Tài liệu Skkn một số biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ 5 – 6 tuổi khi tham gia hoạt động chơi ngoài trời ở trường mầm non phùng giáo

MỤC LỤC MỤC I 1 2 3 4 II 1 2 2.1 2.2 2.3 3 3.1 3.2 3.3 3.4 4 4.1 4.2 4.3 III 1 2 NỘI DUNG MỞ ĐẦU Lý do chọn đề tài. Mục đích nghiên cứu. Đối tượng nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu. NỘI DUNG Cơ sở lý luận. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. Thuận lợi. Khó khăn. Kết quả thực trạng. Một số biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ 5 – 6 tuổi khi tham gia hoạt động chơi ngoài trời ở trường mầm non Phùng Giáo. Tạo bầu không khí thoải mái và chuẩn bị môi trường ngoài lớp học, các đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu phong phú, đa dạng. Linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức các nội dung của hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Luôn làm mới và tạo cho trẻ cảm giác thích thú khi lựa chọn, xây dựng, tổ chức các nội dung trong hoạt động chơi ngoài trời. Phối kết hợp với các bậc phụ huynh. Hiệu quả đạt được. Đối với trẻ. Đối với giáo viên. Đối với phụ huynh. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ. Kết luận. Kiến nghị. TRANG 1 1 2 2 2 3 3 4 4 4 4 5 5 8 10 15 17 17 18 18 19 19 19 I. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài : Như chúng ta đã biết chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ lứa tuổi mầm non. Trong đó:“Hoạt động chơi ngoài trời là hoạt động nhằm tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với bầu không khí trong lành của thiên nhiên, rèn luyện sức khỏe, thiết lập mối quan hệ giữa trẻ với môi trường xung quanh, góp phần mở rộng vốn hiểu biết của trẻ về môi trường tự nhiên – xã hội, thõa mãn nhu cầu chơi và hoạt động theo ý thích của trẻ” [1]. Mặt khác, môi trường cho trẻ hoạt động ngoài trời là một môi trường hấp dẫn và lôi cuốn trẻ. Môi trường đó rất tốt đối với sức khỏe và việc học tập, vui chơi của trẻ. Chơi ngoài trời tạo cho trẻ nhiều cơ hội vận động toàn thân, phát triển kỹ năng vận động thô như: đi, chạy, nhảy, leo trèo, thăng bằng; phối hợp các giác quan và tiếp nhận cảm giác. Thông qua hoạt động chơi ngoài trời, trẻ có thể nắm bắt và vận dụng tất cả những yếu tố có sẵn trong thiên nhiên tác động đến trẻ thông qua các trò chơi, quan sát, tìm hiểu sự vật xung quanh trẻ, trong các tình huống và qua các câu hỏi mà cô giáo đặt ra với trẻ như: Vì sao? Làm thế nào?...Từ đó giáo dục trẻ hình thành các hành vi đẹp, thói quen tốt, góp phần phát triển nhân cách trẻ. Ngoài ra qua hoạt động chơi ngoài trời, trẻ được rèn luyện sức khỏe, trẻ có thể nhận thức được thế giới xung quanh bằng cách tiếp xúc, tìm hiểu, khám phá và quan tâm đến những gì xảy ra ở cuộc sống xung quanh mình. Trẻ sẽ được thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu, khám phá, tạo cho trẻ sự nhanh nhẹn và hứng thú với môi trường tự nhiên, đồng thời giúp trẻ tự tin, mạnh dạn hơn trong cuộc sống. Bên cạnh đó khi trẻ tham gia hoạt động chơi ngoài trời, trẻ còn được thay đổi trạng thái, giúp trẻ hứng thú, hoạt động tích cực và chủ động trong các hoạt động tiếp theo trong ngày của trẻ ở trường mà không bị nhàm chán. Như vậy có thể khẳng định rằng hoạt động chơi ngoài trời rất quan trọng đối với trẻ mầm non nói chung và với lứa tuổi trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi nói riêng bởi giai đoạn trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi nó là giai đoạn cuối cùng của trẻ mẫu giáo với những đặc trưng riêng về tâm – sinh lý lứa tuổi và với những yêu cầu cần phải đạt được để chuẩn bị tâm thế trước khi bước vào lớp một. Ở giai đoạn trẻ 5 - 6 tuổi còn xuất hiện tính độc lập cao, trẻ bắt đầu hình thành ý thức của bản thân, trẻ biết thể hiện và nói lên điều trẻ mong muốn một cách rõ ràng. Tuy nhiên qua thực tế, việc tổ chức cho trẻ chơi ngoài trời hiện nay còn rất hạn chế. Nó chưa phát huy được tính tích cực, chủ động của trẻ khi trẻ tham gia vào hoạt động. Bởi việc tổ chức cho trẻ chơi ngoài trời phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, những yếu tố này làm ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình hoạt động của trẻ như: Điều kiện trường, lớp, không gian, đồ dùng, đồ chơi còn hạn chế chưa kích thích được sự sáng tạo của trẻ trong quá trình tham gia hoạt động. Giáo viên khi tổ chức cho trẻ chơi ngoài trời, nội dung chơi còn hạn chế chưa phong phú đa dạng, trẻ tham gia hoạt động còn gò bó, phụ thuộc nhiều vào cô giáo. Giáo viên chưa cho trẻ được tự do tham gia các hoạt động vì sợ ảnh hưởng đến sức khỏe, ảnh hưởng đến an toàn cho trẻ trong thời gian trẻ ở trường. Nội 1 dung hoạt động ngoài trời còn đơn điệu và nó mới chỉ dừng lại ở việc giáo viên tổ chức cho trẻ quan sát các sự vật, hiện tượng chứ trẻ ít được trải nghiệm thông qua các trò chơi, vì vậy phần lớn trẻ khi tham gia hoạt động ngoài trời trẻ còn rụt rè, chưa mạnh dạn nói lên những gì mình được nhìn thấy, chưa dám nói lên ý tưởng của mình khi tham gia vào các hoạt động trải nghiệm…Tóm lại, trẻ chưa thật sự chủ động tham gia các hoạt động trải nghiệm, điều này làm ảnh hưởng lớn đến quá trình thích ứng với môi trường bên ngoài và cuộc sống của trẻ. Vậy là một giáo viên phụ trách lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi chúng ta phải làm thế nào để có thể giúp trẻ tiếp cận và tiếp tục khám phá thiên nhiên, làm thế nào để trẻ hiểu rằng xung quanh chúng còn rất nhiều điều mới lạ mà trẻ chưa khám phá hết được. Làm thế nào để khi tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động chơi ngoài trời trẻ sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động để từ đó giúp trẻ khám phá thiên nhiên, được tự mình trải nghiệm và trẻ tích lũy được nhiều kinh nghiệm mà cuộc sống xung quanh trẻ mang lại. Từ những lý do trên nên tôi đã trăn trở và chọn đề tài: “Một số biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ 5 – 6 tuổi khi tham gia hoạt động chơi ngoài trời ở trường mầm non Phùng Giáo” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về tổ chức hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ 5-6 tuổi, lựa chọn các biện pháp phù hợp, nhằm phát huy tính tích cực chủ động cho trẻ 5 – 6 tuổi khi tham gia hoạt động chơi ngoài trời ở trường mầm non Phùng Giáo. 3. Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ 5 – 6 tuổi khi tham gia hoạt động chơi ngoài trời ở trường mầm non Phùng Giáo. 4. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu, xây dựng cơ sở lý thuyết: Thu thâ ̣p, phân tích, tổng hợp các tài liê ̣u lý luâ ̣n qua các tài liệu, sách báo. Phương pháp điều tra khảo sát thực tế: Khảo sát tình hình thực tế trên trẻ Phương pháp thu thập thông tin: Tìm hiểu qua thông tin đại chúng, tập san, tài liệu bồi dưỡng, đài báo ti vi, tài liệu có liên quan đến đề tài. Phương pháp tác động tới học sinh: Các biện pháp đã tác động trên trẻ, kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân để từ đó lựa chọn các biện pháp phù hợp. Phương pháp thống kê, thực nghiệm, xử lý số liệu: Lựa chọn các biện pháp phù hợp và áp dụng vào thực tế. Đánh giá kết quả đạt được và so sánh kết quả trước và sau khi áp dụng biện pháp. 2 II. NỘI DUNG. 1. Cơ sở lý luận. Theo điều 23 luật Giáo dục mầm non 2005 ban hành số 38/2005 QH11 ngày 14/6/2005 yêu cầu về nội dung và phương pháp giáo dục mầm non đã ghi: “Phương pháp giáo dục mầm non chủ yếu là thông qua việc tổ chức các hoạt động vui chơi để giúp trẻ em phát triển toàn diện”[2]. Vì vậy: Giáo dục mầm non hiện nay đã và đang tiếp tục tìm ra những phương pháp mới để giảng dạy, trong đó có nhu cầu về vui chơi cũng rất quan trọng và được phân bổ như một hoạt động chính trong ngày của trẻ. Mặt khác, tuổi mầm non là bậc thang đầu tiên, làm nền móng cho những bậc thang tiếp theo của cuộc đời. Lứa tuổi này rất quan trọng, vì có tốc độ phát triển nhanh nhất so với tất cả các lứa tuổi khác. J.J.Rutxo (1712-1778) − nhà giáo dục học người Pháp cho rằng: “Tri thức của trẻ mẫu giáo được hình thành bằng cách tiếp xúc với đồ vật và qua hoạt động thực tiễn. Chính trong quá trình tiếp cận với thế giới xung quanh mà tri thức của trẻ được hình thành”. M.Montexxori (1870-1952) - nhà giáo dục Ý cũng cho rằng: “Việc nhận biết thế giới khách quan (về đặc điểm, tính chất) là rất quan trọng đối với trẻ trước tuổi đi học. Chính những quan sát, tiếp xúc với thiên nhiên và xã hội có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với sự phát triển năng lực, trí tuệ của con trẻ”.[3] Bên cạnh các hoạt động học tập, thì hoạt động chơi ngoài trời là nhu cầu không thể thiếu đối với trẻ mẫu giáo trong trường mầm non. Với trẻ mẫu giáo 56 tuổi, giáo viên tổ chức cho trẻ chơi và tham gia các hoạt động ngoài phạm vi lớp học sẽ tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với không khí trong lành của thiên nhiên, rèn luyện sức khỏe, thiết lập mối quan hệ giữa trẻ với môi trường xung quanh, góp phần mở rộng, vốn hiểu biết của trẻ về môi trường tự nhiên, xã hội, thỏa mãn nhu cầu chơi và hoạt động theo ý thích của trẻ. Ngoài ra, hoạt động chơi ngoài trời có tác động giúp trẻ phát triển đầy đủ toàn diện về nhận thức tình cảm, ý chí cũng như các nét tính cách của năng lực xã hội. Chính trong khi trẻ chơi trẻ làm quen với xã hội người lớn, là lúc trẻ đang học hỏi cách ứng xử và giao tiếp trong xã hội người lớn, đồng thời cũng chính ở đây trẻ biết chơi cùng bạn, đoàn kết biết chia sẻ với bạn, đôi khi trẻ còn biết hi sinh vì bạn để có lợi ích chung. Như vậy hoạt động dạo chơi ngoài trời cũng là một hoạt động không thể thiếu trong chế độ sinh hoạt hằng ngày của trẻ. Thông qua hoạt động ngoài trời, trẻ được tiếp xúc gần gũi với thiên nhiên, hít thở bầu không khí trong lành, được khám phá. thỏa mãn trí tò mò của trẻ. Hoạt động chơi ngoài trời cũng góp một phần quan trọng đối với cuộc sống của trẻ, giúp trẻ hòa nhập với thế giới người lớn, đồng thời giúp trẻ hình thành và phát triển các quá trình tâm lý và tính mục đích, tính kỷ luật, tính đồng đội. Vậy làm thế nào để tổ chức hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn trẻ để trẻ mạnh dạn, tự tin, phát huy được tính tích cực, chủ động là một bài toán khó đối với tôi và các giáo viên 3 dạy lớp 5 – 6 tuổi. Đây chính là vấn đề quan trọng đòi hỏi phải được quan tâm và cải thiện. 2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. Năm học 2018 - 2019, tôi được nhà trường phân công trực tiếp dạy lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi. Ngay từ đầu năm học, tôi đã đưa ra các chỉ tiêu phấn đấu làm thế nào để chất lượng chăm sóc và giáo dục của lớp tôi đạt kết quả cao nhất. Một trong những vấn đề tồn tại của lớp mà tôi quan tâm nhất đó là làm sao để có thể phát huy được tính tính cực chủ động cho trẻ khi tham gia hoạt động chơi ngoài trời. Để thực hiện được điều đó tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng của lớp và tôi thấy có một số thuận lợi cũng như khó khăn sau: 2.1. Thuận lợi: Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường, của tổ chuyên môn thường xuyên quan tâm, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên. Tổ chức các chuyên đề, thảo luận, trao đổi về việc tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ trong đó có hoạt động chơi ngoài trời. Trẻ đi học đúng độ tuổi nên thể chất và tâm lý của trẻ phát triển phù hợp với yêu cầu lứa tuổi. Trẻ trong lớp tôi đều đã học qua lớp mẫu giáo bé và mẫu giáo nhỡ nên có nề nếp học tập. Biết quan tâm, chia sẻ giúp đỡ cô giáo, bạn bè. 2.2 Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi, tôi còn gặp nhiều khó khăn trong việc phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ khi trẻ tham gia hoạt động chơi ngoài trời như: - Môi trường cho trẻ hoạt động, các đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu chưa phong phú, đa dạng và chưa thu hút trẻ. - Bản thân còn hạn chế trong chuyên môn, chưa linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức các nội dung của hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” để phát huy được tính tích cực chủ động của trẻ. Bản thân cũng chưa biết cách làm mới và tạo cho trẻ có được cảm giác thích thú khi lựa chọn, xây dựng, tổ chức các nội dung trong hoạt động chơi ngoài trời. - Công tác phối kết hợp với phụ huynh trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ chưa tốt. Mặt khác, do điều kiện kinh tế còn eo hẹp, bố mẹ trẻ đi làm ăn xa, trẻ ở nhà với ông bà, nên sự quan tâm, chăm sóc, dạy dỗ, đưa đón trẻ đến trường còn xao nhãng, nhiều trẻ khi đi học phải qua sông, qua suối, trời mưa ông bà để trẻ nghỉ học ở nhà. Chính điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng lớp tôi phụ trách. 