Tài liệu Skkn một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường tiểu học hoằng lý

MỤC LỤC Trang A I. II. II. IV MỞ ĐẦU Lí do chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu B 2 3 3 3 NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM I. Cơ sở lí luận 1. Khái niệm giáo dục đạo đức trong trường Tiểu học 2. Vai trò của người giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh 3. Vai trò của người quản lý trong việc chỉ đạo giáo dục đạo đức cho học sinh II Thực trạng của vấn đề 1. Thực trạng về đạo đức của học sinh hiện nay 2. Thực trạng việc chỉ đạo công tác giáo dục đạo đức của nhà trường trong những năm qua III Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học ở trường Tiểu học Hoằng Lý 1. Thực hiện tốt vai trò chỉ đạo của người quản lý trong nhà trường 2. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ giáo viên 3. Nâng cao chất lượng giảng dạy các môn học, đặc biệt là môn Đạo đức 4. Phát huy vai trò của các tổ chức trong nhà trường trong việc giáo dục học sinh 5. Phải thiết lập được mối quan hệ bền vững giữa gia đình- nhà trườngxã hội để cùng giáo dục học sinh. 6. Đẩy mạnh công tác xã hội hoá giáo dục IV Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. C 3 3 4 5 5 5 7 8 8 9 10 12 13 13 15 KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận 2. Kiến nghị 15 16 A. MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. 1 Đạo đức là cái gốc trong nhân cách toàn diện của mỗi con người như “...gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối, sức mạnh của con người, sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa” (Hồ Chí Minh). Vì vậy giáo dục đạo đức không tự có, mà nó chỉ được hình thành qua con đường giáo dục và tự giáo dục. Giáo dục đạo đức cho học sinh là một nội dung quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện. Đặc biệt đối với học sinh tiểu học lại càng quan trọng hơn. Bậc tiểu học là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân, bậc học tạo cơ sở ban đầu bền vững cho trẻ em tiếp tục học lên bậc học trên. Một trong những nhiệm vụ cơ bản của giáo dục và đào tạo hiện nay là hình thành và phát triển nhân cách học sinh toàn diện theo mục tiêu phát triển nguồn nhân lực phục cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Nhân cách đó là sự thống nhất giữa phẩm chất và năng lực (giữa đức và tài của con người). Chính vì vậy ngoài việc trang bị các kiến thức khoa học cho học sinh, nhà trường cần phải đặc biệt chú trọng giáo dục đạo đức cho các em để tạo nên lớp người của chế độ mới xã hội chủ nghĩa, có đủ đức đủ tài như Bác Hồ đã từng dạy “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Tài và đức đã trở thành hai cán cân quan trọng tạo nên sự phát triển cân đối, hài hoà trong cá nhân mỗi con người. Thực tế cho thấy hiện nay trong các nhà trường việc chỉ đạo công tác giáo dục đạo đức cho học sinh chưa được chú ý đúng mức, một số nơi còn buông lỏng, xã hội ít quan tâm điều đó dẫn tới tình trạng đạo đức của một bộ phận học sinh bị giảm sút nghiêm trọng. Có nhiều biểu hiện vi phạm chuẩn mực đạo đức, làm cho gia đình, nhà trường và xã hội phải quan tâm lo lắng. Thực trạng đó đặt ra cho toàn ngành và toàn xã hội phải làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho học sinh nói chung và học sinh hư (học sinh chậm tiến về đạo đức) nói riêng Việc nghiên cứu tìm ra những biện pháp có tính thuyết phục làm cơ sở để giáo dục đạo đức cho học sinh, đặc biệt là đối tượng học sinh chậm tiến trong nhà trường là một vấn đề cấp bách hiện nay. Nó không chỉ là nhiệm vụ của các nhà khoa học, tâm lý giáo dục mà còn là nhiệm vụ thường xuyên liên tục của gia đình, nhà trường và của toàn xã hội. Mà trước hết trong nhà trường các thầy cô giáo, các nhà quản lý giáo dục cần tìm ra được nguyên nhân, phát hiện kịp thời để có những 2 biện pháp giáo dục có hiệu quả nhất, nhất là các em học sinh trong độ tuổi tiểu học. Vì lẽ đó mà công tác giáo dục đạo đức ở trường phổ thông nói chung và ở trường tiểu học nói riêng có một ý nghĩa hết sức to lớn. Xuất phát từ những lý do trên tôi đã trăn trở và tập trung tìm hiểu “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường tiểu học Hoằng Lý" nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở bậc tiểu học. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về các biện pháp quản lý, chỉ đạo giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường tiểu học. - Tìm hiểu thực trạng về đạo đức của học sinh trường tiểu học Hoằng Lý, thành phố Thanh Hoá. - Từ đó đề xuất một số biện pháp chỉ đạo của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh nhà trường. III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: - Tìm hiểu về đối tượng học sinh ở trường tiểu học Hoằng Lý, thành phố Thanh Hoá. - Các biện pháp chỉ đạo, quản lý của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường tiểu học. IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Trong quá trình nghiên cứu tôi đã áp dụng các phương pháp sau: - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết. - Phương pháp quan sát - Phương pháp thu thập thông tin. - Phương pháp phỏng vấn - Phương pháp điều tra. - Phương pháp thống kê số liệu. B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM I. NHỮNG CƠ SỞ LÝ LUẬN. 1. Giáo dục đạo đức trong trường tiểu học. Giáo dục đạo đức là quá trình tác động từ nhiều con đường khác nhau làm cho nhân cách học sinh phát triển đúng về mặt đạo đức, tạo cơ sở để các em có 3 hành vi ứng xử phù hợp chuẩn mực đạo đức trong mối quan hệ của các cá nhân và bản thân, với người khác và xã hội. Kết quả của quá trình giáo dục là học sinh có được những phẩm chất đạo đức tốt đẹp, bền vững, có hiểu biết để ứng xử trong các mối quan hệ cụ thể. Giáo dục đạo đức cho học sinh trong trường tiểu học có nhiệm vụ: - Hình thành cho học sinh những hiểu biết ban đầu về giá trị của đạo đức trong các mối quan hệ với bản thân, với gia đình, với nhà trường, với xã hội và tự nhiên. Các chuẩn mực đạo đức cần giáo dục cho học sinh được đưa ra dưới dạng chuẩn mực hành vi đạo đức như biết cảm ơn, xin lỗi, đi thưa về chào... và để các em có thể thực hiện được. Chuẩn mực đạo đức cần đưa ra mẫu hành vi đúng, sai, tốt, xấu... - Bồi dưỡng cho các em những xúc cảm, tình cảm tích cực đối với các chuẩn mực hành vi. Với những xúc cảm, tình cảm tích cực, các em sẽ cảm thấy sung sướng khi thực hiện được những hành vi tốt đẹp; đồng tình, ủng hộ với những hành vi tốt của người khác và không đồng tình ủng hộ đối với những hành vi xấu của những người xung quanh. - Rèn luyện các em hành vi, thói quen thực hiện những hành vi phù hợp với chuẩn mực đã dược quy định. Diều quan trọng là tổ chức cho các em thực hiện các chuẩn mực đạo đức trong các hoạt động học tập, lao động, sinh hoạt cộng đồng và tập thể nhằm hình thành hành vi và thói quen hành vi đạo đức đúng đắn. 2.Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh. Ở bậc tiểu học giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò rất quan trọng. Mỗi giáo viên trực tiếp phụ trách một lớp, trực tiếp giảng dạy các môn văn hóa và giáo dục đạo đức cho học sinh. Đây là điều kiện thuận lợi để giáo viên có thể nắm bắt và giáo dục học sinh sâu sát và có hiệu quả. Việc giáo dục đạo đức cho học sinh là việc làm hết sức khó khăn và phức tạp đòi hỏi giáo viên phải có tâm huyết với nghề, có lòng bao dung, độ lượng có tính kiên trì, nhẫn nại, mềm dẻo nhưng cương quyết. Phải tôn trọng nhân cách trẻ, biết chắt chiu ở trẻ những tinh hoa, phẩm hạnh mà các em có được. Người giáo viên chủ nhiệm phải nắm được đặc điểm tâm sinh lý, hoàn cảnh cụ thể của từng học sinh mà giúp đỡ, giáo dục cho phù hợp. Không thể “cào bằng” tức là sự giáo 4 dục ấy phải được phân hoá “cá biệt ”đến từng em. Chính sự cá biệt hoá giáo dục mới mang lại hiệu quả cao đặc biệt là giáo dục học sinh chậm tiến. Vì vậy đòi hỏi giáo viên tiểu học phải toàn diện về năng lực sư phạm, về phương pháp giáo dục, về giao tiếp và các phẩm chất khác. Với vai trò là “Người quyết định đến chất lượng giáo dục”. 3. Vai trò của người quản lý trong việc chỉ đạo giáo dục đạo đức cho học sinh. Trách nhiệm giáo dục đạo đức học sinh trong nhà trường thuộc về tất cả cán bộ giáo viên nhưng Hiệu trưởng vẫn giữ vai trò nòng cốt. Hiệu trưởng xác định nội dung, quyết định các hình thức, phân công phần hành cho các thành viên trong nhà trường. Hiệu trưởng còn là người trực tiếp tham gia giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua nhiều hoạt động. Người quản lý là người hướng dẫn và thống nhất các phương pháp trong công tác giáo dục học sinh về đạo đức, tạo điều kiện cần thiết để nâng cao nghệ thuật sư phạm cho tập thể sư phạm nói chung và đội ngũ giáo viên chủ nhiệm nói riêng. Ngoài ra các nhà quản lý còn là cây cầu nối xây dựng mối quan hệ cần thiết với các tổ chức Công đoàn, Đoàn thanh niên, Đội TNTP với Hội đồng giáo dục và với các lực lượng ngoài nhà trường như: chính quyền địa phương, Hội cha mẹ học sinh, Hội phụ nữ, Mặt trận tổ quốc xã... Bởi vậy với tư cách là người quản lý tôi thấy trước hết cần phải hiểu biết một cách sâu sắc và đầy đủ những vấn đề chung của quá trình giáo dục đạo đức. Từ đó mới có những định hướng và mục tiêu sát thực, xây dựng được những chương trình, kế hoạch khả thi và có nhiều biện