Tài liệu Skkn một số biện pháp tạo môi trường học tập trong lớp cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi b khu 2 ở trường mầm non cẩm tân

1. Mở đầu. 1.1. Lý do chọn đề tài Như chúng ta đã biết trong mọi thời đại, Giáo dục đóng vai trò quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế, văn hóa, chính trị và quyết định sự vững mạnh, phồn vinh của dân tộc. Như Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Trẻ em như búp trên cành, biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan". Trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước chính vì vậy phải chăm sóc giáo dục thật tốt ngay từ khi trẻ còn ở độ tuổi mầm non. Trẻ phải được giáo dục toàn diện để phát triển các mặt: Thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm, kỹ năng xã hội. Vì thế trong những năm học gần đây, Đảng và nhà nước ta đầu tư kinh phí xây dựng các trường học, mua sắm trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi cho các trường mầm non để tạo môi trường cho trẻ mầm non được hoạt động tích cực, đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy và phát động các cuộc vận động, phong trào thi đua nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Trong đó điển hình là phong trào thi đua "Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm "chính vì vậy tạo môi trường tốt là nhằm tạo cơ hội cho trẻ tìm tòi khám phá trải nghiệm cũng cố những kiến thức đã lĩnh hội được trên tiết học, phát huy khả năng tư duy sáng tạo của trẻ. Ngoài ra còn giúp trẻ giảm bớt căng thẳng mệt mỏi trong quá trình học tập và cung cấp nhiều vốn kinh nghiệm trong cuộc sống. Xây dựng môi trường trong lớp cho trẻ hoạt động còn hình thành ở trẻ những tình cảm đẹp đẽ tình yêu thương đối với trường lớp, cô giáo, bạn bè, ông bà, cha mẹ và những kỹ năng cần thiết trong quá trình ứng xử giao tiếp với mọi người xung quanh Chính vì vậy bản thân tôi cũng như các giáo viên trong trường đã nhận thức rất rõ mục đích yêu cầu của phong trào có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non nói chung và trường Mầm Non Cẩm Tân nói riêng. Xây dựng môi trường trong lớp cho trẻ hoạt động của lứa tuổi mầm non là nơi không chỉ tạo điều kiện cơ hội an toàn cho trẻ vui chơi, học tập mà còn là môi trường sống lành mạnh, an toàn nơi đó trẻ phải được đối xử công bằng được quan tâm chăm sóc giáo dục, được bảo vệ và tích cực tham gia vào quá trình học tập để phát triển nhận thức một cách toàn diện. Vì vậy việc Xây dựng môi trường trong lớp cho trẻ hoạt động ở trường mầm non là một trong những yếu tố quan trọng, trong thực tế ở trường chúng tôi từ những năm học trước cũng đã phát động phong trào này các giáo viên trường tôi cũng đã trang trí môi trường giáo dục sao cho trẻ vừa cảm nhận được sự thoải mái, vui chơi, vừa kích thích trẻ hoạt động. Song môi trường đó vẫn mang tính chất là tạo được môi trường đẹp cho lớp học nhưng chưa thực sự mang tính mở để kích thích tính tích cực cho trẻ hoạt động. Các giáo viên xây dựng môi trường nhóm lớp của lớp mình nhiều hình ảnh, đồ dùng, đồ chơi đẹp ở các góc nhưng trẻ lại không thực sự được tự mình hoạt động với những đồ dùng, đồ chơi đó. Do đó không kích thích được khả năng tư duy sáng tạo của trẻ. Trong năm học 2018 - 2019 tôi được phân công phụ trách lớp 5 - 6 tuổi B khu II. Vì vậy tôi đã trăn trở và suy nghĩ, tìm tòi phải làm thế nào để xây dựng được môi trường giáo dục trong lớp cho trẻ hoạt động. Môi trường đó phải thực 1 sự khuyến khích tính độc lập và hoạt động tích cực ở trẻ giúp trẻ tìm tòi khám phá và phát hiện nhiều điều mới lạ hấp dẫn trong cuộc sống. Từ đó góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện về nhận thức, thẩm mỹ, kỹ năng thực hành phẩm chất đạo đức, hành vi, ứng xử phù hợp với mọi người xung quanh. Do đó lý do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp tạo môi trường học tập trong lớp cho trẻ lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi B khu 2 ở trường mầm non Cẩm Tân”. 1.2. Mục đích nghiên cứu Mục đích của việc nghiên cứu là giúp cho trẻ được học tập trong một môi trường giáo dục đẹp, an toàn, thân thiện. Đưa ra một số biện pháp giúp trẻ tiếp xúc với môi trường trong lớp học hấp dẫn lôi cuốn trẻ, nhằm hình thành các biểu tượng về quá trình vận động các mối quan hệ nhân quả của sự vật, hiện tượng, tích lũy sự hiểu biết để hình thành và phát triển nhân cách trẻ một cách toàn diện. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi B khu 2 trường Mầm Non Cẩm Tân. 