Tài liệu Skkn mot so bien phap day kieu bàiquan sát tranh và trả lời câu hỏi ở tập làm văn lớp 2

DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT 1. SKKN : Sáng kiến kinh nghiệm. 2. SGK : Sách giáo khoa. 3. SGV : Sách giáo viên. MỤC LỤC NỘI DUNG Trang DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Thực trạng của vấn đề 3 2. Các biện pháp mới 6 3. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 12 PHẦN III. KẾT LUẬN 1. Kết luận 13 2. Kiến nghị 14 TÀI LIỆU THAM KHẢO 15 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ Bước vào bậc Tiểu học, học sinh dần được tiếp cận với đủ 9 môn học trong đó hai môn học cơ bản là Tiếng Việt và Toán. Tiếng Việt vừa là môn học, vừa là một công cụ để thông qua nó, học sinh có thể chiếm lĩnh dần các tri thức và văn minh của nhân loại. Vì vậy mục tiêu của môn Tiếng Việt bậc tiểu học đã nêu rõ: + Hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt (nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Thông qua việc dạy học Tiếng Việt góp phần rèn luyện cho học sinh các thao tác tư duy cơ bản (phân tích, tổng hợp, khái quát, hệ thống,..) và góp phần nâng cao phẩm chất tư duy, năng lực nhận thức; + Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về tiếng Việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hoá, văn học của Việt Nam và nước ngoài; + Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng việt, góp phần hình thành nhân cách của con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa Tiếng Việt ở tiểu học được dạy và học thông qua 7 phân môn: Học vần, Tập đọc, Chính tả, Luyện từ và câu, Kể chuyện, Tập viết và Tập làm văn. Trong đó phân môn Tập làm văn có vị trí đặc biệt quan trọng, mang tính chất thực hành. Nó là phân môn tổng hợp tất cả các phân môn tiếng Việt khác ở bậc tiểu học. Đây là phân môn tổng hợp các hiểu biết và kĩ năng về tiếng Việt do các phân môn khác rèn luyện và dần hoàn thiện cả 4 kĩ năng: nghe, nói đọc, viết. Hay nói cách khác phân môn Tập làm văn đã góp phần hiện thực hoá mục tiêu quan trọng nhất của việc dạy và học Tiếng Việt là dạy học sinh sử dụng tiếng Việt trong đời sống sinh hoạt, trong qua trình lĩnh hội các tri thức khoa học,… Mỗi thể loại, kiểu bài trong chương trình tập làm văn đều có những yêu cầu cơ bản cần đạt về kiến thức, kĩ năng khác nhau. Lớp 2 là lớp đầu tiên trong cấp học tiểu học làm quen với phân môn Tập làm văn. Các em học sinh lớp 2 vốn sống còn ít, vốn hiểu biết về Tiếng Việt còn rất sơ sài, chưa định rõ trong giao tiếp, viết văn câu còn cụt lủn. Hoặc câu có thể có đủ ý nhưng chưa có hình ảnh. Các từ ngữ được dùng về nghĩa còn chưa rõ ràng. Việc trình bày, diễn đạt ý của các em có mức độ rất sơ lược, đặc biệt là khả năng