pháp chỉ đạo thích hợp để nâng cao chất lượng và hiệu quả của việc quản lý quá trình giáo dục nói chung, quá trình giáo dục đạo đức nói riêng. II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ 1. Thực trạng về đạo đức của học sinh hiện nay. Trong thực tế hiện nay chất lượng đạo đức của học sinh nói chung và học sinh tiểu học nói riêng nhìn chung là ngoan song vẫn còn một bộ phận không ít học sinh có phần giảm sút về đạo đức. Hiện nay, các nhà trường rất quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh nhưng hiệu quả của công tác này chưa cao. Mặt trái của cuộc sống và môi trường xã hội với những tác động tiêu cực đã dẫn đến sai phạm đáng tiếc như: Học sinh đánh nhau, vô lễ với thầy cô giáo, ý thức 5 phấn đấu của học sinh kém...Sự xuống cấp của đạo đức có nhiều nguyên nhân, trách nhiệm thuộc về nhiều ngành, nhưng trước hết trách nhiệm đó là của nhà trường- nơi giáo dục đạo đức con người từ khi mới cắp sách đi học đến lúc bước chân vào đời. 1.1. Nguyên nhân từ phía gia đình - Gia đình chưa thực sự quan tâm đến đời sống tinh thần của con cái. Có những gia đình vì lợi nhuận trước mắt mà quá tập trung vào làm ăn không còn thời gian cho việc chăm sóc giáo dục con cái, phó mặc cho nhà trường trong việc giáo dục các em. - Các em phải sống trong gia đình mà cha mẹ, ông bà, người lớn thiếu hòa thuận, thiếu gương mẫu, trong giao tiếp nói năng thô lỗ, cục cằn hoặc mắc phải các tệ nạn xã hội như: nghiện hút, cờ bạc, đánh đề, trộm cắp. ... đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến các em. dẫn đến học tập giảm sút hoặc chán nãn dễ bị bạn bè lôi kéo tham gia vào những việc làm không tốt. - Gia đình chưa có phương pháp giáo dục đúng đắn. Có gia đình quá nuông chiều con, con đòi gì cũng chiều theo. Khi con mắc lỗi cũng không có biện pháp cứng rắn, ngăn đe thậm chí còn buông lỏng. Ngược lại có gia đình đối xử với con một cách thô bạo, thiếu tôn trọng nhân cách dẫn đến các em lì lợm, chai sạn thậm chí bị đòn đau cũng không hề sợ. 1.2. Nguyên nhân từ phía nhà trường: Một số trường cán bộ quản lý chưa nhận thức rõ vấn đề này, chưa quán triệt một cách đúng đắn, sâu sắc nội dung cũng như tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cho các em thông qua bài giảng của môn đạo đức, thông qua việc phối kết hợp giữa: Nhà trường- Gia đình- Xã hội. Về phía giáo viên: - Còn có giáo viên chưa toàn tâm toàn ý với nghề, chưa yêu nghề mến trẻ, chưa gần gũi, thiếu trách nhiệm với học sinh. - Giáo viên chủ nhiệm chưa quan tâm đến những học sinh cá biệt, thiếu những hiểu biết cụ thể và hoàn cảnh sống và sự cảm thông với học sinh. Còn mặc cảm định kiến với đối tượng học sinh này. - Một số ít giáo viên trình độ, phương pháp dạy học, giáo dục còn chưa đáp ứng được những yêu cầu mới. Việc dạy đủ các môn học chưa được coi trọng. Nhiều giáo viên mới chỉ tập trung cho việc dạy chữ chứ chưa chú trọng đến “dạy 6 người” cho học sinh. Hoặc thường chỉ chú ý dạy môn Toán và Tiếng việt chưa thực sự chú trong đến việc giảng dạy tốt môn đạo đức cho các em. Nếu có dạy chỉ cung cấp cho các em về mặt lý thuyết mà coi nhẹ thực hành. Chưa thông qua các môn học để giáo dục tư tưởng, tình cảm và nhân cách cho học sinh. Nội dung sinh hoạt ngoài giờ lên lớp chưa có hiệu quả, chưa thật sự thu hút các em tham gia vào hoạt động. - Sự phối hợp công tác giữa các tổ chức như Đoàn, Đội, Sao nhi đồng với giáo viên chủ nhiệm chưa chặt chẽ và chưa phát huy được vai trò của mỗi tổ chức trong việc giáo dục học sinh. - Vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh trong trường tiểu học chưa được các thầy cô giáo nhận thức đúng với tầm quan trọng của nó và chưa thực hiện triệt để theo những yêu cầu sư phạm trong quá trình giáo dục. 1.3. Nguyên nhân từ phía xã hội: Sự cạnh tranh của cơ chế thị trường có mặt tích cực là thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, song lại là mảnh đất tốt cho tư tưởng cơ hội, thực dụng vụ lợi phát triển chủ nghĩa cá nhân ích kỷ coi đồng tiền là trên hết dẫn đến sự xuống cấp về đạo đức xã hội từ người lớn đến học sinh. Hiện tượng tiêu cực, các hành vi đạo đức thiếu văn minh, các tệ nạn xã hội ngày càng gia tăng, một số phim ảnh băng hình có nội dung đồi trụy... ảnh hưởng đến hành vi đạo đức của của các em. Các lực lượng giáo dục trên địa bàn dân cư chưa có sự phối kết hợp chặt chẽ để giáo dục học sinh. 2. Thực trạng việc chỉ đạo công tác giáo dục đạo đức của nhà trường trong những năm qua. Vào đầu năm học Ban giám hiệu nắm chắc số liệu thông tin về mọi mặt của từng lớp, đặc biệt là chất lượng đạo đức và văn hoá. Trên cơ sở ấy để lập kế hoạch phân công bố trí cho phù hợp với