Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Khoa học xã hội Skkn một số biện pháp nâng cao cho trẻ 5 6 tuổi làm quen với tác phẩm văn học th...

Tài liệu Skkn một số biện pháp nâng cao cho trẻ 5 6 tuổi làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ ở trường mn hưng lộc

.DOC
25
7
104

Mô tả:

MỤC LỤC NỘI DUNG……………………………………………………………….Trang 1. MỞ ĐẦU. 1.1 Lý do chọn đề tài ............................................................................................1 1.2. Mục đích nghiên cứu .....................................................................................2 1.3.Đối tượng nghiên cứu .....................................................................................3 1.4. Phương pháp nghiêncứu.................................................................................3 2. NỘI DUNG. 2.1. Cơ sở lý luận...................................................................................................3 2.2. Thực trạng......................................................................................................4 2.3. Các biện pháp thực hiện...…..…………….…….…………………………..6 2.4. Hiệu quả của SKKN.…………………………………………………........17 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ. 3.1. Kết luận……………………………………………………………………18 3.2. Kiến nghị………………………………………………………………......19 Tài liệu tham khảo……………………………………………………………….. Phụ lục…………………………………………………………………................. 1. MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài. “Trẻ em hôm nay thể giới ngày mai” Đúng như vậy trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là chủ nhân tương lai của đất nước, là nền móng đầu tiên của đất nước. Trẻ em hôm nay là những công dân của thế giới ngày mai, việc bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ là trách nhiệm của mỗi gia đình và của toàn xã hội. Đã từ lâu cộng đồng nhân loại đã nhận thức được điều đó và đi tới những biện pháp hữu hiệu để chăm sóc nuôi dưỡng, giáo dục trẻ. Muốn được như vậy ngay từ tuổi ấu thơ trẻ mầm non, tuổi đang ở những bước phát triển mạnh về nhận thức, tư duy về ngôn ngữ, về tình cảm, kỹ năng xã hội. Chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ ở trường mầm non tốt sẽ có tác dụng rất lớn đến chất lượng giáo dục ở các bậc học tiếp theo, chất lượng giáo dục mầm non quyết định tới sự hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ về Đức - Trí - Thể - Mỹ. Có thể nói nhân cách con người trong tương lai như thế nào phụ thuộc lớn vào sự giáo dục của trẻ trường mầm non. Giáo dục có tầm quan trọng rất lớn đối với đời sống con người nhất là lứa tuổi mầm non. Có thể nói rằng giáo dục mầm non là giai đoạn đầu tiên, là nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân là bộ phận quan trọng trong sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ thành những con người có ích cho xã hội. Ngày nay, chúng ta không chỉ đào tạo những con người có trí thức có khoa học, có tình yêu thiên nhiên, yêu tổ quốc, yêu lao động mà còn tạo nên những con người biết yêu nghệ thuật, yêu cái đẹp, giầu mơ ước và sáng tạo. Những phẩm chất ấy của con người phải được hình thành từ lứa tuổi mầm non, lứa tuổi hứa hẹn bao điều tốt đẹp trong tương lai. Giáo dục trẻ từ lứa tuổi mầm non chính là đào tạo cho xã hội những công dân tí hon tài năng và đầy triển vọng cho tương lai của đất nước và trẻ em ở lứa tuổi mầm non là lứa tuổi đang trên đà hình thành và phát triển mạnh mẽ về đặc điểm tâm lý, ở thời kỳ này trẻ thích tìm tòi khám phá cái mới lạ trong cuộc sống hàng ngày, trẻ rất muốn biết về sự vật hiện tượng xung quanh, trẻ muốn được khám phá và làm được những việc như người lớn làm. Để đạt được điều đó thì ngôn ngữ chính là phương tiện đưa ước muốn của trẻ đạt được kết quả tối ưu nhất. Tác phẩm văn học nuôi dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật vì vậy việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thông qua thơ ở lứa tuổi mầm non là một trong những hoạt động đóng vai trò quan trọng đối với trẻ. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình được tiếp xúc với tác phẩm văn học thông qua thơ là loại hình nghệ thuật đến từ rất sớm ngay từ lúc còn nằm trong nôi trẻ đã được tiếp xúc với những lời ru của bà, của mẹ trước hết đó là sự yêu thương che chở vỗ về đối với trẻ thơ đồng thời qua lời ru đó cũng mở ra một chân trời nhận thức, đem lại những hiểu biết về thế giới xung quanh trong nhận thức ban đầu của trẻ. Văn học thông qua dạy thơ còn làm cho trẻ biết yêu quý hướng tới cái hay, cái, niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống, qua đó trẻ được biết những bài học về 1 đạo đức, về lẽ sống, về cách cư sử đúng mực, giúp cho trẻ có những kinh nghiệm để bước vào cuộc sống và hoà nhập với cộng đồng xã hội. Làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ còn giúp trẻ phát triển những kỹ năng nghe, nói, cách diễn đạt ý nghĩ mong muốn của mình một cách rõ ràng, dễ hiểu với người nghe. Vì vậy việc nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi là giai đoạn quan trọng vì trẻ có nhu cầu giao tiếp và thể hiện tình cảm qua tác phẩm văn học là rất lớn. Vậy làm thế nào để cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học thông qua thơ? Đây là dấu chấm hỏi để cho những người làm công tác giáo dục phải suy nghĩ và tự tìm tòi ra những phương pháp và biện pháp giáo dục phù hợp. Tuy nhiên việc cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học thông qua thơ còn gặp nhiều bất cập đặc biệt là việc đổi mới phương pháp giảng dạy chưa hiệu quả, việc lồng ghép tích hợp các hoạt động và các chuyên đề giáo dục cho trẻ còn nhiều hạn chế, nội dung còn đơn điệu, rườm rà, lúng túng, chưa thực sự linh hoạt, việc nghiên cứu tài liệu còn hạn chế, trang thiết bị còn thiếu, giáo viên chưa chú ý sưu tầm nguyên vật liệu để làm đồ dùng, đồ chơi bổ sung cho hoạt động văn học... nên chưa thu hút trẻ hoạt động tích cực trong giờ học. Ngoài ra do đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ở lứa tuổi 5-6 tuổi còn hạn chế do cơ quan và bộ máy phát âm của trẻ chưa hoàn thiện nên nhiều trẻ còn đang nói ngọng, nói lắp, khả năng diễn đạt câu chưa rõ ràng, mạch lạc. Bên cạnh đó trẻ còn hiếu động chưa có sự tập trung cao trong giờ học. Các bậc cha mẹ chưa quan tâm chú ý đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ đây chính là nguyên nhân làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ. Vì vậy, cần phải có sự uốn nắn kịp thời của người lớn nhất là cô giáo mầm non đang hằng ngày trực tiếp chăm sóc, giáo dục các cháu. Bên cạnh đó, thực trạng hiện nay việc xây dựng môi trường hoạt động mang tính phát triển, đặc biệt là môi trường ngôn ngữ trong trường mầm non Hưng lộc nói chung và lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A8 nói riêng còn sơ sài, nội dung chưa phong phú, chưa được thay đổi phù hợp với tâm lí trẻ, chính vì vậy mà chưa thúc đẩy sự hứng thú của trẻ, chưa chú ý sưu tầm nguyên vật liệu để làm đồ dùng, đồ chơi bổ sung cho hoạt động văn học... nên chưa thu hút trẻ hoạt động tích cực trong giờ học, giờ chơi ở góc văn học. Để đáp ứng được những yêu cầu đã để ra bản thân là giáo viên mầm non tôi nhận thấy rằng việc làm quen với tác phẩm văn học đặc biệt là dạy thơ rất quan trọng trong việc giáo dục trẻ vì vậy cần phải tìm ra những phương pháp, biện pháp và những hình thức linh hoạt, phù hợp trong qua trình dạy trẻ có như vậy mới giúp trẻ cảm thụ bài thơ một cách dễ dàng đạt hiệu quả cao trong việc dạy và học. Xuất phát từ lý do trên bản thân tôi đã suy nghĩ, lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ” ở trường mầm non Hưng lộc. 1.2. Mục đích nghiên cứu. Đề ra một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ. 2 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Trường mầm non Hưng lộc - Hậu lộc. 1.4. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận. Đọc, phân tích, tổng hợp các tài liệu có liên quan nhằm xây dụng cơ sở lý luận cho việc viết đề tài sáng kiến kinh nghiệm. - Phương pháp đàm thoại. Là phương pháp dùng lời nói và sử dụng hệ thống câu hỏi để trao đổi với đối tượng đựơc truyền đạt về nội dung của tác phẩm, từ đó giúp trẻ ghi nhớ sâu hơn nội dung tác phẩm. - Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn chăm sóc giáo dục trẻ, các giáo trình có nội dung về phương pháp dạy thơ cho trẻ. - Phương pháp khảo sát thực tế, thu nhập thông tin: Là phương pháp tác động trực tiếp vào đối tượng để thấy được khả năng của đối tượng, từ đó giúp người nghiên cứu có ý tưởng sáng tạo. - Phương pháp tích hợp: Là phương pháp lồng ghép vào các hoạt động học khác nhằm giúp trẻ khắc sâu nội dung được cung cấp. - Phương pháp thống kê xử lý số liệu: Là phương pháp mô tả, phân tích, so sánh, phân loại, tổng hợp những kinh nhiệm giảng dạy.Từ đó rút ra những quy luật chi phối, hình thành và phát triển của đề tài nghiên cứu. 2. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lý luận: Từ lâu, người ta đã nhận thấy văn học là nguồn suối không cạn của trí thức là kinh nghiệm sống mà con người cần tiếp thu và phát triển, người ta cũng nhận thấy rõ vị trí sức mạnh riêng của tác phẩm văn học trong sự nghiệp giáo dục nói chung và giáo dục trẻ mầm non nới riêng. Nhà nghiên cứu phê bình văn học Nga V.G BielinXki đã từng nói: “Một tác phẩm viết cho thiếu nhi là để giáo dục mà giáo dục là một sự nghiệp vĩ đại vì nó quyết định số phận con người” Văn học xây dựng bằng hình tượng chất liệu ngôn ngữ, ngôn từ với tư cách là chất liệu của văn học có khả năng đặc biệt, trong thơ ca chứa đầy nội dung lí thú với những hình tượng nghệ thuật trong sáng, vốn ngôn từ giàu chất mĩ cảm, nguồn tưởng tượng giàu có. Trí tưởng tượng là nhiên liệu của sự sáng tạo, đổi mới, nếu chỉ xét riêng về tác dụng kích thích trí tưởng tượng thôi cũng đã thấy văn học cần thiết biết chừng nào với lứa tuổi mẫu giáo: “Lứa tuổi cần hoạt động thật nhiều để có trí tưởng tượng tràn ngập tâm hồn” (Karan EdenHaumare - Những phương pháp và điều kiện cho trẻ vui chơi của tổ chức Radda Bamen). Mĩ học và Macsxit hiện nay cho rằng văn học có nhiều chức năng song có các chức năng chủ yếu là chức năng nhận thức, chức năng giáo dục, chức năng thẩm mỹ. Như vậy có thể nói cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học (thơ) góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ, phát triển ngôn ngữ hứng thú đọc sách, kỹ năng đọc và kể tác phẩm cho trẻ. Xuất phát từ những vai trò cụ thể đó cho nên việc nâng cao chất lượng làm quen với tác phẩm văn học thông qua hoạt động dạy thơ là hoạt động không thể thiếu trong trương trình chăm sóc giáo dục trẻ. 3 Việc làm quen với tác phẩm văn học thông qua hoạt động dạy thơ ở trường mầm non còn giúp trẻ cảm nhận được những cái hay, cái đẹp ở mỗi tác phẩm và từ đó hướng trẻ cảm nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong mỗi tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, biết thể hiện xúc cảm, hành vi của mình qua những vần thơ, nội dung tác phẩm và sự hứng thú đối với việc học thơ của trẻ. Trong mỗi tác phẩm thơ đều tái hiện lên thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, truyền đạt trong những hình thức đa dạng, độc đáo. Qua nội dung của các bài thơ trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội có những mối quan hệ những tình cảm gia đình, tình bạn và thế giới xung quanh hiện ra trước mắt trẻ. Làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ là môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non trong việc phát triển hình thành tư duy và phát triển nhân cách trẻ, nó không những là công cụ để trẻ học tập, giao tiếp, vui chơi mà còn là là phương tiện phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Nhờ được nghe, tiếp xúc với một số lượng các tác phẩm văn học thông qua thơ giúp cung cấp cho trẻ những hình tượng tươi sáng, những bức tranh giàu chất thơ của thiên nhiên được vẽ lên trong các tác phẩm, nhịp điệu của những bài thơ mang tính chuẩn xác, biểu cảm của ngôn ngữ... ngoài ra trẻ bắt đầu hình thành một số khái niệm văn học như: thơ, nhân vật, hình ảnh. Bước đầu trẻ sẽ nhận biết được sự khác nhau về nội dung và hình thức giữa các thể thơ. Không những vậy trẻ còn cảm nhận được cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng. Trường mầm non nói chung đối với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi nói riêng thì giáo dục trẻ thông qua nhiều hoạt động, mỗi hoạt động đều góp phần giáo dục trẻ phát triển một cách toàn diện. Trong đó làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ là một trong những hoạt động không thể thiếu được và vô cùng quan trọng đối với trẻ mẫu giáo. Trong mỗi tác phẩm văn học, thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, biểu đạt, truyền đạt trong những hình thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế giới loài vật, cỏ cây, hoa lá, mọi hiện tượng thiên nhiên, vũ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng nói về những gì gần gũi trong môi trường sống của trẻ như làng quê, cánh đồng, dòng sông, phiên chợ, lớp học, khu phố... Từ đó tôi nhận thấy rằng hoạt động làm quen với những bài thơ có tầm quan trọng trong việc phát triển nhận thức, tư tưởng tình cảm của trẻ, và qua đọc thơ làm giàu vốn từ cho trẻ, rèn luyện khả năng phát âm và cách diễn đạt mạch lạc. Bản thân tôi luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để đưa trẻ đến với hoạt động dạy thơ một cách tự nhiên nhất giúp trẻ phát huy được tính tích cực cá nhân mạnh dạn, tự tin, sáng tạo, hình thành tư duy, khả năng ghi nhớ có chủ đích, những tình cảm đạo đức tốt đẹp, có khả năng cảm nhận tình cảm qua các bài thơ một cách tích cực. Từ những vai trò cụ thể đó thì dạy trẻ làm quen với văn học thông qua dạy thơ rất quan trọng trong việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non. 2.2. Thực trạng : 4 *Thuận lợi - Năm học 2018 - 