miêu tả. Chính vì tầm quan trọng của phân môn tập làm văn, của kiểu bài văn miêu tả trong chương trình và những khó khăn vướng mắc của học sinh nên trong năm học 2015 - 2016 tôi đã trao đổi, học hỏi các đồng nghiệp có tâm huyết với phân môn này và tìm tòi giải pháp. Dần tôi đã hình thành cho mình một số biện pháp dạy kiểu văn kể tả cảnh ở lớp 2.Tôi đã thực hiện dạy ở lớp 2D, lớp tôi trực tiếp giảng dạy. Tôi xin mạnh dạn trình bày những trăn trở và giải pháp của mình qua sáng kiến: “ Một số biện pháp dạy kiểu bài “Quan sát tranh - Trả lời câu hỏi” ở phân môn Tập làm văn lớp 2.” PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Thực trạng của việc học kiểu bài “Quan sát tranh - Trả lời câu hỏi” ở phân môn Tập làm văn lớp 2. a) Đặc điểm của miêu tả: Văn miêu tả mang tính thông báo thẩm mĩ, chứa đựng tình cảm của người viết. Dù tả một con mèo, một con gà, một cây bàng thay lá mùa thu hay một cánh đồng lúa chín, một cảnh đẹp quê hương… Bao giờ người viết cũng đánh giá chúng theo một quan điểm thẩm mĩ, cũng gửi vào bài viết ít nhiều tình cảm hay ý kiến đánh giá, bình luận của mình. Do vậy từng chi tiết của bài văn miêu tả đều mang ấn tượng, cảm xúc chủ quan. Dạy tập làm văn cho học sinh cũng là dạy cho học sinh biết nhìn cảnh vật…theo con mắt hồn nhiên của trẻ thơ của các em. Một đặc điểm khác của văn miêu tả là tình hình hoạt động và tạo hình. Một bài văn miêu tả được coi là sinh động, tạo hình khi các đồ vật, sự vật, phong cảnh, con người……..Miêu tả trong đó hiện lên qua từng câu, từng dòng như cuộc sống thực, tưởng có thể cầm nắm được, có thể nhìn, ngắm được hoặc “sờ mó” được. Tuy nhiên cần chú ý tránh một khuynh hướng ngược lại là đưa quá nhiều chi tiết đề bài miêu tả trở nên rườm rà theo kiểu liệt kê đơn điệu. Cần phải biết gạt bỏ các chi tiết thừa, không có sức gợi tả, gợi cảm, để cho bài văn miêu tả gọn và giàu chất tạo hình. Những chi tiết sinh động lấy ở đâu? lấy từ sự quan sát cuộc sống ở quanh ta, từ kinh nghiệm sống của bản thân, có bắt nguồn từ trong thực tế, trong kinh nghiệm văn của ta mới cụ thể và linh hoạt. Một đặc điểm khác của văn miêu tả là: ngôn ngữ miêu tả cảm xúc và hình ảnh, chỉ có như vậy ngôn ngữ miêu tả mới có khả năng diễn tả cảm xúc của người viết. Ngôn ngữ miêu tả giàu các tính từ, động từ thường hay sử dụng phép so sánh, nhân hoá, ẩn dụ… Do sự phối hợp của các tính từ (màu sắc, phẩm chất) các động từ với các biện pháp tu từ, ngôn ngữ miêu tả luôn toả sáng lung linh trong lòng người đọc gợi lên trong lòng họ những cảm xúc, tình cảm, ấn tượng, hình ảnh sự vật được miêu tả. b). Đặc điểm của quan sát: Con người bao giờ cũng nhìn cảnh vật theo theo quan niệm thẩm mĩ, đạo đức của mình, theo cảm xúc, tâm trạng của