năng lực, trình độ của từng giáo viên. Trong kế hoạch của nhà trường, Ban giám hiệu đã đưa giáo dục đạo đức cho học sinh là một nhiệm vụ quan trọng bên cạnh nhiệm vụ học tập. Ban giám hiệu nhà trường chỉ đạo bằng cách đưa ra kế hoạch hàng tháng của nhà trường, thực hiện tốt chế độ giao ban. Cuối tháng giáo viên chủ nhiệm báo cáo chất lượng học sinh cho Ban giám hiệu. Ban giám hiệu căn cứ vào đó để nắm bắt kịp thời tình hình về đạo đức và cùng phối hợp giáo dục. 7 Giáo viên chủ nhiệm sau khi đã phân loại học sinh, đặc biệt là học sinh chậm tiến về đạo đức, có trách nhiệm tìm hiểu hoàn cảnh của từng em từ đó cá biệt hoá giáo dục học sinh. Theo dõi quá trình phấn đấu rèn luyện của từng học sinh. Duy trì thông tin hai chiều giữa nhà trường và gia đình thông qua sổ liên lạc, Ban chấp hành hội cha mẹ học sinh cũng như các lần họp phụ huynh trong năm. Ngoài ra đối với những phụ huynh có học sinh chậm tiến Ban giám hiệu cho mời họp cùng với giáo viên chủ nhiệm, Ban đại diện cha mẹ học sinh để bàn bạc thống nhất biện pháp giáo dục một cách cụ thể. Nhà trường cùng với các đoàn thể đã phát động phong trào học tập, rèn luyện đạo đức nói lời hay làm việc tốt, lập kế hoạch và xây dựng các chủ đề hoạt động, sinh hoạt tập thể ngoài giờ lên lớp phong phú và đa dạng nhằm lôi cuốn các em tham gia, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục. III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO CÔNG TÁC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC HOẰNG LÝ. Việc giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ là việc làm lâu dài liên tục, diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan đến nhiều mối quan hệ phức tạp. Vì thế trong giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học cần phải linh hoạt, sáng tạo, biết kết hợp nhiều biện pháp. Từ thực tiễn công tác tại trường tiểu học Hoằng Lý cùng với những kiến thức lý luận về quản lý giáo dục. Qua tìm hiểu, nghiên cứu các phương pháp giáo dục, tôi đã áp dụng trong công tác chỉ đạo giáo dục đạo đức cho học sinh tại đơn vị và đã thu được những kết quả đáng khả quan. Sau đây tôi xin trình bày một số biện pháp cơ bản mà bản thân rút ra được qua quá trình chỉ đạo ở nhà trường. 1. Thực hiện tốt vai trò chỉ đạo của người quản lý trong nhà trường. Trong nhà trường người quản lý phải thực hiện một cách nghiêm túc, đầy đủ vai trò chức năng chỉ đạo của mình. Là người đứng mũi chịu sào, chịu trách nhiệm cao nhất về việc giáo dục học sinh. Coi nhiệm vụ giáo dục đạo đức cũng như các mặt giáo dục khác đảm bảo giáo dục một cách toàn diện. Thực hiện nghiêm túc chu trình quản lý giáo dục học sinh về đạo đức từ khâu ra quyết định  tổ chức thực hiện  chỉ đạo đến kiểm tra từ đó: 8 - Có kế hoạch bồi dưỡng nâng cao trình độ về mọi mặt cho đội ngũ giáo viên. Chất lượng đội ngũ giáo viên là yếu tố vô cùng quan trọng. Nếu giáo viên không được bồi dưỡng kịp thời thì sẽ không đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. - Đảm bảo nâng cao chất lượng dạy đủ các môn học, coi trọng cả lý thuyết lẫn thực hành. - Chỉ đạo cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm tổ chức các hoạt động giáo dục nhất là việc kết hợp hoạt động giảng dạy trên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ nhằm giúp học sinh phát triển toàn diện. - Tổ chức hội thảo, trao đổi kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp. - Xây dựng tiêu chí đánh giá công tác chủ nhiệm của giáo viên, trong đó lấy tiêu chí giáo dục đạo đức học sinh làm tiêu chuẩn cơ bản. Có chế độ khen thưởng, động viên giáo viên có thành tích trong công tác chủ nhiệm và những học sinh có nhiều tiến bộ trong tu dưỡng rèn luyện. - Thực hiện tốt công tác xã hội hoá giáo dục. Chú trọng phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để giáo dục học sinh bằng chương trình cụ thể ngay từ đầu năm học. 2. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ giáo viên Để làm tốt điều này người quản lý phải không ngừng tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ giáo viên thấy được vai trò, trách nhiệm của mình trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh. Đội ngũ giáo viên có vai trò rất quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục”. Bởi vậy trong công tác lãnh chỉ đạo, người quản lý phải đưa ra những yêu cầu cụ thể, rõ ràng. Thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhưng không áp đặt... Tạo điều kiện cho giáo viên hoạt động tự giác, nhẹ nhàng, thoải mái trong khuôn khổ. Ngay từ đầu năm học mỗi giáo viên chủ nhiệm cần xây dựng kế hoạch cụ thể. Phải có sổ ghi chép cụ thể, đầy đủ lý lịch, tình hình của lớp, điều kiện hoàn