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp quan sát, theo dõi. - Phương pháp đánh giá, thu thập thông tin. - Phương pháp trò chuyện đàm thoại. - Phương pháp thực hành, trải nghiệm. 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm. Như chúng ta đã biết việc mở rộng và nâng cao chất lượng trong phong trào "Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm" là một trong những yếu tố quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục của ngành học mầm non. Căn cứ vào nhu cầu và khả năng phát triển của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi. Đây là lứa tuổi kỳ diệu trẻ rất hiếu động, tò mò, muốn tự mình khám phá thế giới xung quanh mình. Trẻ muốn cầm, nắm thao túng những đồ dùng đồ chơi gì mà trẻ thích rồi sau đó lại lắp vào một cách ngẫu nhiên. Từ đó giúp trẻ tiếp thu một cách thoải mái, tự nhiên mà trẻ lại ghi nhớ lâu. Nhưng để tạo cho trẻ tính tích cực hoạt động với những gì xung quanh, giáo viên phải là người trực tiếp xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động theo hướng mở để kích thích được khả năng tư duy, sáng tạo của trẻ. Từ những gợi mở của cô giáo trẻ chủ động tham gia các hoạt động từ đó phát triển được khả năng, năng lực, trí thông minh của trẻ. Trong thực tế trường chúng tôi, từ những năm học trước chưa có nhiều giáo viên xây dựng được môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động, có một số giáo viên rất nỗ lực hết lòng vì công việc, tận tụy trang trí lớp học của mình để cho trẻ được hoạt động nhưng do còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, về kinh 2 phí việc trang trí đó chỉ thiên về hình thức, đồ dùng, đồ chơi chưa nhiều, chưa phong phú các chủng loại, giáo viên chưa thay đổi kịp thời theo chủ đề nên trẻ hoạt động rất gò bó, gây ra sự chán nản, vì sự lặp lại nhiều lần trò chơi đó. Môi trường trong và ngoài lớp chưa thực sự đảm bảo các yếu tố mang tính mở để lôi cuốn trẻ tích cực hoạt động. Chính vì vậy với cương vị là một giáo viên đứng lớp 5 - 6 tuổi và kiêm tổ trưởng chuyên môn, ngay từ đầu năm học tôi đã đặt nhiệm vụ cho mình là phải xây dựng môi trường giáo dục trong lớp cho trẻ hoạt động một cách tích cực, góp phần vào phong trào thi đua chung của của nhà trường "Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm" và cũng để cho các giáo viên khác trong trường học hỏi kinh nghiệm, từ đó tạo được môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động một của bản thân một cách tích cực. Điều đó đã thôi thúc tôi suy nghĩ, tìm tòi và sử dụng khả năng sáng tạo của mình để xây dựng môi trường giáo dục trong và ngoài lớp, bố trí sắp xếp các góc chơi sao cho hợp lý với kỹ năng hoạt động của trẻ. 2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. * Thuận lợi: Được sự quan tâm chỉ đạo của Phòng Giáo Dục, Ban Giám hiệu nhà trường. Cơ sở vật chất đã được kiên cố hoá, trang thiết bị đồ dùng đồ chơi tạm ổn định. Trẻ chăm ngoan, hiếu học Bản thân tôi luôn nhiệt tình trong công tác, yêu nghề mến trẻ yên tâm phấn đấu công tác, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. * Khó khăn: Đa số phụ huynh làm nông nghiệp, thời gian phối hợp với nhà trường về công tác chăm sóc giáo dục trẻ còn hạn chế, các cháu rất nhút nhát, chưa tích cực tham gia các hoạt động. - Do bố mẹ đi làm ăn xa trẻ ở nhà với ông bà nên việc phối kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh về việc quyên góp các nguyên vật liệu phế thải và hỗ trợ kinh phí còn gặp rất nhiều khó khăn. - Cơ sở vật chất trang thiết bị hiện đại phục vụ cho hoạt động còn thiếu. - Thời gian của giáo viên ở trường là giành cho việc chăm sóc và giáo dục trẻ từ bữa ăn đến giấc ngủ...nên thời gian để giáo viên đầu tư trang trí môi trường giáo dục và làm đồ dùng đồ chơi còn hạn chế. - Mặc dù trường học đã được xây dựng kiên cố nhưng diện tích các phòng học lại chật hẹp gây khó khăn trong việc xây dựng môi trường trong lớp cho trẻ hoạt động. Các hình ảnh trang trí chưa có tính thẩm mỹ, màu sắc lòe loẹt, không hấp dẫn trẻ. Cách trang trí chưa mang tính mở, sắp xếp không hợp lý gây rối mắt cho trẻ khi quan sát. 3 Các đồ dùng đồ chơi ở các góc không có nhiều do đó không kích thích được sự tìm tòi sáng tạo của trẻ. Trẻ không được tự tay tạo ra những sản phẩm của riêng mình. Một số đồ dùng đồ chơi bị hỏng giáo viên chưa kịp thời kiểm tra và loại bỏ những đồ chơi đó. Bản thân chưa kịp thời làm mới các góc chơi để cho trẻ khám phá và trải nghiệm. Chưa tạo được môi trường giáo dục mang tính mở để giảm bớt căng thẳng cho trẻ , giúp trẻ tích cực hoạt động một cách thoải mái. Do đó trẻ không hứng thú tham gia vào các hoạt động. Đứng trước những khó khăn nêu