mình. Cùng quan sát một cảnh vật, một con người, một hoạt động…có người thấy đẹp, có người thấy xấu, người thấy thích, người thấy thản nhiên. Một người lớn chú ý đến đặc điểm này thì một em bé lại say mê một đặc điểm khác. Giáo viên phải để tâm tới đặc điểm này của quan sát để khi giúp đỡ định hướng cũng như nhận xét, bổ sung cho học sinh, tránh gạt bỏ những quan sát chủ quan của các em để chụp lên đó một cảm nhận chủ quan của mình; Thứ hai phải quan sát nhiều lần, tỉ mỉ và mài sắc các giác quan ngay đối với ngững người, những vật quen thuộc, chúng ta cũng cần có tác phong quan sát tỉ mỉ, mặt khác lại phải biết vận dụng thành thạo và linh hoạt các giác quan, cũng quan sát bằng mắt nhưng ta phải xem xét nhiều khía cạnh của sự vật, nếu biết nghe tinh, âm thanh cũng cho ta nhiều lí thú. Nếu biết ngửi hương vị của cây cối, hoa lá…. cũng giúp ta nhận biết sự vật; Giáo viên phải là người định hướng cho học sinh quan sát và dần hình thành cho các em phải quan sát và vận dụng nhiều giác quan miêu tả; Quan sát là phương pháp chủ yếu để học sinh (người viết) có tài liệu để miêu tả. c) Đặc điểm của học sinh tiểu học: Về tri giác: Tri giác của học sinh Tiểu học mang tính đại thể, ít đi sâu vào chi tiết và không mang tính chủ động. Điều này có thể hiểu là những gì phù hợp với nhu cầu của học sinh, những gì các em thường gặp trong cuộc sống và gắn bó với các hoạt động của các em thì mới được các em tri giác. Chính vì vậy, khi dạy tập làm văn miêu tả đồ vật cho học sinh Tiểu học, giáo viên phải cho các em quan sát, miêu tả những sự vật gần gũi, thân quen với học sinh. Sự chú ý: Sự chú ý của trẻ Tiểu học chưa cao và không bền vững nên khi dạy học giáo viên phải thường xuyên thay đổi hình thức dạy học, phương pháp dạy học và sử dụng linh hoạt các phương tiện dạy học trực quan để thu hút sự chú ý của các em. Ngoài ra , sự chú ý của trẻ mang tính cụ thể, vụn vặt, chưa mang tính tổng hợp, bao quát nên khi dạy tập làm văn giáo viên phải là người dạy trẻ kỉ năng quan sát, lắng nghe. Có như vậy trẻ mới phát hiện được những dấu hiệu bản chất của đối tượng được miêu tả ( những đặc điểm khác về đối tượng khác ) Về trí nhớ: Ở lứa tuổi học sinh Tiểu học trí nhớ trực quan, hình ảnh là chủ yếu. Vì vậy giáo viên cần thấy rõ điều này để bổ sung cho học sinh vốn từ ngữ, vốn sống thông qua các tiết Tập đọc, Kể chuyện , Luyện từ và câu….như vậy trẻ mới có kiến thức, kinh nghiệm, vốn sống vận dụng vào bài viết. * Những thuận lợi và khó khăn: +Về phía giáo viên: Đa số giáo viên của trường đều có trình độ chuẩn và vượt chuẩn. Tuy nhiên ở giáo viên Tiểu học phải dạy đủ 9 môn học nên nhiều giáo viên khó có thể dạy Tập làm văn sao cho đúng, cho hay. Đa số giáo viên cho là phân môn Tập làm văn cho là môn khó và họ ngại cho người khác dự giờ phân môn này. Nhiều giáo viên vốn không có năng khiếu văn học, kiến thức về: các biện pháp tu từ, câu, đoạn, bài còn hạn chế nên họ rất khó khăn trong việc viết bài văn, đoạn văn hoàn chỉnh. Giáo viên khó viết được thì dạy học sinh hay cũng là khó khăn. Việc chấm, chữa bài, nhận xét rút kinh nghiệm cho học sinh còn bị đa số giáo viên lơ là coi nhẹ nên việc học sinh Tiểu học viết văn sai, vô lí…… vẫn còn là phổ biến. Có giáo viên khi dạy Tập làm văn cho học sinh, thay vì gợi mở cho học sinh cách tìm ý thì lại cung cấp ý cho học sinh nên văn của học sinh trong lớp thường giống nhau. +Về phía học sinh: Chính vì những hoạt động dạy của giáo viên như trên tôi đã trình bày nên hoạt động học của học sinh cũng có những hạn chế; Học sinh sợ học Tập làm văn không hứng thú với môn học này. Khi viết bài các em không biết viết gì, và viết như thế nào? 2. Các biê ên pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: Chú ý hướng dẫn HS khi kể về người, con vật hay sự việc… phải đảm bảo tính chân thực khi kể, chúng ta cần kể một cách sinh động, cụ thể như nó vốn có. Khi kể chúng ta nên gửi gắm những suy nghĩ, cảm xúc và đánh giá của mình, và vận dụng tối đa các từ chỉ màu sắc, tính chất, đánh giá… đan xen nhau tạo thành những chùm sáng lung linh trong bài văn. Biê ên pháp 1: Giáo viên cần khai thác triệt để tranh ảnh trong sách giáo khoa. Ưu điểm tranh trong sách Tiếng Việt lớp 2 là được trình bày đẹp, trang nhã, với nhiều hình ảnh sinh động, dễ hiểu, màu sắc phong phú. Từng học sinh có thể quan sát tranh ngay trong sách giáo khoa một cách cụ thể, chi tiết và rõ ràng. Khi quan sát, đầu tiên các em phải có một cái nhìn chung để xác định được mình đang phải quan sát cái gì? quan sát cảnh gì? quan sát con gì? Tiếp theo các em phải biết cách chia đối tượng thành nhiều phần rồi lần lượt quan sát theo nhiều góc độ. + Quan sát tranh, sau cái nhìn chung ban đầu, có thể quan sát từ trái sang phải, từ trên xuống dưới; quan sát từ cảnh ở gần đến những cảnh ở xa; quan sát những cảnh, nhân vật chính rồi đến cảnh, nhân vật phụ. Ví dụ: Tuần 25, bài: Đáp lời đồng ý. Quan sát tranh và trả lời câu hỏi ( trang 66) Đầu tiên tôi yêu cầu cả lớp quan sát kĩ tranh trong sách giáo khoa từ trái sang phải, từ trên xuống dưới, cảnh vật, màu sắc trong tranh. Sau đó, tôi mới sử dụng hệ thống câu hỏi trong SGK, như sau: CÂU HỎI a. Tranh vÏ c¶nh g×? GỢI Ý - C¶nh biÓn buæi s¸ng - C¶nh biÓn buæi sím mai thËt ®Ñp! b. Sãng biÓn nh thÕ nµo? - nhÊp nh« (tõng ®ît) - dËp dÒnh - nèi ®u«i nhau ch¹y vµo bê c¸t. c. Trªn mÆt biÓn cã nh÷ng g×? - MÊy chiÕc thuyÒn ®¸nh c¸ ®ang gi¬ng buåm ra kh¬i. - MÊy con thuyÒn ®ang c¨ng buåm ra kh¬i ®¸nh c¸. d. Trªn bÇu trêi cã nh÷ng g×? - MÆt trêi (®á èi) ®ang nh« lªn, mÊy ®¸m m©y bång bÒnh (nhën nh¬) tr«i, tõng ®µn h¶i ©u bay rËp rên. - MÆt trêi to¶ n¾ng rùc rì, m©y l÷ng lê tr«i, ®µn h¶i ©u ®ang chao lîn, tr«ng thËt ®Ñp. §Õn tuÇn 26, bµi: Đáp lêi ®ång ý. T¶ ng¾n vÒ biÓn ( trang 76), t«i l¹i yªu cÇu c¸c em quan s¸t l¹i bøc tranh vÏ c¶nh biÓn (trang 66), tëng tîng thªm vµ béc lé nhËn xÐt, c¶m nghÜ, cña b¶n th©n vÒ néi dung bøc tranh.., nãi, viÕt ph¶i thµnh c©u râ ý, ®óng ng÷ ph¸p. Tr¶ lêi xong ®ñ c¸c c©u, em ®äc l¹i toµn bé, g¾n bã c¸c c©u víi nhau ®Ó ý sau, ý tríc nèi tiÕp thµnh ®o¹n v¨n, bµi v¨n xu«i nghÜa. Nhê vËy mµ häc sinh cã thÓ dÔ dµng nhí l¹i ®îc nh÷ng c©u tr¶ lêi ë tuÇn tríc vµ viÕt ®îc mét ®o¹n v¨n vÒ c¶nh biÓn, dï trong líp cã nh÷ng em cha mét lÇn ®îc nh×n thÊy biÓn thËt. Biêên ph¸p 2: G¾n kÕt c¸c ph©n m«n trong m«n TiÕng ViÖt ®Ó phôc vô cho môc ®Ých cuèi cïng lµ nãi, viÕt vµ cã hiÓu biÕt vÒ mét chñ ®iÓm (chñ ®Ò) C¸c tiÕt TËp lµm v¨n ®îc bè trÝ xen kÏ trong tõng tuÇn, gãp phÇn t« ®Ëm néi dung chñ ®iÓm häc tËp cña tõng tuÇn. V× thÕ, d¹y TËp lµm v¨n cÇn g¾n víi d¹y c¸c ph©n m«n TiÕng ViÖt kh¸c trong tuÇn (®Æc biÖt lµ TËp ®äc, LuyÖn tõ vµ c©u), nh»m môc ®Ých gióp häc sinh biÕt vµ vËn dông tèt h¬n c¸c kiÕn thøc ®· häc ë c¸c ph©n m«n tiÕng ViÖt kh¸c vµo häc ph©n m«n TËp lµm v¨n VÝ dô 1: TuÇn 16: - LuyÖn tõ vµ c©u, bµi: Tõ ngữ vÒ vËt nu«i. C©u kiÓu Ai thÕ nµo? Qua giê LuyÖn tõ vµ c©u, häc sinh ®îc quan s¸t tranh vÏ c¸c con vËt nu«i, biÕt thªm mét sè tõ ng÷ vÒ vËt nu«i vµ ®Æc ®iÓm cña chóng. §ã chÝnh lµ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt ®Ó gióp c¸c em häc tiÕt TËp lµm v¨n: Khen ngîi. KÓ ng¾n vÒ con vËt. LËp thêi gian biÓu. VÝ dô 2: Bµi TËp ®äc: Ngêi mÑ hiÒn (tËp 1, trang 63, 64); Bµn tay dÞu dµng (tËp 1, trang 66), gi¸o viªn ®· gióp häc sinh nhËn ra th¸i ®é, t×nh c¶m cña c« gi¸o (thÇy gi¸o) ®èi víi häc sinh; vµ t×nh c¶m cña häc sinh ®èi víi c« gi¸o (thÇy gi¸o). V× vËy ®Õn tiÕt tËp lµm v¨n tuÇn 8, bµi: Mêi, nhê, yªu cÇu, ®Ò nghÞ. KÓ ng¾n theo c©u hái häc sinh míi cã t liÖu vµ håi tëng l¹i ®Ó kÓ t¶ ®îc c« gi¸o håi líp 1 cña m×nh. T«i ®· híng dÉn häc sinh nh sau: * Híng dÉn häc sinh chuÈn bÞ: - X¸c ®Þnh yªu cÇu: tr¶ lêi c©u hái (theo SGK ) - Xem l¹i bµi TËp ®äc: Ngêi mÑ hiÒn ( SGK tËp 1, trang 63, 64 ) Bµn tay dÞu dµng ( SGK, tËp1, trang 66 ); chó ý ®Õn th¸i ®é, t×nh c¶m cña c« gi¸o (thÇy gi¸o) víi häc sinh ®îc biÓu hiÖn qua lêi nãi, viÖc lµm nµo? - Nhí l¹i: Tªn c« gi¸o (thÇy gi¸o) d¹y em ë líp 1; t×nh c¶m cña c« gi¸o (thÇy gi¸o) ®èi víi em vµ c¸c b¹n trong líp; ®iÒu mµ em ®¸ng nhí nhÊt ë c« gi¸o (thÇy gi¸o); t×nh c¶m cña em ®èi víi c« gi¸o (thÇy gi¸o). ( §iÒu ®¸ng nhí nhÊt cã thÓ lµ: Khi em m¾c khuyÕt ®iÓm, c« gi¸o (thÇy gi¸o) ©n cÇn khuyªn b¶o em nh thÕ nµo? Lóc em viÕt sai, c« gi¸o (thÇy gi¸o) ®· uèn n¾n cho em tõng nÐt ch÷ nh thÕ nµo?...) * Híng dÉn HS lµm bµi: Em lÇn lît tr¶ lêi tõng c©u hái trong SGK ®Ó kÓ vÒ c« gi¸o (thÇy gi¸o) cña m×nh. Chó ý dïng tõ ®óng, nãi thµnh c©u ®ñ ý vµ thÓ hiÖn ®îc t×nh c¶m ch©n thµnh cña em ®èi víi c« gi¸o (thÇy gi¸o): CÂU HỎI TRẢ LỜI a. C« gi¸o (hoÆc thÇy gi¸o) líp mét cña - C« gi¸o líp mét cña em tªn lµ c« em tªn lµ g×? Hồng. - C« Hoa lµ c« gi¸o d¹y em håi líp mét. b. T×nh c¶m cña c« (hoÆc thÇy) ®èi víi - C« rÊt th¬ng yªu vµ quan t©m, ch¨m häc sinh nh thÕ nµo? sãc chóng em chu ®¸o. - C« lu«n lu«n ch¨m lo, s¨n sãc cho chóng em tõng ly, tõng tÝ. c. Em nhí nhÊt ®iÒu g× ë c« (hoÆc - Em nhí nhÊt lÇn ®Çu tiªn c« cÇm tay thÇy)? gióp em viÕt tõng nÐt ch÷. - Em nhí m·i lÇn em bÞ èm sèt c« ®· ©n cÇn ®a em xuèng phßng y tÕ cña nhµ trêng. d. T×nh c¶m cña em ®èi víi c« gi¸o - Em sÏ nhí m·i c« Hồng. (hoÆc thÇy gi¸o) nh thÕ nµo? - Dï ®· lªn líp hai, kh«ng ®îc häc c« n÷a, nhng h×nh ¶nh c« vÉn cßn in ®Ëm trong t©m trÝ em. Bµi tËp 3: Dùa vµo c¸c c©u tr¶ lêi ë bµi tËp 2, em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 4, 5 c©u nãi vÒ c« gi¸o ( hoÆc thÇy gi¸o ) cò cña em. * Híng dÉn HS chuÈn bÞ: - X¸c ®Þnh yªu cÇu: theo SGK. - Nhí l¹i nh÷ng c©u tr¶ lêi cña em theo c¸c c©u hái ë bµi tËp 2 ®Ó chuÈn bÞ lµm bµi (chó ý tiÕp thu nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt hay söa ch÷a cña c« gi¸o vµ c¸c b¹n trªn líp - nÕu cã. ) * Híng dÉn HS lµm bµi: - ViÕt nh¸p tõng c©u råi söa l¹i tríc khi chÐp vµo vë. - Chó ý lêi kÓ (t¶) cÇn tù nhiªn, ch©n thùc, béc lé t×nh c¶m cña em; dïng tõ, ®Æt c©u râ ý; c¸c ý cÇn g¾n víi nhau sao cho m¹ch l¹c. ViÕt xong, ®äc l¹i bµi, ph¸t hiÖn vµ söa nh÷ng chç sai (vÒ néi dung, tõ, c©u, chÝnh t¶.) KÕt qu¶ lµ häc sinh cã thÓ viÕt ®îc ®o¹n v¨n nh sau: Dï ®· lªn líp hai nhng em vÉn lu«n nhí tíi c« Mai, c« gi¸o ®· d¹y em håi líp mét ë trêng Gia Cẩm . C« rÊt th¬ng yªu häc sinh vµ lu«n ch¨m lo, s¨n sãc cho chóng em tõ b÷a ¨n, giÊc ngñ ®Õn chuyÖn häc hµnh. Em nhí nhÊt lÇn ®Çu tiªn c« cÇm tay gióp em viÕt tõng nÐt ch÷. Em rÊt yªu quý c« vµ lu«n nhí vÒ c«. Biêên ph¸p 3: Cung cÊp thªm cho häc sinh nh÷ng ®o¹n v¨n hay vÒ c¸c chñ ®Ò, ®Ó häc sinh häc tËp vÒ bè côc ®o¹n v¨n, c¸ch t¶ sao cho sinh ®éng, phï hîp víi ®èi tîng cÇn t¶ Ở lớp 2, vốn từ của học sinh còn ít, khả năng diễn đạt cho trọng ý là rất khó khăn. Mặt khác, lời văn của các em còn nghèo nàn, khô khan, thiếu tính chân thật, kết câu câu đoạn thiếu hoàn chỉnh. Vì vậy, ngoài việc giáo viên hướng dẫn, gợi mở qua các câu hỏi, tôi thường cho học sinh tìm hiểu thêm những nét hay, độc đáo của một số đoạn văn hay có cùng chủ điểm, chủ đề vào các buổi luyện để học sinh dần vỡ vạc được cách viết và bố cục hợp lí hơn. Ví dụ 1: Ngay giữa sân trường, sừng sững một cây bàng. Mùa đông cây vươn dài những cành khẳng khiu, trụi lá. Xuân sang, cành trên, cành dưới chi chít những lộc non mơn mởn. Hè về, những tán lá xanh um che mát cả sân trường. Thu đến, từng chùm quả chín vàng trong kẽ lá. Ví dụ 2: Trên cành tre ngả xuống mặt ao, có một con chim bói cá dậu rất cheo leo. Lông của nó xanh biếc, mình nhỏ, mỏ dài, lông ức màu hung hung nâu, trông rất xinh. Nó thu mình trên cành tre, cổ rút lại. đầu cúi xuống như kiểu soi gương. Nó lẳng lặng như vậy khá lâu, ai cũng tưởng nó đang nghỉ… Vụt một cái, nó lao đầu xuống nước rồi lại bay vụt lên, nhanh như cắt. Trong cái mỏ dài và nhọn, một con cá nhỏ mình trắng như bạc nằm mắc ngang. Bay lên cành cao, lấy mỏ dập dập mấy cái, bói cá nuốt xong mồi. Nó lại đậu xuống nhẹ nhàng trên cành tre như trước. (Theo Lê Văn Hoè) Tôi cho Học sinh đọc đi đọc lại nhiều lần đoạn văn, sau đó đưa ra hệ thống câu hỏi để học sinh nhận ra cái hay, cái đẹp của việc tả. Từ những ví dụ đó, học sinh có thể dễ dàng kể (tả) ngắn về loài chim mà em biết (Tuần 21). 3. Hiệu quả của việc thực hiện sáng kiến: Sau một thời gian học tập và rèn luyện, chất lượng học phân môn Tập làm văn kiểu bài tả ngắn được nâng lên rõ rệt. Số lượng các em “sợ” học phân môn này ngày càng giảm. Nội dung các bài viết phong phú, các bài viết có sự khác biệt rõ do các em đã bộc lộ được kinh nghiệm, sự cảm nhận cá nhân. Giờ học hứng thú hơn bởi học sinh có động cơ nói ra, viết ra điều mình nhìn thấy qua tranh một cách kĩ càng. Kết quả các lần khảo sát như sau: TSHS Lần 1 (9/2015) 35 Lần 2 (1/2016) 35 Lần 3 (3/2016) 35 Hoàn thành 19 em 54,3 % 25 em 71,4 % 33 em 94,3 % Chưa hoàn thành 16 em 45,7 % 10 em 28,6 % 2 em 5,7 % Trên đây là kết quả mà học sinh lớp tôi đã đạt được, dù chưa phải là cao song với chúng tôi thì đó là một kết quả thật đáng khích lệ. Với kết quả này sẽ tạo điều kiện để các em học tốt hơn môn tập làm văn ở các lớp trên. PHẦN III. KẾT LUẬN 1. Kết luận : Đứng trước vai trò, vị trí, tầm quan trọng của việc dạy Tập làm văn cho HS Tiểu học nói chung và đối với HS lớp hai nói riêng, tôi thấy việc hướng dẫn cho các em nắm được phương pháp học phân môn Tập làm văn là hết sức cần thiết. Học văn không chỉ là học những tri thức về ngôn ngữ, về lý luận… mà quan trọng hơn là bồi dưỡng và phát triển năng lực văn ở mỗi người. Năng lực văn này bao gồm năng lực tư duy và năng lực cảm xúc; năng lực thể hiện, tức khả năng nói, viết, diễn đạt cảm nghĩ của mình trong một văn bản hay trong một lời nhắn. Học văn vừa là học, vừa là sống. Trong cái sống đó, tri thức, điều học được là cần, nhưng chưa phải là cái quan trọng nhất. Dạy Tập làm văn mà chỉ thiên về cung cấp những kiến thức thì phân môn Tập làm văn sẽ trở nên nghèo nàn và buồn tẻ biết bao nhiêu. Một trong những mục đích quan trọng của việc dạy Tiếng Việt cho học sinh trong nhà trường là giúp cho các em hiểu và sử dụng được Tiếng Việt , một phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của chúng ta. Hơn nữa, việc dạy học Tiếng Việt không phải chỉ đơn thuần nhằm cung cấp cho HS một số những khái niệm hay quy tắc ngôn ngữ, mà mục đích cuối cùng cần phải đạt đến lại là việc giúp các em có được những kĩ năng, kĩ xảo trong việc sử dụng ngôn ngữ. HS không thể chỉ biết những lý thuyết về hệ thống ngữ pháp Tiếng Việt, biết một khối lượng lớn các từ ngữ Tiếng Việt, mà lại không có khả năng sử dụng những hiểu biết ấy vào giao tiếp. Dạy Tiếng Việt cho các em, đặc biệt ở các lớp đầu bậc Tiểu học, không phải chủ yếu là dạy “kĩ thuật ” ngôn ngữ mà là dạy “kĩ thuật ” giao tiếp. Việc dạy tiếng gắn liền với hoạt động giao tiếp là con đường ngắn nhất, có hiệu quả nhất giúp HS nắm được các quy tắc sử dụng ấy. Vì thế, có thể nói dạy tiếng chính là việc dạy cho các em cách tổ chức giao tiếp bằng ngôn ngữ. Như chúng ta thấy quy trình “Tập làm văn ” ở lớp hai chỉ có tập tả và tập kể chút ít, ngoài ra chỉ là những bài tập nói và viết những lời đối thoại trong một số tình huống giao tiếp, những bài viết văn bản thường dùng, đơn giản và gần gũi với các em. Mỗi bài “Tập làm văn ” là một dịp cho các em có thêm kiến thức và kĩ năng chủ động tham dự vào cuộc sống văn hoá thường ngày. Vì vậy, GV cần hết sức linh hoạt để làm cho tiết “Tập làm văn ” trở thành một tiết học hứng thú và bổ ích. Điều quan trọng là cần căn cứ vào nội dung, tính chất của từng bài, căn cứ vào trình độ HS và năng lực, sở trường của GV; căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của từng trường, từng lớp mà lựa chọn, sử dụng kết hợp các phương pháp và hình thức dạy học một cách hợp lý, đúng mức. 2. Kiến nghị: Tôi xin có một kiến nghị nhỏ là: Nhà trường tổ chức một số đợt bồi dưỡng về chuyên môn để giáo viên như chúng tôi có dịp được học hỏi kinh nghiệm dạy phân môn này của các giáo viên có nhiều kinh nghiệm. Tiên Cát, tháng 4 năm 2016 Người viết Trần Thị Kim Thúy TÀI LIỆU THAM KHẢO - Sách giáo khoa Tiếng việt lớp 1, 2,3,4,5- nhà xuất bản giáo dục. - Sách giáo viên Tiếng Việt lớp 1,2,3,4,5 – Nhà xuất bản giáo dục. - Tài liệu hướng dẫn chuẩn kiến thức, kỹ năng các môn ở Tiểu học - Nhà xuất bản giáo dục. - Những bài văn mẫu lớp 2,3,4,5- Nhà xuất bản giáo dục - Tuyển tập những bài văn hay - Tạp chí giáo dục Tiểu học IV. Nhận xét - đánh giá của hội đồng khoa học: ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… Xếp loại:………………………………………….