Tài liệu Skkn một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học PhÇn I: Më ®Çu Thùc hiÖn NghÞ quyÕt 40/2000/QH cña quèc héi vµ chØ thÞ sè 14/2001 CTTTg cña thñ tíng chÝnh phñ vÒ ®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc. Víi trang thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn d¹y häc ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ hiÖn ®¹i , phôc vô thiÕt thùc cho viÖc d¹y häc nhng vÊn ®Ò cÇn quan t©m ë ®©y lµ viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc. Khi mµ h×nh thøc d¹y häc, ph¬ng tiÖn d¹y häc, ®èi tîng d¹y häc ®· thay ®æi th× viÖc cÇn ph¶i thay ®æi ph¬ng ph¸p häc tËp míi cho phï hîp lµ ®iÒu tÊt yÕu. §Æc biÖt lµ ®èi víi bé m«n to¸n lµ mét m«n khoa häc tù nhiªn, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc tù gi¸c cña häc sinh, ph¸t huy kh¶ n¨ng tù häc, nh»m h×nh thµnh cho häc sinh tÝnh t duy tÝch cùc s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, rÌn luyÖn kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp lßng say mª vµ cã ý thøc v¬n lªn trong häc tËp. B¾t nguån tõ ®Þnh híng ®ã gi¸o viªn cÇn ph¶i häc hái nghiªn cøu, t×m tßi vµ ¸p dông nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc sao cho phï hîp víi tõng vïng miÒn, tõng ®èi tîng häc sinh, tõng kiÓu bµi lµm cho hiÖu qu¶ giê häc ®¹t cao nhÊt . - XuÊt ph¸t tõ môc tiªu gi¸o dôc phæ th«ng nãi chung vµ tÇm quan träng cña m«n to¸n häc THCS nãi riªng. Gi¸o dôc phæ th«ng nh»m gi¸o dôc häc sinh ph¸t triÓn toµn diÖn, kh«ng nh÷ng n©ng cao hiÓu biÕt vÒ kiÕn thøc vÒ m«n to¸n mµ cßn lµm c¬ së cho nhiÒu m«n häc kh¸c - XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p lµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. Häc sinh ph¶i lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng häc, díi sù thiÕt kÕ, gi¸m s¸t vµ híng dÉn cña thÇy gi¸o th× häc sinh ph¶i chñ ®éng thi c«ng, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua trao ®æi, tranh luËn. Cã nh vËy c¸c em míi cã ®iÒu kiÖn kh¾c phôc khã kh¨n tiÕp nhËn kiÕn thøc míi. - XuÊt ph¸t tõ t©m lý løa tuæi häc sinh líp 7 lµ løa tuæi nh¹y c¶m hiÕu ®éng ham thÝch t×m tßi vµ kh¸m ph¸. NÕu gi¸o viªn g©y ®îc høng thó trong bµi d¹y sÏ t¹o cho häc sinh sù phÊn chÊn, hµo høng ®Ó tiªp thu bµi häc mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Lµ mét gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y vµ t×m hiÓu thùc tiÔn t¹i trêng THCS MaiThñy t«i thÊy cßn nhiÒu häc sinh cha n¾m v÷ng ®îc kiÕn thøc c¬ b¶n cña ph©n m«n H×nh häc, chÊt lîng bé m«n vÉn cßn thÊp, c¸c bµi kiÓm tra, bµi thi cßn cha ®¹t yªu cÇu. B»ng thùc tiÔn trong gi¶ng d¹y vµ t×m hiÓu ®· cã nh÷ng ý kiÕn nh: ph©n m«n h×nh häc khã tiÕp thu, lîng kiÕn thøc trong giê häc cßn nhiÒu mµ l¹i kh« Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học khan, kh«ng hÊp dÉn, ®ßi hái c¸c em ph¶i cã ®Çu ãc tëng tîng, ph¸n ®o¸n, suy luËn thËt chÝnh x¸c khi ®ã viÖc tiÕp thu bµi häc míi cã hiÖu qu¶… §iÒu ®ã n·y sinh trong t«i nh÷ng tr¨n trë: Lµ lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt lîng bé m«n? Lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh høng thó, say mª trong khi häc? Cã biÖn ph¸p g× ®Ó t¹o høng thó say mª t×m tßi s¸ng t¹o, vËn dông nh÷ng g× ®· häc vµo thùc tiÔn?… Víi mong muèn t×m ra nh÷ng ®¸p ¸n ®ã, ®· thóc ®Èy t«i chän vµ nghiªn cøu s¸ng kiÕn kinh nghiÖm “Mét sè gi¶i ph¸p t¹o høng thó cho häc sinh häc ph©n m«n h×nh häc líp 7” PhÇn II: Néi dung ®Ò tµi I .C¬ së khoa häc: Nãi ®Õn d¹y häc lµ mét c«ng viÖc võa mang tÝnh khoa häc võa mang tÝnh nghÖ thuËt. Do ®ã ®ßi hái ngêi gi¸o viªn cÇn cã n¨ng lùc s ph¹m v÷ng vµng, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y phï hîp theo híng tÝch cùc gióp häc sinh chñ ®éng trong viÖc chiÕm lÜnh kiÕn thøc. ViÖc t¹o cho häc sinh niÒm høng thó trong häc tËp ph©n m«n H×nh häc hoµn toµn phô thuéc vµo n¨ng lùc s ph¹m cña gi¸o viªn. Ngoµi viÖc lªn líp ngêi gi¸o viªn ph¶i kh«ng ngõng häc hái, t×m tßi tµi liÖu cã liªn quan ®Ó lµm sao cã thÓ truyÒn thô cho häc sinh mét c¸ch nhÑ nhµng, dÓ hiÓu, phï hîp víi kh¶ n¨ng tiÕp thu cña tõng ®èi tîng häc sinh. Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học Híng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc To¸n hiÖn nay ë trêng THCS lµ tÝch cùc hãa ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh, kh¬i dËy vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng tù häc, nh»m h×nh thµnh cho häc sinh t duy tÝch cùc, ®éc lËp, s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, rÌn luyÖn kû n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thù tiÔn: t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho häc sinh. §Æc biÖt lµ trong n¨m häc nµy toµn ngµnh gi¸o dôc ®ang ra søc thùc hiÖn cuéc vËn ®éng “X©y dùng trêng häc th©n thiÖn, häc sinh tÝch cùc” th× viÖc t¹o høng thó häc tËp cho häc sinh còng chÝnh lµ t¹o cho c¸c em cã niÒm tin trong häc tËp. II. C¬ së thùc tiÔn . Trong trêng THCS m«n To¸n ®îc coi lµ m«n khoa häc lu«n ®îc chó träng nhÊt vµ còng lµ m«n cã nhiÒu kh¸i niÖm trõu tîng. §Æc biÖt ph¶i kh¼ng ®Þnh lµ ph©n m«n h×nh häc cã nhiÒu kh¸i niÖm trõu tîng nhÊt, §Æc biÖt m«n h×nh häc líp 7 bíc ®Çu lµm quen c¸c ph¬ng ph¸p trong chøng minh h×nh häc ®ã lµ tõ quan s¸t h×nh vÏ ghi gi¶ thiÕt , kÕt