trên song với lòng yêu nghề mến trẻ, sự say mê với nghề nghiệp. Bản thân tôi đã tự tìm tòi học hỏi, rút kinh nghiệm qua các hoạt động trong ngày. Cùng với sự giúp đỡ tạo điều kiện của Ban Giám hiệu và tập thể giáo viên trong nhà trường giúp đỡ nên tôi đã mạnh dạn đưa ra những biện pháp, kinh nghiệm để xây dựng môi trường học tập trong lớp cho trẻ hoạt động được tốt hơn. * Kết quả của thực trạng: Năm học 2018 – 2019 tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5 tuổi B khu 2, với tổng số trẻ là 19 cháu(trong đó: Trẻ nam là: 9 cháu; trẻ nữ là: 10 cháu; Số trẻ dân tộc là 9 cháu). Kết quả khảo sát cho thấy: Nội dung khảo sát. - Trẻ cảm thấy sự thân thiện, gần gũi yêu thương của lớp học đối với bản thân trẻ. - Trẻ hoạt động tích cực vào môi trường đã tạo trong lớp. - Kỹ năng sử dụng các nguyên vật liệu ở các góc để tạo ra sản phẩm. Số trẻ không đạt Tỉ lệ 63,2 % 7 36,8 % 12 63,2 % 7 36,8 % 10 52,6 % 9 47,4 % Tổng số trẻ Số trẻ đạt 19 12 19 19 Tỉ lệ Từ thực trạng trên, bản thân tôi luôn suy nghĩ tìm ra những biện pháp để tạo ra môi trường hoạt động trong lớp cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi hoạt động một cách tích cực và có hiệu quả. 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề: * Giải pháp 1: Lên kế hoạch trang trí, chuẩn bị đồ dùng đồ chơi trong từng chủ đề. Muốn tạo môi trường giáo dục trong lớp cho trẻ hoạt động tích cực mang tính mở thì trước tiên bản thân phải lên kế hoạch rõ ràng cho việc trang trí môi trường giáo dục cho từng chủ đề. Để từ đó có sự chuẩn bị về lớp học, về các hình ảnh trang trí xung quanh lớp theo hướng mở, trẻ có thể dễ dàng tháo ra lắp 4 vào một cách tự nhiên, về đồ dùng đồ chơi các nguyên vật liệu ở các góc theo từng chủ đề nhánh. Để trẻ được khám phá lần lượt chủ đề một cách hiệu quả. Ví dụ: Trước khi thực hiện chủ đề "Gia đình", dựa vào kế hoạch mục tiêu, kế hoạch nội dung của chủ đề, dựa vào sở thích và hứng thú của trẻ, dựa vào khả năng năng lực của giáo viên để lên kế hoạch trang trí cho từng nhánh của chủ đề chính, cụ thể như: Tuần Tuần 1 Tuần 2 Tuần 3 chủ đề nhánh Nôi dung - Trang trí các hình ảnh trong chủ đề nhánh, trong các góc, bằng chính sản phẩm của trẻ làm ra và ảnh sưu tầm của cô về các thành viên trong gia đình, công việc của các thành viên trong gia đình, họ hàng. - Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi các nguyên vật liệu phù - Gia đình tôi. hợp với chủ đề nhánh để trẻ hoạt động tạo ra sản phẩm cho riêng mình. - Vệ sinh lớp học sạch sẽ, gọn gàng, cọ rửa đồ dùng, đồ chơi để đảm bảo an toàn cho trẻ khi tiếp xúc trực tiếp với đồ chơi đó. - Trang trí các hình ảnh ở chủ đề nhánh và ở các góc bằng các hình ảnh về các đồ dùng gia đình, phương - Ngôi nhà gia tiện đi lại của gia đình. đình ở. - Gia đình là nơi vui vẻ, hạnh phúc, các hoạt động cùng nhau..., các hình ảnh này đều tháo ra lắp vào rễ ràng cho trẻ hoạt động. - Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho trẻ khám phá về các đồ dùng trong gia đình như " Đồ dùng để ăn, mặc...". - Chuẩn bị môi trường lớp học sạch sẽ, an toàn, trang trí môi trường giáo dục theo hướng mở để trẻ được hoạt động một cách tích cực. - Ngày nhà - Trang trí các hình ảnh ở chủ đề nhánh và ở các góc giáo Việt bằng các hình ảnh về cô giáo, các hoạt động của cô Nam (20/11). giáo và các bạn trong ngày (20/11). - Chuẩn bị môi trường lớp học sạch sẽ, an toàn, trang trí môi trường giáo dục theo hướng mở để trẻ được hoạt động một cách tích cực. - Trang trí các hình ảnh về các kiểu nhà khác nhau - Nhu cầu gia ( Nhà nhiều tầng, nhà tập thể, nhà ngói..) đình. - Chuẩn bị các đồ dùng đồ chơi, các nguyên vật liệu để trẻ làm nhà. - Cô và trẻ cùng tham gia xây dựng môi trường giáo dục trong lớp học. ơ Tuần 4 5 * Giải pháp 2: Trang trí môi trường lớp học tạo sự hứng thú hoạt động của trẻ. Để tạo được môi trường trong lớp học thực sự gây hứng thú và phát huy được tính tích cực đối với trẻ tôi đã trang trí các mảng hoạt động bằng những hình ảnh, những hoạt động thiết thực của trẻ ở trường mầm non. Để lôi cuốn thu hút trẻ hoạt động với những mảng trang trí đó cô nên tự mình lựa chọn gam màu phù hợp, cách trang trí khoa học bằng những hình ảnh gần gũi trong cuộc sống hàng ngày để kích thích tính tích cực của trẻ. Ví dụ: Ở chủ đề "Gia đình" tôi trang trí bốn quả dâu tây làm bốn nhánh của chủ đề như nhánh 1 "Gia đình tôi" tôi đã chuẩn bị rất nhiều các hình ảnh về các thành viên trong gia đình, công việc của các thành viên, các hình ảnh này trẻ có thể tháo ra và lắp vào được, Gia đình con có mấy người? Trẻ tìm các hình ảnh về