cảnh của từng học sinh. Thống kê học sinh có hoàn cảnh đặc biệt, học sinh thuộc diện chậm tiến về đạo đức và cần được theo dõi chặt chẽ từng hành động tại lớp và trong sinh hoạt tập thể. Phải ghi nhận, khích lệ kịp thời những tiến bộ của học sinh dù là rất nhỏ. Đảm bảo tính công bằng, khách quan trong đánh giá học sinh. Chú ý nâng đỡ, động viên, khuyến khích đối với những học sinh chậm tiến để các em nhận thấy không bị cô giáo có “định kiến” với mình. Giáo viên chủ nhiệm lớp 9 phải thường xuyên quan tâm, gần gũi học sinh tạo cơ hội để các em bộc lộ tình cảm, tâm tư, nguyện vọng. Tăng cường thâm nhập thực tế tới gia đình học sinh để nắm được hoàn cảnh của từng em đồng thời có những vấn đề gì cần trao đổi cụ thể với phụ huynh tạo điều kiện để giáo dục các em được tốt hơn. - Trong quá trình giáo dục chú ý theo dõi kịp thời phát hiện năng khiếu, sở trường của các em. Mạnh dạn giao việc phù hợp nhằm xây dựng niềm tin cho các em, đồng thời uốn nắn, nâng đỡ những mặt còn hạn chế của các em. Tuyệt đối không được xúc phạm thân thể và nhân cách học sinh. Nhà sư phạm tâm lý học A.X. Ma- ca- ren- cô đã nói “Không có học sinh hư mà chỉ có giáo viên tồi”. Chính vì vậy giáo viên chủ nhiệm cần có một thái độ nghiêm túc, sử dụng hình thức kỷ luật đúng mức đối với những vi phạm của học sinh. Chỉ ra cho các em thấy được điều hay lẽ phải nên làm và điều xấu có hại nên tránh. Người ta thường nói: “Thầy nào trò ấy” Học sinh tiểu học thường coi thầy cô giáo của mình là thần tượng. Nhà văn Colombia khi nói về sứ mạng của mình trước tình trạng đầy dẫy những tham nhũng, ma túy và mại dâm: “Chúng ta ở bên này đường, họ ở bên kia đường; khi mà ta chưa thể làm cho bên kia đường sáng lên được thì hãy đừng để cho bên này đen tối”. Chúng ta- những nhà giáo, không thể làm cho đạo đức xã hội hoàn toàn chuẩn mực nhưng bản thân mình phải là người có phẩm chất đạo đức tốt để giáo dục học sinh. Bởi sứ mạng của nhà giáo là giáo dục học sinh bằng chính nhân cách của mình. Chính vì thế mà thầy cô giáo phải là tấm gương sáng mẫu mực về nhân cách mới có thể cảm hoá được học sinh. 3. Nâng cao chất lượng giảng dạy các môn học, đặc biệt là môn đạo đức. Đồng thời giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học phải bắt nguồn từ cuộc sống. Chỉ đạo thực hiện dạy đúng nội dung chương trình sách giáo khoa các môn học nói chung môn Đạo đức nói riêng ở từng khối lớp là việc làm cần thiết của người cán bộ quản lý. Mỗi môn học có những đặc trưng riêng, có nội dung kiến thức, có tác dụng giáo dục tư tưởng tình cảm khác nhau vì vậy giáo viên cần phải chú ý dạy đầy đủ các môn. Ví dụ: Thông qua các bài học môn đạo đức: Từng bước hình thành kỹ năng nhận xét đánh giá hành vi của bản thân và những người xung quanh theo chuẩn mực đã học, kỹ năng lựa chọn và thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp chuẩn mực trong các quan hệ và tình huống đơn giản, cụ thể của cuộc sống. Hình 10 thành thái độ tự trọng, tự tin vào khă năng của bản thân, có trách nhiệm với hành động của mình. Yêu thương tôn trọng con người, mong muốn mang lại niềm hạnh phúc cho mọi người, yêu và hướng theo cái thiện, cái đúng, cái tốt. Không đồng tình với cái ác, cái sai, cái xấu. Từ đó các em vận dụng, thực hành thông qua giao tiếp, sinh hoạt hàng ngày. Lứa tuổi học sinh tiểu học tư duy cụ thể đang chiếm ưu thế cho nên việc làm cho các em hiểu được các chuẩn mực hành vi phải xuất phát từ cuộc sống gần gũi với các em. Chẳng hạn, tình huống trong bài Tự làm lấy việc của mình (Vở BT Đạo đức 3):“Gặp bài toán khó, Đại loay hoay mãi mà chưa giải được. Thấy vậy An đưa bài đã giải sẵn cho bạn chép. Nếu em là Đại, em sẽ làm gì khi đó?” Trong học tập, chắc hẳn không ít học sinh đã gặp phải tình huống như thế này, nhưng xử lý như thế nào cho phù hợp thì các em chưa thể làm được, bởi vì các em làm sao biết được chép bài của bạn là đúng hay sai? Cần phải cho các em thấy được, nếu chép bài của bạn là làm phiền người khác, bản thân sẽ không tiến bộ...Bởi vậy, mọi người cần phải cố gắng tự làm lấy việc của mình, không dựa dẫm vào người khác để ngày càng tiến bộ hơn. Hay ở một tình huống khác,“Lớp Tuấn chuẩn bị đi cắm trại. Tuấn được phân công mang cờ và hoa để trang trí cho lều trại nhưng Tuấn nhất định từ chối vì ngại mang. Em sẽ làm gì nếu em là bạn của Tuấn”(Vở BT Đạo đức 3) Để cho một học sinh tiểu học biết khuyên bạn cần thực hiện trách nhiệm mà tập thể giao cho, các em phải hiểu được: nếu ai cũng như bạn Tuấn thì công việc chung của lớp sẽ không hoàn thành; không chấp thuận sự phân công là không làm tròn bổn phận của một người học sinh đối với tập thể. Từ đó các em hiểu được quyền và bổn phận của mình đối với tập thể, với lớp, với trường mà học sinh ai cũng phải tham gia. Hoặc, học sinh biết phải có trách nhiệm giữ gìn, bảo vệ các công trình công cộng qua việc xử lý tình huống: “Đi học học về qua nhà văn hóa xã, Tuấn rủ Thắng: Tường quét vôi trắng thế này mà vẽ con ngựa lên đó thì đẹp lắm đấy. Ta vẽ đi, Thắng ơi! Nếu em là bạn Thắng trong tình huống trên, em sẽ làm gì? Vì sao?”