Tài liệu Skkn một số biện pháp nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ mẫu giáo 4 5 tuổi trường mầm non tân phúc, huyện lang chánh, tỉnh thanh hóa

I: Mở đầu. 1. Lý do chọn đề tài. Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật kết hợp những âm thanh thành một hệ thống theo quy luật riêng, có tính gắn bó chặt chẽ và logic, diễn ra trong thời gian nhất định để thể hiện những tư tưởng và tình cảm của con người. Âm nhạc giáo dục con người cái mĩ, cái thiện. Lời ca, giai điệu, bản nhạc của bài hát sẽ giúp trẻ có những rung cảm mạnh mẽ. Từ đó, trẻ biết cảm nhận tác phẩm và trải nghiệm những cảm xúc, ý nghĩ của mình để dần biết khám phá sự đa dạng của cuộc sống. [1] Âm nhạc có vai trò quan trọng đối với sự phát triển thể chất của trẻ mầm non. Âm nhạc có ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện cơ thể trẻ. Trước hết, âm nhạc được coi là khả năng tốt nhất để phát triển tai nghe. Tính chất đa dạng của âm nhạc gợi ra những phản ứng gắn với sự thay đổi nhịp tim mạch, sự trao đổi máu. [2] Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm.... Đối với trẻ mầm non, âm nhạc là thế giới kì diệu đầy cảm xúc, trẻ có thể tiếp nhận âm nhạc ngay từ khi còn nằm trong nôi, trẻ mầm non dễ xúc cảm, vốn hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu. Thế giới âm thanh muôn màu sẽ tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lí, năng lực hoạt động và sự hiểu biết. [3] Âm nhạc có vai trò to lớn đối với sự phát triển nhận thức của trẻ. Cảm thụ âm nhạc gắn bó chặt chẽ với sự phát triển nhận thức. Nó đòi hỏi trẻ phải chú ý, quan sát, nhạy bén. Trẻ tập trung nghe nhạc, so sánh âm thanh, làm quen với ý nghĩa biểu cảm của âm thanh đó, ghi nhớ những đặc điểm, tính chất của hình tượng âm nhạc. Trong khi hát và vận động theo nhạc, trẻ không chỉ tiếp thu về giai điệu, tiết tấu, lời ca mà còn phát triển ngôn ngữ (phát âm chính xác, biểu cảm, mở rộng vốn từ). [2] Âm nhạc giúp cho trẻ phát triển tốt về tình cảm, kĩ năng xã hội. Âm nhạc có sức mạnh vô cùng to lớn trong việc thể hiện một cách tinh tế thế giới nội tâm của con người. Âm nhạc có tác động trực tiếp vào lĩnh vực tình cảm của con người và khả năng thống nhất con người trong cùng một nỗi xúc động và nó trở thành phương tiện giao tiếp hết sức nhạy cảm giữa con người với nhau mà không cần đến ngôn ngữ. [2] Trong trường mầm non, hát múa là một hoạt động chủ yếu trong chương trình giáo dục âm nhạc ở tất cả các lứa tuổi nói chung và lứa tuổi mẫu giáo nhỡ nói riêng. Qúa trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc như: Nghe cô hát, trẻ tự ca hát, nhảy múa, chơi trò chơi âm nhạc...sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hòa, đó là sự phát triển về thẩm mĩ, tình cảm – xã hội, nhận thức và thể chất, trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Như chúng ta đã biết, đặc điểm của trẻ mầm non nói chung và trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi nói riêng có tính hiếu động. Trẻ tiếp nhận thế giới xung quanh bằng trực quan cảm tính, đời sống tinh thần của 1 trẻ chủ yếu là tình cảm. Khi nghe nhạc, dưới tác động của âm nhạc (nhịp điệu, trọng âm, tiết tấu...) trẻ bộc lộ cảm xúc bằng cử chỉ, hoạt động của tay, chân, đầu, cơ thể một cách tự nhiên... đó chính là vận động. Do vậy, múa và vận động theo nhạc là nhu cầu không thể thiếu đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi nói riêng. [1] Với vai trò như vậy, âm nhạc đã trở thành một nội dung cần thiết trong chương trình giáo dục mầm non, trong đó hoạt động dạy trẻ vận động theo nhạc đóng vai trò quan trọng. Vận động theo nhạc là hoạt động phối hợp giữa âm nhạc với các động tác nhảy múa hoặc sử dụng đồ chơi âm nhạc gõ đệm theo nhạc. Hoạt động này giúp trẻ phát triển cảm giác về nhịp điệu, sự khéo léo, khả năng phản ứng nhanh và đúng các ấn tượng nghe được trong âm nhạc. Ngoài ra nó còn thoả mãn nhu cầu tình cảm của trẻ, giúp trẻ được bộc lộ cảm xúc, giao tiếp với bạn bè Việc dạy trẻ vận động nhịp nhàng theo nhịp điệu âm