các thành viên trong gia đình gắn lên theo thứ tự "Bố, mẹ, em..." Con đếm xem gia đình con có mấy người? Bố con làm công việc gì? Trẻ tìm công việc của bố gắn tương ứng. Ngoài các thành viên trong gia đình, gia đình con còn có họ hàng nào nữa? Trẻ suy nghĩ xem có những họ hàng nào như cô, gì, chú, bác... và lấy các hình ảnh đó gắn tiếp lên hoặc chủ đề nhánh "Ngôi nhà gia đình ở" tôi cho trẻ tìm và gắn các đồ dùng trong gia đình, phương tiện đi lại của gia đình, các hoạt động cùng nhau của gia đình...trẻ thích đồ dùng nào hoặc các hoạt động của gia đình mà trẻ thích thì chọn gắn lên và phải gắn đúng vị trí từ đó kích thích tính tính cực, sáng tạo của trẻ. (Hình ảnh trẻ đang hoạt động tìm gắn tranh theo chủ đề) Ví dụ: Ở "Bảng bé vui học toán" trẻ được sắp xếp về các con vật nuôi trong gia đình theo quy luật to nhỏ và các màu sắc khác nhau theo yêu cầu của cô, hay chia các đối tượng trong phạm vi 10 thành hai nhóm theo ý thích của trẻ và gắn số tương ứng hoặc với các quả trứng ngộ nghĩnh đáng yêu tôi đã cắt rời theo các mảng ghép khác nhau trẻ có thể xếp số lượng trong phạm vi 10 và tìm các mảng ghép cho phù hợp để ghép lại thành quả trứng từ đó kích thích được sự tư duy sáng tạo của trẻ và tạo cho trẻ kỹ năng khéo léo của đôi bàn tay. 6 (Hình ảnh trẻ chơi góc bé vui học toán) Ví dụ: Ở góc học tập "Với hình ảnh ong tìm chữ" tôi đã làm bằng các hộp sữa chua tương ứng 29 chữ cái mỗi một hộp tôi rắt các nhóm chữ cái và yêu cầu trẻ tìm các chữ cái theo yêu cầu của cô, trẻ sẽ lên tìm xem chữ đó ở hộp nào khi đã tìm được trẻ sẽ cầm lên và phát âm to hoặc bên cạnh tôi sẽ cho trẻ xem tranh có kèm từ ở phía dưới cho trẻ đọc và yêu cầu trẻ tìm chữ cái trong các hộp sữa chua ghép thành từ mới giống từ trong tranh, khi tăng cường tiếng việt tôi có thể cho trẻ tìm chữ cái đó để ghép thành từ tiếng việt mà trẻ vừa được học. Qua đó trẻ rất thích và còn giúp trẻ nhớ lâu, nhớ sâu các chữ cái mà trẻ được học. (Hình ảnh trẻ đang chơi trò chơi Ong tìm chữ và tìm gắn từ trong tranh). 7 Ví dụ: Ở "Bảng theo dõi trẻ đến lớp" tôi đã làm một con thuyền với những đồ dùng được dán bằng xốp dạ, ống hút...tôi đã tạo thành một chiếc thuyền buồm. Sử dụng một đoạn dây xốp màu khác trang trí viền xung quanh cánh buồm cắt những sợi đề can nhỏ chia thành 3 phần (3 tổ) dùng gai dính để gắn hình các bé vào các ô, mỗi tổ một màu. Mỗi buổi sáng đến lớp các bé sẽ gắn hình của mình vào vị trí tổ của mình, nếu hình bạn nào chưa được gắn lên là bạn đó nghỉ học ngày hôm đó. Chiều đi học về các bé gỡ hình ở cánh buồm gắn phía dưới thân thuyền bảng. Hoạt động này không những giúp cho giáo viên dễ dàng kiểm soát được số cháu đi và số cháu nghỉ học ngày hôm đó, mà còn giúp trẻ cảm thấy thích thú đến lớp để được gắn ảnh của mình lên chiếc thuyền xinh xắn đó. Hơn thế nữa, hoạt động này còn tạo mối quan hệ thân thiết giữa trẻ với trẻ, sự quan tâm giúp trẻ phát hiện ra những bạn nghỉ học ngày hôm đó. (Hình ảnh bé đang hoạt động với mảng bé ở nhà, bé đến lớp) Ví dụ: Ở bảng "Một ngày của bé". Tôi đã dùng những chiếc CD, VCD cũ dán những hoạt động của bé trên mặt đĩa . Cắt một miếng meca trong hình tròn có đường kính 60 cm, gắn một kim chỉ ở tâm hình tròn sao cho kim chỉ có thể xoay tròn được. Dán một miếng đề can tròn màu xanh dương trang trí thêm những họa tiết xung quanh hình tròn, thế là tôi đã tạo nên chiếc đồng hồ xinh xắn rất đơn giản mà trông lại đẹp mắt giúp trẻ nhớ được những hoạt động của mình ở trường mầm non. 8 Cũng có nhiều cách trang trí khác nhau nhưng tôi đã chọn kiểu trang trí như thế này, vừa đơn giản, dễ hiểu, lại vừa gần gũi với trẻ, không chỉ giúp trẻ nhận biết về thời gian mà còn giúp trẻ ghi nhớ được thời gian của từng hoạt động trong ngày. Đó cũng là cách tuyên truyền tốt nhất cho các bậc phụ huynh của trẻ biết được các hoạt động của con mình ở trường mầm non.. Ví dụ: Ở bảng "Mừng sinh nhật của bé". Tôi đã sử dụng nguyên vật liệu là giấy. Dùng len và nút áo tạo thành khuôn mặt cắt hai trái lựu gắn thành hai cánh tay, chia khoảng trống để dán hình của những bé có sinh nhật trong tháng. Như vậy tôi đã làm được hình ảnh em bé thật là ngộ nghĩnh, dễ thương, vừa hấp dẫn sự chú ý của trẻ vừa tạo sự gần gũi và thân thiện cho trẻ. Tổ chức hoạt động sinh nhật của bé là một trong những hoạt động không thể thiếu được ở mỗi lớp mẫu giáo. Bởi trong hoạt động này không những tạo nên mối quan hệ gắn bó thân thiết giữa cô với trẻ mà còn giúp trẻ cảm nhận được sự yêu thương của cô giáo, sự quan tâm của bạn bè đối với mình. Từ đó tạo dựng được lòng tin đối với trẻ, khiến trẻ không