2019, được sự phân công của ban giám hiệu trường Mầm non Hưng lộc, tôi được dạy lớp 5-6 tuổi A8. Với tổng số là 33 cháu thuộc thôn Đông Hòa và Hưng Bắc. - Nhìn chung các cháu đều khỏe mạnh, nhanh nhẹn, thích khám phá cái mới lạ, thuận lợi cho việc tiếp thu kiến thức do cô truyền đạt. - Lớp học được phân chia theo đúng độ tuổi nên thuận lợi cho việc rèn luyện và giáo dục các cháu. - Bản thân luôn có tinh thần trách nhiệm, yêu nghề mến trẻ, luôn coi trẻ như con đẻ của mình, nhiệt tình với công việc. - Ban giám hiệu nhà trường luôn sát sao quản lý và điều hành trong mọi công việc trong trường, thường xuyên tạo điều kiện xây dựng các tiết mẫu, tổ chức dự giờ thao giảng, sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề, để giáo viên được dự giờ, trao đổi kinh nghiệm với các đồng chí, đồng nghiệp. - Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền mà các bậc phụ huynh yên tâm gửi gắm con em mình cho cô giáo. Đồng thời tôi cùng nhà trường phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình và toàn xã hội để chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ. - Được sự quan tâm của Đảng ủy, UBND và các bậc phụ huynh đã xây dựng ngôi trường 2 dãy nhà hai tầng có đầy đủ các phòng học và phòng chức năng, khuôn viên trường sạch đẹp, sân vận động khang trang rộng rãi tạo cảnh quan môi trường sư phạm đẹp, góp phần rất lớn cho trẻ được quan sát, lớp học có tương đối đầy đủ trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động của trẻ. * Khó khăn: Hưng Lộc là một xã đông dân, kinh tế đa dạng ngành nghề, đời sống nhân dân không ổn định. Là một xã ven biển luôn hứng chịu những hậu quả do thiên tai, nên ảnh hưởng rất lớn đến việc phát triển kinh tế của địa phương. - Trí nhớ của trẻ còn nhiều hạn chế, kinh nghiệm sống của trẻ còn nghèo nàn dẫn đến tình trạng trẻ nói, đọc thơ chưa diễn cảm, chưa mạch lạc, chưa rõ ràng nhiều khi thiếu chính xác. - Đa số phụ huynh đi làm ăn xa để các cháu ở nhà với anh chị hoặc ông bà đã già nên việc phối hợp với phụ huynh về công tác chăm sóc giáo dục trẻ còn nhiều hạn chế. Mặt khác Hưng Lộc còn tiếp giáp với xã Ngư Lộc nên việc phát âm của trẻ còn chưa chuẩn (âm l-n). Trẻ còn nói tiếng địa phương, nói ngọng, nói lắp, khả năng tiếp thu và cảm nhận tác phẩm văn học của trẻ không đồng đều. - Một số trẻ còn nhút nhát, hiếu động không tích cực hoạt động, khả năng tiếp thu chậm. - Về cơ sở vật chất: Tuy đã được đầu tư xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia giai đoạn I nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu cho trẻ hoạt động hằng ngày thường xuyên và liên tục. Từ những khó khăn và thuận lợi trên là một giáo viên chủ nhiệm lớp 5-6 tuổi A8, tôi đã tiến hành khảo sát trẻ lớp tôi với số trẻ là 33 cháu, về sự phát triển ngôn ngữ của trẻ qua làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ cụ thể cho thấy. 5 *Bảng 1: Kết quả khảo sát thực trạng. Kết quả Trẻ đạt yêu cầu Tốt Khá TB SL % SL % SL % Chưa đạt Yếu Kém SL % SL % Trẻ quan sát, lắng nghe, ghi 33 nhớ tác phẩm, tác giả. 3 9 8 24 19 58 3 9 0 0 Trẻ hứng thú tham gia họat động, đọc thơ diễn cảm, rõ 33 ràng, mạch lạc. 5 15 6 18 20 61 2 6 0 0 Trẻ hiều nội dung bài thơ, trả lời được các câu hỏi 33 đàm thoại. 3 9 8 24 18 55 4 12 0 0 4 12 7 21 19 58 3 9 0 0 Nội dung đánh giá Tổng số trẻ Trẻ thể hiện được sắc thái, tình cảm của tác phẩm. 33 Từ bảng khảo sát thực trạng tôi thấy kết quả trên trẻ còn rất hạn chế. Các tiêu chí đánh giá chung của hoạt động “Dạy thơ” chưa cao. Vì vậy tôi đã đi sâu và rút ra các điểm sau: * Nguyên nhân: + Đối với giáo viên: - Môi trường cho trẻ hoạt động (nhất là môi trường mở) cón nhiều hạn chế, đồ dùng dạy học cho trẻ còn ít, đồ dùng đồ chơi chưa đầy đủ, sinh động, hình thức tổ chức chưa gây được sự tập trung, chú ý, chưa có nhiều trò chơi mới để thu hút được nhiều trẻ tham gia hoạt động. - Giáo viên chưa linh hoạt, sáng tạo được nhiều trong việc lựa chọn các phương pháp dạy thơ cho trẻ. + Đối với trẻ: - Trẻ còn nói tiếng địa phương nhiều, một số cháu còn nói ngọng, chưa phát âm chuẩn nên gặp nhiều khó khăn khi đọc thơ. Số ít cháu còn nhút nhát và quá hiếu động. - Nhận thức của một số phụ huynh học sinh về hoạt động học chưa cao. 2.3. Các biện pháp thực hiện. * Biện pháp 1: Xây dựng nề nếp, thói quen cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thông qua thơ. Để có một giờ dạy tốt trước hết phải luyện cho trẻ nề nếp trong học tập đó là cơ sở ban đầu hỗ trợ cho giờ dạy phát triển ngôn ngữ đạt kết quả cao, vì vậy mà ngay từ ngày đầu vào năm học tôi đã chú trọng đến việc xây dựng nề nếp và thói quen cho trẻ. Một số trẻ ở trong lớp rất hiếu động, hay nói chuyện riêng trong giờ học, tôi đã xếp những cháu nghịch ngồi cạnh những cháu ngoan. Luyện cho trẻ những thói quen ngồi ngoan, chú ý, hứng thú trong giờ học, tạo cho trẻ cảm giác tự tin không sợ sệt, tạo không khí vui vẻ mạnh dạn khi tham gia hoạt động 1 cách tích cực. 6 Trong giờ hoạt động tôi luôn luôn nhắc nhở trẻ ngồi đúng tư thế, biết chú ý lắng nghe cô giáo khi đang giảng bài từ đó trẻ mới tập trung vào hoạt động và đạt được kết quả cao. Hơn thế nữa, ở mọi lúc, mọi nơi cho trẻ làm quen với văn học thông qua dạy thơ cũng rất cần thiết. Vào buổi sáng, giờ đón trẻ tôi cho trẻ được chơi theo ý thích, tôi luôn khuyến khích trẻ tham gia ở góc văn học. Bởi ở góc văn học trẻ sẽ được “xem”, các tranh minh họa bài thơ mà trẻ thích, được chơi với các hình ảnh nhân vật trong các bài thơ trẻ yêu thích… Khi trẻ được tiếp xúc nhiều lần trẻ sẽ dần dần cảm nhận được những cái hay, cái đẹp trong các tác phẩm đó và càng ngày càng thích thú hơn với các hoạt động văn học. Giáo dục lễ giáo cho trẻ thường xuyên mọi lúc, mọi nơi là một trong những biện pháp chủ yếu đem lại những kết quả cao trong khả năng giao tiếp của trẻ. Chính vì thế tôi rất coi trọng đến việc tạo nề nếp thói quen cho trẻ và tôi đã thực sự thành công khi tổ chức hoạt động cho trẻ. Ví dụ: Trong lớp mỗi khi thực hiện hoạt động nếu trẻ chưa tập trung chú ý một số trẻ rất hiếu động, hay nghịch không chú ý học bài thì tôi xếp các cháu ngồi xen kẽ cháu trai ngồi bên cháu gái, những cháu chưa ngoan ngồi trên gần nơi cô để dễ quan sát. Bên cạnh việc khen ngợi những trẻ ngoan ra tôi đặc biệt chú trọng việc tuyên dương đối với trẻ hay có thói quen nghịch khi có tiến bộ như: Trong giờ học nếu trẻ giơ tay phát biểu bài dù là chưa đúng nhưng tôi vẫn động viên, khuyến khích trẻ bằng việc cho cả lớp tuyên dương trẻ một tràng pháo tay thật to. Hay cuối buổi học khi nêu gương, cắm cờ bé ngoan tôi nêu tên trẻ đó trước nếu hôm nay trẻ đó ngoan và cho trẻ đó lên cắm cờ bé ngoan trước. Chiều khi bố, mẹ trẻ đến đón tôi kể cho bố, mẹ trẻ nghe về những việc tốt hôm nay ở lớp của trẻ. Từ đó trẻ thấy thích thú khi được mọi người khen và trẻ sẽ ngoan hơn, chú ý hơn, tập trung hơn trong giờ học. Như vậy qua việc xây dựng nề nếp thói quen cho trẻ, trẻ ngoan hơn và có thói quen nề nếp đồng thời trẻ tích cực hoạt động hơn. *Biện pháp 2: Nguyên vật liệu, làm và sử dụng đồ dùng trực quan trong hoạt động dạy thơ. Đối với trẻ mầm non việc tổ chức các hoạt động có hiệu quả cao đi sâu vào trí nhớ của trẻ thì việc sử dụng các đồ dùng trực quan là việc làm hết sức cần thiết. Vì một vấn đề đưa ra bằng lời nói và có hình ảnh minh họa sẽ giúp cho trẻ tập trung hứng thú và ghi nhớ rất sâu hơn. Chính vì thế sau khi nắm bắt được tình hình thực tế của hoạt động làm quen với tác phẩm văn học thông qua thơ. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả cao hơn nữa tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi để làm ra đồ dùng đẹp, sinh động, hấp dẫn đối với trẻ thì nguyên vật liệu là điều đầu tiên cần thiết phải có. Vì thế tôi đã tận dụng các nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương như: Sách báo, lịch cũ, ống giấy, chai nhựa, xốp, vải vụn, cành cây khô, hộp bánh kẹo, hộp mỹ phẩm, hột hạt, lá cây xanh, vỏ lon bia, vỏ hộp sữa. Để làm đồ chơi phục vụ cho các hoạt động dạy trẻ đọc thơ. Để làm được đồ dùng trực quan phù hợp, sinh động trước tiên tôi cần chú ý đến: - Chuẩn bị nguyên vật liệu 7 Thực hiện chương trình giáo dục mầm non chuyên đề “Lấy trẻ làm trung tâm” bậc học mầm non không giống như các cấp khác, trẻ học bằng đồ dùng trực quan, vì vây khi nhà trường tổ chức họp phụ huynh tôi phát động phụ huynh tận dụng nguyên vật liệu sẵn có tại địa phương như: Sách báo, lịch cũ, ống giấy, chai nhựa, xốp, vải vụn, cành cây khô, hộp bánh kẹo, hộp mỹ phẩm, hột hạt, lá cây xanh, vỏ lon bia, vỏ hộp sữa. Ảnh 1: Phát động phụ huynh sưu tầm phế liệu làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ giờ hoạt động học. - Cách làm đồ dùng: Để làm ra các đồ dùng đẹp hấp dẫn tôi luôn tìm tòi trong thực tế trên internet để làm và sáng tạo ra những đồ dùng đẹp hấp dẫn. Ví dụ: Chủ đề “Động vật”. Bài thơ “Gà nở”. Từ những nguyên vật liệu có sẵn như vải vụn dùng làm những chú gà con và gà mẹ, tôi sử dụng xốp tạo thành những quả trứng, ngoài những chú gà tôi còn trang trí các chi tiết phụ như hoa, cây, ngôi nhà tạo thành mô hình để phục vụ cho tiết dạy giúp trẻ tập trung chú ý quan sát. Ví dụ: Chủ đề “Thế giới thực vật”. Khi dạy bài thơ:“Hoa cúc vàng”. Tôi đã cùng trẻ và phụ huynh sưu tầm nguyên vật liệu, cành khô, ống hút, giấy nhún xốp... để tạo ra những bông hoa đẹp với nhiều màu sắc khác nhau. Từ các nguyên liệu trên cô cùng trẻ làm các loài hoa như hoa cúc, hoa hồng... tạo thành mô hình, sa bàn để sử dụng trong hoạt động dạy thơ từ đó giúp trẻ cảm nhận được các màu sắc của từng loại hoa như thế nào? Ảnh 2: Cô hướng dẫn trẻ cùng làm đồ dùng. Để dẫn dắt trẻ vào bài tôi còn dùng thủ thuật để thu hút trẻ tập trung vào quan sát các loài hoa, sau đó tôi mới sử dụng sa bàn để dạy thơ cho trẻ. Kết thúc tôi cho trẻ đi thăm khu vườn hoa của bé. Bên cạnh đó trong các tiết hoạt động thơ tôi sử dụng bằng mô hình đặc biệt là mô hình động từ các lọ phế thải hay bìa cứng tôi đã hướng dẫn trẻ cùng cô sáng tạo làm ra được những mô hình đẹp, sinh động, gây được sự chú ý của trẻ trong tiết học nên hoạt động mang lại kết quả cao. Đối với trẻ Mầm non thì đồ dùng trục quan, đồ chơi phục vụ cho hoạt động như tranh, mô hình phải đầy đủ, hấp dẫn, bền, đẹp nhằm kích thích hứng thú, tò mò ham hiểu biết của trẻ. Vì vậy mà tôi luôn tận dụng nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương như vải vụn, lá khô, hoa ép khô để làm tranh cho tiết dạy. Sưu tầm các loại hạt, vỏ ốc vỏ ngao... Để bổ xung đồ chơi cho trẻ. Ngoài ra tôi còn tận dụng các hình ảnh ở các bìa, họa báo, ảnh củ để làm tranh thơ cho trẻ hoạt động. Ảnh 3: Hình ảnh cô làm đồ dùng đồ chơi phục vụ hoạt động thơ. - Cách sử dụng: Việc sử dụng đồ dùng trực quan là việc rất quan trọng. Sử dụng đồ dùng trực quan như thế nào cho hợp lý yêu cầu giáo viên phải có nghệ thuật khi sử dụng đồ dùng trực quan phải sử dụng một cách linh hoạt, phù hợp như vậy sẽ có tác dụng gợi ý khuyến khích trẻ thể hiện tái tạo lại nội dung của hoạt động mà cô dạy trẻ. 8 Ví dụ: Chủ đề “Gia đình” khi dạy trẻ bài thơ “Em yêu nhà em” tôi cho trẻ đi thăm quan mô hình gia đình bạn Lan để dẫn dắc vào bài sau đó khi vào bài tôi sử dụng tranh hoặc máy chiếu về nội dung bài thơ. Lần 3 tôi cho trẻ quan sát sa bàn và đàm thoại cùng trẻ trên sa bàn. Từ đó việc sử dụng linh hoạt đồ dùng trực quan tôi thấy trẻ rất hứng thú trong hoạt động. Ví dụ: Chủ đề “nghề nghiệp”. Khi dạy bài thơ:“làm nghề như bố” Tôi sử món quà cho trẻ khám phá, món quà là những hình ảnh về các nghề trong xã hội (nghề lái xe, nghề mộc, nghề lái tàu…) để dẫn dắt trẻ vào bài sau đó sử dụng sa bàn để trích dẫn nội dung bài thơ gây sự chú ý của trẻ vào giờ học. Như vậy giờ học mang lại kết quả cao hơn. Ảnh 4: Hình ảnh sử dụng đồ dùng trực quan trong hoạt động dạy thơ. Việc sử dụng màn hình, máy chiếu cũng là một hình thức sử dụng đồ dùng trực quan đồng thời cũng là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giờ hoạt động. Thông qua các đoạn băng được dàn dựng, hay những phim hoạt hình đưa lên màn hình sẽ tạo ra sự thay đổi, sự mới lạ cho trẻ. Những hình ảnh, hoạt động của các nhân vật, cảnh vật xung quanh bài thơ rất sống động, màu sắc đẹp, đã lôi cuốn trẻ, giúp trẻ hứng thú tích cực tham gia vào hoạt động thơ từ đó trẻ sẽ ghi nhớ rất nhanh tên bài thơ, tên tác giả, nội dung của bài thơ. Ví dụ: Chủ đề: “Phương tiện giao thông” Khi dạy trẻ bài thơ “Chiếc cầu mới” tôi đã xây dựng hình ảnh về những cây cầu mà các chú công nhân xây dựng để trẻ quan sát và đàm thoại về nội dung bài thơ, qua hình ảnh từ máy chiếu trẻ rất hứng thú hoạt động và dễ nhớ nội dung bài thơ. Tôi sử dụng máy tính có thể chuyển các hình ảnh có sẵn của bài thơ, hay có thể đưa các hình ảnh quay sẵn phù hợp với nội dung bài thơ như vậy không những thu hút trẻ mà gây hứng thú hơn. Với hoạt động sử dụng đồ dùng trực quan trong hoạt động thơ tôi thấy trẻ rất hứng thú, tích cực tham gia hoạt động và ghi nhớ sâu sắc hơn tác phẩm và nội dung kiến thức mà cô truyền tải. * Biện pháp 3: Tạo môi trường cho trẻ hoạt động áp dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. Để thực hiện tốt chuyên đề “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” thì việc xây dựng môi trường giáo dục giúp trẻ hoạt động tích cực là vô cùng quan trọng vì: Môi trường hoạt động cho trẻ góp phần tạo nên sự thành công trong công việc giáo dục trẻ làm quen với văn học qua các tác phẩm thơ. Nó được ví như người giáo viên thứ 2 trong công tác tổ chức, hướng dẫn cho trẻ nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động cho trẻ, thông qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển toàn diện. Môi trường giáo dục tốt giúp trẻ đến với nội dung tác phẩm một cách nhanh nhạy, linh hoạt bởi hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo là hoạt động vui chơi, với chương trình giáo dục mầm non thì các góc mở được trang trí