nhạc không chỉ giúp trẻ tập phối hợp các động tác đi lại vững vàng, chạy nhẹ nhàng. Tất cả những vận động của tay, chân, thân mình, nhờ có sự phụ họa âm nhạc trở nên chính xác, nhịp nhàng hơn. Vận động theo nhạc tạo cho trẻ sự hoạt bát, nhanh nhẹn, có tư thế đẹp duyên dáng. [4] Thực tế trẻ ở lớp mình phụ trách 100% là con em dân tộc thiểu số, vốn tiếng việt của trẻ còn hạn chế, khả năng giao tiếp chưa mạnh dạn, các kĩ năng múa hát chưa thành thạo nhưng ngược lại nhu cầu được nói, múa hát và vận động theo nhạc lại rất lớn, trẻ mẫu giáo ở lớp tôi phụ trách rất thích được vận động theo nhạc nhưng những kỹ năng vận động của trẻ còn rất đơn điệu, chưa mang tính nghệ thuật. Xuất phát từ những quan điểm trên và với mong muốn nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ, tôi mạnh dạn lựa chọn, nghiên cứu và thực hiện đề tài: “Một số biện pháp nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi tại trường Mầm non Tân Phúc huyện Lang Chánh tỉnh Thanh Hóa” 2. Mục đích nghiên cứu: Thông qua các hoạt động giáo dục âm nhạc giúp trẻ phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc, phát triển kĩ năng nghe, nói, kĩ năng hát, vận động theo nhạc và kĩ năng sử dụng dụng cụ âm nhạc, kĩ năng chơi trò chơi âm nhạc...Ngoài ra việc nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc còn giúp cho trẻ phát triển tình cảm, tính thẩm mĩ, tính linh hoạt sáng tạo, giúp trẻ trở nên yêu cuộc sống, yêu thiên nhiên, con người và yêu cảnh vật xung quanh. 3. Đối tượng nghiên cứu: Trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi tại trường mầm non Tân Phúc huyện Lang Chánh tỉnh Thanh Hóa. 4. Phương pháp nghiên cứu: - Tham khảo tài liệu về bộ môn giáo dục âm nhạc - Phương pháp trao đổi với phụ huynh. - Phương pháp khảo sát - Phương pháp đàm thoại. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp thống kê và xử lí số liệu. 2 II. Nội dung 1. Cơ sở lý luận Âm nhạc trong xã hội chúng ta rất đa dạng và phong phú nhưng tất cả đều bắt nguồn từ cuộc sống, lao động, sinh hoạt và được nuôi dưỡng từ khi còn nằm trong nôi. Hoạt động âm nhạc ngày càng được nhân rộng trong cộng đồng bằng nhiều hình thức khác nhau như: Hát, múa, sử dụng dụng cụ âm nhạc....Âm nhạc có vị trí quan trọng, được coi là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để góp phần thực hiện các nhiệm vụ giáo dục đạo đức, thẩm mỹ... tạo cơ sở hình thành nhân cách cho trẻ. [1] Trong các hoạt động giáo dục ở trường mầm non, giáo dục âm nhạc là hoạt động mang tính nghệ thuật, âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích và là nguồn cảm hứng mạnh mẽ, phát huy tính sáng tạo của trẻ. Âm nhạc dẫn dắt trẻ đi vào thế giới của cái thiện, tạo ra sự đồng cảm và bồi dưỡng năng lực sáng tạo của trí tuệ mà không một phương tiện nào sánh được. Âm nhạc còn là phương tiện, là cầu nối cho các hoạt động giáo dục khác. Có thể nói, âm nhạc như một món ăn tinh thần, là nguồn sữa nuôi dưỡng không thể thiếu được đối với cuộc sống của mỗi con người chung. Đặc biệt đối với trẻ mầm non nói riêng. [2] Đối với trẻ các hoạt động âm nhạc như vận động múa, sử dụng dụng cụ âm nhạc thì các hoạt động đều được thực hiện dưới sự hướng dẫn của cô giáo. Sự phát triển trí tuệ, năng khiếu của trẻ được hình thành qua giờ hoạt động âm nhạc. Những hoạt động bắt chước, tập luyện hay sáng tạo của trẻ dưới sự tổ chức và điều khiển, hưỡng dẫn của cô giáo, đồng thởi nâng cao khả năng hoạt động âm nhạc và phát triển trí tuệ cho trẻ.