sợ hãi mỗi khi đến lớp, ngược lại còn tích cực đến trường. Ngẫu nhiên mái trường đã trở thành ngôi nhà thứ hai của trẻ. Tất cả những mảng trang trí tôi bố trí, sắp xếp để ở các vị trí hợp lý cho trẻ dễ thấy, dễ hoạt động với các mảng trang trí đó. Với màu sắc trang trí hài hòa, dễ hiểu đơn giản mà lại lôi cuốn trẻ, tạo cho trẻ có cảm giác thoải mái, gần gũi, thân thiện và tích cực như ở gia đình mình. * Giải pháp 3: Trang trí chủ đề và các góc chơi bằng chính sản phẩm của trẻ. Tôi luôn tận dụng các sản phẩm của trẻ lớp tôi để trang trí chủ đề hoặc vào các góc chơi trong lớp học. Ví dụ: Ở chủ đề "Gia đình” trẻ được vẽ, xé cắt dán, gấp, nặn như vẽ người thân trong gia đình, Vẽ ngôi nhà của bé, cắt dán ngôi nhà, nặn các đồ dùng trong gia đình , gấp bàn ghế... thông qua hoạt động học và hoạt động ở các góc chơi. Do đó sản phẩm của trẻ tạo ra rất phong phú, tôi đã tận dụng các sản phẩm này trang trí xung quanh lớp học ở chủ đề, ở một số góc của lớp để làm nổi bật chủ đề đang thực hiện. Không tốn công sức, tiền bạc mà còn tạo được môi trường giáo dục thân thiện cho trẻ. Giúp trẻ cảm thấy thoải mái, tự hào về những sản phẩm của mình làm ra, từ đó tạo cho trẻ sự phấn khởi, tích cực hoạt động ở các chủ đề sau. Tuy nhiên những hình ảnh trang trí đó phải đảm bảo vừa tầm mắt quan sát của trẻ, để trẻ có thể giao lưu, trò chuyện về sản phẩm của bạn và của mình. Từ đó cũng tạo cho trẻ những mối quan hệ thân thiện giữa trẻ với trẻ, giúp trẻ ngày càng thêm gắn bó, gần gũi, đoàn kết với các bạn trong lớp. 9 Các sản phẩm của trẻ * Giải pháp 4: Bố trí, sắp xếp các góc chơi. Các góc chơi phải bố trí, sắp xếp linh hoạt để trẻ dễ lấy, dễ quan sát. Đặt tên các góc phải đơn giản, dễ hiểu gần gũi với trẻ và phải thay đổi nội dung phù hợp với từng chủ đề. Ví dụ: Khi thực hiện chủ đề "Gia đình" góc sách có thể đặt "Tủ sách của Thỏ Nâu" nhưng sang chủ đề "Nghề nghiệp" góc sách có thể đặt "Thư viện của các nghề"...Bố trí sắp xếp các góc chơi phù hợp với nhu cầu hoạt động của trẻ, đáp ứng được yêu cầu của chương trình tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ để trẻ được trải nghiệm, được hoạt động nhiều hơn, hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hơn. Ngoài ra tôi còn sắp xếp các góc phù hợp như góc yên tĩnh xa góc ồn ào, góc động đi với góc động, góc tĩnh gần góc tĩnh. Ví dụ: Góc xây dựng và góc phân vai ở gần nhau và xa góc sách. Góc xây dựng tránh lối đi lại. Góc tạo hình gần nguồn nước, góc thiên nhiên ở ngoài hiên. Các góc có khoảng rộng cách nhau hợp lý để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ và vận động của trẻ. Phải tạo ranh giới giữa các góc hoạt động Sử dụng giá đựng đồ chợi quay lại tạo thành ranh giới cho các góc chơi. Ranh giới các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản việc quan sát của giáo viên. Thay đổi vị trí các góc sau mỗi chủ đề để tạo cảm giác mới lạ, kích thích hứng thú cho trẻ. 10 Góc đồ chơi phải phục vụ thực sự cho việc học hỏi của trẻ chứ không phải để trang trí. Trẻ phải được tự học theo hứng thú cá nhân và tổ chức hoạt động vui chơi, tự lựa chọn đồ chơi yêu thích cho mình trẻ có thể tự hoạt động mà không cần sự hướng dẫn của cô giáo. Vì vậy các đồ dùng, đồ chơi trong các góc phải phong phú và được sắp đặt vừa tầm với trẻ để trẻ tự lấy, tự cất, tự hoạt động. ( Hình ảnh về sắp xếp các góc chơi). Các đồ dùng, đồ chơi trong lớp phải đảm bảo an toàn cho trẻ, được sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp không xa cách tạo cho trẻ tâm thể vui và hứng thú tham 11 gia các hoạt động trong lớp. Sự thân thiện với môi trường trong lớp chính là tạo cho trẻ sự gần gũi. Nếu bước vào một lớp học rất đẹp nhưng trẻ không thấy được sự gần gũi. Không dám sờ mó vào bất kỳ thứ gì, hoặc không được xê dịch mọi thứ thì không thể tạo được môi trường tích cực và thân thiện với trẻ. Vì vậy việc trang trí, sắp xếp các góc làm sao cho trẻ dễ dàng hoạt động cũng là một yếu tố tạo sự gần gũi thân thiện đối với trẻ. Ngoài ra có thể bố trí một hoặc hai góc chơi ra ngoài như góc khám phá, góc chơi dân gian để trẻ hoạt động không bị ảnh hưởng đến các góc chơi khác. Mỗi đồ dùng, đồ chơi phải phù hợp với mục đích giáo dục trẻ theo từng chủ đề, kích thích trẻ phát triển các lĩnh vực vận động, nhận thức tình cảm và mối quan hệ xã hội. Ngay từ đầu năm tôi đã lên kế hoạch làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ các góc, không lên một cách chung chung mà vạch ra rõ ràng cụ thể cho từng việc làm đồ dùng đồ chơi. Cụ thể như sau. Tôi rà soát lại các đồ dùng, đồ chơi trong lớp. Những đồ nào có thể mua sắm, đồ dùng nào cần làm, bổ sung từ từ theo từng chủ đề, đồ chơi nào cần phải bổ sung trước...