theo chủ đề, để tạo điều kiện cho trẻ được tự lựa chọn cá nhân, được tham gia tích cực, tạo cơ hội cho trẻ bộc lộ khả năng, qua đó cung cấp, kỹ năng, thái độ cho trẻ, góp phần hình thành và phát triển khả năng học thơ cho trẻ tốt hơn. 9 Môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm bao gồm môi trường vật chất môi trường xã hội môi trường trong lớp học và môi trường ngoài lớp học. Môi trường vật chất ở trường mầm non là các trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi, không gian để tổ chức các hoạt động, sinh hoạt hằng ngày của trẻ. Nó tạo cho trẻ cơ hội tốt để thỏa mãn nhu cầu hoạt động giúp trẻ phát triển một cách toàn diện. Môi trường xã hội là các mối quan hệ tương tác giữa giáo viên với trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với những người xung quanh. Nhận thấy được tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường giáo dục đối với các hoạt động của trẻ nên ngay từ đầu năm học tôi đã rất chú trọng việc xây dựng môi trường giáo dục đặc biệt là xây dựng môi trường trong và ngoài lớp học. Đối với môi trường trong lớp học trang trí sắp xếp phù hợp các góc chơi linh hoạt những hoạt động tương đồng đặt bố trí gần nhau (như hoạt động tĩnh xa hoạt động động) có góc ở trong phòng có góc ở ngoài trời. Đồ dùng đồ chơi ở các góc phong phú đa dạng hấp dẫn sắp xếp gọn gàng hợp lý và thuận tiện cho việc dễ quan sát, dễ lấy, dễ cất khi trẻ hoạt động. Ví dụ: Tôi trang trí các góc bằng các nguyên vật liệu khác nhau như giấy đề can cắt các hình người trang trí góc âm nhạc, phân vai, xây dựng. Giấy xốp cắt các con vật ngộ nghĩnh trang trí góc sinh nhật, bảng bé ngoan… ở góc thiên nhiên tôi dùng dây thừng, giấy nhún làm cây, hoa… để trang trí. Đối với môi trường ngoài lớp học tôi tập trung và việc trang trí góc tuyên truyền với 3 nội dung đó là (Nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục) Cụ thể: Ở nội dung nuôi dưỡng tôi chủ yếu trang trí tập trung vào nội dung tuyên truyền trẻ ăn đầy đủ 4 nhóm chất trong khẩu phần ăn hằng ngày của trẻ, kết quả cân đo theo dõi biểu đồ tăng trưởng của trẻ. Thực đơn ăn hằng ngày hằng tuần của trẻ tại trường. Về nội dung chăm sóc tôi tuyền truyền với phụ huynh về cách chăm sóc vệ sinh cá nhân cho trẻ như cách rửa tay bằng xà phòng, các bước hướng dẫn trẻ đánh răng… tuyên truyền về phòng tránh bệnh dịch theo mùa như mùa đông bệnh hô hấp, mùa hè bệnh tay chân miệng… Còn về nội dung giáo dục tôi tuyên truyền với phụ huynh về 5 lĩnh vực phát triển của trẻ để phụ huynh nắm được 5 lĩnh vực để trẻ phát triển toàn diện là những lĩnh vực nào? Ngoài ra tôi còn tuyên truyền với phụ huynh biết một ngày của trẻ ở trường sẽ hoạt động những gì, học những gì qua kế hoạch tuần và một ngày của bé. Ngoài ra trên các mảng tường ở lớp tôi trang trí các hình ảnh lồng ghép các chuyên đề như (Giáo dục dinh dưỡng, an toàn giao thông, bảo vệ moi trường, tiết kiệm năng lượng ). Khi tạo môi trường giáo dục cho trẻ phải chú ý đảm bảo sức khỏe và an toàn cho trẻ cần coi trọng hàng đầu. Môi trường cần có đủ điều kiện về không gian, thời gian và phương tiện để trẻ hoạt động thực sự. Bên cạnh đó với môi trường xã hội tôi đặc biệt chú ý đến mối quan hệ giữa cô và trẻ giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với những người xung quanh qua các 10 bài thơ trong chương trình. Tôi luôn gương mẫu trong lời nói, hành động luôn tạo mối quan hệ thân thiện quan tâm công bằng với mọi trẻ trong lớp. Đồng thời tôi luôn tôn trọng hứng thú, nhu cầu, khả năng, thế mạnh của mỗi trẻ và thúc đẩy mọi tiềm năng của trẻ. Ngoài ra tôi khuyến khích, tạo điều kiện cho hoạt động theo nhiều cách khác nhau tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm, khám phá dưới nhiều hình thức giúp trẻ phát triển toàn diện. Qua việc áp dụng biện pháp này tôi thấy trẻ hào hứng tích cực tham gia vào hoạt động, giúp trẻ nhớ lâu đối tượng phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo, chủ động nêu ra được ý kiến của mình và trẻ tích cực, hứng thú tham gia vào các hoạt động.. Ảnh 5: Hình ảnh trẻ thảo luận theo nhóm. * Biện pháp 4: Tổ chức tiết học linh hoạt, nhẹ nhàng. Để thực hiện tốt hoạt động làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ tôi đã lựa chọn các hình thức linh hoạt khác nhau cho phù hợp, hấp dẫn với từng hoạt động, có thể bằng các hình thức như: bằng một trò chơi, để rồi từ đó trẻ chăm chú xem, lắng nghe cô giới thiệu, dẫn dắt để trẻ nắm bắt được nội dung của bài học một cách chủ động. *Gây hứng thú, thủ thuật vào bài. Muốn tạo một giờ dạy thơ cho trẻ đạt kết quả cao thì cô phải thu hút sự chú ý của trẻ tạo cho trẻ sự hứng thú, tò mò đối với bài thơ chuẩn bị dạy cho trẻ. Tùy vào từng nội dung bài dạy tôi dùng các thủ thuật khác nhau để dẫn dắt trẻ vào bài một cách lôi cuốn, linh hoạt như: Tổ chức buổi giao lưu câu lạc bộ ”Bé yêu thơ” câu đố, thăm quan trò chơi… + Trao đổi, trò chuyện gợi mở. Mỗi bài dạy thơ tôi đưa ra hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị có tính lôgic để đàm thoại với trẻ một cách sôi nổi theo phương trâm “lấy trẻ làm trung tâm” để phát huy trí tưởng tượng, tính liên hệ thực tiễn sáng tạo phù hợp với nội dung của bài thơ để gây hứng thú dẫn dắt trẻ vào bài một cách nhẹ nhàng không gò bó, áp đặt trẻ. Ví dụ: Chủ đề “Thế giới thực vật” đề tài “Tết đang vào nhà’’. Giờ học hôm nay đã đến rồi cô sẽ tặng cho các con một món quà để biết đó là món quà gì cô mời một bạn lên mở quà: Các con có nhận xét gì về món quà? Mọi người chuẩn bị những gì để đón tết ? Có 1 bài thơ cũng nói về không khí ngày tết đấy mà giờ học hôm nay cô sẽ dạy lớp mình đấy. Ví dụ: Chủ đề “Thế giới động vật” đề tài thơ “Gà nở”. Cô cho trẻ quan sát hình ảnh về đàn gà thật trên máy chiếu. và trò chuyện với trẻ về con đàn gà để dẫn dắt trẻ vào nội dung bài thơ. Hay: Chủ đề: “Gia đình”. Đề tài thơ “Lấy tăm cho bà”. Tôi cho trẻ hát bài hát “ Cháu yêu bà” sau đó trò chuyện dẫn dắt trẻ vào nội dung bài thơ. Với cách gây hứng thú, dẫn dắt trẻ vào bài như thế tôi thấy trẻ rất hứng thú vào giờ học. *Hướng dẫn trẻ học thơ. Trong hình thức tổ chức hoạt động dạy thơ tôi đã thay đổi bằng các hình thức linh hoạt khác nhau cho phù hợp với từng bài thơ vì vậy tôi thấy trẻ tiếp thu 11 bài tốt hơn, nhanh nhẹn hơn, nhớ tên tác giả, tác phẩm, nội dung bài thơ, thể hiện được cảm xúc của mình qua giọng điệu, nhịp điệu, cử chỉ nét mặt. + Đọc diễn cảm Khi dạy trẻ đọc tôi vừa phải đọc chuẩn xác, vừa biểu cảm đó là giọng đọc, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt diễn đạt trôi chảy phù hợp với từng bài, tôi phát âm mạch lạc rõ ràng từng câu thể hiện đọc diễn cảm gây được cảm xúc cho trẻ nhấn mạnh từng ý. Khi dạy trẻ đọc thơ tôi chú ý nghe trẻ đọc và phát hiện ra trẻ nói ngọng, đọc sai để sửa cho trẻ như tôi đọc lại để cho trẻ đọc theo nhiều lần và động viên trẻ “con đọc gần giỏi rồi”. Thi đua giữa các tổ với nhau để phát hiện tổ nào đọc tốt hơn để