(Đạo đức 4)... Và còn rất nhiều các tình huống trong chương trình môn Đạo đức từ lớp 1 đến lớp 5. Tình huống đưa ra cho học sinh xử lý đều xuất phát từ trong cuộc sống của các em, gần gũi và phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học. 11 Chính vì thế việc hình thành kiến thức về các chuẩn mực đạo đức cho học sinh trở nên dễ dàng hơn. Mặt khác không chỉ thông qua việc xử lý các tình huống mà còn bằng các tấm gương người tốt, việc tốt trong cuộc sống hằng ngày để giáo dục đạo đức cho học sinh. Ví dụ: Truyện kể về em Thảo ở xóm Trại, nhà nghèo nhưng luôn cố gắng để học tập tốt. (Đạo đức 4). Hay truyện Bác Hồ giữ đúng lời hứa với một bạn nhỏ ở Pác Bó trong chuyện Chiếc vòng bạc (Đạo đức 3). Hoặc gần hơn nữa là các tấm gương tốt của các bạn trong lớp, trong trường, ở địa phương mà các em biết...Từ những tấm gương đó các em nắm được những tri thức các chuẩn mực đạo đức xã hội đã được quy định. Môn tự nhiên xã hội: giáo dục học sinh tình cảm yêu thiên nhiên, gia đình, trường học, quê hương, có ý thức bảo vệ cây cối và con vật có ích... Môn thể dục: Rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, tính kỷ luật, thói quen tự giác giữ gìn vệ sinh và nếp sống lành mạnh... 4. Phát huy vai trò của các tổ chức trong nhà trường trong việc giáo dục học sinh. Ngoài hoạt động chính khóa, học sinh còn có những hoạt động khác như lao động, công tác xã hội, sinh hoạt tập thể, vui chơi giải trí, thể dục thể thao. Đó là các hoạt động thực tiễn, có tác dụng hình thành cảm xúc và hành vi đạo đức cho học sinh. Thông qua hoạt động thực tiễn học sinh được tiếp xúc trực tiếp với thế giới xung quanh với những cá nhân khác trong mối quan hệ muôn màu, muôn vẻ của cuộc sống, từ đó hình thành các phẩm chất đạo đức phù hợp với chuẩn mực đạo đức và yêu cầu của cuộc sống. Giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua tiết chào cờ đầu tuần là một diễn đàn để Hiệu trưởng cũng như Đội trực tiếp tham gia giáo dục học sinh. Thông qua Chào cờ- hát quốc ca để giáo dục các em tình yêu đất nước, tính tự tôn dân tộc. Thông qua tiết chào cờ để định hướng, khen ngợi, biểu dương những cá nhân tiêu biểu, những hành vi đạo đức đúng, chuẩn mực và nhắc nhở những hành vi lệch chuẩn của học sinh để các em khắc phục, sửa chữa...Sự tác động thường xuyên ấy giúp các em thực hành những hành vi đạo đức đúng đắn, từ đó tạo nên thói quen đạo đức chuẩn mực. Vì vậy để làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho học sinh thì cần phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường như Đoàn thanh niên, Đội 12 TNTP, Hội CTĐ. Trong nhà trường vai trò của đội TNTP hết sức quan trọng. Nó là một tổ chức gắn liền với hoạt động học tập, vui chơi, sinh hoạt tập thể, giáo dục đạo đức cho các em, trong đó người tổng phụ trách là nhân vật trung tâm, họ vừa là người tham mưu vừa là người tổ chức cho các em hoạt động. Bởi vậy người quản lý cần có hướng chỉ đạo cho giáo viên chủ nhiệm phối kết hợp với Tổng phụ trách đội, Bí thư chi đoàn có kế hoạch tổ chức thực hiện các hoạt động sinh hoạt ngoại khoá với nội dung, hình thức phong phú phù hợp theo từng chủ điểm với tháng trong năm. Nhằm thu hút các em vào các hoạt động chơi để mà học, học để mà chơi. Thông qua các hoạt động đó để giáo dục học sinh yêu quê hương đất nước, kính thầy mến bạn, làm cho các em yêu trường yêu lớp, các em nhận thấy: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui” 5. Phải thiết lập được mối quan hệ bền vững giữa gia đình- nhà trườngxã hội để cùng giáo dục học sinh. Đây là mối quan hệ mật thiết và không thể thiếu được. Gia đình là nơi sinh ra, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ từ lúc chào đời đến tuổi đi học. Gia đình ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ trước tuổi học đường. Vì vậy chính gia đình là tấm gương phản chiếu nền văn hoá, đạo đức đến với trẻ. Đến trường là bước ngoặt lớn trong đời sống tâm lý của trẻ, lúc này trẻ được giao lưu và tiếp thu với bao điều mới lạ và mối quan hệ cũng đa dạng, phức tạp hơn. Những gì trẻ tiếp thu ở trường, ngoài xã hội (cả những điều tốt và điều chưa tốt) trẻ đều thể hiện ở chính gia đình và với người thân của mình. Lúc này gia đình là nơi để trẻ thể hiện