[1] Đối với các kĩ năng vận động theo nhạc thì quá trình tập luyện không dựa vào chữ viết hay kí hiệu nốt nhạc mà chủ yếu là học qua bắt chước. Vì vậy, cô là người trực tiếp hướng dẫn, tập luyện cho trẻ để hình thành những kĩ năng vận động theo nhạc được thành thạo, từ đó giúp cho các hoạt động âm nhạc trở nên phong phú,đa dạng và hấp dẫn hơn. [1] Ở trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi, nhu cầu vận động của trẻ đã có, đồng thời các hệ cơ quan trong cơ thể trẻ đã hoàn thiện, các chức năng tâm lý như: xúc cảm, tình cảm, ghi nhớ, chú ý ... đã có chủ định, trẻ đã có thể ghi nhớ và thể hiện lại các vận động phức tạp.Trong độ tuổi này, trẻ đã biết chuyển động nhịp nhàng theo nhịp điệu của âm nhạc. Trẻ đã có thể thực hiện các động tác múa minh họa một mình hoặc phối hợp các động tác với các bạn. Trẻ cũng đã có thể ghi nhớ một số động tác liên hoàn theo bản nhạc hoặc lời hát. Trẻ cũng có thể thực hiện đúng, đẹp, diễn cảm các động tác quy định và bước đầu biết sáng tạo một số động tác cho riêng mình. Để giúp trẻ thực hiện tốt các kĩ năng vận động, điều quan trọng giáo viên phải nắm được các phương pháp cơ bản như: Phương pháp làm mẫu, phương pháp dùng lời, phương pháp thực hành luyện tập... Ngoài ra cô cần nắm bắt được các kĩ năng và cách vận dụng phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ như kĩ năng vỗ tay, gõ đệm theo tiết tấu, kĩ năng nhún nhảy, lắc lư, kĩ năng múa... để quá trình tiếp thu của trẻ đuợc nhanh hơn, chính xác hơn [1] Ở trường mầm non, giáo dục âm nhạc được tiến hành thông qua các hoạt động: Dạy hát, vận động theo nhạc, nghe hát, trò chơi âm nhạc. Trong đó vận 3 động theo nhạc được tiến hành ở hoạt động có chủ đích hoặc ở mọi thời điểm trong ngày của trẻ và trong các ngày hội, ngày lễ. Chính vì vây, cô cần tạo mọi cơ hội để trẻ được hát, được vận động theo nhạc ở mọi lúc mọi nơi, qua đó rèn luyện và nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ. 2. Thực trạng: Trẻ mầm non vốn rất yêu thích âm nhạc và muốn được hòa mình vào âm nhạc. Nhưng một số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn khi vận động, cộng với các kỹ năng vận động của trẻ còn đơn điệu, chưa mang tính nghệ thuật. Khi nghiên cứu đề tài này tôi cũng gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: a) Thuận lợi: Là giáo viên sở tại, nhà gần trường thuận tiện cho việc đi lại tạo điều kiện tốt để bản thân tôi thực hiện nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ. Trẻ rất thích được vận động theo nhạc. Bản thân giáo viên luôn yêu nghề, mến trẻ, yêu thích ca hát. Trường rộng rãi, khang trang, trong lớp được bố trí ngăn nắp, gọn gàng, sạch đẹp khoa học. Nhà trường đã có phòng âm nhạc riêng, có đầy đủ loa, đài, đàn... Đa số phụ huynh nhiệt tình, quan tâm tạo mọi điều kiện giúp đỡ giáo viên trong việc làm đồ dùng, đồ chơi âm nhạc cho trẻ. Nguồn nguyên liệu sẵn có của địa phương rất dồi dào, đã góp phần không nhỏ trong việc thu thập nguyên vật liệu làm đồ dùng, đồ chơi, dụng cụ âm nhạc phục vụ cho các hoạt động của cô và trẻ. Luôn được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường cùng với sự ủng hộ, giúp đỡ của các bạn đồng nghiệp. b) Khó khăn: Kỹ năng vận động theo nhạc của trẻ lớp tôi còn hạn chế. Đồ dùng, dụng cụ âm nhạc đã có nhưng chưa đầy đủ, đa dạng, chưa đáp ứng được với nhu cầu trẻ. Bản thân còn hạn chế về năng khiếu môn âm nhạc. Vẫn còn một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến các hoạt động của con em mình. c) Khảo sát: Được áp dụng và thực hiện tại lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi khu Tân Thành trường mầm non Tân Phúc. Bảng khảo sát đầu năm Mức độ % trên trẻ Tổng số Đạt Chưa đạt STT Nội dung trẻ được khảo sát Số trẻ % Số trẻ % 1 2 3 4 Kỹ năng nhún, nhảy theo nhạc Kỹ năng sử dụng dụng cụ âm nhạc Kỹ năng múa. Kỹ năng chơi trò chơi 20 10 50 10 50 20 6 30 14 70 20 20 9 9 45 45 11 11 55 55 4 3. Biện pháp thực hiện: Biện pháp 1: Tuyên truyền, vận động phụ huynh, giáo viên và trẻ cùng tham gia làm đồ dùng, dụng cụ âm nhạc phục vụ cho các hoạt động âm nhạc Trong các hoạt động giáo dục âm nhạc như hát, vận động múa, sử dụng dụng cụ âm nhạc...thì việc sử dụng đồ dùng trực quan là điều không thể thiếu trong quá trình tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non nói chung và trẻ 4 - 5 tuổi nói riêng. Đồ dùng, dụng cụ âm nhạc là phương tiện hữu hiệu giúp trẻ nhận thức và thể hiện cảm xúc. Những đồ dùng như bông múa, trống lắc, phách tre, lục lặc... có tác dụng thu hút trẻ vào hoạt động, trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo hơn. Trong quá trình thực hiện vận động, trẻ được sử dụng các dụng cụ như dùng phách tre, trống lắc để gõ đệm theo nhịp bài hát, dùng hoa, bông vẫy để múa minh họa lời bài hát, sẽ tăng cường cảm giác hứng thú tạo sự hưng phấn. Khi vận động múa, các đạo cụ hóa trang giúp trẻ thể hiện sự tự tin, sinh động, hấp dẫn hơn. [1] Từ việc làm đồ dùng, dụng cụ âm nhạc sẽ kích thích trẻ có mong muốn được tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Chính vì vậy nên tôi thường xuyên làm bổ sung đồ dùng, đồ chơi vào các góc chơi trong lớp nói chung cũng như đồ dùng, dụng cụ âm nhạc nói riêng. Mỗi chủ đề, mỗi loại tiết là một loại đồ dùng khác nhau, những chiếc mũ múa theo từng chủ đề, từng bài hát cũng góp phần làm cho hoạt động học trở lên sinh động hơn. Tận dụng các nguồn nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương như tre, luồng và sự phối kết hợp của hội cha mẹ phụ huynh, giáo viên trong khu và trẻ ở lớp, đặc biệt là ban phụ huynh và giáo viên do chương trình phát triển vùng Lang Chánh tổ chức đã giúp tôi rất nhiều trong việc bổ sung đồ dùng, đồ chơi trong lớp và một số đồ dùng phục vụ cho hoạt động âm nhạc của trẻ như: Trống lắc, đàn, thanh phách và trang phục tự tạo, tạo sân khấu biểu diễn mới lạ thay đổi theo chủ đề gây bất ngờ cho trẻ,.... Tất cả đều góp phần mang lại sự thành công cho các giờ hoạt động giáo dục âm nhạc. ( Phụ huynh và trẻ làm đồ chơi cùng giáo viên) 5 (Một số đồ dùng, đồ chơi góc âm nhạc do phụ huynh kết hợp cùng làm) Biện pháp 2: Hướng dẫn nâng cao các kĩ năng vận động, động tác vận động cho trẻ Vận động theo nhạc ở độ tuổi mẫu giáo nói chung và trẻ 4- 5 tuổi nói riêng tuy đơn giản nhưng lại rất đa dạng, để quá trình dạy vận động đạt hiệu quả trước hết cô giáo cần lựa chọn và hướng dẫn trẻ nâng cao những kĩ năng, động tác vận động phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ và điều kiện thực tế của đơn vị. Vận động là một hoạt động để giúp trẻ thể hiện bài hát với mỗi bản nhạc hay bài hát đều mang đến cho trẻ những ham muốn và hứng thú khác nhau, do đó tôi luôn tìm hiểu giai điệu, phân tích nội dung, nhịp điều của bài hát để lựa chọn loại hình vận động phù hợp và hướng dẫn trẻ thực hiện động tác một cách thành thạo. Với những bài hát rõ nhịp, phách, có giai điệu tươi vui, có nhịp điệu vừa phải, tôi có thể lựa chọn hình thức vận động theo nhịp, phách, hoặc các loại hình tiết tấu để trẻ thực hiện được dể dàng. Với những bài vận động theo nhịp, phách, tiết tấu trẻ đã biết, tôi để cho trẻ tự sáng tạo các động tác vận động và thực hiện thử ghép vào lời bài hát, sau đó tôi cho 4 trẻ lên thực hiện các động tác cho tất cả các bạn quan sát kết hợp với những câu hỏi ngắn gọn giúp trẻ nhớ và nắm vững được các kỹ năng vận động. Chẳng hạn như khi cho trẻ vận động bài hát “Tay thơm tay ngoan” tôi cho trẻ sáng tạo một vài động tác theo ý của mình và cho một đến hai trẻ thực hiện... Sau đó tôi cùng trẻ nhận xét, đánh giá xem động tác đó có đẹp không, có phù hợp với lời hát và nhịp điệu không. Nếu phù hợp tôi có thể lựa chọn động tác đó của trẻ cùng với những động tác tôi định hướng để tổng hợp thành một hệ thống các động tác liên hoàn theo bài hát. Để trẻ thực hiện đúng, chính xác và dễ dàng tiếp nhận các động tác, tôi thực hiện cho trẻ quan sát kết hợp dùng lời phân tích, giải thích những động tác khó, đòi hỏi tính nghệ thuật. 6 Ví dụ: Như với bài hát “ Sắp đến tết rồi ” tôi chọn hình thức vận động theo tiết tấu chậm. Bài hát “ Vườn trường mùa thu” tôi chọn hình thức vận động theo tiết tấu phối hợp. (Trẻ vận động vỗ tay theo nhịp bài vườn trường mùa thu) Còn với những bài hát có tính chất nhẹ nhàng, có giai điệu tình cảm tha thiết, tôi lựa chọn hình thức múa. Ví dụ như bài: Múa cho mẹ xem, Tay thơm tay ngoan... (Trẻ múa bài “múa cho mẹ xem”) 7 Những bài hát sôi động, nhộn nhip, cô có thể cho trẻ tập những bài thể dục nhịp điệu hay các động tác Orebic khoẻ khoắn. Ví dụ như bài: Con cào cào, nắng sớm... (Trẻ tập erobic bài nắng sớm) Sau khi lựa chọn hình thức vận động, tôi cùng trẻ xây dựng các động tác cụ thể phù hợp. Việc lựa chọn loại hình vận động và các động tác phù hợp với tính chất âm nhạc sẽ giúp cho quá trình lĩnh hội các kỹ năng vận động của trẻ sẽ thuận lợi hơn, mang lại hiệu quả cao hơn. Biện pháp 3: Tổ chức các giờ học vận động âm nhạc dưới các hình thức khác nhau để thu hút trẻ. Thông thường một tiết dạy kĩ năng vận động âm nhạc được tiến hành bằng hình thức cô làm mẫu, cho trẻ quan sát và thực hiện lại. Cách tổ chức đó không sao nhưng chưa tạo được sự hứng thú cho trẻ, trẻ chưa được tự khám phá, tự tìm hiểu và trải nghiệm. Chính vì vậy, tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để trẻ luôn hứng thú và hoạt động một cách tích cực nhất, làm thế nào để không làm thay đổi nội dung mà vẫn thu hút trẻ, làm thế nào để trẻ là trọng tâm của hoạt động học. Vì vậy, tôi đã thường xuyên thay đổi các hình thức tổ chức mới lạ, tổ chức dưới dạng câu lạc bộ, trò chơi, hội thi,…hoặc tạo cơ hội để trẻ tự khám phá nội dung của bài học theo phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Tôi còn thay đổi nhiều đội hình khác nhau như: Hình tròn, vòng cung, tự do,…để trẻ được thoải mái hoạt động, không gò bó trẻ, trong khi đó trẻ còn được chơi với cô, được gần gũi với cô hơn. Ví dụ: Hoạt động: Âm nhạc Lĩnh vực: Phát triển thẩm mĩ Chủ đề: Thế giới Động vật Chủ đề nhánh: Một số loài chim 8 Đề tài: - Dạy vận động vỗ tay theo nhịp: Thương con mèo - Nghe hát: Em là chim câu trắng - Trò chơi âm nhạc: Những nốt nhạc vui Đối tượng: Lớp mẫu giáo nhỡ (4 - 5 tuổi) Thời gian dạy: 20 - 25 phút I. Mục đích - Yêu cầu: 1. Kiến thức: - Trẻ hát và vỗ tay theo nhịp bài hát thương con mèo. - Trẻ nhớ tên trò chơi âm nhạc và hiểu được luật chơi, cách chơi 2. Kỹ năng: - Trẻ hát đúng giai điệu và vỗ tay theo nhịp bài hát chính xác . - Rèn kĩ năng cảm thụ âm nhạc và tai nghe cho trẻ. - Trẻ chú ý nghe cô hát, biết hưởng ứng cùng cô và cảm nhận được tình cảm của bài hát.. - Rèn khả năng chú ý, phản xạ nhanh nhẹn khi tham gia chơi trò chơi. 3. Thái độ: - Trẻ hứng thú tích cực tham gia hoạt động. - Giáo dục trẻ biết chăm sóc bảo vệ những con vật nuôi. II. Chuẩn bị: 1. Đồ dùng của cô: - Sân khấu âm nhạc. - Dụng cụ âm nhạc: xắc xô, phách tre, lục lặc - Mô hình một số con vật nuôi trong gia đình. - Đàn ooc gan ghi nhạc bài hát: Thương con mèo, Em là chim Câu trắng - Máy chiếu và bài giảng trên Power point. - Trang phục áo dài, cánh chim 2. Đồ dùng của trẻ: - Mũ mèo - Trang phục cho trẻ. III. Tiến hành: Hoạt động của cô 1. Ổn định tổ chức, gây hứng thú. Cô cho 1 trẻ làm chú Gà trống gáy rủ các bạn đi chơi và cùng ngắm nhìn, trò chuyện về một số con vật nuôi trong gia đình. - Cô giáo trong vai cô Bồ câu bước vào cùng trò chuyện với trẻ. + Các con đang làm gì mà vui thế? Cho cô tham gia với. + Các con biết những vật nào ? + Những con vật này sống ở đâu ? + Tuần này chúng mình đang làm quen với chủ đề gì? + Có một con vật rất hiền lành cũng sống trong gia đình chưa có mặt ở đây, các con có nhận ra đó là Hoạt động của trẻ - 1 trẻ nói: Ò ó o..o o Trời sáng rồi, chúng mình cùng đi chơi thôi các bạn ơi! - Trẻ trả lời - Trẻ trả lời - Trẻ trả lời - Trẻ trả lời - Trẻ lắng nghe 9 con gì không? (cô làm tiếng mèo kêu). Cô vừa nghe thấy tiếng kêu của ai thế nhỉ? - Mèo là con vật rất đáng yêu và gần gũi với con người, Mèo giúp chúng ta bắt chuột để luc chuột không cắn phá quần áo và đồ dùng trong gia đình. Vì vậy các con phải biết yêu quý và chăm sóc Mèo và các con vật nuôi trong gia đình. Có 1 nhạc sỹ cũng rất yêu chú Mèo và bác đã sáng tác ra bài hát, đó chính là bài hát “Thương con mèo” của nhạc sỹ Huy Du đấy. 2. Nội dung a) Hát và vỗ tay theo nhịp: “Thương con mèo” - Cô và cả lớp hát 1 – 2 lần. + Cô vừa hát bài hát gì? + Do ai sáng tác? - Bài hát sẽ hay hơn khi chúng mình vừa hát vừa vỗ tay theo nhịp bài hát đấy. Để thực hiện được chúng mình chú ý xem cô làm trước nhé. - Cô hát và vỗ tay theo nhịp 1 lần - Cô giải thích cách vỗ theo nhịp: Chúng mình vỗ vào từ đầu tiên và từ cuối của mỗi câu hát: Kìa...mèo; kêu...meo; con...trèo; ngã...queo; .... - Mời cả lớp hát và vỗ tay theo nhịp cùng cô: 2-3 lần. - Cả lớp đứng vòng tròn và hát và vỗ tay theo nhịp: 1 – 2 lần - Các bạn trai và bạn gái hát: Bạn trai đứng vòng tròn nhỏ ở trong, bạn gái đứng vòng tròn to ở phía ngoài: 1 lần. - Từng tổ hát và vỗ tay theo nhịp - Hát nâng cao: Hát nối tiếp, hát to nhỏ - Nhóm hát và vỗ tay theo nhịp : 2 – 3 nhóm - Cá nhân trẻ hát và vỗ tay theo nhịp. Cho trẻ lên chọn dụng cụ âm nhạc kết hợp hát và vỗ tay theo nhịp. Cô cho các tổ thực hiện sau đó đổi dụng cụ cho bạn Khi trẻ thực hiện cô chú ý lắng nghe, quan sát và sửa sai cho trẻ. b) Nghe hát: Em là chim Câu trắng. Sáng tác: Trần Ngọc - Cô giới thiệu tên bài hát: Các con ạ, chim Bồ câu là con vật đáng yêu, hiền lành và rất gẫn gũi với con người. Bồ câu còn là loài chim của biểu tượng hòa bình. Từ nguồn cảm hứng này nhạc sỹ Trần Ngọc sáng tác bài hát “Em là chim câu trắng”. và đó là cũng là món quà mà cô gửi tặng - Trẻ lắng nghe - Trẻ lắng nghe - Trẻ hát - Trẻ trả lời - Trẻ trả lời - Cả lớp thực hiện - trẻ chú ý - Trẻ thực hiện - Trẻ thực hiện - Tổ hát - Trẻ thực hiện - Nhóm trẻ hát - Cá nhân trẻ hát - Trẻ lắng nghe - Trẻ lắng nghe 10 các bé trong chương trình ngày hôm nay. - Cô hát lần 1: Thể hiện tình cảm của bài hát. + Cô vừa hát bài hát gì? + Do ai sáng tác? - Lần 2: Cô hát cùng ca sĩ và kết hợp múa minh họa. Bài hát “Em là chim Câu trắng” nói về tình cảm của các bạn nhỏ mong muốn đất nước được hòa bình, ước mong không có nước mắt rơi chia lìa mà luôn giống như những cánh chim bồ câu trắng, biểu tượng cho sự hòa bình. Ước mong được sống trong tình yêu thương của nhân loại, trái đất này hoa thơm sẽ nở bốn mùa, ngàn năm mãi xanh tươi. - Lần 3: Cô hát và mời trẻ hưởng ứng cùng cô c) Trò chơi âm nhạc: Những nốt nhạc vui. - Cách chơi: Trên màn hình cô có những nốt nhạc, lần lượt các đội sẽ lên mở những nốt nhạc đó, khi nốt nhạc mở ra có hình ảnh nào thì đội đó phải hát bài hát về hình ảnh đó. - Luật chơi: Nếu đội nào mở phải nốt nhạc mặt đen thì phải mở lại nốt nhạc khác. Đội nào không hát đúng bài hát sẽ là đội thua cuộc. - Cô tiến hành cho trẻ chơi. Khi trẻ chơi cô hướng dẫn, động viên trẻ. 3. Kết thúc: Cho trẻ hát bài hát “Thương con mèo” và đi ra ngoài - Trẻ trả lời - Trẻ trả lời - Trẻ chú ý quan sát và lắng nghe - Trẻ lắng nghe - Trẻ thực hiện - Trẻ lắng nghe - Trẻ lắng nghe - Trẻ thực hiện - Trẻ thực hiện (Trẻ vận động vỗ tay theo nhịp bài “Thương con mèo”) 11 Biện pháp 4: Tạo cơ hội cho trẻ được vận động theo nhạc ở mọi lúc mọi nơi Mỗi ngày đến trường đối với trẻ thực sự là một ngày vui vì khi đến trường trẻ được hát, được chơi, được học hành và khám phá cuộc sống thông qua các hoạt động phong phú, đa dạng và có tính khoa học: giờ đón trả trẻ, thể dục sáng, hoạt động học, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời… a) Giờ thể dục sáng: Thể dục sáng có ý nghĩa rất lớn trong việc giáo dục, phát triển thể chất cho trẻ. Nhưng trong thực tế, giờ thể dục sáng vẫn thường được tiến hành với nhịp hô đếm của cô, thay vào đó cô tăng cường cái bài tập kết hợp lời ca, trẻ vừa được tập thể dục, vừa được nghe nhạc và điều quan trọng là trẻ được tập các động tác vận động đúng với nhịp điệu của bài hát, qua đó kĩ năng vận động của trẻ cũng được nâng cao. (Trẻ tập thể dục kết hợp lời ca bài “Đu quay”) b) Trong các giờ hoạt động học khác của trẻ: Thông thường trẻ được hát múa và vận động theo nhạc trong các giờ học âm nhạc, các buổi biểu diễn văn nghệ cuối tuần....Nhưng như vậy chưa đủ để thỏa mãn nhu cầu vận động của trẻ, chưa tạo được hết cơ hội phát triển kĩ năng vận động của trẻ. Vì vậy trong tất cả các hoạt động học, tôi lồng ghép âm nhạc vào các tiết học, điều đó vừa gây được hứng thú cho trẻ, vừa tạo cơ hội cho trẻ được hát múa và phát triển các kĩ năng vận động Ví dụ: Đối với giờ học làm quen với văn học. Trước khi cô vào nội dung bài chính, cô có thể cho trẻ cùng nhau hát múa một bài hát phù hợp với chủ đề và nội dung bài học. 12 (Cô và trẻ hát bài “ cháu yêu bà” trong giờ kể chuyện “tich chu”) Trong giờ hoạt động tạo hình, việc lồng ghép âm nhạc đã kích thích sự sáng tạo, gợi mở, phát triển trí tưởng tượng khi trẻ vẽ, nặn, cắt, dán…ngoài ra việc lồng ghép âm nhạc còn tạo cơ hội cho trẻ được vận động minh họa lời bài hát, phát triển các kĩ năng vận động theo nhạc. c) Trong giờ chơi, hoạt động ngoài trời: Sau giờ học buổi sáng là lúc cô cho trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời, cô tổ chức cho trẻ ra sân trường dạo chơi, quan sát và khám phá thế giới xung quanh. Cô có thể kết hợp cho trẻ múa hát và vận động theo nhạc các bài hát phù hợp với nội dung trước khi bước vào buổi dạo chơi, điều đó vừa kích thích trí tò mò ham hiểu biết của trẻ, vừa tạo cơ hội cho trẻ được nâng cao kĩ năng vận động theo nhạc. (Trẻ hát và vận động vỗ tay theo nhịp trong giờ dạo chơi ngoài trời) 13 d) Trong giờ hoạt động góc: Hoạt động góc là hoạt động được trẻ mong chờ nhất. Trẻ được học mà chơi, chơi mà học. Đây là hoạt động trẻ được thoải mái nhất sau giờ học căng thẳng. Các trò chơi như: Xếp hình, xây dựng công viên,, đóng vai bác sĩ, cô giáo,...tùy thuộc vào từng chủ đề cụ thể mà giáo viên có thể cho trẻ chơi với những nội dung phù hợp. Ngoài ra trẻ được thể hiện làm ca sĩ ở góc nghệ thuật, trẻ được hát, được sử dụng dụng cụ âm nhạc như: Xắc xô, phách tre,…Bên cạnh đó tôi còn cho trẻ nghe nhạc không lời hoặc bài nhạc nhẹ nhàng, phù hợp nhằm mục đích kích thích khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ, giúp cho kĩ năng vận động được phát triển. (Trẻ múa hát trọng giờ hoạt động góc) e) Giờ hoạt động chiều: Sau khi ngủ dậy, trẻ cũng cần được nghe những bài hát kết hợp các động tác vận động để trẻ tỉnh táo tham gia vào các hoạt động. Ngoài ra, các buổi chiều, sau khi ôn bài, cô có thể tổ chức cho trẻ biểu diễn văn nghệ, tạo cơ hội cho trẻ được thể hiện mình, được hát múa và vận động theo nhạc một cách thoải mái. Điều đó giúp trẻ ôn lại được những bài hát đã học và củng cố được các kĩ năng vận động theo nhạc. 14 (Trẻ múa hát trong giờ hoạt động chiều) f) Giờ trả trẻ: Giờ trả trẻ là lúc cô giáo cần tạo cơ hội để trẻ được nghe nhạc, được hát, nhún nhảy và vận động theo nhạc. Điều đó vừa có tác dụng lôi cuốn trẻ đến với lớp học, vừa là tạo cơ hội để trẻ được vận động theo nhạc một cách thoải mái, sáng tạo. Qua đó các kĩ năng của trẻ được nâng lên. Chính vì vây, sau giờ hoạt động chiều, lúc chờ phụ huynh đến đón, cô tạo cơ hội để trẻ được hát, múa và vận động theo nhạc một cách thoải mái. Điều đó giúp trẻ vui vẻ trước khi ra về và vừa có tác dụng ôn luyện, củng cố kĩ năng vận động theo nhạc cho trẻ. (Trẻ múa hát trong giờ trả trẻ) 15 Như vậy, ở trường mầm non, từ lúc đến trường cho đến khi bố mẹ đón về, âm nhạc luôn luôn xuất hiện bên trẻ, tạo không khí tươi vui. Âm nhạc là chu kì thời gian, là nhịp sống hàng ngày của trẻ, làm cho trẻ thêm linh hoạt, năng động. Âm nhạc thực sự là người bạn thân của trẻ thơ [2] Biện pháp 5: Kết hợp với phụ huynh trong việc ôn luyện, tạo cơ hội để trẻ được vận động theo nhạc Trẻ đến trường được ăn, được chơi, được ngủ và học các hoạt động giáo dục trong đó có hoạt động giáo dục âm nhạc. Trẻ được hát, được múa và vận động theo nhịp bài hát, nhưng để kết quả của hoạt động giáo dục được cao hơn thì cần có sự phối hợp của phụ huynh trong quá trình chăm sóc và dạy trẻ ở nhà. Vì vậy, cô cần phải trao đổi với phụ huynh để trẻ được hát, được vận động theo nhạc ở tại ngôi nhà của mình. Thay vì cho con xem phim hoạt hình hay điện thoại, phụ huynh có thể mở ca nhạc thiếu nhi, các bài hát mà trẻ yêu thích để trẻ được hát và vận động theo lời bài hát. Ngoài ra, cô cần vận động phụ huynh đóng góp nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương như tre, luồng để làm phách, vỏ lon bia để làm lục lặc, vỏ hộp bánh hình tròn để làm trống... (Phụ huynh đóng góp nguyên vật liệu làm dụng cụ âm nhạc) 4. Hiệu quả. Sau quá trình áp dụng và thực hiện một số biện pháp nâng cao kĩ năng vận động theo nhạc, tôi thấy trẻ lớp mình đã tiến bộ rất nhiều, các cháu hát hát đúng nhạc, đúng giai điệu, múa và sử dụng dụng cụ âm nhạc thành thạo hơn, hưởng ứng tham gia các hoạt động cùng cô một cách tự nhiên, mạnh dạn thể hiện được tình cảm của mình, kĩ năng chơi trò chơi cũng được nâng lên đáng kể. 16 Bảng khảo sát cuối năm STT 1 2 3 4 Mức độ % trên trẻ Tổng số Đạt Chưa đạt trẻ được khảo sát Số trẻ % Số trẻ % Nội dung Kỹ năng nhún, nhảy theo nhạc Kỹ năng sử dụng dụng cụ âm nhạc Kỹ năng múa Kỹ năng chơi trò chơi 20 20 100 0 10 20 18 90 2 10 20 20 17 18 85 90 3 2 15 10 Phần III KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Sau quá trình nghiên cứu và thực hiện các biện pháp nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc, tôi thấy âm nhạc nói chung và kĩ năng vận động theo nhạc nói riêng đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống tinh thần của con người, đặc biệt đối với trẻ màm non. Đối với trẻ thơ, âm nhạc là nguồn sữa nuôi dưỡng tinh thần giúp cho trẻ cảm nhận được cái đẹp, cái thiện, niềm vui, nỗi buồn. Giai điệu trầm bổng, sự phong phú của âm hình tiết tấu, phong cách đa dạng của các thể loại âm nhạc sẽ đưa trẻ vào thế giới cái đẹp một cách đầy hấp dẫn và lí thú [4] Trong quá trình thực hiện các biện pháp nâng cao kĩ năng vận động theo nhạc cho trẻ 4 – 5 tuổi tại trường Mầm non Tân phúc, tôi rút ra một số kinh nghiệm sau: - Giáo viên phải thực sự yêu mến trẻ, nhiệt tình, sáng tạo, năng động trong mọi mặt và nhất là phải nắm vững kiến thức cũng như phương pháp tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mẫu giáo và nhất là phương pháp dạy học lấy trẻ làm trọng tâm.. - Thường xuyên chú ý, sửa sai cho trẻ, tạo cơ hội để trẻ được thể hiện mình. - Lựa chọn kĩ năng, động tác vận động phù hợp với lứa tuổi. - Thường xuyên bổ xung đồ dùng, dụng cụ âm nhạc đầy đủ để thu hút trẻ vào hoạt động. - Thường xuyên học hỏi, trao đổi với những giáo viên có năng khiếu, có những tiết dạy giỏi về môn Âm nhạc. - Bản thân tự trau dồi, tự học hỏi cách sử dụng những dụng cụ phục vụ cho hoạt động âm nhạc như loa, đài, đàn... - Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về những vấn đề có liên quan đến môn Âm nhạc của trẻ để phụ huynh nắm rõ và phối hợp với giáo viên dạy tốt hơn. Khuyến khích phụ huynh tạo cơ hội để trẻ được hoạt động ở nhà. 2. Kiến nghị Qua quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài, bản thân tôi mạnh dạn đề nghị với tổ chuyên môn Phòng giáo dục tham mưu với lãnh đạo các cấp tạo điều kiện cho giáo viên mầm non được tham gia các lớp học đàn 17 Đối với nhà trường cần tham mưa với các tổ chức xã hội, các cấp lãnh đạo hỗ trợ một phần kinh phí giúp phụ huynh làm ra những đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trẻ Đối với các đồng chí, đồng nghiệp tạo điều kiện về thời gian để tôi thực hiện và mở rộng sáng kiến được tốt hơn. Đối với các bậc phụ huynh cần quan tâm nhiều hơn nữa đến con em mình và đóng góp nguyên vật liệu, ngày công làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ được phong phú và đa dạng hơn. Trên đây là một số biện pháp mà tôi đã áp dụng khi thực hiện đề tài, bên cạnh những kết quả thu được cũng không tránh khỏi những hạn chế, rất mong được sự góp ý của Ban giám hiệu nhà trường và chị em đồng nghiệp./. XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Lang Chánh, ngày 10/4/2018 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết sáng kiến Lê Thị Hoài 18 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Phương pháp dạy học âm nhạc cho trẻ mầm non. Trang 1, 7, 9, 10 Tác giả Mai Tuấn Sơn. NXB Trường Đại học Vinh. Khoa giáo dục. In và nộp lưu chiểu tháng 2/2012 [2] Tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non theo hướng tích hợp theo chủ đề. Trang 7 NXB Hà Nội. [3] Các hoạt động âm nhạc của trẻ mầm non. Trang 5, 7 Tác giả: Lê Thị Đức - Lý Thu Hiền - Phạm Thị Hòa. NXB GD Việt nam. [4] Giáo trình phương pháp giáo dục âm nhạc. Trang 3 Tác giả: Phạm Thị Hòa. NXB Đại học sư phạm. 19