từ đó khuyến khích trẻ đọc tốt hơn. Ví dụ : Chủ đề “Nghề nghiệp” đề tài thơ “Chú bộ đội hành quân trong mưa”. Giọng đọc của cô chậm rãi, nhẹ nhàng, chuẩn, chính xác thể hiện từng câu, từng chữ trong tác phẩm sao cho trẻ hiểu nội dung bài thơ. Giọng đọc phải tự nhiên, tránh gò ép. Khi đọc chú ý vào các từ láy và tính từ như: “Lộp bộp lộp bộp”, “Long lanh” và đọc nhấn “Cho dù mưa rơi. Chú vẫn đi tới ”. Ngắt giọng lâu hơn bình thường sau các câu thơ: “Áo dù có ướt… vẫn đi vẫn đi” + Sử dụng đồ dùng trực quan, làm mẫu, thực hành. Ở lứa tuổi này đặc điểm tư duy của trẻ là tư duy trực quan hình tượng nên khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học tôi thường chuẩn bị đầy đủ đồ dùng trực quan. Đồ dùng trực quan mang tính thẩm mỹ thì mới tạo ra hiệu quả cao trong giờ học. Ví dụ: Chủ đề “Thực vật tết và mùa xuân” đề tài “Tết đang vào nhà” - Cách tiến hành: Tôi gây hứng thú cho trẻ bằng cách Tôi cho trẻ hát vận động bài hát “Sắp đến tết rồi”. + Các con vừa hát bài hát gì? + Nội dung của bài hát nói về gì nào? + Tết đến các con được đi đâu, làm gì? Trò chuyện với trẻ về nội dung bài hát, tết đến thì sẽ được đi đâu để hướng trẻ vào bài mới. - Cô đọc thơ lần 1: Thể hiện tình cảm, sắc thái. + Cô vừa đọc song bài thơ gì? + Bài thơ do ai sáng tác? - Cô đọc lần 2 (Máy chiếu) - Giảng nội dung, từ khó. - Cô đọc lần 3 (Sa bàn) + Bài thơ nói về điều gì? + Mọi người trong gia đình chuẩn bị đón tết như thế nào? + Con người và cảnh vật như thế nào khi tết đến? + Tết đến con được bố mẹ chuẩn bị cho những gì? - Cả lớp đọc cùng cô (Cô sửa sai cho trẻ nếu có) - Tổ đọc - Nhóm đọc 12 - Đọc nâng cao (To, nhỏ, nói tiếp) - Khuyến kích nhóm, các nhân đọc thơ. - Củng cố, giáo dục. Cho trẻ đọc lại bài thơ. Giáo dục trẻ biết gìn giữ các phong tục, tập quán của dân tộc ta. Đặc biệt là ngày tết cổ truyền. - Kết thúc: Cho trẻ chơi trò chơi theo nội dung và theo chủ đề. Hay: Chủ đề “Nghề nghiệp”. Đề tài: Thơ “Làm nghề như bố”. Tôi có thể thay đổi hình thức tổ chức khi dạy thơ cho trẻ như: Buổi giao lưu “Câu lạc bộ bé yêu thơ” của lớp, chẳng hạn: Khi tổ chức cô là người dẫn chương trình “Chào mừng các bé đến với buổi giao lưu câu lạc bộ bé yêu thơ của lớp 5 tuổi A8”, Cô hướng trẻ vào buổi giao lưu, cô là người dẫn chương trình. Đến với buổi giao lưu hôm nay gồm có 3 đội chơi đến từ lớp 5 tuổi A8 xin mời 3 đội chơi hãy giới thiệu về mình. Xin mời đội chơi thứ nhất : Đội Giáo viên Đội chơi thứ hai : Đội Công an Đội chơi thứ ba : Đội Bác sĩ Các đội tự giới thiệu về mình. Đến với buổi giao lưu ngày hôm nay các đội chơi phải trải qua các phần chơi như sau: Phần 1: Khám phá chủ đề. Phần 2: Bé thể hiện tài năng. Phần 3: Giao lưu đồng đội. Khi giới thiệu xong các phần của buổi giao lưu tôi tiến hành cho trẻ thực hiện lần lượt các phần biểu diễn theo trình tự của một hoạt dộng dạy thơ. Đội chơi nào thể hiện tốt các phần chơi thì sẽ được tặng một bông hoa. Với việc linh hoạt lồng ghép các hoạt động và sử dụng đồ dùng trực quan đã tạo cho trẻ sự hấp dẫn mới lạ, giúp cho trẻ dễ tiếp thu bài học và có thể tham gia thể hiện ý tưởng của mình. Một phần không thể thiếu được là hệ thống câu hỏi của cô. Hệ thống câu hỏi đàm thoại giúp trẻ nhớ lại nội dung bài thơ và phát huy tính tích cực ở trẻ. Yêu cầu câu hỏi phải gắn ngọn rõ ràng, dễ hiểu phù hợp với độ tuổi với nhận thức của trẻ để từ đó phát huy trí tuệ cho trẻ. Đặt ra câu hỏi nhằm giúp trẻ hiểu nội dung bài thơ, phát triển trí tuệ tư duy của trẻ, khuyến khích trẻ mạnh dạn tự tin. Ví dụ : Chủ đề “ Động vật” đề tài thơ “Mèo đi câu cá”. Tôi đưa hệ thống câu hỏi: - Các con vừa nghe bài thơ gì? Bài thơ do ai sáng tác? - Trong bài thơ có những nhân vật gì? Hai anh em mèo trắng đi đâu? - Vì sao hai anh em mèo trắng lại không câu được con cá nào? - Các con có nhận xét gì về 2 anh em mèo trắng? - Qua bài thơ các con rút ra được bài học gì? Bên cạnh việc đọc diễn cảm, hệ thống câu hỏi ra thì giảng trích dẫn nội dung và từ khó cũng rất quan trọng khi dạy một hoạt động thơ: Giảng trích dẫn 13 nội dung phải dùng lời nói diễn cảm, truyền cảm, trong sáng phù hợp với nhận thức của trẻ. Ví dụ: Chủ đề “Nghề nghiệp”. Đề tài “Chú bộ đội hành quân trong mưa” Nội dung của bài thơ nói lên sự vất vả, gian khổ của các chú bộ đội trong những đợt hành quân dưới bầu trời đang mưa. Mặc cho trời mưa to, mặc cho những đêm tối mịt mù. Cho dù áo có ướt, đường ra trận còn dài nhưng với lòng dũng cảm, sự kiên cường chú vẫn đi tới. Từ đó giáo dục trẻ phải yêu quý biết ơn các chú bộ đội, phải chăm ngoan học giỏi sau này xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn. Việc giảng từ khó cho trẻ cũng rất quan trọng cô cần dùng lời kết hợp trực quan để giảng, lời giảng phải ngắn gọn, dễ hiểu và chính xác. Ví dụ: Chủ đề “Thế giới động vật” Đề tài “Thăm nhà bà”. Trong bài có từ “Lật đật”có nghĩa là các chú gà mẹ và gà con chạy vội vàng nhanh đến khi nghe bé gọi. Từ “mải miết”có nghĩa là những chú gà siêng năng nhặt thóc không hề ngẩng đầu lên. Hay Chủ đề “Nghề nghiệp” Đề tài “Chú bộ đội hành quân trong mưa”. Trong bài có từ “Lộp bộp”có nghĩa là khi trời mưa hạt mưa rơi xuống lòng đường rơi xuống cây cối tạo thành tiếng lộp bộp đấy. Từ “Dồn dập” có nghĩa là khi các chú hành quân những bước chân đều đặn thật nhanh trên đường hành quân. Với các bước chuẩn bị và tiến hành cho một hoạt động học thơ như vậy tôi thấy trẻ rất hứng thú và tích cực tham gia hoạt động. * Kết thúc hoạt động: Để giúp cho trẻ nhớ lâu tên bài thơ, tên tác giả, nội dung bài thơ. Tôi thường sử dụng thủ thuật để kết thúc tiết dạy như: Ví dụ: Chủ đề:“Thế giới thực vật” đề tài thơ “Hoa cúc vàng”. Tôi kết thúc hoạt động bằng trò chơi “Gieo hạt” Hay: Chủ đề “Nghề nghiệp” đề tài thơ “Chú bộ đội hành quân trong mưa” Tôi kết thúc: Mô phỏng động tác “Chú bộ đội hành quân” kết hợp lời bài hát “Chú bộ đội. Ảnh 6: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi kết thúc hoạt động. Qua một thời gian thực hiện tôi thấy biện pháp linh hoạt trong hình thức tổ chức hoạt động dạy thơ giúp trẻ hứng thú hơn trong hoạt động. Giờ hoạt động của trẻ đạt hiệu quả cao. *Biện pháp 5: Nâng cao chất lượng làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ ở mọi lúc, mọi nơi và các hoạt động khác. Làm quen với tác phẩm văn học đây là một hoạt động nhằm phát triển ngôn ngữ lời nói mạch lạc, rõ ràng, nói đủ câu. Do đó muốn nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thông qua thơ không chỉ dừng lại trên tiết học mà phải thường xuyên vận dụng ở mọi lúc mọi nơi để dạy trẻ, nhằm củng cố kiến thức, phần khác để rèn luyện ngôn ngữ cho trẻ cụ thể: + Hoạt động đón trả trẻ. Do đặc điểm tâm sinh lý của trẻ là ghi nhớ có chủ định trẻ chóng nhớ nhưng mau quên vì vậy tôi cho trẻ xem tranh ảnh, đĩa hình về những bài thơ mà 14 trẻ đã được học và những bài thơ trẻ chuẩn bị được làm quen. Từ đó gợi cho trẻ những hiểu biết về sự vật mà trẻ sắp được làm quen. Ví dụ: Chủ đề “Gia