và cũng là nơi để rèn luyện và giáo dục trẻ. Nhà trường cần phải thống nhất với gia đình quan điểm và phương pháp giáo dục các em (thông qua các lần họp phụ huynh, sổ liên lạc hoặc giáo viên chủ nhiệm trao đổi trực tiếp với phụ huynh học sinh). Đối với những học sinh chậm tiến về đạo đức, Ban giám hiệu phải chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm thường xuyên thông tin về cho gia đình học sinh. Chỉ rõ cho phụ huynh nắm và hiểu về mục tiêu giáo dục của nhà trường, nội dung và phương pháp giáo dục cũng như những yêu cầu đối với gia đình trong việc giáo dục con em họ. Trước hết đòi hỏi các thành viên trong gia đình phải mẫu mực, yêu thương nhau và tôn trọng nhân cách của trẻ. Các thành viên trong gia đình phải thống nhất cách giáo dục tránh tình trạng “Trống đánh xuôi kèn thổi ngược”. Thường xuyên 13 quan tâm và chăm sóc chu đáo cả vật chất lẫn tinh thần cho trẻ, làm cho trẻ sống trong tình thương yêu dưới mái nhà đầm ấm đầy hạnh phúc tình người. Phải tạo một môi trường sống, môi trường giao tiếp và học tập tốt ở gia đình- nhà trường- xã hội. Có môi trường sống, làm việc và học tập tốt, học sinh ít có cơ hội trở thành người xấu, không thể phạm tội. Hiện nay, môi trường sống xung quanh rất phức tạp, luôn diễn ra những tệ nạn xã hội ảnh hưởng không tốt đến việc hình thành tư tưởng, đạo đức lối sống của học sinh. Do vậy bản thân các bậc phụ huynh, giáo viên phải nắm được những hoạt động văn hoá, thương mại, các trò chơi giải trí diễn ra xung quanh để có những biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn những hậu quả xấu xảy ra đối với học sinh. Chính vì thế chúng ta phải đặt quan hệ giữa gia đình- nhà trường- xã hội trong mối quan hệ biện chứng không thể tách rời nhau. 6. Đẩy mạnh công tác xã hội hoá giáo dục. Với quan điểm của Đảng: Giáo dục là sự nghiệp của quần chúng, là trách nhiệm, là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Xã hội hoá giáo dục góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Xã hội hoá giáo dục là biến việc giáo dục từ một số người thành việc giáo dục của mọi người, tạo ra thời cơ để mọi tầng lớp nhân dân tham gia trực tiếp vào công tác giáo dục cho học sinh. Đây là vấn đề mang tính cập nhật. Vì vậy để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh thì trước hết là người quản lý cần tăng cường phối hợp các lực lượng giáo dục trong xã hội. Thông qua đại hội giáo dục các cấp, xác định rõ vai trò của từng lực lượng trong công tác giáo dục học sinh.Tham mưu với cấp uỷ, chính quyền địa phương xây dựng một cơ chế thống nhất. Hội cha mẹ học sinh, Hội khuyến học,Hội phụ nữ...phải sẵn sàng hợp tác, tham mưu cùng nhà trường giáo dục học sinh (tổ chức hội thảo trao đổi kinh nghiệm, nghe các gia đình có con em học giỏi chăm ngoan báo cáo cách giáo dục, đề xuất các biện pháp giáo dục con tốt hơn, cùng nhà trường xây dựng quỹ khuyến học, quỹ học sinh nghèo vượt khó...). Xã hội cần phát hiện, ngăn chặn những nhóm trẻ hay những người có lối sống thiếu lành mạnh lôi kéo học sinh vào các hoạt động phản giáo dục. Đặc biệt Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh hàng tháng cùng Ban Giám Hiệu, Tổng phụ trách đội họp sơ kết. Hội cha mẹ học sinh nắm bắt tình hình nhà trường, đồng thời phản ánh với nhà trường những thông tin mà Hội nắm được về tình hình đạo đức của học sinh ở địa phương. Từ đó làm cơ sở để tìm ra biện pháp chỉ đạo hữu hiệu. 14 Đối với những học sinh chậm tiến về đạo đức phụ trách Hội ở các thôn được phân công, trực tiếp xuống gia đình gặp gỡ tìm hiểu lý do và bàn bạc đưa ra phương án giải quyết, quan tâm đến các em thường xuyên hơn, gặp gỡ khuyên bảo để các em tránh xa những điều xấu. - Ban chấp hành đoàn xã kết hợp và chỉ đạo chi đoàn giáo viên nhà trường thông qua các hoạt động, các chủ điểm các ngày lễ để giáo dục đạo đức cho học sinh. Đoàn xã tổ chức các hoạt động trong dịp hè để học sinh tham gia. - Ban giám hiệu tham mưu với lãnh đạo địa phương quan tâm để xây dựng cơ sở vật chất tốt nhất để phục vụ cho hoạt động dạy- học cũng như các hoạt động ngoại khoá trong nhà trường. - Ngoài ra còn thông qua hệ thống loa phát thanh của xã để tuyên dương những tấm gương chăm ngoan, học giỏi và tuyên truyền phổ biến những chủ trương lớn của nhà trường về công tác giáo dục học sinh. IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Trong năm qua do có sự chỉ đạo đúng đắn cùng với những biện pháp tích cực trong công tác chỉ đạo giáo dục đạo đức cho học sinh, chất lượng mọi mặt trong nhà trường đều được nâng lên. Qua quá trình được uốn nắn, giáo dục, động viên các em đã có ý thức tự giác trọng học tập. Xây dựng được thái