để từ đó có hướng chuẩn bị các nguyên vật liệu cho phù hợp. * Giải pháp 5: Công tác phối kết hợp với phụ huynh của lớp trong việc xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động. Muốn tạo môi trường hoạt động cho trẻ có hiệu quả thì bên cạnh việc chuẩn bị của nhà trường, của cô giáo cũng rất cần sự giúp đỡ của phụ huynh học sinh. Chính vì vậy tôi đã xác định đây là một biện pháp vô cùng quan trọng, ngay từ đầu năm học tôi đã chú ý đến khâu tuyên truyền đối với phụ huynh về việc tạo môi trường hoạt động cho trẻ. Biết được trẻ lớp mình cần có kỹ năng sử dụng các nguyên vật liệu ở các góc để tạo ra sản phẩm nên tôi đã tuyên truyền với phụ huynh và nhờ phụ huynh kết hợp cùng với mình để giúp đỡ và đóng góp những gì mà chủ điểm này cần có để hoạt động. Ngoài những đồ dùng, đồ chơi có sẵn tôi tận dụng sự ủng hộ của các bậc phụ huynh mang tới những nguyên vật liệu ở dạng phế thải sẵn có như thùng cattong, xốp, đĩa video cũ, giấy báo có trong bìa quảng cáo, chai nhựa, vỏ hộp sữa chua, hộp đựng cơm, vải vụn, vỏ ốc, vỏ ngao, ống chỉ, khối gỗ...Tuy nhiên tất cả các nguyên vật liệu này phải đảm bảo an toàn về tính mạng, không gây độc hại, không sắc nhọn, không nặng nề đối với trẻ. Từ những nguyên vật liệu trên cô và trẻ có thể làm ra rất nhiều sản phẩm phù hợp với từng chủ đề trong tháng. Ví dụ: Ở chủ đề "Tết và mùa xuân". Tôi đã tuyên truyền với phụ huynh sưu tầm và nộp các đồ dùng như lon nước yến, hộp giấy hình vuông, lá chuối, cành cây khô, giấy màu, hồ dán, tranh ảnh về ngày tết, bài hát, bài thơ về mùa xuân... khi trẻ chơi ở các góc trẻ có đủ đồ dùng để tham gia một số nội dung như. Dán hoa ngày tết, tận dụng các khối xốp để làm bánh sinh nhật để chúc mừng cho những bạn có ngày sinh nhật trong mùa xuân. Bên cạnh đó phải 12 thường xuyên vệ sinh các giá và đồ dùng, đồ chơi sạch sẽ , các loại đồ dùng của trẻ có nhãn hoặc ký hiệu bằng chữ cái, chữ số nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ giúp trẻ tự lấy đồ dùng mà không cần sự giúp đỡ của cô, từ đó trẻ có thể tự bảo quản đồ dùng cá nhân của mình. Ví dụ: Với chủ điểm Gia đình ở bảng tuyên truyền tôi đã ghi rõ trẻ đang học chủ điểm" Gia đình" Chủ điểm này yêu cầu phụ huynh phụ huynh giúp đỡ đóng góp các nguyên vật liệu, tranh ảnh phục vụ cho chủ điểm, sách báo cũ, vải vụn, len vụn, bìa cứng, lọ sữa su su, chai nước rửa bát, hộp sữa chua...Thời gian thực hiện chủ điểm này là 4 tuần. (Hình ảnh phụ huynh nộp các nguyên vật liệu phế thải). Khi thấy tôi viết bảng tuyên truyền như vậy phụ huynh đã sẵn sàng đóng góp các nguyên vật liệu, tranh ảnh để giúp đỡ cô giáo. Ngoài ra tôi còn trao đổi với phụ huynh cần kết hợp cùng cô giáo để tạo cho trẻ được hoạt động nhiều, giúp trẻ tạo ra các sản phẩm của mình từ các nguyên vật liệu phế thải mà phụ huynh đã nộp cho giáo viên. Sau thời gian thực hiện tuyên truyền với phụ huynh tốt đến nay các cháu lớp tôi đã có kỹ năng làm được một số đồ dùng, đồ chơi đơn giản, phục vụ ở các góc và học tập. Ngoài ra tranh ảnh đồ dùng, đồ chơi, các nguyên vật liệu phụ huynh đóng góp ngày càng phong phú. Có được kết quả như vậy là nhờ vào sự nỗ lực của cô giáo cũng như sự ủng hộ tích cực từ phía phụ huynh. Vì vậy công tác phối kết với phụ huynh ở lớp là rất cần thiết và quan trọng. 2.4. Hiệu quả cuả SKKN: Sau khi bản thân đã áp dụng các biện pháp vào trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ của lớp tôi thì thấy chất lượng giáo dục của lớp tôi đã tăng lên rõ rệt. Trẻ cảm thấy sự thân thiện, gần gũi, yêu thương của lớp học đối với bản thân mình. Ngoài ra trẻ còn hoạt động tích cực vào môi trường đã tạo ra trong lớp và còn có một số kỹ năng sử dụng các nguyên vật liệu ở các góc để tạo ra sản phẩm. Cụ thể: 13 * Đối với trẻ: Trẻ rất tích cực tham gia vào các hoạt động, tạo ra nhiều sản phẩm đẹp, sáng tạo, phong phú, nhiều chủng loại theo các chủ đềcủa lớp học. Sự giao lưu giữa trẻ với trẻ tạo nên tình cảm gần gũi, yêu thương đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau cùng nhau tổ chức và thực hiện trò chơi tốt hơn, sáng tạo hơn. * Đối với cô: Bản thân rút ra nhiều kinh nghiệm cho mình. Muốn cho trẻ hoạt động tích cực và có kết quả cao thì môi trường đó phải có nhiều đồ dùng đồ chơi, đáp ứng nhu cầu hoạt động của trẻ Muốn tạo được môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động tích cực thì giáo viên phải trang trí xung quanh môi trường lớp bằng các hình ảnh gần gũi với cuộc sống thường ngày của trẻ và tận dụng chính sản phẩm của trẻ, đồ dùng, đồ chơi trẻ tạo ra để trang trí ở các mảng tường, ở các góc chơi. * Kết quả làm đồ dùng đồ chơi: Sau một thời gian nỗ lực của cô và sự tích cực của trẻ, lớp tôi đã làm được rất nhiều đồ dùng, đồ chơi, phong phú về chủng loại, đa dạng về màu sắc, có kết quả theo từng chủ đề. Đối với chủ đề " Trường mầm non" lớp tôi đã làm được các đồ chơi như xích đu, cầu trượt, bập bênh, một số cây xanh... Đối với chủ đề "Bản thân " lớp tôi làm được những con búp bê, bé trai, bé gái những chiếc bánh sinh nhật hay đôi dép, mũ... Đối với chủ đề " Gia đình" lớp tôi làm được các đồ chơi như bộ ấm chén, cốc uống nước, tủ lạnh, phích nước, giường, tủ, bàn, ghế... Đối với chủ đề " Giao thông" lớp tôi làm được các đồ chơi như xe tô,xe khách, xe tải, xe con, xe máy, xe đạp, tàu thủy, máy bay..... Về phía phụ huynh đã quan tâm hơn, đóng góp đầy đủ các khoản thu và tranh ảnh các nguyên vật liệu phế thải trong năm cho giáo viên, biết phối hợp với giáo viên trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ. *Với đồng nghiệp.. Chia sẻ kinh nghiệm của mình về xây dựng môi trường học tập trong lớp để giáo viên trong trường được học tập và áp dụng vào thực tế mà lớp mình phụ trách đạt kết quả tốt hơn. *Với nhà trường. Nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường nói chung và chất lượng mũi nhọn nói riêng trong năm học vùa qua. Sau đây là kết quả so sánh khi chưa áp dụng và khi đã áp dụng các biện pháp. Bảng khảo sát sau khi đã áp dụng các biện pháp. Nội dung khảo sát Kết quả Tổng trước khi số trẻ chưa áp dụng Kết quả sau khi áp dụng các biện pháp Tăng(+) Giảm(-) 14 Số trẻ đạt - Trẻ cảm thấy sự thân thiện, gần gũi yêu thương của lớp học đối với bản thân trẻ. - Trẻ hoạt động tích cực vào môi trường đã tạo trong lớp. - Trẻ hoạt động tích cực vào môi trường đã tạo trong lớp. 19 19 19 12 10 10 Số trẻ không đạt 7 9 9 Số trẻ đạt 17 17 17 Số trẻ không đạt 2 + 5 trẻ = 26,3 % 2 + 7 trẻ = 36,8 % 2 + 7 trẻ = 36,8 % 3. Kết luận, kiến nghị 3.1. Kết luận Trường học là cái nôi đầu tiên cho trẻ em bắt đầu cuộc sống và lao động. Trong nhà trường trẻ em cần phải tiếp thu những tri thức khoa học một cách có hệ thống, những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết để hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp ban đầu của con người mới. Môi trường giáo dục luôn có tác động rất lớn đến sự hình thành và phát triển nhân cách con người thông qua các mối quan hệ xã hội đa dạng. Trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước chính vì vậy phải chăm sóc giáo dục thật tốt ngay từ khi trẻ còn ở độ tuổi mầm non. Trẻ phải được giáo dục toàn diện để phát triển các mặt thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ và kỹ năng xã hội . Xây dựng môi trường trong lớp học cho trẻ hoạt động của lứa tuổi mầm non là nơi không chỉ tạo điều kiện, cơ hội an toàn cho trẻ vui chơi, học tập mà còn là môi trường sống lành mạnh, an toàn nơi đó trẻ phải được đối xử công bằng, được quan tâm chăm sóc, giáo dục, được bảo vệ và tích cực tham gia vào quá trình học tập, vui chơi để phát triển nhận thức một cách toàn diện. Vì vậy việc xây dựng môi trường giáo dục cho hấp dẫn mang tính mở trong lớp học mầm non là một trong những yếu tố quan trọng. Trẻ là chủ thể tích cực, giáo viên là người tạo cơ hội hướng dẫn gợi mở các hoạt động tìm tòi, khám phá của trẻ. Trẻ chủ động tham gia các hoạt động đó để phát triển khả năng, năng lực của mình. Trước những vấn đề trên không chỉ cho trẻ hoạt động tích cực trong giờ học mà còn phải cho trẻ hoạt động tích cực ở giờ chơi và mọi lúc, mọi nơi. Cho nên việc xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động xung quanh lớp cho trẻ là rất quan cần thiết nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân nhiều hơn, được tự do khám phá theo ý thích, theo khả năng của mình, giúp trẻ phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống, các kiến thức, ký năng của trẻ được cũng cố và bổ sung góp phần thực hiện tốt phương pháp đổi mới giáo dục mầm non một cách toàn diện. 15 * Bài học kinh nghiệm: Qua nghiên cứu và áp dụng biện pháp trên, tôi đã rút ra một số kinh nghiệm. Muốn xây dựng được môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động một cách tích cực thì phải đảm bảo các điều kiện sau. Giáo viên phải nắm được tâm sinh lý, khả năng nhận thức và kỹ năng để lựa chọn phương pháp thích hợp Giáo viên phải có kế hoạch xây dựng môi trường trong lớp học ngay từ đầu tháng để có sự chuẩn bị về hình ảnh trang trí, về đồ dùng, đồ chơi ở các góc làm sao cho phù hợp làm toát lên chủ đề đang thực hiện. Cô nên tận dụng các sản phẩm của trẻ để trang trí ở các góc và xung quanh môi trường lớp học để tạo sự gần gũi cho trẻ, hoặc những hình ảnh cô sưu tầm phải có tính thẩm mỹ, những hình ảnh đó phải thiết thực trong cuộc sống. Đồ dùng, đồ chơi phải phong phú, đa dạng, màu sắc đẹp, hấp dẫn trẻ. Phải thay đổi theo từng chủ đề để trẻ không nhàm chán mà kích thích được sự tích cực của trẻ Cô phải chuẩn bị các nguyên vật liệu phế thải phù hợp với từng chủ đề, phong phú nhiều chủng loại để kích thích được sự sáng tạo của trẻ, tạo cho trẻ niềm say mê, hứng thú tham gia các hoạt động để tạo ra sản phẩm cho riêng mình. Đồ dùng, đồ chơi ở các góc phải được kiểm tra và cọ rửa thường xuyên để đảm bảo an toàn cho trẻ khi tiếp xúc trực tiếp với nó. Cô tận tình hướng dẫn trẻ, tổ chức cho trẻ hoạt động một cách nhẹ nhàng, thoải mái, tránh gò ép để kích thích trẻ hoạt động. Giáo viên cần làm tốt công tác tuyên truyền với các bậc phụ huynh để thu hút sự quan tâm tạo điều kiện về vật chất lẫn tinh thần và đóng góp các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương, nguyên vật liệu phế thải để giáo viên có nguyên liệu làm đồ dùng đồ chơi tạo môi trường học tập trong lớp cho trẻ hoạt động một cách tốt nhất. 3.2. Kiến nghị: Đối với Sở giáo dục và đào tạo. Cung cấp tài liệu, tập san, tạp chí để giáo viên tham khảo. Hỗ trợ đồ dùng đồ chơi, trang thiết bị dạy và học để giáo viên thực hiện tốt công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Đối với Phòng giáo dục và đào tạo. Cần tổ chức cho giáo viên đi tham quan các đơn vị bạn nhằm học hỏi kinh nghiệm của những trường đã xây dựng môi trường giáo dục trong lớp và ngoài lớp thành công và hiệu quả để giáo viên áp dụng vào thực tế trường mình. 16 Đối với Nhà trường: Để thực hiện tốt đề tài này chúng tôi là những người làm công tác giáo dục trực tiếp giảng dạy ở những nơi có hoàn cảnh khó khăn, phụ huynh đa số làm nông nghiệp chưa quan tâm nhiều đến tình hình học tập của các cháu. Nhà trường đầu tư mua sắm bổ sung cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị cho các lớp học để kích thích trẻ hoạt động một cách tích cực. Tham mưu với chính quyền địa phương đẩy nhanh tiến độ xây dựng trường mầm non ra khu mới để có các phòng học đủ diện tích cho giáo viên trang trí môi trường nhóm lớp tạo điều kiện cho trẻ được hoạt động một cách tích cực. Tổ chức cho giáo viên trường được đi tham quan học tập môi trường lớp học của các trường trong huyện và ngoài tỉnh để học tập. Đối với Giáo viên: Giáo viên phải nhiệt tình, tâm huyết với nghề, yêu nghề mến trẻ, có trình độ chuyên môn vững vàng, luôn sáng tạo trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Luôn chủ động trong việc thiết kế và xây dựng môi trường trong và ngoài lớp phù hợp với điều kiện của trường, lớp và khả năng nhận thức của trẻ. Đối với phụ huynh: Thường xuyên phối hợp với giáo viên chủ nhiệm trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ và đóng góp những nguyên liệu phế thải và nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để giáo viên làm đồ dùng đồ chơi để trang trí môi trường nhóm lớp hoặc có thể cùng tham gia làm đồ dùng đồ chơi, trang trí môi trường nhóm lớp cùng với giáo viên khi có thể. Trên đây là một số kinh nghiệm bản thân tôi đã đúc rút và áp dụng vào thực tế giảng dạy của lớp mẫu giáo 5 tuổi B khu 2 trường Mầm non Cẩm Tân trong năm học 2018 – 2019. Rất mong sự đóng góp của các bạn đồng nghiệp và của Hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến của bản thân tôi được nhân rộng và ngày càng hoàn thiện hơn./. Xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Cẩm Tân, ngày 20 tháng 05 năm 2019. Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết sáng kiến Trần Thị Phượng Lê Thị Thu [ 17 TÀI LIỆU THAM KHẢO. 1. Chuyên đề làm đồ dùng, đồ chơi và trang trí môi trường nhóm lớp năm học 2010 - 2011, 2011 - 2012. 2. Chuyên đề “Xây dựng trường MN lấy trẻ làm trung tâm”. 3. Tài liệu BDTX mô đun 30: Làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo(Chương trình BDTX GVMN của tác giả Phùng Thị Tường). 4. Tài liệu BDTX mô đun 7: Môi trường giáo dục cho trẻ MN(Chương trình BDTX GVMN của tác giả Nguyễn Thị Mai Chi). 5. Tài liệu BDTX mô đun 9: Xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ 3 - 6 tuổi(Chương trình BDTX GVMN của tác giả Nguyễn Thị Bách Chiến). 6. Tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm trong Giáo dục Mầm non (Môđun 36 Tài liệu BDTX/ Tác giả Đinh Văn Vang). 7. Các tài liệu tham khảo khác (Tập san, báo giáo dục...) 18