2.3. Kết quả thực trạng. Từ những nguyên nhân trên, tôi bắt đầu khảo sát chất lượng trên trẻ để nắm rõ tình hình ngay từ đầu năm học. Với tổng số 25 trẻ và chất lượng khảo sát khi cho tr ẻ tham gia ho ạt động chơi ngoài trời dựa vào một số tiêu chí trong nội dung tổ chức cho trẻ mới chỉ đạt được kết quả như sau: 4 Nội dung khảo sát Tổng số trẻ Kết quả khi chưa áp dụng sáng kiến. Đạt Chưa đạt Số Số % % trẻ trẻ Trẻ tích cực, chủ động tham gia hoạt 25 17 68 8 32 động quan sát có mục đích. Trẻ mạnh dạn, tự tin và tích cực, chủ 25 15 60 10 40 động tham gia chơi trò chơi vận động. Trẻ tích cực, chủ động tham gia các trò 25 14 56 11 44 chơi tự do. Trẻ hứng thú tham gia các hoạt động. 25 17 68 8 32 Qua khảo sát đầu năm với kết quả khảo sát trên cho thấy còn nhiều trẻ chưa tích cực, chủ động khi tham gia các nội dung của hoạt động chơi ngoài trời dẫn đến chất lượng hiệu quả khi tổ chức hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ chưa cao. Dựa vào vốn kiến thức đã học qua các lớp bồi dưỡng chuyên môn, qua các lớp học chuyên đề, qua thảo luận tổ, nhóm và kinh nghiệm của bản thân khi tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động chơi ngoài trời tôi đã suy nghĩ tìm ra một số biện pháp sau: 3. Một số biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ 5 – 6 tuổi khi tham gia hoạt động chơi ngoài trời ở trường mầm non Phùng Giáo. Hoạt động chơi ngoài trời là một hoạt động không thể thiếu trong chế độ sinh hoạt hằng ngày của trẻ mầm non nói chung và trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi nói riêng. Nó là một trong những hoạt động vui chơi mà trẻ rất hứng thú, hoạt động này đem lại cho trẻ nhiều niềm vui và kiến thức cần thiết về thế giới xung quanh. Vì vậy, để tổ chức tốt hoạt động chơi ngoài trời thõa mãn nhu cầu tìm hiểu, nhu cầu khám phá, vui chơi của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi, để phát huy được tính tích cực, chủ động của trẻ khi trẻ tham gia hoạt động chơi ngoài trời. Sau đây tôi xin trình bày một số biện pháp mà tôi đã áp dụng trong quá trình tổ chức cho trẻ ở lớp tôi như sau: 3.1. Tạo bầu không khí thoải mái và chuẩn bị môi trường ngoài lớp học, các đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu phong phú, đa dạng. Tạo bầu không khí thoải mái và chuẩn bị môi trường ngoài lớp học, các đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu phong phú, đa dạng để phục vụ cho hoạt động chơi ngoài trời của trẻ là một việc làm hết sức quan trọng nhằm gây hứng thú, kích thích trẻ tham gia vào hoạt động. Việc giáo viên tạo được bầu không khí thoải mái, vui vẻ cho trẻ trước khi trẻ tham gia hoạt động sẽ tạo cho trẻ sự thoải mái, tự tin vào bản thân, trẻ dám làm, dám nghĩ và dám nói lên những điều trẻ quan sát phát hiện ra. Hay việc chuẩn bị được tốt, chu đáo các đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu phong phú, đa dạng để phục vụ cho hoạt động chơi ngoài trời của trẻ nó sẽ là phương tiện, là điều kiện kích thích trẻ tích cực tham gia hoạt 5 động. Giúp thỏa mãn ở trẻ nhu cầu vui chơi, giao tiếp, nhận thức, nhu cầu hoạt động cùng nhau của trẻ, mặt khác còn tạo cơ hội cho trẻ được chơi và hoạt động theo sở thích, tích cực, độc lập, sáng tạo vận dụng những kỹ năng đó vào các hoạt động khác, các tình huống trong quá trình hoạt động. *Tạo bầu không khí thoải mái cho trẻ. Đối với trẻ lớp tôi, sự động viên khích lệ, tạo bầu không khí thoải mái của cô giáo trước khi tổ chức cho trẻ chơi ngoài trời là một hoạt động gây hứng thú rất lớn đối với trẻ. Bằng những thủ thuật khác nhau và tùy từng chủ đề, nội dung trẻ chơi hoạt động ngoài trời mà tôi lựa chọn để tạo cho trẻ cảm giác thoải mái và lôi cuốn sự tò mò của trẻ trước khi trẻ vào hoạt động. Ví dụ: Ở chủ đề: “Thế giới động vật” khi tôi cho trẻ quan sát “Con gà” trong nội dung tổ chức hoạt động quan sát có mục đích. Để tạo bầu không khí thoải mái, trước khi trẻ bước vào hoạt động thì tôi cho trẻ hát múa theo bài: “Đàn gà con” rồi mới cùng trẻ trò truyện về con Gà, cùng hướng trẻ vào hoạt động quan sát. Từ các hoạt động tưởng như đơn giản nhưng đã làm cho trẻ hứng thú và lôi cuốn trẻ vào hoạt động một cách nhẹ nhàng. Hay ở chủ đề: “Thế giới thực vật”, trước khi tôi tổ chức cho trẻ tiến hành xếp mẫu hình bông hoa bằng những chiếc lá khô thì tôi cùng trẻ đi nhặt những chiếc lá khô ở sân trường kết hợp hỏi trẻ: “Đố các con biết cô và các con đang làm gì? (nhặt lá khô ở sân trường). Tiếp theo, tôi nói cho trẻ biết ý định của việc nhặt lá và tôi yêu cầu mỗi trẻ sẽ nhặt được cho tôi 5 chiếc lá khô bỏ vào rổ của mình. Tôi hỏi trẻ: Các con nhặt lá đủ chưa? (nhặt đủ rồi ạ), con nhặt được lá của những cây gì?(cây sấu ạ...). Tôi cho trẻ lấy cho mình một tấm bìa và về chỗ ngồi tôi tiến hành xếp mẫu hình bông hoa bằng những chiếc lá khô, kết hợp giải thích cách xếp cho trẻ. Từ các trò chơi dẫn dắt trẻ cho đến các việc làm đơn giản tôi kết hợp các câu hỏi gợi ý gần gũi, tôi đã tạo cho trẻ bầu không khí thoải mái thân thiện trước khi bước vào hoạt động. Qua đó tôi thấy trẻ lớp tôi có sự thay đổi về tâm lý trong hoạt động là trẻ tích cực, chủ động không những hoạt động ngoài trời mà tất cả các hoạt động của trẻ ở trường. Như vậy việc tạo bầu không khí thoải mái, vui vẻ trước khi bước vào hoạt động quan sát, tôi thấy trẻ lớp tôi không bị gò bó, áp đặt, trẻ hứng thú hoạt động và hoạt động một cách tích cực nhất, mang lại hiệu quả cao. Ngoài ra, để tạo được bầu không khí thoải mái khi bước vào hoạt động, tôi phải quan tâm đến từng trẻ, nắm bắt được đặc điểm sinh lý của lứa tuổi nói chung và đặc điểm sinh lý của từng trẻ nói riêng, để từ đó tôi có các phương pháp hướng dẫn nhằm thu hút sự hứng thú, phát huy được tính tích cực, chủ động của trẻ trong các hoạt động và việc làm đầu tiên ngay từ đầu năm học đó là tôi xem trẻ như một người bạn cùng chơi với mình trong lớp, thường xuyên cùng trò chuyện với trẻ nhiều để trẻ tạo niềm tin, tin cậy ở nơi cô giáo. Từ đó để trẻ tự tin khi nói, trả lời các câu hỏi của cô theo sự hiểu biết của trẻ. Bên cạnh đó tôi cũng nghiêm túc rèn luyện nề nếp, thói quen trong các hoạt động học và các hoạt động chơi ngoài trời. Tôi luôn là người bạn cùng chơi khi trẻ cần người 6 giúp đỡ và có những lúc tôi như một người hướng dẫn hỗ trợ trẻ khi trẻ cần. Từ các việc làm trên mà dần hình thành ở trẻ các thói quen tự lập, tự phục vụ, không trông chờ ỷ lại người khác khi thấy khó thì bỏ cuộc. * Chuẩn bị môi trường ngoài lớp học, các đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu phong phú, đa dạng để phục vụ cho hoạt động chơi ngoài trời của trẻ. Đối với trẻ mầm non môi trường ngoài lớp học là yếu tố góp phần tích cực trong các hoạt động nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục toàn diện trẻ đặc biệt là với hoạt động chơi ngoài trời của trẻ. Chính vì vậy mà cảnh quan môi trường ngoài lớp học là vô cùng cần thiết đối với quá trình giáo dục trẻ. Vì vậy ngay từ đầu năm học song song với việc xây dựng môi trường học tập trong lớp tôi đã cùng với tập thể giáo viên trong nhà trường xây dựng môi trường ngoài lớp học với tiêu chí an toàn, đẹp và hấp dẫn trẻ để trẻ thỏa sức trải nghiệm, khám phá và hoạt động chơi ngoài trời một cách tích cực. Cụ thể: Tập thể cán bộ giáo viên trường mầm non Phùng Giáo đã tập trung xây dựng môi trường giáo dục ngoài lớp với những yêu cầu về môi trường ngoài lớp học được nhà trường quản lý, nghiên cứu, tìm hiểu như khu vui chơi, khu vận động, vườn cổ tích, khu vực chơi với đồ chơi ngoài trời (cầu trượt, đu quay, bập bênh, nhà bóng…); khu vực chơi “giao thông”; khu vực chơi với đất, cát, nước, đá, sỏi…; khu vực trồng rau (vườn rau của bé). Trồng cây và chăm sóc cây cối, (vườn thiên nhiên của bé); khu trồng cỏ, trồng hoa, trồng cây cảnh. Kết hợp với mô hình các câu chuyện cổ tích để trẻ được tái hiện lại nội dung câu chuyện, khắc sâu nội dung câu chuyện khi được chơi trong vườn cổ tích… Ngoài ra, các trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi ngoài trời luôn được các cô giáo trong trường phân công nhau bảo dưỡng thường xuyên, giữ gìn vệ sinh và tạo sự hấp dẫn đối với trẻ. Ngoài ra tôi còn tham mưu với ban giám hiệu nhà trường cho vẽ những khẩu hiệu, hình ảnh về giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, hình ảnh hướng dẫn khi tham gia giao thông, hình ảnh các trò chơi dân gian,…tạo môi trường học tập tích cực cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi. Bên cạnh đó, muốn tổ chức tốt buổi chơi ngoài trời cho trẻ và để trẻ có thể phát huy được tính tích cực, chủ động thì khâu chuẩn bị các đồ dùng, đồ chơi, các nguyên vật liệu phong phú, đa dạng cũng rất là quan trọng. Tôi luôn có kế hoạch chuẩn bị trước khi cho trẻ hoạt động chơi ngoài trời. Tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có ở trường, ở địa phương để cho trẻ được trải nghiệm như: Lá cây rụng, cói khô, rơm rạ, các loại hạt: Hạt ngô, hạt na…các loại vỏ: vỏ hến, vỏ ngao…. Ví dụ: Ở chủ đề: “Thế giới thực vật” tôi chuẩn bị nhiều hạt ngô có màu sắc khác nhau: hạt ngô nếp, hạt ngô tẻ, hạt ngô màu tím…để trẻ xếp theo hình con gà. Tùy từng bộ phận và sở thích của trẻ để trẻ xếp hình con gà với nhiều màu sắc khác nhau sao cho phong phú. Kết quả đạt được: Thông qua việc tạo bầu không khí thoải mái và chuẩn bị môi trường ngoài lớp học, các đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu phong phú, đa 7 dạng để phục vụ cho hoạt động chơi ngoài trời của trẻ thì trẻ lớp tôi được hoạt động trong một môi trường luôn sạch đẹp, đồ chơi phong phú, đa dạng để trẻ thoải mái hoạt động. Từ đó góp phần phát huy tính tích cực chủ dộng cho trẻ khi hoạt động. 3.2. Linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức các nội dung của hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ theo quan điểm: “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Việc linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức các nội dung của hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ 5-6 tuổi theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” có thể nói là việc làm cốt lõi để có thể phát huy được tính tích tích cực, chủ động ở mỗi trẻ. Và để làm được điều đó thì giáo viên cần xác định rõ những mục tiêu cần phải đạt được của hoạt động, từ đó thiết kế hoạt động nhằm thực hiện mục tiêu đã đề ra. Để xác định được mục tiêu của hoạt động chơi ngoài trời đối với trẻ 5-6 tuổi ở lớp tôi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, tôi căn cứ vào khả năng, nhu cầu nhận biết, sở thích của trẻ và mục tiêu đưa ra phù hợp với khả năng kinh nghiệm sống của trẻ. Khi đã xác định được mục tiêu giáo dục, tôi thiết kế hoạt động phù hợp với khả năng hứng thú của trẻ, các hoạt động không quá khó hoặc quá dễ mà phù hợp với độ tuổi của lớp. Tổ chức hoạt động chơi ngoài trời đa dạng, phong phú theo nhiều hình thức khác nhau: tập thể, cá nhân, theo nhóm nhỏ hay khi cô đặt câu hỏi gợi mở để trẻ trả lời, khi thì trẻ tự tìm tòi, khám phá, trải nghiệm, sau đó cô thâu tóm, quy tụ. Đó là cách tốt nhất để trẻ khám phá thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, lĩnh hội tri thức và tích lũy tri thức. Tôi không cứng nhắc khi thực hiện các nội dung trong hoạt động chơi ngoài trời (quan sát có mục đích, chơi vận động, chơi tự do) mà có thể thay đổi trật tự các nội dung nhằm tránh sự nhàm chán cho trẻ mỗi khi hoạt động chơi ngoài trời. Ví dụ: tổ chức theo trình tự của hoạt động chơi ngoài trời đối với trẻ 5-6 tuổi là quan sát có mục đích đến chơi chơi vận động rồi chơi tự do, nhưng có thể thay đổi cho trẻ chơi tự do trước, sau đó chơi vận động rồi mới quan sát miễn sao các nội dung phải mang tính chất động tĩnh kết hợp. Trong quá trình tổ chức hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, tôi luôn chú ý đến vai trò của mình như: tôi chỉ đóng vai là người hướng dẫn, khuyến khích, đặt câu hỏi gợi mở, hỗ trợ và tạo nhiều cơ hội nhất để trẻ được hoạt động, được chia sẻ trình bày ý kiến của mình. Một vấn đề nữa mà tôi quan tâm đó là việc đặt câu hỏi tốt của cô giáo sẽ giúp trẻ có trí tuệ phát triển bình thường đạt được thành công trong học tập. Câu hỏi đặt ra phù hợp sẽ kích thích sự tư duy, hứng thú học tập của trẻ, kích thích trẻ khám phá, tìm tòi đồng thời mở cho trẻ học cách học - hỏi, tập đặt câu hỏi. Có hai loại câu hỏi: câu hỏi đóng và câu hỏi mở. Và tôi phải cân nhắc khi nào sử dụng câu hỏi đóng và khi nào thì sử dụng câu hỏi mở. Ví dụ: Khi cho trẻ quan sát “Vườn hoa cúc” thuộc chủ đề thế giới thực vật. Tôi đưa ra hệ thống các câu hỏi như: - Đây là cây hoa gì? 8 - Các con có nhận xét gì về cây hoa cúc nào? - Hoa cúc trồng để làm gì?... Tôi gợi mở để trẻ tự nhận xét các đặc điểm nổi bật của cây hoa cúc (thân, cành, lá, hoa, nói được lợi ích của các loại hoa, cách chăm sóc để có nhiều hoa đẹp…)., trẻ được trực tiếp nhìn, ngắm, sờ, ngửi vào cánh hoa và biết được cánh hoa cúc nhỏ, dài, mềm như thế nào… Hình ảnh cho trẻ quan sát vườn hoa cúc. Tôi đặt ít câu hỏi nhưng câu hỏi phải khiến trẻ tư duy, suy nghĩ. Khi nêu câu hỏi tôi luôn dành thời gian cho trẻ suy nghĩ. Chúng ta không nên vội đánh giá mà nên động viên khuyến khích trẻ để nhận được câu trả lời tốt hơn từ trẻ. Ví dụ: Khi cho trẻ đi thăm quan khu vườn trường. Qua quan sát, tôi tạo cơ hội cho trẻ được quan sát và tri giác các loại cây, hoa, rau trong vườn trường. Tiếp theo tôi đặt ra cho trẻ các nhiệm vụ và yêu cầu cho trẻ như trẻ phải nêu được tên gọi, đặc điểm, sự giống và khác nhau của các cây, hoa… Sau khi giao nhiệm vụ và bằng các câu hỏi giúp trẻ tư duy, suy nghĩ, tôi thấy các cháu chú ý nhìn quan sát và sờ, ngửi.. sau đó trả lời các câu hỏi một cách tích cực và hứng thú đạt kết quả cao. Bên cạnh đó, tôi luôn tạo cơ hội cho trẻ học bằng nhiều cách khác nhau, ngoài hoạt động vui chơi tôi còn dành khoảng không gian yên tĩnh để trẻ được lắng nghe, suy nghĩ, phán đoán các tiếng động của môi trường xung quanh như tiếng chim hót, tiếng gió thổi, tiếng lá rụng, tiếng xe cộ chạy trên đường, tiếng máy bay. Đối với một số trẻ nhút nhát, rụt rè ngoài tham gia hoạt động cùng cô, cùng các bạn thì khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi tôi luôn là người động viên viên khuyến khích trẻ, bao quát, giúp đỡ trẻ, tạo cơ hội để trẻ tự hoạt động độc lập một mình, có thể tự khởi xướng được các trò chơi mà mình thích. Khi tổ chức các trò chơi cho trẻ thì thường phát sinh những tình huống không theo ý muốn và tùy vào tình huống mà tôi đưa ra cách giải quyết phù hợp nhất. Ví dụ: Đối với những trò chơi có luật như trò chơi: Ô tô và chim sẻ. Khi trẻ chơi đang rất là hứng thú. Tôi quy định trẻ làm chim, nhưng có trẻ đang làm 9 chim thì lại làm ô tô, tôi liền chuyển vô lăng cho trẻ và hướng dẫn trẻ lái ô tô. Như vậy trò chơi mà trẻ đang hứng thú sẽ không bị gián đoạn và với cách làm như vậy trẻ sẽ càng hứng khởi hơn và càng phát huy được tính tích cực, chủ động. Ngoài ra, khi cho trẻ hoạt động, tôi luôn xác định vị trí của mình ngang bằng với trẻ như ngồi trên sàn, ngồi thấp để dễ dàng tạo ra sự giao tiếp bằng mắt với trẻ và tạo thuận lợi khi tham gia với trẻ để kết quả đạt được khi tổ chức hoạt động chơi ngoài trời theo hướng lấy trẻ làm trung tâm phát huy được tối đa khả năng, năng lực hoạt động, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, khám phá, vui chơi của trẻ từ đó trẻ tích cực tư duy, các giác quan của trẻ phát triển mạnh mẽ… Kết quả đạt được: Như vậy, bằng sự linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức các nội dung của hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” mà tôi đã áp dụng trên trẻ ở lớp, tôi thấy trẻ phát huy được tối đa khả năng, năng lực hoạt động, đáp ứng được nhu cầu tìm hiểu, khám phá, vui chơi của trẻ. Trẻ tích cực tư duy, các giác quan của trẻ phát triển mạnh mẽ. Trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp và hứng thú với môi trường tự nhiên. Một số trẻ nhút nhát ở lớp đã có thể tự hoạt động một mình, tự khởi xướng được một số trò chơi đơn giản mà trước đó trẻ chưa làm được. 3.3 Luôn làm mới và tạo cho trẻ cảm giác thích thú khi lựa chọn, xây dựng, tổ chức các nội dung trong hoạt động chơi ngoài trời. Biện pháp này nhằm tạo sự ngạc nhiên, sự thú vị, tạo cảm giác mới lạ, tăng khả năng chú ý, hứng thú của trẻ khi trẻ hoạt động và tăng khả năng tự giải quyết vấn đề khi trẻ gặp khó khăn, rèn luyện trí thông minh, sự nhanh nhẹn, mưu trí, dũng cảm… cho trẻ. * Đối với hoạt động chơi ngoài trời thông qua nội dung quan sát có mục đích. - Quan sát về sự vật hiện tượng: Để có thể làm mới và tạo cảm giác thích thú cho trẻ khi lựa chọn, xây dựng, tổ chức nội dung quan sát có mục đích về các sự vật, hiện tượng cho trẻ, trước hết tôi tận dụng một lợi thế rất lớn đó là tôi lựa chọn những sự vật, hiện tượng gần gũi ngay bên cạnh trẻ để trẻ được quan sát: Các loại rau trong vườn rau, các loại cây, hoa trong vườn trường hay những đồ chơi ngoài sân trường…. (Tùy vào từng chủ đề mà tôi lựa chọn các sự vật hiện tượng cho phù hợp). Sở dĩ tôi chọn như vậy vì xuất phát từ nhu cầu khám phá của trẻ và từ một sự vật, hiện tượng ngay bên cạnh trẻ tưởng chừng như đơn giản nhưng với việc biết cách tạo sự mới mẻ thì lại vô cùng hấp dẫn trẻ, kích thích trẻ hứng thú hoạt động. Để làm được điều đó thì việc đầu tiên đó là tôi sử dụng hệ thống câu hỏi cho trẻ ngắn gọn, dễ hiểu, từ dễ đến khó và đặc biệt câu hỏi mà tôi đưa ra luôn có tính gợi mở để trẻ được trực tiếp tri giác sự vật hiện tượng đó từ đấy trẻ nhận thức được các sự vật, hiện tượng dễ dàng. Cho trẻ được nói nhiều giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc và khắc sâu kiến thức. 10 Ví dụ: Chủ đề: “Thế giới thực vật”. Tôi cho trẻ quan sát "cây sấu" ngay ở trong vườn trường và đặt câu hỏi với trẻ: Đây là cây gì? (Cây sấu ạ). Con có nhận xét gì về cây nào? Lá cây màu gì?(màu xanh ạ). Khi sờ vào thân cây các con thấy như thế nào? (tôi cho trẻ sờ thân cây để trẻ cảm nhận). Trồng cây để làm gì? (ăn quả và cho bóng mát ạ). Để cây luôn tươi tốt chúng ta phải làm gì?(chăm sóc và tưới cho cây), tôi kết hợp giáo dục trẻ biết chăm sóc, bảo vệ cây không được ngắt lá, bẻ cành. Cứ như thế, hàng ngày tôi thường xuyên cho trẻ được quan sát, trải nghiệm, tôi thấy khả năng tri giác của trẻ chính xác hơn, óc quan sát tinh tế hơn. Vì trẻ được tận mắt nhìn thấy cây cỏ hoa lá, các con vật và những công việc làm của con người. Trẻ được nhìn, sờ tay, ăn nếm..... nói chung trẻ sẽ được đắm mình trong môi trường thiên nhiên và khám phá cuộc sống mới lạ. Hình ảnh cô đang tổ chức cho trẻ quan sát cây sấu. Ví dụ: Ở chủ đề: “Nước một số hiện tượng thời tiết và mùa”. Tôi cho trẻ khám phá về hiện tượng tự nhiên: “gió” thông qua hệ thống các câu hỏi như: “Con thấy ngoài trời hôm nay như thế nào?”( Có gió ạ). “Khi gió thổi con cảm thấy như thế nào”(Mát ạ). “Tại sao biết là đang có gió?”(Gió làm cho lá cây rụng, làm cho tóc con bay). Tôi cho trẻ lắng nghe gió thổi qua lá cây... Cứ như vậy, tôi cho trẻ tiếp xúc nhiều với thiên nhiên gần gũi quanh trẻ sẽ giúp trẻ có cảm nhận đa dạng và độc đáo về thiên nhiên, muốn tìm hiểu khám phá. Thông qua việc giáo dục hàng ngày trên lớp, mà trẻ lớp tôi biết giữ gìn môi trường, biết chăm sóc cây, biết không ngắt lá bẻ cành cây, bên cạnh đó trẻ cũng được trải nghiệm thông qua các việc làm của trẻ ở trường. Sau khi cho trẻ quan sát tôi thường nói lên những điều mà trẻ quan sát được, sau đó tôi sử dụng các câu hỏi để kích thích tính tò mò ham hiểu biết của trẻ. Hệ thống câu hỏi đặt ra cho buổi hoạt động tôi thường chuẩn bị chu đáo. Câu hỏi đàm thoại rõ ràng, ngắn gọn, đúng ngữ pháp. Với hệ thống câu hỏi, tôi thường chú ý tới mức độ nhận thức khác nhau của trẻ để trẻ nào trong lớp đều có thể trả lời được. Chính điều này đã gây hứng thú cho trẻ tham gia hoạt động tích cực, chủ động trong thực hiện nhệm vụ được giao. Thông qua hoạt động này trẻ 11 lớp tôi không chỉ được rèn luyện thể lực, mà qua đó trẻ còn được rèn luyện, phát triển tư duy của trẻ giúp trẻ chủ động trong mọi hoạt động của mình. Bên cạnh đó với những sự vật hiện tượng không thể trực tiếp cho trẻ quan sát bằng vật thật như: Các con vật sống trong rừng (chủ đề thế giới động vật); các danh lam thắng cảnh nổi bật của đất nước (chủ đề quê hương đất nước – Bác Hồ), thì tôi thiết kế thành các mô hình sống động ở ngoài trời để trẻ được quan sát, tìm hiểu. Ví dụ: Khi tôi cho trẻ quan sát một số con vật sống trong rừng: Con hươu, con nai, con voi. Tôi thiết kế mô hình các con vật này trong khu vườn cổ tích của bé và tôi cho trẻ khám phá phát hiện xem hôm nay trong khu vườn cổ tích có gì mới? Tôi làm như vậy để trẻ phát hiện ra trong vườn cổ tích hôm nay có những con vật bằng mô hình mà tôi đã thiết kế. Từ đấy tôi hướng trẻ quan sát vào các đối tượng. Mặt khác, tôi không ôm đồm cho trẻ quan sát nhiều sự vật mà quan sát đối tượng nào thì có kế hoạch, có hệ thống rõ ràng giúp hình thành ở trẻ kiến thức về đối tượng đó một cách hệ thống từ gần đến xa, từ bé đến lớn. Đặc biệt cho trẻ quan sát về đối tượng theo chiều sâu. Ví dụ: Khi tôi cho trẻ quan sát “Hoa loa kèn” thuộc chủ đề thế giới thực vật. Tôi lựa chọn các thời điểm để trẻ quan sát: khi hoa chưa ra nụ, khi hoa có nụ nhỏ, hoa có nụ to, hoa nở. Ở mỗi thời điểm tôi nhấn mạnh đặc điểm đó để lần sau trẻ biết được sự khác biệt, sự thay đổi của hoa. Từ đó tôi giáo dục trẻ về quá trình phát triển của cây hoa loa kèn. Hình ảnh cho trẻ quan sát cây hoa loa kèn khi hoa nở. Ngoài việc tổ chức cho trẻ thực hiện hoạt động chơi ngoài trời theo kế hoạch giáo dục ngày đã soạn, tôi còn linh hoạt trong các tình huống để tận dụng mọi cơ hội dạy trẻ quan sát các sự vật, hiện tượng xảy ra bất thường giúp trẻ tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh một cách hiệu có quả. Ví dụ: Khi đang cho trẻ quan sát vườn hoa, bỗng nhiên có một con bướm bay qua. Tôi dừng cho trẻ quan sát vườn hoa lại và tận dụng cơ hội để hướng trẻ quan sát con bướm, trò chuyện nhanh về tên gọi màu sắc đặc điểm, của con 12 bướm. Hoặc trẻ đang quan sát đu quay mà có chiếc máy bay bay qua, tôi hướng trẻ quan sát máy bay, trò chuyện nhanh với trẻ về đặc điểm tiếng kêu. Khi trẻ được tri giác trực tiếp, được quan sát lắng nghe các âm thanh tự nhiên của sự vật hiện tượng sẽ giúp các giác quan, ngôn ngữ của trẻ được phát triển và trẻ lĩnh hội kiến thức một cách chính xác hiệu quả. - Thực hành làm một số thí nghiệm: Đây cũng là một trong những nội dung khi cho trẻ chơi ngoài trời mà tôi rất quan tâm và luôn muốn làm mới để gây hứng thú cho trẻ. Để giúp trẻ hiểu rõ hơn về sự vật và các hiện tượng tự nhiên tôi hay tổ chức cho trẻ thực hành một số thí nghiệm để cho trẻ quan sát như: làm mưa, làm gió, làm bóng nắng, vật chìm, vật nổi, sự nảy mầm phát triển của cây... Khi làm thí nghiệm tôi cho trẻ quan sát đồng thời đặt ra những câu hỏi gợi mở kích thích tính tò mò của trẻ giúp trẻ trẻ tập dự đoán điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Ví dụ: Cho trẻ quan sát vật chìm, vật nổi. + Chuẩn bị: Một vài đồ chơi nổi trong nước như bóng nhỏ, một chậu nước, một vài đồ vật chìm trong nước như: đá sỏi + Thí nghiệm: Đặt quả bóng vào chậu nước cho trẻ cùng quan sát, nhận xét đồ chơi nổi trong nước. Đặt hòn sỏi vào chậu nước để cho trẻ cùng quan sát, nhận xét hiện tượng gì xảy ra. Sau đó cho trẻ chơi với các vật chìm nổi, các hòn sỏi đều chìm xuống đáy chậu rồi các con nhấc lên nhé. Quả bóng nổi, hòn sỏi chìm. Như vậy trẻ hiểu được các vật nhẹ có trọng lượng nhỏ có hơi bên trong thì dễ nổi hơn… Hình ảnh cho trẻ quan sát vật nổi, vật chìm. Ví dụ: thí nghiệm thổi bong bóng. + Chuẩn bị: Bát nước xà phòng, que ống để thổi. + Thí nghiệm: Cho xà phòng vào nước rửa bát lấy nước quấy bọt đều. Sau đó tôi dùng 13 que thổi nhúng một đầu vào bát rồi thổi nhẹ tạo ra bong bóng xà phòng. Tôi cho trẻ đoán xem điều gì sẽ xảy ra khi bong bóng tiếp xúc với cây, cỏ, nền sân. Trẻ sẽ phát hiện ra bóng vỡ khi tiếp xúc…. * Đối với hoạt động dạo chơi ngoài trời thông qua các trò chơi vận động. Trò chơi vận động nhằm phát triển thể lực, rèn luyện sức khỏe cho trẻ. Nó là một trong những hình thức hữu hiệu để giáo dục phát triển vận động cho trẻ cho dù là trò chơi quen thuộc nhưng mỗi lần chơi mang lại cho trẻ những cảm xúc mới mãnh liệt. Bởi chính khả năng sáng tạo to lớn của trẻ trong trò chơi và dựa vào những yếu tố mới trong các trò chơi để trẻ không còn rụt rè, nhút nhát mà chơi hết mình, tích cực, chủ động, sáng tạo khi chơi. Để phát huy được hết điều đó thì trước tiên tôi bám vào nhu cầu và khả năng vận động của trẻ lớp mình để biết được trẻ thích chơi những trò chơi gì và trẻ đã biết những trò chơi vận động nào, khả năng vận động của trẻ ra sao để lựa chọn trò chơi cho phù hợp. Với mỗi buổi chơi ngoài trời tôi lên kế hoạch khoảng 1-2 trò chơi. Trong buổi hoạt động chơi ngoài trời đầu tiên (của tuần), trò chơi thứ nhất nên chọn giống với trò chơi vận động trong giờ thể dục (trước đó), trò chơi thứ hai tổ chức theo nguyện vọng của nhóm trẻ hay tất cả trẻ. Trong những buổi chơi ngoài trời tiếp theo, tôi cho trẻ làm quen với trò chơi mới, đồng thời tổ chức các trò chơi đã quen thuộc nhưng có biến đổi nhằm nâng cao yêu cầu luyện tập cho trẻ. Lựa chọn nội dung chơi phù hợp với trẻ, với hoàn cảnh thực tế. Mỗi chủ đề tôi lựa chọn các trò chơi phù hợp với nội dung chủ đề để giúp cho trẻ được khắc sâu thêm kiến thức về chủ đề. Những trò chơi này tổ chức nơi không gian rộng rãi, thoáng mát của sân trường nhằm giúp trẻ được vận động vừa sức, tạo tâm thế thoải mái cho trẻ, đồng thời trẻ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời buổi sáng từ đó cơ thể trẻ được hấp thu vitamin D giúp xương trẻ cứng cáp, giúp cơ thể trẻ phát triển cân đối hài hòa. Ví dụ: Trò chơi bóng nắng. Trò chơi này tôi tổ chức cho trẻ chơi tập thể với luật chơi và cách chơi như sau: + Luật chơi: Chạy theo bóng, chạm tay vào bóng trên tường coi như bắt được bóng. + Cách chơi: Tôi lấy gương soi sao cho bóng nắng chiếu lên tường đối diện cách chỗ trẻ đứng 3-4m. Tôi di chuyển gương để bóng của gương di chuyển theo rồi yêu cầu trẻ chạy theo bắt bóng. Thỉnh thoảng tôi dừng lại cho trẻ bắt. Tôi khuyến khích: Ôi bắt được rồi, các con giỏi quá! Như vậy, để trẻ chơi hết mình, tích cực, chủ động, sáng tạo khi chơi tôi cần phải nắm rõ mục đích, luật chơi, cách chơi của từng trò chơi trước khi tổ chức cho trẻ chơi. * Đối với hoạt động chơi ngoài trời thông qua nội dung hoạt động chơi tự do. Đây là một hình thức cho trẻ chơi theo ý thích nhưng dưới sự hướng lái, 14 bao quát của cô. Tôi chuẩn bị một số nhóm chơi như nhóm chơi với các vật liệu thiên nhiên cát, sỏi, nước, cây, cỏ, hoa, lá, hột hạt…. nhóm chơi với các thiết bị đồ chơi ngoài trời như cầu trượt, đu quay, bập bênh, nhà bóng… nhóm chơi với các đồ chơi có mang theo: bóng, vòng,… Tôi giới thiệu các khu chơi và ý tưởng chung, sau đó để trẻ tùy ý lựa chọn trò chơi, địa điểm chơi và cách chơi. Nếu trẻ chưa lựa chọn được các trò chơi, tôi gợi ý để trẻ lựa chọn các trò chơi và về nhóm chơi. Trẻ rất hứng thú khi được chơi trong bầu không khí thoáng mát, lại được chơi với các đồ dùng, đồ chơi ngoài trời. Từ đó giáo dục trẻ chơi đoàn kết với bạn, chơi theo nhóm, giữ gìn đồ dùng đồ chơi ngoài trời. Khi cho trẻ chơi tự do, trẻ không ở yên một chỗ mà có thể tản ra các nhóm và ngoài tầm kiểm soát của cô. Vì vậy tôi luôn chú ý bao quát trẻ để nhắc nhở trẻ không đi quá xa, tránh những nơi nguy hiểm, quan sát và giải quyết kịp thời những xung đột của trẻ trong quá trình chơi, sẵn sàng giúp đỡ trẻ khi cần và phải đảm bảo an toàn cho trẻ. Ví dụ: tôi cho trẻ chơi ở một nhóm chơi với cát, sỏi còn nhóm khác chơi với đu quay, cầu trượt. Tôi bố trí cho trẻ chơi ở các góc không quá xa để có thể bao quát được trẻ, đảm bảo an toàn cho trẻ ở nhóm chơi với cát, sỏi. Khi tôi cho trẻ chơi thả vật chìm vật nổi vào chậu nước, tôi nhắc trẻ không được làm ướt quần áo của mình, của bạn. Trẻ có thể xếp các hòn sỏi thành đường đi… Những hôm thời tiết mưa quá, nóng quá lại không thể tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động chơi ngoài trời, tôi có thể cho trẻ chơi vận động bằng các trò chơi dân gian nhẹ nhàng trong nhóm, hoặc có thể tổ chức cho trẻ tham gia vào các hoạt động nghe, đọc sách, xem truyện tranh ở hiên của lớp hoặc vui chơi theo ý thích ở các khu vực hoạt động trong lớp để bảo đảm sức khỏe cho trẻ. Kết quả đạt được: Với điều kiện đồ dùng, đồ chơi và phương tiện phục vụ cho hoạt động chơi ngoài trời đầy đủ. Và với sự làm mới, tạo cho trẻ cảm giác thích thú khi lựa chọn, xây dựng, tổ chức các nội dung trong hoạt động chơi ngoài trời phù hợp với tâm sinh lý của trẻ, tôi thấy trẻ lớp tôi rất hứng thú tham gia vào hoạt động chơi ngoài trời. Trẻ rất tích cực, các kỹ năng của trẻ tiến bộ rất nhiều so với đầu năm. Các cháu mạnh dạn, nhanh nhẹn lên rõ rệt. Đặc biệt trẻ tích cực và chủ động trong mọi hoạt động tìm tòi, khám phá thế giới xung quanh. 3.4. Phối kết hợp với các bậc phụ huynh. Gia đình và nhà trường cần là người bạn đồng hành cùng chí hướng để chăm sóc giáo dục trẻ, thông qua việc phối kết hợp với phụ huynh thì phụ huynh sẽ hiểu rõ hơn những hoạt động của trẻ ở lớp và có thể tham gia đánh giá sự phát triển của trẻ. Mặt khác, phụ huynh cũng đánh giá được cách giáo dục của mình có phù hợp với nhà trường không. Và quan trọng hơn là phụ huynh có điều kiện tiếp xúc với môi trường học tập, sinh hoạt của trẻ, có điều kiện gần gũi với các cô giáo. Từ đó tạo sợi dây liên kết giữa gia đình và nhà trường, giúp trẻ được sống trong một môi trường giáo dục tốt. 15 Xuất phát từ nhu cầu, nguyện vọng, những khả năng nhận thức của trẻ trong hoạt động chơi ngoài trời cũng như để thõa mãn nhu cầu vui chơi của trẻ thì chúng ta cần làm tốt công tác phối kết hợp với gia đình, bởi chính gia đình là nơi trẻ được tìm hiểu và tiếp cận với môi trường xung quanh một cách tích cực. Vào đầu năm học, tôi có kế hoạch họp phụ huynh để thông báo về nội dung chương trình hoạt động của trẻ ở trường. Thông qua đó tôi phổ biến cho cha mẹ trẻ những kiến thức khoa học về nuôi dạy trẻ, tầm quan trọng của hoạt động ngoài trời tới sự phát triển nhân cách trẻ. Chính vì vậy phụ huynh đã tạo điều kiện cho trẻ tham gia vào các hoạt động của gia đình, cung cấp cho trẻ những tri thức về thế giới xung quanh. Ví dụ: Chủ đề: “Tết và mùa xuân”. Tôi đã trao đổi với phụ huynh về nhà phụ huynh trò truyện với trẻ về ngày tết, về cảnh vật xung quanh, không khí chuẩn bị tết của mọi người thông qua các câu hỏi đơn giản mà gần gũi với trẻ như: Con có thích tết không? ( có ạ). Ngày tết con thích gì nhất?( Con được may áo mới....). Ngày tết nhà con có hoa gì?( Hoa đào ạ). Ngày tết nhà con có bánh gì?( Có bánh chưng ạ). Qua đó giúp trẻ nhớ sâu những tri thức mới trẻ được trực tiếp quan sát. Trẻ sẽ áp dụng trải nghiệm trong các giờ chơi. Thông qua buổi họp phụ huynh tôi kêu gọi phụ huynh tham gia ủng hộ lớp kể cả thời gian lẫn vật chất để làm một số việc như: Phụ huynh tham gia cải tạo môi trường thiên nhiên cho trẻ, tham gia làm đồ dùng đồ chơi, tìm kiếm các học liệu từ thiên nhiên (hạt ngô, hạt na, hạt bí ngô, hạt thóc...). Các nguyên vật liệu phế thải (các chai nhựa, các vỏ lon bia, các nắp chai...) và các trò chơi dân gian mang tính chất địa phương... Ví dụ: Tôi cần sưu tầm một số trò chơi dân gian mang tính chất địa phương để dạy trẻ. Hay tôi cần một số nguyên liệu phế thải để làm đồ chơi phục vụ cho hoạt động ngoài trời, hay tôi cần một số phụ huynh giúp lớp lao động cải tạo vườn thiên nhiên cùng nhà trường....... Các bậc phụ huynh tham gia ủng hộ nhiệt tình, điều này đã tiếp thêm sức mạnh cho cô trò chúng tôi có nhiều thời gian ở trên lớp. Cũng chính từ sự ủng hộ của phụ huynh về các học liệu thiên nhiên, học liệu phế thải, tôi đã kết hợp sự trợ giúp của một số phụ huynh khéo tay cũng như các cô giáo khác trong trường để làm ra một số đồ dùng, đồ chơi cho trẻ hoạt động và chơi ngoài trời. Qua đó trẻ có thể khám phá tìm hiểu thêm về môi trường xung quanh trẻ. Thông qua bảng tuyên truyền những nội dung, kế hoạch lịch sinh hoạt dạy học cho từng tháng, từng tuần, từng ngày cho phụ huynh nắm bắt được. Qua đó phụ huynh biết về ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ hàng ngày ở trường và yêu cầu phụ huynh cùng phối hợp với cô giáo trong việc phát huy tính tích cực, chủ động trong hoạt động ngoài trời cho trẻ. Ngoài các buổi họp phụ huynh, tôi còn thường xuyên trao đổi với các bậc phụ huynh về 16 tình sức khỏe, các biểu hiện thay đổi của trẻ để các bậc phụ huynh được biết. Ví dụ: Hàng ngày vào giờ trả trẻ tôi thường trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập, sức khỏe của trẻ trong ngày, đồng thời thông qua phụ huynh tôi biết được tình hình của trẻ ở nhà để đảm bảo thông tin hai chiều. Ví dụ: Chủ đề: “Gia đình”. Tôi trao đổi thống nhất với phụ huynh về một số biện pháp giúp trẻ hoạt động tích cực chủ động như cùng trẻ trò chuyện với trẻ ở mọi lúc mọi nơi trong thời gian ở nhà, cho trẻ được trực tiếp quan sát các sự vật hiện tượng xung