luËn, ph¶i biÕt suy luËn tõ nh÷ng ®iÒu ®· biÕt ®Ó ®i ®Õn nh÷ng ®iÒu cÇn chøng minh, h×nh thµnh cho c¸c em con ®êng chøng minh to¸n häc, biÕt nh×n nhËn h×nh vÏ ®Ó chøng kiÕn thøc, lîng bµi tËp trong mét tiÕt häc phong phó vµ nhiÒu d¹ng kh¸c nhau rÊt nhiÒu so víi néi dung lý thuyÕt míi häc. Bªn c¹nh ®ã yªu cÇu bµi häc l¹i cao ph¶i suy diÔn chÆt chÏ l«gic. - Trong ph©n m«n §¹i sè c¸c d¹ng bµi tËp thêng cã c¸ch lµm rÊt rá rµng vµ thêng ®· cã s½n thuËt to¸n häc sinh chØ viÖc vËn dông to¸n vµo gi¶i ch¼ng h¹n nh: khi thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n, chia hai sè h÷u tØ, khi chia ®a thøc mét biÕn ®· s¾p xÕp. Cßn víi ph©n m«n H×nh häc th× lÝ thuyÕt Ýt, l¹i trõu tîng, Ýt ®a ra c¸c híng ®i nªn häc sinh rÊt khã ®Ó cã thÓ ®Þnh híng c¸ch lµm. H¬n n÷a sù chªnh lÖch gi÷a kiÕn thøc vµ lîng bµi tËp víi thêi gian luyÖn tËp cho häc sinh l¹i qu¸ lín. Do ®ã, rÊt khã kh¨n trong viÖc chän bµi tËp cho häc sinh lµm ë nhµ, chän bµi ®Ó híng dÈn trªn líp sao cho ®Çy ®ñ kiÕn thøc c¬ b¶n mµ s¸ch yªu cÇu. - Häc sinh khã kh¨n trong viÖc lËp luËn, suy diÔn l«gic ®· t¹o nªn th¸i ®é miÔn cìng, ch¸n n¶n cña c¸c em. Trong mét tiÕt luyÖn tËp thêng häc sinh vËn dông mét c¸ch m¸y mãc, hoÆc chØ dùa vµo nh÷ng bµi tËp mÉu, bµi s÷a cña gi¸o viªn vµ cña c¸c b¹n trong líp sao chÐp l¹i, nh÷ng bµi tËp khã hay bµi tËp kh«ng cã bµi mÉu th× c¸c em ®Ó trèng, kh«ng chÞu suy nghÜ dÇn giµ tù cho m×nh tÝnh lêi, kh«ng häc hái, kh«ng biÕt ph©n tÝch xem bµi to¸n ®ã m×nh ®· gÆp hay cha, cã thuéc d¹ng m×nh ®· häc hay kh«ng, nã n©ng cao thªm ®iÒu g×. Tõ nh÷ng bµi to¸n ®Çu tiªn dÔ ®Õn nh÷ng bµi to¸n khã, tõ ý thøc lêi nh¾c ®Õn kh«ng cã ý thøc lµm bµi Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học tËp, cµng ngµy cµng kh«ng yªu thÝch m«n häc, dÉn ®Õn ghÐt, häc sót vµ cuèi cïng lµ häc kÐm. Cã mét sè häc sinh v× sî gi¸o viªn nh¾c nhì nªn vÉn lµm bµi tËp nhng viÖc lµm bµi tËp lµ cho cã lÖ. Tõ ®ã, nhiÒu em kh«ng n¾m ®îc kiÕn thøc c¬ b¶n, lµm bµi tËp vÒ nhµ chØ ®Ó ®èi phã, lóng tóng trong viÖc chän vµ sö dông dông cô ®Ó vÏ h×nh, kh«ng biÕt vÏ h×nh b¾t ®Çu tõ ®©u… §iÒu nµy cho thÊy mçi gi¸o viªn ph¶i bá nhiÒu c«ng søc ®Ó nghiªn cøu, chän läc cho m×nh c¸ch so¹n gi¶ng tèt nhÊt ®Ó t¹o høng thó cho häc sinh trong bµi gi¶ng. III. C¸c biÖn ph¸p ®· thùc hiÖn: 1/ G©y høng thó cho häc sinh ngay tõ phÇn më ®Çu bµi häc: Râ rµng ngay tõ bíc ch©n cña gi¸o viªn vµo líp víi th¸i ®é vui vÎ th©n mËt ®èi víi häc sinh, viÖc ®¸nh gi¸ c«ng b»ng trong kiÓm tra miÖng còng lµ nh÷ng yÕu tè gãp phÇn t¹o nªn kh«ng khÝ hµo høng chung cña c¶ líp ®Ó chuÈn bÞ bíc vµo bµi häc míi, bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng th¾c m¾c hay nh÷ng vÊn ®Ò hs cha rá còng t¹o cho c¸c em t©m lý tho¸i m¸i vµ tinh thÇn chuÈn bÞ bíc vµo bµi häc míi nhng sù høng thó häc tËp cña häc sinh chØ thùc sù b¾t ®Çu víi phÇn giíi thiÖu bµi míi. 2/ G©y høng thó tõ viÖc giíi thiÖu bµi häc míi: Nh×n chung trong tÊt c¶ c¸c tiÕt d¹y tríc hÕt gi¸o viªn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng kiÕn thøc c¬ b¶n nhÊt cña tiÕt häc , ®ã lµ mét kh¸i niÖm( ®Þnh nghÜa) hoÆc 1 tÝnh chÊt(®Þnh lý) ho¾c mét ph¬ng ph¸p( quy t¸c)... Trªn c¬ së ®ã gi¸o viªn chän c¸ch nhËp vµo bµi tïy ®èi tîng häc sinh , tïy thuéc vµo d¹ng bµi häc ®Ó cã thÓ linh ho¹t mét c¸ch s¸ng t¹o qua mét sè c¸ch vµo bµi. §©y lµ vÊn ®Ò kh«ng kÐm phÇn quan träng v× vÊn ®Ò mµ gi¸o viªn ®Ët ra cµng khã kh¨n liªn quan ®Õn to¸n häc, g©y ®îc sù tß mß cña c¸c em bao nhiªu th× nhu cÇu cÇn kh¸m ph¸m, chiÕm lÜnh kiÕn thøc cµng lín, tuy nhiªn vÊn ®Ò ®Æt ra ph¶i cã c¬ së vµ ph¶i t¹o ®îc niÒm tin cho c¸c em. Sau ®ã cho c¸c em dù ®o¸n c¸c kh¶ n¨ng x¶y ra, hay c¸c c¸ch tr¶ lêi kh¸c nhau muèn biÕt b¹n nµo dù ®o¸n ®óng hay tr¶ lêi ®óng th× ph¶i n¾m ®îc kiÕn thíc bµi häc h«m nay cã nh thÕ míi t¹o cho c¸c em t©m lý tho¶i m¸i tù tin tríc khi vµo häc bµi míi. Th«ng thêng dùa vµo d¹ng bµi mµ gi¸o viªn cã thÓ lùa chän c¸c c¸ch vµo bµi: - Th«ng qua viÖc kiÓm tra bµi cò - KÕt hîp víi viÖc «n tËp l¹i kiÕn thøc trong ch¬ng Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học - Dùa vµo bµi tËp Dùa vµo mét sè øng dông trong ®êi sèng hay trong kü thuËt Dù ®o¸n c¸c trêng hîp cã thÓ x¶y ra nh thÕ nµo Giíi thiÖu c¸ch gi¶i kh¸c so víi c¸c c¸ch ®· häc tiÕt tríc Nªu t×nh huèng t×m hiÓu gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò nµo ®ã th× cÇn n¾m kiÕn thøc nµo trong tiÕt häc nµy VD1: Khi d¹y bµi: Trêng hîp b»ng nhau cña tam gi¸c gãc – c¹nh – gãc: gi¸o viªn lµm nh sau: - VÏ hai tam gi¸c ABC vµ tam gi¸c A’B’C råi biÓu diÔn c¹nh AB = A’B’,gãc A = gãc A’ , gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh thªm c¸c yÕu tè b»ng nhau nµo n÷a ®Ó hai tam gi¸c b»ng nhau - BiÓu diÔn thªm hai yÕu tè b»ng nhau lµ gãc B vµ gãc B’, Yªu cÇu häc sinh dù ®o¸n xem khi ®ã hai tam gi¸c ABC vµ A’B’C’ cã b»ng nhau kh«ng? VD2: Khi d¹y bµi “ TÝnh chÊt ba ®êng trung tuyÕn cña tam gi¸c” gi¸o viªn chuÈn bÞ mét tÊm b×a h×nh tam gi¸c vµ mét gi¸ ®ë cã kim nhän, yªu cÇu häc sinh ®Æt tÊm b×a trÖn kim nhän mµ kh«ng bÞ r¬i, sau ®ã gi¸o viªn ®Æt lªn sao cho tÊm b×a vÉn n»m th¨ng b»ng råi nªu vÊn ®Ò ®Æt ra? VD3: Khi d¹y bµi” TÝnh chÊt ®êng trung trùc cña mét ®o¹n th¼ng” Gi¸o viªn nªu c©u hái: Nªu ®Þnh nghÜa ®êng trung trùc cña