nếu đưa vào cuối hoạt động sẽ tạo cho trẻ cảm giác thích thú, luyến tiếc với giờ hoạt động, từ đó làm tăng thêm hứng thú cho giờ hoạt động lần sau. Điều đó không những giúp trẻ phát triển nhận thức mà còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ, cung cấp cho trẻ các kỹ năng như: kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng, đồ chơi, phát triển vận động...Chính vì vậy mà tôi đã lựa chọn tích hợp trò chơi dân gian với nhiều lĩnh vực khác nhau như: Tích hợp cho trẻ làm quen với toán, tích hợp với hoạt động Âm nhạc, tích hợp với hoạt động Tạo hình, tích hợp phát triển thể chất, tích hợp với làm quen chữ cái và chữ viết, tích hợp với khám phá xã hội, khám phá khoa học. Ví dụ: Với hoạt động làm quen với toán đề tài “Đếm đến 8, nhận biết nhóm đối tượng trong phạm vi 8” ở phần chơi luyện tập tôi cho trẻ chơi trò chơi “Cua cắp”. Tôi cho trẻ chia thành 3 tổ, mỗi bạn đeo 1 rổ làm giỏ trước bụng đi theo đường dích dắc lên rổ đựng hạt gấc, dùng 2 bàn tay làm cua, đan ngón tay vào nhau nắm lại, chỉ để hai ngón duỗi thẳng ra làm càng cua lần lượt dùng hai ngón 13 tay cắp từng hạt gấc bỏ vào giỏ của mình. Cắp sao cho đủ 8 hạt gấc bỏ vào rổ. Trẻ cắp rồi đếm số hạt mình cắp được. Cuối tròi chơi ai là người cắp và đếm được đúng theo yêu là người chiến thắng. Từ việc chơi trò chơi trẻ rất hứng thú và tích cực tham gia không những giúp trẻ củng cố kĩ năng đếm, so sánh số lượng mà còn rèn luyện tính kiên trì, khéo léo, khả năng tập trung chú ý cho trẻ. Hình ảnh: Trò chơi “Cua cắp” ( Kèm theo phụ lục 11) Kết quả: Trẻ rất hứng thú tham gia các hoạt động có lồng ghép trò chơi dân gian. Nhờ việc tổ chức các hoạt động trẻ không những biết chơi các trò chơi dân gian mà còn nâng cao thể lực cho trẻ. Trẻ nhanh nhẹn, hoạt bát, mạnh dạn tham gia vào các hoạt động khác. 2.3.5. Lồng ghép tổ chức các trò chơi dân gian trong các ngày lễ, ngày hội, các hội thi. Việc lồng ghép các trò chơi dân gian trong các ngày lễ, ngày hội, các hội thi và ở mọi lúc mọi nơi có vai trò quan trọng đối với trẻ. Đây là một hoạt động giáo dục trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Nó có tác dụng quan trọng góp phần phát triển toàn diện cho trẻ. Thông qua ngày hội ngày lễ giúp trẻ cảm nhận về nghệ thuật. Việc thể hiện các tiết mục văn nghệ, các trò chơi dân gian mang tính giáo dục giúp trẻ được rèn luyện, nêu cao ý thức, tính kỷ luật trong nhóm chơi tự tin trước đám đông, chủ động điều chỉnh bản thân, phối hợp với bạn bè nêu cao tinh thần tập thể. Trẻ nhớ nhanh, thuộc cách chơi, luật chơi để thi đua mình chơi tốt nhất. Vì vậy tôi thường xuyên tổ chức cho trẻ chơi ở mọi lúc, mọi nơi, thời điểm đón trả trẻ, hoạt động chiều, chơi chuyển tiết… Như vậy tạo cho trẻ có tâm thế thoải mái, vui tươi và rất thích thú tham gia hoạt động. Ngoài ra, tôi cũng đã tham mưu với nhà trường lồng ghép những trò chơi dân gian để tổ chức cho trẻ chơi dưới hình thức tổ chức các hội thi như: Ngày hội bé đến trường, Tết trung thu, ngày 20/10, hội thi “Bé khỏe bé tài năng”, Ngày hội mừng xuân,... Qua hội thi trẻ được tham gia các trò chơi dân gian bằng hình thức thi đua tập thể và cá nhân nhằm phát triển vận động cho trẻ. Ví dụ: Trong chủ đề: “Thế giới thực vật – tết và mùa xuân” Với mục đích tổ chức cho trẻ đón xuân, đón tết năm mới trong tâm trạng vui mừng, phấn khởi. Giới thiệu cho trẻ những phong tục tập quán tốt đẹp trong ngày tết như gói bánh chưng, chúc tết người thân, mọi người mặc quần áo đẹp, tổ chức các trò chơi dân gian,...Tham gia vào ngày hội tôi đã cùng trẻ trang trí sân trường bằng các cành hoa đào, hoa mai, tổ chức cho trẻ làm thiệp treo trên cành đào, tổ chức ngày hội gói bánh chưng cho trẻ được thực hành trải nghiệm. Và một phần quan trọng trong việc giáo dục phong tục truyền thống của dân tộc từ xưa đến nay là việc tổ chức các trò chơi dân gian trong ngày tết. Vì vậy tôi cũng đã tham mưu với nhà trường tổ chức các hoạt động tập thể vui nhộn và những trò chơi dân gian trong không khí vui vẻ, hòa nhập và khơi dậy ở trẻ tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống. Hơn nữa còn góp phần giáo dục học sinh về nét đẹp văn hóa và mang giá trị truyền thống dân tộc trong các dịp lễ tết. Các trò 14 chơi được tôi lựa chọn cho học sinh chơi như: “Trồng nụ trồng hoa”, “ Đi cà kheo” “ném còn”, “Nhảy lò cò”,… Hình ảnh: Chơi Ném còn ( Kèm theo phụ lục12) Hình ảnh: Chơi nhảy lò cò( Kèm theo phụ lục13) Ngoài ra bản thân tôi thường xuyên nghiên cứu tài liệu, tìm đọc sách báo để sưu tầm các trò chơi dân gian. Không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, thao giảng dự giờ, đúc rút kinh nghiệm cho bản thân. Luôn tiếp thu lắng nghe ý kiến góp ý chân thành của bạn bè đồng nghiệp, cũng như hội đồng chuyên môn. Từ đó rút ra kinh nghiệm cho bản thân tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ. Kết quả: Như vậy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian trong các ngày lễ, ngày hội, các hội thi, đã tạo cho trẻ lớp tôi một sân chơi bổ ích tôi thấy trẻ rất hứng thú, mạnh dạn tự tin tham gia hoạt động. Đồng thời còn làm cho không khí náo nhiệt của các ngày hội, ngày lễ được tăng lên rất nhiều. 2.3.6. Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi. Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi “Thả đỉa ba ba”, mỗi khi có một người vào thêm, thì trò chơi thêm vui nhộn, hấp dẫn hơn. Còn trò chơi “Dung dăng dung dẻ” thì tất cả mọi người đều được chơi. Những trò chơi “ Lộn cầu vồng”, “Chi chi chành chành”, “Nhảy lò cò”, “Cướp cờ”... cũng tương tự như vậy. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần đoàn kết, tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều. Ví dụ: Trò chơi “ Thả đỉa ba ba” đây là trò chơi thể hiện việc qua sông, qua ruộng…ngập nước, ở dưới nước có đỉa. Cả nhóm làm sao xuống nước mà đ ỉa không bắt chước. Trước hết tôi vẽ hai đường song song cách nhau độ 2m giả đ ịnh là sông n ước. M ột bạn ra giữa vòng vừa hát vừa lấy tay ra đập nhịp vào vai các bạn: Thả đỉa / ba ba Chớ bắt / đàn bà Tha tội / đàn ông Cơm trắng / gạo trắng Gạo thuyền như nước Ðổ mắm / đổ muối Ðổ chuối / hạt tiêu Ðổ niêu / nước chè Ðổ phải nhà nào Nhà ấy.... chịu Từ “chịu” trúng bạn nào thì bạn ấy xuống sông làm “đỉa”. Các bạn cùng chơi bạn chạy đầu này, bạn băng qua sông góc nọ. “Ðỉa” rượt để bắt. Các bạn lại hát bài hát ghẹo. Sang sông / về sông / trồng cây / ăn quả / nhả hạt. “Ðỉa” rượt bên này thì bên kia xuống sông. “Ðỉa” quay lại bên kia thì các bạn bên nọ lại réo lên: “ăn quả / nhả hạt” rồi ào xuống. Chẳng may ai bị “đỉa” vớ phải thì trở thành “đỉa” [6]. 15 Hình ảnh: Trò chơi “Thả đỉa ba ba”( Kèm theo phụ lục 14) Hay trò chơi “ Bịt mắt bắt dê” khi có một người vào thêm, sẽ làm tăng thêm phần vui nhộn và vòng tròn rộng thêm chứ trò chơi không thay đổi. Hình ảnh: Trò chơi “Bịt mắt bắt Dê”( Kèm theo phụ lục 15) Trẻ em thường bắt chước, noi gương rất nhanh, chính vì vậy tôi đã chọn hình thức thường xuyên nêu gương đối với những trẻ chơi tốt, những cháu còn nhút nhát, chơi chưa đúng luật chơi và cách chơi tôi động viên, khích lệ để trẻ cố gắng hơn, có lúc tôi khuyến khích để trẻ được làm trưởng nhóm để rèn sự tự tin và được các bạn tán thưởng. Sự tán thưởng khiến trẻ hiểu rằng việc trẻ làm là đúng. Đặc biệt khi sự tán thưởng đó lại có sự chứng kiến của bạn bè hoặc cha mẹ sẽ khắc sâu trong trẻ niềm phấn khởi, tạo động lực cho trẻ phát huy khả năng của bản thân. Khi trẻ đã thành thói quen và luôn có mong muốn được nhận lời khen ngợi động viên có khi bằng lời, có khi là hoa bé ngoan đẫ là động lực giúp trẻ tích cực tham gia hoạt động cùng các bạn. Trên cơ sở đó tôi đã nghĩ ra thêm hình thức “thưởng sao ngoan” cho cá nhân trẻ và được gắn vào bảng bé ngoan những trẻ có cố gắng nhiều trong quá trình thực hiện các trò chơi. Đây là hình thức nhằm giúp trẻ nhìn nhận lại bản thân mình trong một tuần qua có ngoan không, có đóng góp gì cho hoạt động chung của lớp, có tích cực tham gia vào các trò chơi dân gian không * Kết quả: Cứ đến các thời điểm cô tổ chức chơi các trò chơi dân gian, thì 100% trẻ trong lớp hào hứng tham gia chơi. 2.3.7. Thường xuyên phối hợp với phụ huynh trong việc tổ chức các trò chơi dân gian: Ngày nay nhiều bậc phụ huynh rất ít quan tâm, quên mất tầm quan trọng của các trò chơi dân gian, các làn điệu dân ca, câu hò, vè... Khi đón trẻ về nhà, phụ huỳnh thường cho trẻ xem ti vi, băng đĩa hoạt hình, siêu nhân...mà đã lãng quên đi bản sắc dân tộc. Gia đình và nhà trường là nhân tố quan trọng quyết định đên việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Vì vậy việc giáo dục trẻ phải kết hợp với gia đình mới đạt hiệu quả cao. Chính vì vậy tôi thiết nghĩ cần phải tuyên truyền và kết hợp với phụ huynh để tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại trường lớp và gia đình là không thể thiếu được. Ngay từ đầu năm học tôi tham mưu với ban giám hiệu nhà trường thành lập Ban chấp hành phụ huynh của lớp và xây dựng kế hoạch hoạt động. Tôi sưu tầm và thống kê các loại trò chơi dân gian, thông qua ban chấp hành để thống nhất, qua đó Ban chấp hành tổ chức cuộc họp phụ huynh và triển khai tới tất cả các bậc phụ huynh trong lớp. Với những phụ huynh không có thời gian quan tâm tới việc chăm sóc trẻ thì tôi tìm nhiều hình thức để trao đổi như: Trao đổi qua ông bà, gọi điện thoại, in những bài đồng dao và những trò chơi dân gian để gửi về nhà cho phụ huynh đọc và dạy trẻ chơi. Với những phụ huynh quan tâm đến trẻ, tôi đã thường xuyên trao đổi cùng các bậc phụ huynh về tầm quan trọng của các trò chơi dân gian trong phát triển thể chất và trao đổi về các bài mà tôi đã cải biên để phù hợp với các nội dung giáo dục, kết hợp dạy trẻ tại gia đình. 16 Sau mỗi chủ đề tôi đưa cho phụ huynh các bài đồng dao, hò, vè, các trò chơi hướng dẫn cụ thể nội dung cách chơi, luật chơi của từng trò chơi để phụ huynh tham khảo cùng nghiên cứu và bày cho trẻ chơi. Tôi đã đưa các bài đồng dao, lời ca của những trò chơi dân dan mà tôi đã cải biên vào góc tuyên truyền ngoài cửa lớp để mỗi khi phụ huynh đến đón con có thể học thuộc về nhà sẽ dạy con của mình. Hình ảnh: Góc tuyên truyền với phụ huynh (Kèm theo phụ lục 16) Ngoài ra tôi còn tuyên truyền và vận động phụ huynh cùng tham gia sưu tầm các trò chơi dân gian có nội dung phù hợp với trẻ, sưu tầm, thu gom các nguyên - vật liệu sẵn có của địa phương, nguyên vật liệu phế thải đề làm đồ dùng, đồ chơi sáng tạo cho trẻ, ủng hộ về kinh phí, vật chất cũng như tinh thần cho lớp và giành nhiều thời gian quan tâm, chăm sóc, gần gũi cùng chơi các trò chơi dân gian với trẻ. Tôi thường xuyên gặp gỡ, trao đổi với phụ huynh về tình hình sức khoẻ, cũng như kết quả học tập, vui chơi của trẻ. Thông qua đó giúp cho cô giáo và phụ huynh nắm bắt cụ thể những vấn đề cần bổ xung và kịp thời điều chỉnh kế hoạch tổ chức các hoạt động cho trẻ được phù hợp và đạt kết quả tốt nhất. Kết quả Phụ huynh lớp tôi đã rất hưởng ứng, thường xuyên trao đổi và cùng phối kết hợp với giáo viên để cùng hướng dẫn những trò chơi dân gian hay cho trẻ rất nhiệt tình phối hợp và rất tin tưởng cô giáo bởi họ tự nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của con mình và rất yên tâm khi đưa con đến lớp. Với những kết quả khả quan như vậy tôi thấy mình cần phải phát huy hơn nữa, nghiên cứu tài liệu và tích cực hơn nữa trong việc tiếp tục giáo dục trẻ. 100% phụ huynh cùng tham gia và sưu tầm được nhiều trò chơi dân gian có nội dung phù hợp với trẻ. Làm dụng cụ phục vụ trò chơi dân gian như chơi chuyền, chơi ô ăn quan, làm lá cờ để trẻ chơi trò chơi cướp cờ… 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. - Đối với hoạt động giáo dục: Qua một năm áp dụng những biện pháp trên cùng với sự chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường sự góp ý của các bạn bè đồng nghiệp, cá nhân tôi đã nâng cao được chất lượng giáo dục trẻ lớp mình phát triển toàn diện. Trẻ hứng thú tích cực, chủ động tham gia các trò chơi dân gian. Lớp học của tôi đã thu hoạch được những kết quả sau: Bảng kết quả của trẻ cuối năm học( Tháng 4 năm 2019)\ ( Kèm theo phụ lục 1) - Đối với bản thân: Tôi đã có kinh nghiệm nắm vững nội dung, phương pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. Sưu tầm được nhiều trò chơi dân gian, qua đó góp thêm tư liệu trong việc hỗ trợ tổ chức hoạt động cho trẻ tại trường. - Đối với đồng nghiệp: Chia sẻ trao đổi, đúc rút ra kinh nghiệp học hỏi lẫn nhau. Một số giáo viên trong trường đã áp dụng kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian và đạt được kết quả tốt. 17 - Đối với nhà trường: Nhà trường đã xây dựng lịch trình tổ chức giao lưu trò chơi dân gian ở từng khối lớp và trang bị đầy đủ cơ sở vật chất như tranh ảnh, lớp học, sân chơi đảm bảo cho việc tổ chức trò chơi của cô và trẻ được thuận lợi . 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 3.1. Kết luận: Trò chơi dân gian có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Trò chơi dân gian vừa giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu vui chơi, vừa góp phần nâng cao nhận thức, phát triển các giác quan, tăng cường thể lực cho trẻ, giúp trẻ trở thành những người lao động tài giỏi trong tương lai, nhất là những trẻ chơi một cách hăng hái, hoạt động nổi bật trong khi chơi thường cũng chính là những đứa trẻ thông minh, tháo vát và biết tổ chức trong cuộc sống. Bằng việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, tôi đã giúp trẻ được thỏa mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. Trẻ rất vui vẻ khi tới lớp, thích được đi học, tích cực tham gia vào các hoạt động học tập vui chơi, hòa đồng cùng các bạn, trẻ biết phối hợp cùng nhau khi chơi, qua chơi trẻ được phát triển một cách toàn diện. Đồng thời bảo tồn được một di sản văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần thực hiện tốt cuộc vận động “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.Việc tổ chức các trò chơi dân gian trong các trường học nói chung và trường mầm non nói riêng là hết sức cần thiết và quan trọng ,vì không những chỉ giữ gìn di sản văn hoá dân tộc mà nó còn hình thành ở trẻ một nhân cách tốt.Việc làm này không chỉ có ý nghĩa lớn lao đối với các nhà nghiên cứu văn hoá mà đối với các trường mầm non đặc biệt là các cô giáo mầm non cần nghiên cứu, sưu tầm tìm ra những biện pháp để tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ phù hợp với thực tế của địa phương, của lớp mình. Qua một năm áp dụng vào giảng dạy tổ chức các trò chơi ở lớp. Bản thân tôi nhận thấy rằng, để giúp trẻ chơi trò chơi có hiệu quả thì giáo viên cần: - Phải tích cực sưu tầm và lựa chọn các trò chơi dân gian có nội dung phù hợp với chủ đề và nội dung giáo dục trẻ. - Chuẩn bị đầy đủ trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi trang phục, lời ca, địa điểm thật chu đáo kỹ càng trước khi tổ chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian. - Thường xuyên dạy trẻ đọc thuộc lời ca các bài đồng dao kết hợp động tác minh họa. - Thường xuyên lồng ghép các trò chơi dân gian vào các hoạt động khác ở mọi lúc, mọi nơi, các hội thi ngày hội ngày lễ . - Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi. - Thường xuyên phối hợp với phụ huynh trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. 3.2. Kiến nghị: Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo: Mở các lớp bồi dưỡng, thường xuyên tổ chức các buổi chuyên đề, tập huấn. 18