quanh, lắng nghe và trả lời các câu hỏi của trẻ. Bên cạnh đó còn vận động phụ huynh ủng hộ cho một số nguyên vật liệu phế thải để cô và trẻ cùng trải nghiệm thông qua các giờ hoạt động ngoài trời. Bên cạnh đó, việc tăng cường tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho trẻ thông qua các buổi dạo chơi tham quan ở những địa điểm nổi bật ở địa phương như: Tượng đài các anh hùng liệt sĩ của xã, đền Ông Lê Lâm, Đền Tép…được xem là một hoạt động bổ ích với trẻ. Nó vừa mang tính giáo dục trẻ đạo nghĩa uống nước nhớ nguồn và nó còn vô cùng thích thú với trẻ và có tác động rất lớn đến sự tự tin, mạnh dạn của mỗi trẻ. Thông qua buổi đi dạo chơi tham quan, trẻ cảm nhận được một không gian mới mẻ, được tham gia tìm hiểu các hoạt động xã hội, các hoạt động tham quan lý thú sẽ luôn kích thích trí tò mò của trẻ, tạo tâm thế thoải mái giúp trẻ say mê, hứng thú hơn trong các hoạt động. Chính vì điều đó mà tôi đã phối hợp cùng phụ huynh và nhà trường để tổ chức cho trẻ được đi tham quan. Ví dụ: Vào tháng 2/ 2019, tôi đã lên kế hoạch xin với nhà trường cho phép lớp được phối hợp cùng với phụ huynh tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động tham quan và dâng hương tại đền Ông Lê Lâm ở ngay tại địa phương cách trường 3km. Phụ huynh hỗ trợ phương tiện và cùng với hai cô giáo chủ nhiệm tổ chức cho trẻ tham quan đền và được dâng hương tại đền. Có thể nói thông qua buổi tham quan trẻ rất thích thú và trong một năm học, tôi đã phối hợp được với phụ huynh tổ chức thành công cho trẻ 3 lần đi tham quan, tìm hiểu về một số địa điểm nổi bật của địa phương. Qua những buổi tham quan đã giúp trẻ ngày càng mạnh dạn, tự tin và tất cả trẻ gắn kết với nhau hơn. Ngoài ra giữa cô giáo với phụ huynh cũng ngày càng thắt chặt mối quan hệ khăng khít. Từ đó càng thuận lợi hơn trong việc không chỉ giúp trẻ phát huy được tính tích cực chủ động khi chơi ngoài trời mà nó còn giúp trẻ phát huy tính tích cực, chủ động trong các hoạt động khác của trẻ. Trẻ cũng tự tin hơn và càng về cuối năm các hoạt động đó của trẻ được thể hiện rõ nét hơn thông qua các hoạt động của trẻ ở trường. 4. Hiệu quả đạt được: 4.1. Đối với trẻ: Sau khi tiến hành các biện pháp trên kết quả khảo sát cuối năm lớp tôi đã có sự chuyển biến rất rõ rệt. Cụ thể: Kết quả khảo sát cuối năm sau khi đã áp dụng sáng kiến: 17 Nội dung khảo sát Kết quả trước khi áp dụng sáng kiến Tổng Chưa Đạt số trẻ đạt Số % Số % trẻ trẻ Kết quả sau khi áp dụng sáng kiến Chưa Đạt đạt Số % Số % trẻ trẻ Trẻ tích cực, chủ động tham gia hoạt động 25 17 68 8 32 25 100 0 0 quan sát có mục đích. Trẻ mạnh dạn, tự tin và tích cực, chủ động tham 25 15 60 10 40 24 100 0 0 gia chơi trò chơi vận động. Trẻ tích cực chủ động tham gia các trò chơi tự 25 14 56 11 44 25 100 0 0 do. Trẻ hứng thú tham gia 25 17 68 8 32 25 100 0 0 các hoạt động. Qua bảng khảo sát cho thấy rằng, kết quả trên trẻ đã có chuyển biến rõ rệt. Tất cả trẻ ở lớp đã rất tích cực tham gia hoạt động quan sát có mục đích. Trẻ mạnh dạn, tự tin và cũng rất hứng thú, tích cực chơi các trò chơi vận động cũng như lựa chọn các trò chơi tự do. Từ đó trẻ phát triển toàn diện. 4.2. Đối với giáo viên. Qua việc áp dụng các biên pháp giúp trẻ phát huy được tính tích cực chủ động khi trẻ than gia hoạt động chơi ngoài trời, bản thân tôi đã nắm rất vững các phương pháp để tổ chức hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ. Biết tạo môi trường phù hợp để phát huy tính tích cực, chủ động khi tham gia hoạt động ngoài trời. Có sự sáng tạo trong việc tổ chức hoạt động và xử lý các tình huống. Nâng cao hiệu quả kết hợp chặt chẽ với phụ huynh trong mọi hoạt động. 4.3. Đối với phụ huynh: Phụ huynh đã hoàn yên tâm khi gửi con đến lớp, phụ huynh đã đóng góp tinh thần cũng như vật chất giúp tôi thực hiện tốt việc phát triển toàn diện cho trẻ. Tôi tin tưởng rằng, khi tiếp tục áp dụng các biện pháp này trong suốt quá dạy học thì kết đạt được ở các năm học sẽ còn cao hơn nữa. 18 III. KẾT LUẬN 1. Kết luận: Sau gần một năm nghiên cứu, tìm tòi và áp dụng thực hiện tại lớp do tôi phụ trách thì đã đạt được một kết quả khá cao khi áp dụng trên trẻ một số biện pháp giúp trẻ phát huy tính tích cực, chủ động khi tham gia hoạt động chơi ngoài trời tại trường mầm non Phùng Giáo, tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm sau: Ngay từ đầu năm học, giáo viên cần nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý của độ tuổi nói chung và đặc thù tâm lý của từng trẻ nói riêng. Từ đó có phương pháp phù hợp giúp trẻ đạt kết quả cao trong quá trình hoạt động. Luôn tạo cho trẻ tâm lý thoải mái, gần gũi với trẻ. Từ đó sẽ giúp trẻ mạnh dạn tự tin hơn trước khi bước vào hoạt động. Thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với các đối tượng và tiếp xúc với môi trường xung quanh trẻ ở mọi lúc mọi nơi. Giáo viên cần phải linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức các nội dung của hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần làm mới và tạo cho trẻ cảm giác thích thú khi lựa chọn, xây dựng, tổ chức các nội dung trong hoạt động chơi ngoài trời. Một việc nữa cũng rất là cần thiết để nâng cao chất lượng hoạt động chơi ngoài trời cho trẻ để có thể phát huy tốt nhất và toàn diện tính tích cực, chủ động cho trẻ đó là giáo viên cần phối kết hợp chặt chẽ với các bậc phụ huynh. 2. Kiến nghị. Đề nghị phòng giáo dục và đào tạo tổ chức cho giáo viên được tham quan và học tập các huyện bạn, để giáo viên được giao lưu, học hỏi kinh nghiệm. Đề nghị với ban giám hiệu nhà trường tham mưu với các ban ngành, đoàn thể của xã hỗ trợ thêm một số đồ chơi ngoài trời, xây dựng bổ sung thêm khu vườn cổ tích, khu vui chơi ngoài trời để trẻ được hoạt động phong phú hơn. Trên đây là: “Một số biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động cho trẻ 5 – 6 tuổi khi tham gia hoạt động ngoài trời ở trường mầm non Phùng Giáo” mà tôi đã tích lũy được trong quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ. Những gì đạt được còn rất khiêm tốn và mới chỉ là nền tảng cho những năm tiếp theo. Rất mong nhận được sự góp ý, nhận xét của Hội đồng khoa học trường mầm non Phùng Giáo, Hội đồng khoa học cấp trên để tôi có được những kinh nghiệm quý báu trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Tôi xin chân thành cảm ơn. XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ …………….…………………………. ……………………………………….. ……………………………………….. ……………………………………….. Phùng Giáo, ngày tháng năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết Lê Thị Nhung 19