đình”. Tôi mở băng hình nhóm bạn nhỏ đang biểu diễn bài thơ “Đến thăm bà” cho trẻ xem và trò chuyện cùng trẻ: - Các con có nhận xét gì về đoạn băng hình mà các con vừa được sem? - Những hình ảnh đó giúp các con liên tưởng đến bài thơ nào? + Qua hoạt động có chủ đích: Sử dụng nhiều hình thức như bài hát, câu đố… Đây là loại hình nghệ thuật hấp dẫn trong quá trình cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ để kích thích trẻ tập trung chú ý phát triển ngôn ngữ. - Khám phá khoa học: Ở chủ đề “Gia đình”, đề tài “Gia đình thân yêu của bé”. Tôi cho trẻ đọc các bài thơ trong chủ đề như “Em yêu nhà em, Lấy tăm cho bà…”. Ngoài ra tôi còn trò truyện với trẻ về gia đình của mình để giáo dục trẻ không những biết yêu thương những thành viên trong gia đình mà còn biết quan tâm, biết giúp đỡ bố mẹ, ông bà. - Hoạt động âm nhạc: Ví dụ: Với chủ đề “Thế giới động vật” qua đề tài: Dạy hát “Gà trống mèo con và cún con” tôi dẫn dắt trẻ hướng vào nội dung bài hát bằng cách cho trẻ đọc bài thơ “Mèo đi câu cá” và trò chuyện qua về nội dung bài thơ để trẻ có thêm kiến thức về các con vật sống trong gia đình rồi cho trẻ kể tên các con vật mà trẻ biết. Ví dụ: Với chủ đề “Thế giới thực vật” qua đề tài: Dạy hát “Màu hoa” tôi dẫn dắt trẻ hướng vào nội dung bài hát bằng cách cho trẻ đọc bài thơ “Hoa cúc vàng”, tôi cùng trẻ trò chuyện về nội dung của bài thơ. Việc trò chuyện với trẻ vừa giúp trẻ củng cố thêm về kiến thức vừa giúp trẻ phát triển vốn từ. Rồi từ đó trẻ sẽ kể tên các loại hoa mà trẻ biết. - Hoạt động tạo hình: Ví dụ: Chủ đề “Thế giới thực vật”. Khi dạy hoạt động “Vẽ bông hoa” ở thể loại đề tài. Khi ổn định tổ chức cho trẻ tôi cho trẻ đọc thơ “Hoa kết trái” và trò chuyện qua về nội dung bài thơ để trẻ có thêm kiến thức về các loại hoa như đặc điểm, màu sắc, hình dạng… của các loài hoa giúp trẻ vẽ bông hoa với nhiều màu sắc, hình dáng khác nhau. + Qua hoạt động ngoài trời: Hoạt động ngoài trời là nhu cầu không thể thiếu được đối với trẻ mầm non vì thông qua hoạt động này trẻ sẽ có cảm giác thoải mái, tự tin, hứng thú tham gia vào hoạt động một cách tích cực. Trẻ được tham quan tìm tòi khám phá được hoạt động, vận động theo ý thích của trẻ tuỳ vào từng nội dung chủ đề tôi lồng ghép các hình thức hoạt động cho phù với nội dung của tiết học. Ví dụ: Với chủ đề “Thế giới động vật” qua đề tài: “Quan sát và trò chuyện các con vật sống nuôi trong gia đình” tôi dẫn dắt trẻ hướng vào nội dung bài bằng cách cho trẻ đọc bài thơ “Mèo đi câu cá” và trò chuyện qua về nội dung bài thơ để trẻ có thêm kiến thức về các con vật nuôi trong gia đình như đặc điểm, cấu tạo, lợi ích của các con vật nuôi như thế nào? rồi cho trẻ kể tên các con vật mà trẻ biết. 15 Hay Với chủ đề “Nghề nghiệp” qua đề tài:“Quan sát và trò chuyện các nghề phổ biến trong xã hội” tôi dẫn dắt trẻ hướng vào nội dung bài bằng cách cho trẻ đọc bài thơ “Làm nghề như bố” việc trò chuyện với trẻ về nội dung bài thơ cung cấp thêm cho trẻ có thêm kiến thức về một số nghề nghề trong xã hội, biết quý trọng các sản phẩm của các nghề tạo ra. Rồi cho trẻ kể tên các nghề trong xã hội mà trẻ biết. + Qua hoạt động góc. Hoạt động góc là hoạt động khuyến khích tính độc lập và phát huy tính tích cực của trẻ. Trẻ được thực hiện công việc theo ý thích của mình, trẻ được khám phá thể hiện và là cơ hội để bộc lộ mọi khả năng của mình tôi xác định được đây là hoạt động để cũng cố lại kiến thức giúp trẻ ghi nhớ có chủ định được học ở mọi tiết học, được sâu sắc hơn. Đồng thời phát huy sự thể hiện sáng tạo về sự vật hiện tượng trong thế giới tự nhiên mà trẻ được quan sát, khám phá. Trong quá trình trẻ hoạt động tôi đã quan sát trẻ hoạt động và nhận thấy rằng hoạt động góc đã thực sự lôi cuốn trẻ hoạt động sáng tạo tự tin, thả hồn vào tác phẩm văn học hơn, lời nói của trẻ lại rõ ràng và mạnh lạc hơn. Qua hoạt động góc trẻ được tham gia chơi rất hồn nhiên mạnh dạn có thể chơi trò chơi “cô giáo” ở góc phân vai: Một cháu làm cô giáo dạy các cháu đọc thơ nhằm giúp trẻ nhớ lại trình tự bài thơ. Ví dụ: Chủ đề “Thế giới thực vật”. Khi trẻ hoạt động “góc phân vai” Trẻ làm cô giáo dạy các bạn nhỏ đọc thơ “Hoa kết trái” giúp trẻ thể hiện lại công việc hằng ngày của cô khi dạy trẻ. + Qua hoạt động vệ sinh ăn trưa. Ví dụ: Trước giờ ăn cô cho trẻ đọc bài thơ “Bé này bé ơi” giúp giáo dục trẻ phải biết giữ gìn vệ sinh cơ thể luôn sạch sẽ. Trước khi vào giờ ngủ cô cho trẻ đọc bài thơ vừa giúp trẻ phát triển ngôn ngữ đồng thời cho trẻ dễ đi sâu vào giấc ngủ. + Qua hoạt động chiều: Tôi cho trẻ ôn lại các bài thơ bằng cách cho trẻ xem nội dung tranh để đoán tên bài thơ đã học. Tìm và cắt các tranh ảnh trong sách, báo làm bộ sưu tập tranh thơ ở góc thư viện. Qua các hoạt động tôi tích hợp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học thông qua hoạt động thơ, tôi thấy trẻ hứng thú phấn khởi khi đến giờ hoạt động và kết quả trên trẻ đạt hiệu quả cao hơn so với yêu cầu của giờ hoạt động đã đề ra. *Biện pháp 6: Lồng ghép tích hợp hoạt động học và các chuyên đề vào hoạt động thơ. Một ngày ở trường trẻ được tham gia vào rất nhiều hoạt động, thông qua các hoạt động này giáo viên có thể tổ chức cho trẻ tham gia vào các hoạt động văn học (dạy thơ). Để gây hứng thú cho trẻ giáo viên cần tích hợp các hoạt động và lồng ghép các chuyên đề vào hoạt động thơ nhưng phải hợp lý linh hoạt. Việc tích hợp, lồng ghép vào tiết dạy liên hoàn nhằm mang lại hiệu quả cao trên trẻ. Ví dụ: Chủ đề “Thế giới thực vật”. Đề tài thơ “Cây dừa” tôi kết hợp với hoạt động âm nhạc, khám phá khoa học, tích hợp lồng ghép chuyên đề “Bảo vệ 16 môi trường” giáo dục trẻ biết bảo vệ môi trường xanh sạch đẹp bảo vệ chăm sóc các loại cây xanh.. Ví dụ : Chủ đề “Thế giới thực vật’’ đề tài “Vè trái cây” tôi lồng ghép vào hoạt động khám phá khoa học, cho trẻ quan sát mô hình vườn cây ăn quả, kết hợp cho bé làm quen với toán bằng việc cho trẻ đếm số lượng các loại cây ăn quả, qua đó tích hợp chuyên đề giáo dục dinh dưỡng cho trẻ là cần phải ăn đầy đủ cân đối 4 nhóm thực phẩm thì cơ thể mới phát triển toàn diện. Ví dụ: Chủ đề “Các hiện tượng tự nhiên” đề tài thơ “Trăng ơi từ đâu đến” tôi kết hợp với hoạt động tạo hình, khám phá khoa học, tích hợp lồng ghép chuyên đề“Tiêt kiệm năng lượng” giáo dục trẻ biết tiết kiệm nguồn năng lượng điện. Lồng ghép chuyên đề giáo dục kỹ năng sống: Đối với trẻ nhỏ kỹ năng giao tiếp trong cuộc sống hàng ngày vô cùng quan trọng, vậy làm thế nào để trẻ lĩnh hội các kỹ năng ấy. Đây chính là nghệ thuật của cô qua đó cô lấy tấm gương của các bạn tốt để làm gương sáng cho trẻ noi theo. Đặc biệt là những bài thơ có nội dung vô cùng hấp dẫn với trẻ cô đưa ra để giáo dục. Ví dụ : Ở chủ đề“Gia đình” đề tài “Em yêu nhà em” Tôi cho trẻ hát bài hát “Nhà của tôi” dẫn dắc trẻ vào nội dung bài thơ và tôi lồng ghép chuyên đề giáo dục kỹ năng sống cho trẻ như: Khi đàm thoại cùng trẻ tôi đưa ra các câu hỏi nhấn mạnh để giúp trẻ hiểu