độ học tập đúng đắn. Tự giác tu dưỡng không còn trường hợp nghỉ học vô lý do. Biết vâng lời thầy cô giáo và lễ phép với mọi người. Những hành vi sai phạm của các em ngày một giảm dần, những lời nói tục, nói dối được giảm hẳn. Các em đang dần thay đổi các xưng hô với nhau bằng những từ ngữ lịch sự, thân thiện mà nhà trường và Đội đã yêu cầu. Tham gia tích cực và các hoạt động tập thể của lớp, của trường phát động. Tự giác ủng hộ các cuộc vận động, ủng hộ từ thiện nhân đạo, có tinh thần chia sẻ, giúp đỡ bạn khi bạn gặp khó khăn. Có ý thức tự quản tốt, tình trạng gây gỗ đánh nhau không còn diễn ra trong nhà trường. Có ý thức bảo vệ của công, xây dựng môi trường Xanh- Sạch- Đẹp, góp phần xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. Đặc biệt những học sinh chậm tiến về đạo đức có nhiều tiến bộ rõ rệt. Các em hoà nhập vào tập thể để cùng nhau thi đua học tập, cùng nhau thực hiện tốt các nội quy của nhà trường, của đội đề ra. 15 Học sinh có đạo đức tốt dẫn đến chất lượng về văn hoá cũng được nâng lên. Năm học 2018- 2019 chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường được nâng lên rõ rệt. Đến thời điểm giữa học kỳ 2 về năng lực và phẩm chất của học sinh toàn trường có 100% học sinh ở mức đạt trở lên, trong đó loại Tốt chiếm trên 70%. C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ I. KẾT LUẬN: Giáo dục và đào tạo nói chung và giáo dục tiểu học nói riêng là cơ sở nền tảng tri thức văn hoá của một đất nước, là tương lai của một dân tộc. Nó đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển toàn diện con người mới Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đồng thời chuẩn bị lực lượng dự trữ và nguồn tuyển chọn để đào tạo con người và cán bộ cần thiết cho phát triển kinh tế - văn hoá - xã hội. Bên cạnh những thành tựu to lớn của giáo dục và đào tạo đã đạt được vẫn còn có những tồn tại nhất định mà chúng ta phải trăn trở tìm lời giải đáp. Một trong những điều đó là chất lượng đạo đức của học sinh hiện nay. Do vậy công tác giáo dục đạo đức trong các nhà trường là một yêu cầu hết sức cấp bách và cần thiết. Bởi vậy người cán bộ quản lý phải có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, nhiệm vụ của công tác giáo dục đạo đức. Biết vận dụng sáng tạo, linh hoạt các biện pháp giáo dục học snh. Người quản lý phải biết xây dựng được mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong một thể thống nhất, đồng bộ trọn vẹn để phối hợp khép kín chu trình giáo dục học sinh. Từ thực tế công tác của mình với những kiến thức được trang bị, trong quá trình quản lý tôi đã tìm trăn trở để tìm ra những biện pháp thích hợp trong việc chỉ đạo giáo dục đạo đức cho học sinh tại trường tiểu học Hoằng Lý và đã đạt được những kết quả đáng phấn khởi. II. KIẾN NGHỊ: Muốn chất lượng giáo dục toàn diện được nâng lên thì công tác giáo dục đạo đức cho học sinh phải được các cấp, các ngành quan tâm nhiều hơn. Tôi xin có một kiến nghị như sau: - Trong các nhà trường cần đảm bảo đủ biên chế giáo viên: đủ về số lượng, tốt về chất lượng, đồng bộ về cơ cấu. Thường xuyên đào tạo và bồi dưỡng để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. 16 - Cùng với các hội thi như: thi giáo viên giỏi, thi giọng hát hay...ngành giáo dục cần tổ chức các hội nghị, các hội thi về công tác chủ nhiệm báo cáo kinh nghiệm giáo dục đạo đức cho học sinh. - Từng cấp phải xây dựng được tiêu chí để đánh giá giáo viên chủ nhiệm giỏi. Lấy tiêu chí về chất lượng đạo đức của học sinh làm tiêu chí chính. Nên có danh hiệu, phần thưởng thích đáng cho giáo viên có nhiều công sức đóng góp trong việc giaó dục học sinh về đạo đức. - Mỗi gia đình cần phải làm tốt hơn nữa trong công tác giáo dục con cái. Mọi thành viên trong gia đình phải quan tâm đến nhau. Người lớn phải luôn mẫu mực trong mọi lời nói, việc làm trước con cái. Vận động toàn dân chăm sóc giáo dục thế hệ trẻ, tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh. - Cần đẩy mạnh công tác xã hội hoá giáo dục. Đảng, chính quyền cần quan tâm hơn nữa trong việc xây dựng cơ sở, vật chất, trang thiết bị phuc vụ cho việc dạy và học trong các nhà trường một cách đồng bộ, hợp lý để chất lượng giáo dục toàn diện ngày một nâng cao. Trên đây là một số kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học tại trường tiểu học Hoằng Lý. Với kinh nghiệm còn hạn chế, rất mong sự bổ sung, góp ý kiến của Hội đồng khoa học các cấp, của các độc giả để sáng kiến có được những biện pháp tốt hơn. Xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỜNG NHÀ TRƯỜNG Thành phố, ngày 11 tháng 4 năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết Lê Thị Mai Anh 17