mét ®o¹ng th¼ng? VÏ ®êng trung trùc cña ®o¹n th¼ng AB? Sau khi thùc hiÖn xong c¸c yªu cÇu trªn, gi¸o viªn lÊy ®iÓm M n»m trªn ®êng trung trùc ®ã råi yªu c©u häc sinh dù ®o¸n ®é dµi hai ®o¹n th¼ng MA vµ MB? Tõ ®ã gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò vµo bµi häc míi. VD4: Bµi “ Tam gi¸c c©n” Gi¸o viªn nªu bµi tËp kiÓm tra bµi cò: Gi¶i bµi to¸n sau: Cho tam gi¸c ABC cã gãc B = C , tia ph©n gi¸c cña gãc A c¾t BC t¹i D. Chøng A minh r»ng: a) ADB = ADC b) AB = AC B D C Hs thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng sau: + H§ thÓ hiÖn: VÏ h×nh + H§ ph©n tÝch: ViÕt gi¶ thiÕt – kÕt luËn Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học + H§ chøng minh: Hai tam gi¸c ABD vµ ADC Cã: gãc B = gãc C(gt) AD : c¹nh chung gãc BAD = gãc DAC( AD lµ tia ph©n gi¸c) VËy : ADB = ADC (g.c.g) + H§ trÝ tuÖ: suy ra AB = AC GV giíi thiÖu tam gi¸c ABC gäi lµ tam gi¸c c©n mµ ta sÏ häc h«m nay. 3/ G©y høng thó trong viÖc x©y dùng kiÕn thøc míi : Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ x©y dùng kiÕn thøc míi th× häc sinh tù x¸c ®Þnh kiÕn thøc díi sù tæ chøc híng dÉn cña gi¸o viªn nªn c©u hái hay bµi tËp ®a ra ph¶i cã thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó cho tÊt c¶ häc sinh t duy hay cïng lµm, sau ®ã míi yªu cÇu tr¶ lêi vµ cïng ®i ®Õn kÕt qu¶. Muèn vËy th× hÖ thèng c©u hái ph¶i rá rµng , dÔ hiÓu, g©y Ên tîng , nhí l©u, c¸c bµi tËp ®a ra ph¶i ®îc lùa chän ®Æc trng, phï hîp, tr¸nh nh÷ng c©u hái vôn vÆt, hoÆc qu¸ khã, bµi tËp qu¸ phøc t¹p, rêm , c¸c c©u hái gîi më, c©u hái tæng qu¸t ph¶i t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c ®èi tîng häc sinh . Trong thêi gian häc sinh t duy lµm bµi tËp gi¸o viªn cÇn chó ý bao qu¸t líp ®Ó cÇn thiÕt cã thÓ yªu cÇu häc sinh yÕu hoÆc lêi häc ph¶i tr¶ lêi theo mét møc ®é nµo ®ã nh»m kÝch thÝch cho c¸c em cã thãi quen tËp trung vµo x©y dùng néi dung bµi häc, th«ng thêng gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh yÕu ®äc ®Þnh nghÜa, tÝnh chÊt hay nªu c¸c yÕu tè ®· b»ng nhau cña hai tam gi¸c  Khi d¹y bµi “ Trêng hîp b»ng nhau thø ba cña tam gi¸c gãc- c¹ch – gãc” sau khi yªu cÇu häc sinh vÏ tam gi¸c A’B’C’ cã gãc B = 60 0, BC = 4em, gãc C = 400 ë ?1, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh yÕu lªn b¶ng ®o ®é dµi c¹nh AB vµ c¹nh A’B’, so s¸nh AB vµ A’B’ - Khi gi¸o viªn yªu cÇu tÊt c¶ häc sinh lµm ?2, nªn cho häc sinh yÕu nªu c¸c yÕu tè b»ng nhau ®· biÕt cña hai tam gi¸c.  CÇn h×nh thµnh cho c¸c em ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®i lªn, ®©y lµ ph¬ng ph¸p ®Æc trng trong viÖc gi¶i ph©n m«n h×nh häc VD: Cho tam gi¸c ABC, M lµ trung ®iÓm cña BC. Trªn tia ®èi cña tia MA lÊy ®iÓm E sao cho ME = MA. Chøng minh r»ng AB // CE? Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch nh sau Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học A C B M E AB // CE  BAM = CEM vµ ë vÞ trÝ so le trong  ABM = ECM ( c.g.c)  AM = ME ( gt) ; M1 = M2 ( hai gãc ®èi ®Ønh) ; AM = ME (gt) Dùa vµo s¬ ®å ph©n tÝch ®i lªn ®ã gi¸o viªn híng dÉn häc sing c¸ch chøng minh, dÇn dÇn h×nh thµnh cho hoc sinh thãi quen lËp s¬ ®å ph©n tÝch råi chøng minh h×nh häc. 5/ T¹o høng thó cho häc sinh khi vÏ h×nh. - Häc ph©n m«n H×nh häc th× mét yÕu tè rÊt quan träng lµ häc sinh ph¶i biÕt vÏ h×nh. ThÕ nhng vÏ ra sao? YÕu tè nµo tríc? YÕu tè nµo sau? Ký hiÖu nh thÕ nµo? Khi vÏ th× cÇn dông cô g×?... §iÒu nµy häc sinh cÇn cã mét qu¸ tr×nh rÌn luyÖn l©u dµi díi sù chØ dÉn cña gi¸o viªn ngay tõ khi c¸c em lµm quen kiÕn thøc míi. - Khi vÏ h×nh cÇn x¸c ®Þnh cho häc sinh võa ®äc võa vÏ, cÇn bæ sung c¸c yÕu tè phô vµ biÕt biÓu diÔn c¸c ng«n ng÷ sang ký hiÖu h×nh häc. - §Ó thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu ®ã gi¸o viªn ph¶i lùa chän c¸ch vÏ ®Ó híng dÉn häc sinh vÏ h×nh. Cô thÓ: Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học + RÌn cho häc sinh cã thãi quen ký hiÖu trªn h×nh vÏ c¸c trêng hîp: §iÓm, c¸c ®o¹n th¼ng b»ng nhau, c¸c gãc b»ng nhau, c¸c trêng hîp vu«ng gãc, bæ sung c¸c yÕu tè phô trªn h×nh… + Híng dÉn häc sinh c¸ch sö dông c¸c dông cô: £ke: VÏ gãc vu«ng, hai ®êng th¼ng song song… Compa: VÏ ®êng trßn, h×nh trßn, hai ®o¹n th¼ng b»ng nhau, … Thíc th¼ng: VÏ ®êng th¼ng… - Mét yÕu tè g©y nhiÒu høng thó nhÊt khi häc h×nh häc ®ã lµ sö dông phÊn mµu khi tr×nh bµy h×nh vÏ trªn b¶ng gi¸o viªn nªn sö dông phÊn mµu hîp lý ë c¸c ®iÓm ®Æc biÖt, ®êng ®Æc biÖt gióp häc sinh dÔ ph¸t hiÖn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ. VD1: Cho tam gi¸c ABC , Trung tuyÕn AM. Th× häc sinh ph¶i vÏ tam gi¸c ABC lµ tam gi¸c thêng, lÊy M lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng BC biÓu diÔn c¸c ®o¹n th¼ng b»ng nhau trªn h×nh vÏ A B M C VD2: Tam gi¸c c©n lµ tam gi¸c cã hai c¹nh bªn b»ng nhau do ®ã khi vÏ tam gi¸c c©n häc sinh ph¸t hiÖn ra c¸ch dïng compa vÏ cung trßn t©m A, sau ®ã lÊy 2 ®iÓm bÊt kú trªn cung trßn ®ã, nèi c¸c ®iÓm l¹i ta ®îc tam gi¸c cÇn vÏ: A r B C - VÏ cung trßn t©m A, b¸n kÝnh r - LÊy B, C n»m trªn cung trßn t©m A - KÎ c¸c ®o¹n th¼ng AB, AC ta ®îc tam gi¸c c©n ABC cÇn vÏ Gi¸o viªn võa thuyÕt tr×nh võa thÓ hiÖn tõng bíc vÏ lªn b¶ng häc sinh quan s¸t vµ thùc hiÖn theo vµo vë Thùc hiÖn c¸ch vÏ tam gi¸c ®Òu: Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học - VÏ ®o¹n th¼ng BC b»ng thíc th¼ng VÏ cung trßn t©m B b¸n kÝnh BC, cung trßn t©m C b¸n kÝnh BC Hai cung trßn nµy c¾t nhau t¹i A KÎ ®o¹n th¼ng AC, AB Tam gi¸c ABC lµ tam gi¸c ®Òu cÇn vÏ Tãm l¹i, c¸c bµi tËp ®Òu yªu cÇu häc sinh vÏ h×nh, nªn khi vÏ c¸c em ph¶i ®äc kü bµi, ®äc ®Õn ®©u vÏ ®Õn ®ã, vÏ râ rµng vµ dïng ®óng vµ phï hîp c¸c dông cô vÏ, biÓu diÔn c¸c yÕu tè b»ng nhau trªn h×nh vÏ tõ ®ã häc sinh tr¶ lêi yªu cÇu ®Ò bµi. §Æc biÖt ph¶i h×nh thµnh cho häc sinh thãi quen ph©n tÝch kü ®Ò bµi, ®Þnh híng vÏ vµ dù ®o¸n c¸c trêng hîp x¶y ra, kh«ng nªn vÏ h×nh ®Æc biÖt, ®iÓm ®Æc biÖt. Ch¼ng h¹n: + Cho tam gi¸c ABC th× vÏ kh«ng nªn vÏ c©n, vu«ng hay ®Òu. + Cho M lµ ®iÓm n»m gi÷a AB th× kh«ng nªn lÊy t¹i trung ®iÓm cña AB. 6 / T¹o høng thó cho häc sinh khi sö dông c¸c ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ, c¸c dông cô trùc quan. Tïy thuéc theo néi dông kiÕn thøc bµi häc ®Ó tæ chøc cho häc sinh sö dông linh ho¹t nh÷ng ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ d¹y häc nh: s¸ch gi¸o khoa, b¶ng líp , vë nh¸p, dông cô trôc quan, phiÕu häc tËp, còng nh vÊn ®Ò ph©n nhãm häc sinh häc tËp trªn líp. Ph¶i tËn dông tèi ®a viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ d¹y häc hiÖn cã hoÆc tù lµm VD: Khi d¹y bµi “ Hai ®êng th¼ng vu«ng gãc” yªu cÇu häc sinh dïng giÊy gÊp ®Ó ph¸t hiÖn hai ®êng th¼ng vu«ng gãc, vµ khi cã mét gãc vu«ng th× c¸c gãc cßn l¹i cñng lµ gãc vu«ng. Sau khi n¾m ®îc ®Þnh nghÜa ®êng trung trùc cña ®o¹n th¼ng, yªu cÇu c¸c em gÊp giÊy ®Ó x¸c ®Þnh ®êng trung trùc cña ®o¹n th¼ng AB. Trong vÊn ®Ò ph©n nhãm th× ph¶i ®¶m b¶o néi dung gi÷a c¸c nhãm t¬ng ®¬ng nhau, c¸c thµnh viªn trong nhãm ph¶i ®îc tham gia ®Çy ®ñ díi sù híng dÉn cña nhãm trëng tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c häc sinh kh¸ giái thùc hiÖn cßn häc sinh yÕu kÐm kh«ng tham gia. Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học IV: kÕt qu¶: Thêi gian kiÓm ®Þnh cha nhiÒu song bíc ®Çu ®em l¹i nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. - Häc sinh ®ì lóng tóng h¬n khi tiÕp thu kiÕn thøc míi - C¸c em chñ ®éng s¸ng t¹o h¬n trong trong viÖc n¾m kiÕn thøc. - Kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc míi ®èi víi häc sinh nhanh h¬n, v÷ng ch¾c h¬n vµ cã kh¶ n¨ng vËn dông vµo c¸c bé m«n kh¸c còng nh vµo thùc tiÔn t«t h¬n. - §¾c biÖt ®· h×nh thµnh cho c¸c em thãi quen vµ cã nhu cÇu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò , nhng ®Ó lµm ®îc viÖc ®ã th× c¸c em cã sù høng thó vµ ph¶i n¾m v÷ng ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp h×nh häc, tõ ®ã mµ kiÕn thøc cò ®îc kh¾c s©u, kiÕn thøc míi ®îc lÜnh héi mét c¸ch ch¾c ch¾n, chuæi kiÕn thøc ®îc liÒn m¹ch g©y nªn sù høng thó say mª vµ ngµy cµng yªu thÝch m«n häc §Çu n¨m ®iÒu tra møc ®é høng thó häc m«n H×nh häc líp 7A, 7C kÕt qu¶ lµ: SÜ Sè HS cã høng thó Sè HS kh«ng cã høng thó SL % SL % Líp sè 7A 37 15 22 7C 39 15 24 So víi ®Çu häc kú I sè häc sinh høng thó häc ph©n m«n H×nh häc t¨ng KÕt qu¶ kh¶o s¸t häc kú I chÊt lîng ph©n m«n H×nh häc thËt ®¸ng phÊn khëi: Kh¸ giái TB YÕu kÐm TSHS SL % SL % SL % 7A 7C PhÇn III: kÕt luËn: Thùc tiÔn d¹y häc trong thêi gian qua vµ viÖc ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p trªn vµo qu¸ tr×nh d¹y häc m«n To¸n nãi chung vµ m«n H×nh häc nãi riªng t«i ®· rót ra mét sè bµi häc c¬ b¶n. Mét lµ: Mçi gi¸o viªn cÇn ph¶i thêng xuyªn tù häc, tù båi dìng, rÌn luyÖn ®Ó kh«ng ngõng trau dåi vÒ kiÕn thøc kü n¨ng d¹y häc m«n H×nh häc. Hai lµ: Thêng xuyªn ®æi míi vÒ c¸ch so¹n, c¸ch gi¶ng, ®a c¸c øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo d¹y häc, ®a d¹ng ho¸ c¸c ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc ®Ó l«i cuèn ®îc häc sinh vµo qu¸ tr×nh häc tËp. Ba lµ: CÇn quan t©m s©u s¸t ®Õn tõng ®èi tîng häc sinh ®Æc biÖt lµ häc sinh yÕu kÐm, gióp ®ì ©n cÇn, nhÑ nhµng t¹o niÒm tin, høng thó cho c¸c em vµo m«n häc. Bèn lµ: Trong qu¸ tr×nh d¹y gi¸o viªn ph¶i híng dÉn häc sinh vµo viÖc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o, t¹o ra nh÷ng t×nh huèng cã vÊn ®Ò ®Ó häc Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh môn hình học sinh th¶o luËn. Trong mçi tiÕt ph¶i t¹o ra ®îc quan hÖ giao lu ®a chiÒu gi÷a gi¸o viªn – häc sinh, gi÷a c¸ nh©n, tæ chøc nhãm. N¨m lµ: Gi¸o viªn cÇn m¹nh d¹n ®a c¸c øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo d¹y häc nh c¸c phÇn mÒm vÏ h×nh, c¸c lo¹i m¸y chiÕu ®a n¨ng, m¸y chiÕu h¾t, c¸c hiÖu øng h×nh ¶nh ®Ó tiÕt häc thªm sinh ®éng. Sau nghiªn cøu vµ triÓn khai vÊn ®Ò nµy b¶n th©n t«i nhËn thÊy: §Ó n©ng cao høng thó cho häc sinh häc m«n H×nh häc 7 th× gi¸o viªn ph¶i t¹o høng thó cho häc sinh th«ng qua t×m hiÓu kiÕn thøc míi, th«ng qua c¸c buæi thùc hµnh, th«ng qua viÖc ph©n lo¹i bµi tËp, híng dÉn häc sinh gi¶i bµi tËp, qua viÖc vÏ h×nh… §ång thêi ph¶i lu«n gÇn gòi, t×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n, së thÝch cña häc sinh ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp h¬n. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã nh÷ng thêi lîng phï hîp ¸p dông kiÕn thøc h×nh häc vµo thùc tiÔn ®êi sèng vµ ®Ó häc sinh thÊy ®îc tÝnh khoa häc vµ gi¸ trÞ thùc tiÔn cña bé m«n. Gi¸o viªn: §Æng ThÞ HiÒn - Trêng THCS Mai Thñy