rõ về tình cảm của mình đối với gia đình sau đó giáo dục trẻ phải ngoan ngoãn, biết nghe lời người lớn và biết yêu thương, quan tâm chia sẻ với mọi người xung quanh như bạn nhỏ trong bài thơ. * Biện pháp 7: Công tác phối kết hợp với phụ huynh. Tôi luôn nhận thức rằng việc phối kết hợp giữa gia đình và giáo viên trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ là rất quan trọng và cần thiết, đặc biệt đối với hoạt động dạy thơ để giúp trẻ nhớ lâu tên bài thơ, tên tác giả, nội dung của bài thơ. Ngoài ra thông qua hoạt động dạy thơ giúp trẻ phát âm rõ ràng, mạch lạc... Vì vậy tôi đã xây dựng góc tuyên truyền cho phụ huynh ở ngay cửa ra vào của lớp để phụ huynh dễ dàng quan sát. Góc tuyên truyền của hoạt động văn học tôi dán kế hoạch tháng, tuần, ghi tên những bài thơ dạy trẻ trong chủ đề để phụ huynh nắm bắt được ở lớp có thể gợi mở thêm cho trẻ khi ở nhà. Mặt khác tôi trao đổi với phụ huynh về nhà thường xuyên trò chuyện với trẻ khuyến khích trẻ đọc thơ đúng, rõ ràng, mạch lạc. Giờ đón trẻ, trả trẻ tôi trao đổi với phụ huynh về những phương pháp, biện pháp, hình thức cho phụ huynh hiểu rõ việc phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một việc làm rất cần thiết trong việc chăm sóc giáo dục trẻ, Ví dụ: Khi con đi học về cô trao đổi với phụ huynh về nhà bố, mẹ có thể hỏi trẻ hôm nay ở lớp con học bài gì? và gợi ý cho trẻ để trẻ đọc lại bài thơ mà cô vừa dạy ở trường cho ông, bà và bố, mẹ nghe như: - Hôm nay cô giáo dạy con bài thơ gì? (Thơ “Em yêu nhà em” ạ) - Nội dung của bài thơ nói về gì nào? - Cảnh vật nhà bạn nhỏ được tác giả miêu tả như thế nào? - Vì sao dù có đi đâu bạn nhỏ cũng luôn nhớ về ngôi nhà của mình? 17 Ngoài ra tôi còn vận động phụ huynh tham gia đóng góp ủng hộ thêm các nguồn sách báo tranh truyện, thơ, sưu tầm đồ dùng, đồ chơi, tranh ảnh, nguyên vật liệu sẵn có. Sau khi kết hợp được giữa gia đình và giáo viên chủ nhiệm tôi thấy sự khác biệt rõ rệt hơn so với trẻ mới đến trường. Ảnh7: Hình ảnh cô trao đổi với phụ huynh. 2.4. Hiêụ quả cca sáng kiến kinh nghiêm. ̣ Bảng 2: Kết quả áp dụng biêṇ pháp nâng cao chất lượng. Kết quả Trẻ đạt yêu cầu Tốt Khá TB SL % SL % SL % Chưa đạt Yếu Kém SL % SL % Trẻ quan sát, lắng nghe, ghi 33 nhớ tác phẩm, tác giả. 9 27 11 33 13 40 0 0 0 0 Trẻ hứng thú tham gia họat động, đọc thơ diễn cảm, rõ 33 ràng, mạch lạc. 8 24 13 40 12 36 0 0 0 0 Trẻ hiều nội dung bài thơ, trả lời được các câu hỏi 33 đàm thoại. 7 21 11 3.3 15 46 0 0 0 0 9 27 10 30 14 43 0 0 0 0 Nội dung đánh giá Tổng số trẻ Trẻ thể hiện được sắc thái, tình cảm của tác phẩm. 33 Kết quả sau khi thực hiện áp dụng các biện pháp nâng cao chất làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ cho trẻ 5-6 tuổi A8 trường mầm non Hưng Lộc - xã Hưng Lộc cho thấy: Số trẻ hiểu và tiếp thu bài tốt, khá được tăng lên rõ rệt. Số cháu trung bình giảm, cháu yếu kém không còn. Số lượng trẻ hứng thú tham gia hoạt động tăng lên rõ rệt. Trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động làm quen với tác phẩm văn học thông qua hoạt động dạy thơ hơn. + Đối với bản thân: Có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc lựa chọn những hình thức tổ chức linh hoạt hơn phù hợp hơn. Biết tìm tòi và sưu tầm sách báo, tranh ảnh phù hợp với từng chủ đề. Tích cực làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc dạy và học đặc biệt là hoạt động văn học mang tính thẩm mỹ và khoa học + Đối với đồng nghiệp: Với các đồng chí đồng nghiệp có thể học hỏi đúc rút kinh nghiệm đưa vào hoạt động làm quen với tác phẩm văn học để ngày càng mang lại kết quả cao. + Đối với nhà trường: Sáng kiến kinh nghiệm được nhân rộng và được đồng nghiệp đúc rút kinh nghiệm đưa vào bài dạy để đạt được kết quả cao. Trên đây là những biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi làm quen với tác phẩm văn học thông qua dạy thơ mà tôi đã áp dụng trong sáng kiến phù hợp với điều kiện của lớp tôi và nhà trường, địa phương nơi tôi đang công tác. 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 18 3.1. Kết luận. Từ những giải pháp trên qua quá trình giảng dạy trong năm học, cho thấy chất lượng cho trẻ làm quen với văn học nói chung và dạy thơ cho trẻ nói riêng được nâng lên rõ rệt. Giáo viên cần phải nâng cao trình độ ngôn ngữ của chính bản thân mình, giọng nói nhẹ nhàng, đọc thơ diễn cảm và là hình ảnh mẫu mực cung cấp vốn từ, sữa lỗi phát âm, sử dụng ngôn ngữ chính xác cho trẻ coi ngôn ngữ là phương tiện giáo dục chủ đạo. Giáo viên phải thật sự nhẫn nại. Luôn chú trọng đến việc làm đồ dùng phục vụ các hoạt động học. Đồ dùng phải luôn thay đổi phù hợp, có tính giáo dục và có giá trị sử dụng hoạt động. Sưu tầm tranh ảnh có nội dung phù hợp, trao đổi kiến thức tự học qua sách báo, internet, qua giáo viên đồng nghiệp. Theo tôi để nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học nói chung và dạy thơ cho trẻ 5-6 tuổi nói riêng bản thân mỗi giáo viên cần phải tận tụy, yêu nghề, mến trẻ tìm tòi khám phá ra các biện pháp mới các để tạo ra môi trường giáo dục cho trẻ học tập một cách say sưa, phong phú, phù hợp đặc điểm của từng tiết dậy. Bên cạnh đó giáo viên phải biết tổ chức từng tiết học một cách linh hoạt, sáng tạo, biết lồng ghép các hoạt động khác với nhau để trẻ lĩnh hội kiến thức một cách ngắn nhất và đạt được hiệu quả cao nhất. Việc phát huy hết khả năng cảm thụ văn học thông qua dạy thơ giáo viên cần cho trẻ hoạt động khéo léo ở mọi lúc, mọi nơi. Đối với phụ huynh qua góc tuyên truyền và qua trao đổi gặp gỡ hằng ngày với phụ huynh giúp truyền đạt, bổ xung những kiến thức cho trẻ, giúp trẻ lĩnh hội được những yêu cầu, kiến thức, kỹ năng, thái độ của trẻ đối với những tiết học mà trẻ đã được trải nghiệm qua. Đây cũng là hoạt động giúp trẻ phát triển nhân cách và kiến thức rộng hơn giúp trẻ có tâm thế vững vàng để tiếp nhận những kiến thức cao hơn khi trẻ lên các lớp lớn hơn. Đối với trẻ: Các cháu thuộc rất nhiều bài thơ, nhớ sâu nội dung bài thơ. Trẻ phát âm chuẩn và nói rõ ràng, mạch lạc hơn, trẻ nói được nhiều câu (câu đơn, câu ghép)… 3.2. Kiến nghị: *Đối với nhà trường: Ban giám hiệu cần tham mưu tích cực hơn nữa về xây dựng cơ sở vật chất: Trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học. *Đối với Phòng giáo dục và đào tạo: Thường xuyên cung cấp các lớp tập huấn, tập san để giáo viên được học hỏi đúc rút kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy. *Đối với UBND Huyện hợp đồng giáo viên mầm non cho trường, số lượng giáo viên thiếu rất nhiều so với quy định, nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ. * Đối với sở giáo dục và đào tạo: Dành sự quan tâm nhiều hơn nữa đến ngành giáo dục. Đặc biệt là giáo viên mầm non. Thời gian làm việc hàng ngày của viên vượt quá so với quy định của luật Lao động. Mức lương của đại đa số giáo viên mầm non hiện tai khá thấp so với mặt bằng chung của hệ thống giáo 19
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan