Tài liệu Skkn khai thác và sử dụng trò chơi dân gian trong trong các hoạt động đội

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ðỀ TÀI: KHAI THÁC VÀ SỬ DỤNG TRÒ CHƠI DÂN GIAN TRONG CÁC HOẠT ðỘNG TẬP THỂ CỦA ðỘI Trần Văn Tiệp GV, TPT ðội trường TH Hậu Lộc PHẦN I. LÝ DO CHỌN ðỀ TÀI I. Xuất phát từ nguyên tắc ñảm bảo tính lãng mạn, gây hứng thú, mang màu sắc vui chơi trong các hoạt ñông ðội. Tổ chức ðội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thiếu nhi, không giống như các tổ chức xã hội, nghề nghiệp, sở thích, chính trị xã hội khác. ðội viên sinh hoạt trong tổ chức ðội, tham gia các hoạt ñộng do ðội tổ chức một cách tự nguyện, tự giác tuân theo ñiều lệ ðội. Tuổi thiếu nhi thích hướng tới những gì cao thượng, anh hùng, lãng mạn và thơ mộng. NHững ñặc ñiểm về tổ chức và tâm lý của lứa tuổi thiếu nhi nêu trên chính là cơ sở chủ yếu ñể ðội thiếu niên tiền phong ñưa ra nguyên tắc hoạt ñộng ñảm bảo tính lãng mạn, gây hứng thú, mang màu sắc vui chơi cho ñội viên. Vui chơi, trò chơi là hoạt ñộng không thể thiếu ñược ñối với thiếu nhi. Nhưng tổ chức hoạt ñộng ðội mang màu sắc vui chơi như thế nào lại là vấn ñề cần giải quyết. Không phải các hoạt ñộng ðội ñều ñược tổ chức dưới hình thức tổ chức trò chơi, hoạt ñộng cho vui vẻ. những nhà sư phạm, những người làm công tác ðội ñều thống nhất cho rằng: tổ chức hoạt ñộng ðội mang màu sắc vui chơi là nghệ thuật mang tính sư phạm cao, ñòi hỏi phải am hiểu ñối tượng hoạt ñộng( thiếu nhi ) , có kĩ năng nghiệp vụ công tác ñội và có ý thức tìm tòi sáng tạo. Họ cho rằng vui chơi không phải là tổ chức các trò chơi ñể thỏa mãn tính hiếu thắng của các em, mà vui chơi là những hình thức (cách thức) tổ chức phù hợp với nội dung, ñối tượng giáo dục và phù hợp với hoàn cảnh ñiều kiện thực tế ñể thực hiện các mục tiêu giáo dục nhất ñịnh của mỗi hoạt ñộng. Như vậy chúng ta có thể nói : các câu lạc bộ , các hội thi, các cuộc tham gia du lịch, các buổi sinh hoạt ðội, các trò chơi do ðội tổ chức trong ñó có các trò chơi dân gian … ñều là những hình thức tổ chức mang màu sắc vui chơi. Trong các hoạt ñọng này ác em vừa là người thiết kế, tổ chức , vừa là người thực hiện và ñánh giá kết quả hoạt ñộng của mình. II. Xuất phát từ việc triển khai phong trào xây dựng “Trường học thân thiện , học sinh tích cực” Trong những năm gần ñây, ở một số nhà trường mối quan hệ giữa một số giáo viên và học sinh có phần bị mai một, việc hằng ngày phải ñến trường của một bộ phận học 1 sinh là một sự ép buộc. Thực sự một số nhà trường thiếu ñi sự hấp dẫn ñối với một bộ phận học sinh, và ñâu ñó từ phía giáo viên, từ phía học sinh và một số yếu tố khách quan ñã ñể lại một số hậu quả ñáng tiếc ảnh hưởng ñến vị trí của giáo dục trong xã hội . Xuất phát từ thực trạng ñó – Năm học 2008-2009 Bộ giáo dục – ðào tạo triển khai phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện , học sinh tích cực”. Một trong các nội dung của bộ giáo dục ñề ra về phong trào này có tiêu chí ñưa các trò chơi dân gian, tiếng hát dân ca và các loại hình sinh hoạt văn hóa dân gian khác vào trường học một cách bền vững cho học sinh, nhằm hướng các em tới cội nguồn, tạo sân chơi lành mạnh cho các em. III. Xuất phát từ nhu cầu của học sinh trong quá trình học tập , rèn luyện trong nhà trường. Trong sự phát triển của công nghệ thông tin , các trò chơi trên máy vi tính có sức lôi cuốn rất cao , tất cả các lứa tuổi ñều rất thích , trong ñó có các em học sinh Tiểu học . Một bộ phận không nhỏ học sinh ñã tiêu tốn thời gian và tiền bạc vào các trò chơi này và làm cho gia ñình phải hết sức vất vả , lo âu , làm cho việc học của các em bị giảm sút . Và thực tế cho thấy ở các trường học nói chung và trường tiểu học nói riêng việc tạo một sân chơi lành mạnh cho các em , tổ chức các hoạt ñộng mang tính giáo dục , các trò chơi sau những giờ học căng thẳng chưa ñược quan tâm ñúng mức , Chính ñiều này có thể ñưa các em ñến các trò chơi vô bổ, nguy hiểm và sa vào một số tệ nạn như : bỏ học ñi chơi trò chơi ñiện tử , dối trá ,bạo lực học ñường, trộm cắp… Việc sớm tổ chức các trò chơi dân gian trong trường học có ý nghĩa rất quan trọng. Một mặt hướng các em vào các trò chơi bổ ích, mặt khác giáo dục các em truyền thống của ông cha qua các trò chơi ñã lưu truyền từ bao thế hệ, biết giữ gìn và phát huy những giá trị, bản sắc văn hóa dân tộc. Qua các hoạt ñộng bổ ích như trò chơi dân gian làm cho học sinh yêu trường, yêu lớp hơn, tình cảm thầy trò và bè bạn ñược thắt chặt. Ngoài các vấn ñề trên việc tổ chức trò chơi dân gian giúp các em rèn luyện thể chất, nhanh nhẹn hoạt bát vui chơi trong học tập. Tăng cường sự ñoàn kết trong lớp, trong trường, bồi dưỡng cách thức làm việc theo nhóm, phát huy sức mạnh tập thể..vv. IV. Xuất phát từ thực trạng của việc tổ chức các hoạt ñộng ðội, hoạt ñộng ngoài giờ học chưa ñáp ứng ñúng yêu cầu. Việc tổ chức các hoạt ñộng tập thể ở các Liên ñội chưa ñủ sức hấp dẫn cho học sinh, nội dung chủ yếu là các bài hát múa, các thao tác về ñội hình ñội ngũ…làm cho học sinh dễ nhàm chán. Các giờ ra chơi học sinh còn tự phát trong việc tổ chức trò chơi, và không ít học sinh chơi trò chơi nguy hiểm dễ gây tai nạn, thậm chí một số trò chơi mang tính bạo lực ñễ nảy sinh tiêu cực, phản giáo dục. Trong thực tế các giờ ra chơi ít ñược các giáo viên quan tâm, mà quan niệm rằng ra chơi là ñược nghỉ ngơi hoàn toàn, không có ñịnh hướng cho học sinh chuyển ñổi từ hoạt ñộng học sang hoạt ñộng chơi theo nghĩa tích cực, nhằm tạo sự thoải mái cho học sinh học tập ñược tốt hơn. 2 Một số mô hình hoạt ñộng ðội mặc dù ñã thu hút ñược ñội viên tham gia nhưng còn mang tích bắt buộc, các em chưa thật sự chủ ñộng, tự giác, chưc tạo ñược không khí sôi nổi cũng như chiều sâu mang tích giáo dục chưa hiêu quả. Xuất phát từ những lý do trên tôi ñã chọn nghiên cứu và viết ñề tài “ Khai thác và sử dụng các trò chơi dân gian trong các hoạt ñộng tập thể của ðội” ñể trao ñổi với bạ bè ñồng nghiệp và tìm ra các biện pháp hay nhất ñể ñưa trò chơi dân gian ñến với các em một cách tự nhiên, mang lại hiệu quả cao, thu hút các em vào các hoạt ñộng ðội. PHẦN II. NỘI DUNG I. Mục tiêu tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học: - Học sinh biết cách chơi các trò chơi dân gian phổ biến một cách thành thạo. - Biết tự tổ chức chơi trong nhóm bạn bè cùng lớp hoặc nhóm bạn thân cùng nơi sinh sống. - Biết tuân thủ kỷ luật chơi, chơi một cách tự giác, có tích thi ñua cao. - Thông qua trò chơi dân gian học sinh củng cố tình ñoàn kết, có thái ñộ ñúng ñắn trong học tập và sinh hoạt. Tạo sự thoải mái ñể học tập ñược tốt hơn. Biết giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. - Làm phong phú và ña dạng các loại hình hoạt ñộng ðội, học sinh thêm yêu mến và tin tưởng vào tổ chức ðội. II. Nội dung cơ bản của sáng kiến kinh nghiệm: 1- Tìm hiểu nội dung các trò chơi dân gian, vai trò tác dụng của trò chơi dân gian ñối với học sinh tiểu học. 2- Minh họa một số trò chơi dân gian mang tính tiêu biểu , dễ nhớ , dễ chơi, có tính giáo dục cao 3- Khai thác và sử dụng các trò chơi dân gian trong các hoạt ñộng tập thể của Liên ñội, các hoạt ñộng ngoài giờ lên lớp cho học sinh 4- Các biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học. 1. Nội dung các trò chơi dân gian Việt Nam, vai trò tác dụng của trò chơi dân gian ñối với học sinh tiểu học: - Trò chơi dân gian trẻ em có rất nhiều, như trò chơi vận ñộng ( dung dăng dung dẻ; bịt mắt bắt dê; ñánh ñáo…) trò chơi học tập như( ô ăn quan, ñánh chuyền…), trò chơi mô phỏng( ñi chợ; làm nhà…)trò chơi sáng tạo như (xếp thuyền, ñánh trận, chơi diều…). Qua nghiên cứu ý nghĩa, tác dụng của các trò chơi ta có thể phân trò chơi dân gian thành 3 loại như sau: *Trò chơi trí tuệ *Trò chơi thẩm mỹ *Trò chơi vận ñộng - Thực ra trò chơi nào cũng chứa ñựng , kết hợp cả 3 yếu tố trí tuệ, thẩm mỹ , vận ñông nhưng văn cứ vào tính nổi trội của trò chơi, căn cứ vào tác dụng chính của trò chơi, chúng ta chia thành 3 loại như trên ñể trong quá trình tổ chức có những ñịnh hướng cho các ñối tượng học sinh. Nếu như trò chơi phù hợp hơn, ñúng với 3 quan ñiểm: học mà chơi, chơi mà học. Do vậy sự phân chia trên chỉ mang tính tương ñối. + Trò chơi trí tuệ trong quá trình chơi, ñòi hỏi các em huy ñộng trí não nhiều hơn, phải biết tính toán, cân nhắc trước khi chơi. Làm thế nào ñể chơi một cách hiệu quả nhất. Học sinh nào giỏi tính toán, thông minh trong quá trình chơi sẽ giành phần thắng. + Trò chơi thẩm mỹ mang tính năng khiếu, tùy theo trò chơi học sinh muốn ñạt ñược phải có khả năng thẩm mỹ, các hoạt ñộng gọn gàng, bàn tay khéo léo. Hay nói cách khác học sinh phải có tư chất riêng và rõ rang phải mang tính trí tuệ. + Trò chơi vận ñộng mang tính thể lực, học sinh phải khỏe mạnh, phải nhanh nhẹn hoạt bát trong lúc chơi mới thắng cuộc. Tuy nhiên cũng phải biết tính toán suy nghĩ trong lúc chơi ñể giành phần thắng. 2. Một số trò chơi tiêu biểu và cách chơi 1.1. Trò chơi trí tuệ *Tên trò chơi: Ô ăn quan. Chuẩn bị:- phấn hoặc gạch non ñể vẽ - Nền ñất hoặc nền gạch, xi măng phẳng. - 25 viên ñá nhỏ, sỏi, hạt nhãn…làm quân, 2 viên ñá to, sỏi to ñể làm quan. Cách chơi: hai người chơi vẽ hình chữ nhật. ba người thì vẽ hình tam giác ,bốn người thì vẽ bàn ô vuông, vẽ hình cánh cung ở hai ñầu , thông thường là 2 người chơi . ðầu tiên dung phấn hay gạch non ñể vẽ mỗi bên 5 ô vuông và 2 bán cung ở 2 ñầu, sau ñó xếp quân ở các ô, mỗi ô 5 quân. Hai viên to ñặt ở 2 ñầu( bán cung ) làm quan. ðể biết ñược ai là người chơi trước thì 2 bên oẳn tù tì . Người ñi trước bốc quân ở một ô nào ñó rải ñều chung quanh từng viên một trong những ô vuông, cả ô quan, khi ñến tiếp tục bỏ những viên sỏi nhỏ vào từng ô liên tục. Cho ñến lúc nào viên sỏi cuối cùng dừng lại cách một ô trống, người chơi sẽ ñược ăn ô ñó, bốc quân về, người kia mới ñến lượt chơi.( tùy theo luật ñịnh trước có khi là cách quan thì ăn ô, cách ô ñược ăn quan). Cũng có khi nếu viên sỏi cuối cùng dừngn trước ô quan thì người chơi mất lượt( bị mất lượt gọi là bị “chững”). Quan phải có 5 quan trở lên mới ñược ăn. Khi chơi nếu quan ở một trong hai ñầu ô thì bên ấy phải rải mỗi ô một quân ñể chơi. Người nào thiếu quân thì phải vay. Vay ñến 15 quân thì phải trả bằng 1 ao- 1 ô phía mình. Trong lúc chơi, ao sẽ ñược gạch chéo và ñược rải quân như các ô khác , người ñược ao thu quân ở ao về, vừa thu vừa nói : Hết quân, toàn dân thu quân kéo về. Ai ăn dược nhiều quân là thắng cuộc. Sau ñó tiếp tục chơi ván khác… Cách chơi ô ăn quan nói trên rất ñơn giản nhưng ñòi hỏi người chơi phải giỏi tính toán , khiến người kia phải thua cuộc vì không còn quân ñể tiếp tục chơi. *Tên trò chơi: Xung phong ðây là trò chơi khá phổ biến ở vùng Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh. 4 Luật chơi: Khi ở trong lô cốt của mình phải gọi ñúng tên ñịch thì ñịch mới chết, nếu gọi nhầm tên thì mình phải chết. Phe nào chết nhiều quân thì sẽ thua. Cách chơi: Phải có ít nhất là 2 người chia làm 2 phe và phải trốn vào lô cốt của mình. Lô cốt là những nơi ẩn nấp thật kín ñáo sao cho ñối tượng không thể phát hiện ñể không thể gọi tên mình ñược. Từ lô cốt quan sát thật tinh ñể phát hiện thấy ñịch, gọi tên ñịch lên ñể ñịch sẽ chết. Tránh gọi nhầm tên ñể mình không chết và tiêu diệt ñược nhiều quân ñịch. Trò chơi này ñòi hỏi người chơi phải nhanh mắt quan sát tốt kể cả trong bóng tối . Bởi vì ñịch cũng ñông như mình cho nên phải hết sức cẩn thận, có khi nhìn thấy vài ba cái ñầu của ñịch thò ra nhưng nếu không giám chắc ñược ñịch là ai thì tốt nhất không nên gọi tên bởi nếu không thì mình sẽ bị chết.Trong trường hợp nhiều người thò ñầu ra một lúc thif phải gọi ñúng tên, vị trí của ñịch. ðây là một trò chơi không giới hạn người chơi càng ñông càng vui. 2.2. Trò chơi thẩm mỹ: *Tên trò chơi: Rồng rắn lên mây Trò chơi gồm có hai ñội, một ñội làm thầy thuốc chỉ có một người , còn ñội rồng rắn có 4 người trở lên. ðội thầy thuốc chính là con vật ñi bắt mồi bên ñội rồng rắn gồm có những người ñầu ñàn và những ñứa con nối ñuôi nhau. Chính những ñứa con của ñội rồng rắn là mục tiêu tấn công của thầy thuốc. Người chơi nối ñuôi nhau bằng cách một người ñứng trước dang 2 tay ra dang ngang , người ñứng sau hai tay ôm hông người ñứng trước, cứ thế xếp thành từng hàng dài tùy theo số người chơi, giống như hình một con rắn dài nhiều khúc. Người ñứng ñầu làm rắn , người ñứng cuối làm ñuôi rắn, giữa là thân rắn. Ông thầy thuốc ngồi ñối diện với con rắn. Khi con rắn ( ñoàn người nối ñuôi nhau ) cùng thưa với ông thầy bài tấu , ông thầy không ñồng ý bằng cách nói là ñi vắng hoặc ñang bân việc gì ñó thì con rắn sẽ ñi vài vòng rồi quay lại tâu tiếp ñể xin ông thầy cho thuốc. Trò chơi bắt ñầu bằng bài ñồng dao: Rồng rắn: Rồng rắn lên mây Có cây núc nác Có nhà khiển binh Hỏi thăm thầy Có nhà hay không? Thầy thuốc: Thầy thuốc ñi vắng Rồng rắn: Rồng rắn lên mây 5 Có cây núc nác Có nhà khiển binh Hỏi thăm thầy thuốc Có nhà hay không? Thầy thuốc: thầy thuốc ñang ăn cơm … Thầy thuốc : Thầy thuốc có nhà. Cần gì? Rồng rắn: Cho tôi xin tý lửa Thầy thuốc: Lửa về làm gì? Rồng rắn: Lửa về kho cá Thầy thuốc: Cho thầy khúc nào? Rồng rắn: Cho thầy khúc ñầu Thầy thuốc: Cùng xương cùng xẩu Rồng rắn: Cho thầy khúc giữa Thầy thuốc: Cùng máu cùng me Rồng rắn: Cho thầy khúc ñuôi Thầy thuốc: Tha hồ thầy ñuổi Nhà mày ở ñâu Rồng rắn: nhà tau ở bãi cát Thầy thuốc: hát cho tau nghe một bài Rồng rắn: tò tí te con bò kéo xe Ông thầy lúc này sẽ ñứng lên ñể tìm cách bắt lấy ñược ñuôi của con rắn thì ông mới cho thuốc . Con rắn lúc ñó phải cố tránh né ñể ông thầy không bắt ñược ñuôi. Người ñứng ñầu con rắn phải cố sức dang tay che chắn không cho thầy thuốc tiến về phía sau và cùng nhau vừa chạy vừa hò hét: “ tò tí te con bò kéo xe”. Cả ñoàn người nối ñuôi nhau phải lượn lại theo ñầu con rắn, Cả ñám người cứ thế cố né tránh , ông thầy một mình nhanh chân hơn và dễ chạy hơn. Con rắn một lúc lâu thấm mệt , khó giữ ñược sự ngang hàng như lúc ñầu nên cũng sẽ bị ñứt ra nhiều ñoạn . Thế là ñầu rắn không còn ñiều khiển ñược phần cuối nữa, vì thế ông thầy sẽ bắt ñược ñuôi rắn. 6 Khi ông bắt ñược khúc ñuôi ( người cuối cùng ) của ñội rồng rắn, thì ñội rồng rắn thua cuộc. Người ñó sẽ làm thầy thuốc ở ván sau. Trò chơi này vui vì phải chạy lượn qua lượn lại tránh thầy thuốc Bắc. *Tên trò chơi: Dung dăng dung dẻ Yêu cầu: ðể chơi trò chơi này cần ít nhất là 2 nguười trở lên, càng ñông càng vui . Trò chơi này không những giúp cho học sinh ñi ñều và thẳng hàng , rèn luyện sức khỏe mà nó còn giúp trẻ tự tin hơn trong việc ứng xử các tình huống chơi ngoài trời. Cách chơi: ðầu tiên học sinh phải cầm tay nhau cungf bước nhẹ nhàng , vung tay theo lời ca và hát to bài ñồng dao: Dung dăng dung dẻ Cho dê ñi học Dắt trẻ ñi chơi Cho cóc ở nhà ðến ngõ nhà trời Cho gà bới bếp Lạy cậu lạy mợ Xì xà xì xụp Cho cháu về quê Ngồi thụp xuống ñây Hát ñến chữ dung thì vung tay về phía trước, từ dăng thì vung tay về phía sau, hoặc ngược lại. ðến câu “ Xì xà xì xụp” ñám trẻ phải chuẩn bị cùng ngồi xổm xuống và ñến câu “ Ngồi thụp xuống ñây” thì ngồi xuống ñồng loạt. Nếu ai ngồi chậm thì sẽ bị loại ra , ñể sau ñó số người còn lại tiếp tục chơi, hát và ñi tiếp. Cứ thế loại cho ñến khi chỉ còn lại 2 người , người nào ngồi xuống trước sẽ trở thành người thắng cuộc. Và quay lại chơi như lúc ñầu nếu muốn. 2.3.Trò chơi thể lực *Tên trò chơi: Trồng nụ trồng hoa. không hạn chế số người chơi. - Chọn chỗ thoáng người , rộng và dài ñể có không gian nhảy. Luật chơi:- Khi nhảy không ñược chạm chân vào những bậc bàn chân và bàn tay làm nụ. Nếu bị chạm vào thì coi như bị loại, phải trồng nụ , trồng hoa cho ñội kia nhảy . Nếu không chạm thì ñược nhảy lên các bậc tiếp theo cao hơn. Nhảy qua ñược bậc cuối cùng thì cũng ñược nhảy lại từ ñầu . ðội nào nhảy ñược nhiều vòng hơn thì ñội ñó sẽ thắng cuộc. Cách chơi: Trước khi chơi, hai ñội thực hiện bắt thăm theo cách rút que có ñộ dài khác nhau. ðội rút ñược que dài hơn thì ñội ñó nhảy trước. ðội còn lại phải ñi trồng nụ cho ñội 7 kia nhảy . Chẳng hạn có 2 ñội A và B chơi với nhau. Một ñội có 2 thành viên, ñội A bắt ñược que thăm dài hơn thì ñội B phải trồng nụ cho ñội A nhảy. Cách trồng nụ trồng hoa cụ thể như sau: Hai thành viên của ñội B sẽ ngồi xuống ñối diện nhau, cách nhau một sải chân . Bậc một là dựng bàn chân ñứng thẳng gan bàn chân áp vào nhau. Bậc 2 là nhấc bàn chân của một người chồng lên trên. Bậc 3 thêm một nắm tay của một người chồng lên trên. Bậc 4 là them 2 nắm tay chồng nở thành hoa (bàn tay lúc này duỗi thẳng và xòe ra giống như bông hoa). Các thành viên của ñội A lần lượt nhảy qua các bậc ñó .Nếu trong khi nhảy các bậc ñó mà bị chạm vào nụ hay hoa thì phải nhường lượt nhảy cho ñội B . Gỉa sử như ñội B cũng nhảy hỏng thì ñến lượt ñội A sẽ ñược nhảy từ bậc mà mình nhảy không qua lần trước . Sau khi kết thúc trò chơi ñội nào nhảy ñược nhiều vòng hơn thì ñội ñó thắng. Cách chơi này tuy ñơn giản nhưng cũng ñòi hỏi người chơi phải có thể lực ñể nhảy qua các bậc nụ và hoa. *Tên trò chơi: Kéo co Chuẩn bị: -Số người chơi không hạn chế nhưng ít nhất phải có 2 người chơi, càng ñông chơi trò này càng vui. -Một ñoạn dây thừng dài và chắc cho 2 ñội kéo -Một khu ñất hoặc một khoảng sân bằng phẳng. Luật chơi: Số lượng người chơi cũng phải chia ñều làm 2 phe, cân sức mỗi phe dung sức mạnh ñể kéo phe bên kia ngã về phía mình . Bên nào ñể ñứt khúc hoặc ngã về phía bên kia là thua (cũng có nơi quy ñịnh bên nào giẫm vào vạch chuẩn trước là thua) Cách chơi: Vạch một ñường ngang trên sân làm ranh giới, hai ñội ñược chia quân số tương ñương nhau ñứng ở mỗi bên. Người chơi có thể trực tiếp cầm vào sọi dây hoặc nếu không còn chỗ thì ôm bụng người ñứng trước. Sợi dây sẽ có một mảnh vải ñỏ buộc ngang ñể trọng tài xác ñịnh ñội nào thắng. Trọng tài sẽ so mảnh vải ñỏ trên sợi dây với ñường vạch ngang trên sao cho trùng khít và ñếm ñến 3 ñể hai ñội chuẩn bị. Khi trọng tài hô bắt ñầu thì ngay lập tức hai bên phải dùng sức kéo thật lực, mảnh vải buộc giữa sợi dây lệch về bên nào thì bên ñó thắng. Có nơi người ta nắm tay nhau trực tiếp kéo co. Hai người ñứng ñầu hai bên nắm lấy tay nhau, còn các người sau ôm bụng người khác mà kéo. ðang giữa cuộc một người bên nào bị ñứt khúc là thua. Kéo ba keo, bên nào thắng liền ba keo là bên ấy ñược. Kéo co là trò chơi dân gian rất phổ biến ở hầu khắp các vùng miền trong cả nước. Nó ñã có mặt trên tranh dân gian ðông Hồ; không chỉ dành cho trẻ con mà người lớn 8 cũng chơi trong các dịp cắm trại hay các cuộc thi ñấu thể thao. ðây là trò chơi rèn luyện sức khỏe rất tốt. 3.- Khai thác và sử dụng các trò chơi dân gian trong các hoạt ñộng tập thể của Liên ñội, các hoạt ñộng ngoài giờ lên lớp cho học sinh. ðể khai thác và sử dụng tốt các trò chơi dân gian trong các hoạt ñộng của Liên ñội trong nhà trường chúng ta cần: 3.1. Xây dựng các danh mục trò chơi dân gian phù hợp ñối với lứa tuổi học sinh Tiểu học và ñặc ñiểm của nhà trường. 3.2. Sưu tầm lựa chọn các trò chơi dân gian quen thuộc, dễ chơi, dễ tổ chức giới thiệu với tất cả giáo viên và học sinh trong toàn trường. Cho học sinh hiểu rõ ý nghĩa, tác dụng của trò chơi. 3.3. Tổ chức các trò chơi dân gian lồng ghép trong các hoạt ñộng tập thể của liên ñội và của nhà trường như tổ chức thi ñấu các trò chơi dân gian trong phần Hội ngày Lễ Khai giảng, phần sinh hoạt ngoài trời trong chương trình ðại hội Liên ñội, trong các dịp cắm trại, trong các hội thi của Liên ñội, trong các giờ hoạt ñộng ngoài giờ lên lớp, giờ ra chơi… Hướng dẫn học sinh chơi với ý thức tự giác, tích cực, có tính thi ñua nhưng không cay cú, không mang tính ăn thua. 3.4. Khi tổ chức phải lựa chọn trò chơi phù hợp với từng ñộ tuổi của học sinh trong trường, giữa các khối lớp, phù hợp với các ñiều kiện sân bãi, cơ sở vật chất, vệ sinh, an toàn trong lúc chơi… Mặc dù trò chơi mang tính giải trí chủ yếu ñể vui chơi, nhưng cũng rất cần sự ñịnh hướng cho học sinh thông qua trò chơi ñể rèn luyện thân thể, bồi dưỡng năng khiếu và nâng cao kiến thức. Và phải giáo dục học sinh trong quá trình chơi các ñức tính như: Thật thà, ñoàn kết, ý thức chấp hành kỷ luật… 4- Các biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học. Như phần ñặt vấn ñề ñã nêu, từ trước ñến nay việc tổ chức trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng chưa ñược các nhà trường và các Liên ñội quan tâm. Khi phong trào xây dựng “ Trường học thân thiện, học sinh tích cực” ñược triển khai ñã tạo ñược một sự ñồng tình của các cấp các ngành trong ñó các nhà trường và giáo viên ñặc biệt quan tâm. Việc tổ chức trò chơi dân gian ñã ñược tổ chức có ñịnh hướng và bước ñầu mang lại hiệu quả rõ rệt. Các biện pháp mà ñơn vị Liên ñội trường TH Hậu Lộc ñã thực hiện như sau: - ðưa các nội dung xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực vào trong kế hoạch năm học của Liên ñội, trong ñó tiêu chí tổ chức trò chơi dân gian ñược ñặt lên hàng ñầu. Phát huy lợi thế của trò chơi dân gian là dễ tổ chức, ít tốn kém ñể triển khai các hoạt ñộng khác. 9 - - - - - - - Ban giám hiệu nhà trường phân công trách nhiệm cho một ñồng chí hiệu phó phụ trách mảng hoạt ñộng tập thể, trong ñó chú trọng tổ chức các trò chơi dân gian. Kết hợp với ñồng chí Tổng phụ trách ðội trong việc xây dựng nội dung chương trình, kế hoạch thực hiện, kết hợp lồng ghép hoạt ñộng tổ chức trò chơi với các hoạt ñộng khác. Giao trách nhiệm cho giáo viên chủ nhiệm chủ ñộng sưu tầm các trò chơi dân gian, cách chơi, luật chơi và tổ chức cho học sinh chơi trong các giờ ra chơi, trong phần khởi ñộng của tiết thể dục (nếu phù hợp), trong các dịp sinh hoạt ngoại khóa, tạo cho các em thói quen, sự yêu thích trò chơi dân gian. Hướng dẫn học sinh tự tổ chức chơi dưới sự kiểm tra theo dõi bằng nhiều hình thức của giáo viên chủ nhiệm. Tổ chức các trò chơi dân gian trong các tiết hoạt ñộng tập thể của liên ñội do giáo viên Tổng phụ trách ðội trực tiếp giảng dạy dưới sự hỗ trợ của các giáo viên chủ nhiệm. Với yêu cầu là tổ chức chơi theo nhu cầu của học sinh, theo nhóm năng lực sở trường của học sinh, ñể phát huy những thế mạnh của học sinh tạo sự yêu thích cho học sinh. Tạo không khí hồ hởi, phấn khởi trong khi chơi cho học sinh nhằm thu hút tất cả học sinh tham gia, và tham gia một cách tích cực, tự giác. ðề ra các giải thưởng nhỏ phù hợp nhằm khuyến khích ñộng viên học sinh chơi. Song song với việc tổ chức mang tích sân khấu hóa, chúng tôi cũng ñã cho học sinh tự tổ chức chơi theo nhóm nhỏ. Nhằm phát huy tích ñộc lập, tự chủ cho học sinh, hướng cho các em các trò chơi trong giờ tự quản, trách ñể các em chơi các trò nguy hiểm và ñây cũng chính là mục ñích cuả trò chơi dân gian. ðồng thời cũng là mục tiêu giáo dục trong thời ñiểm hiện nay. Tổ chức một số hoạt ñộng vui chơi trong các dịp ngày lễ, ngày tết trong ñó có chơi các trò chơi dân gian ñể tạo ñược sự ña dạng, phong phú về nội dung lôi cuốn ñược nhiều học sinh tham gia. ðộng viên học sinh tổ chức chơi các trò chơi dân gian trong những ngày nghỉ học, nghỉ tết, nghỉ hè tại cộng ñồng, tại thôn xóm nhằm giúp các em có sân chơi lành mạnh, bổ ích. 5. Kết quả ñạt ñược: Qua gần một năm học triển khai áp dụng những biện pháp mà tôi ñã sử dụng, kết quả ñạt ñược thật ñáng vui mừng. Kết quả thống kê như sau: Khối TSHS ñược hỏi 1 60 em ðầu năm Biết Không Thích Không Biết chơi chơi biết thích chơi chơi chơi 8 em 52 em 32 em 28 em 54 em 10 Cuối năm Không Thích chơi biết chơi 6 em 60 em Không thích chơi 0 2 3 4 5 Tổng 40 em 50 60 60 270 15 22 39 42 126 25 28 21 18 144 18 25 29 37 141 22 25 31 23 129 38 50 60 60 262 2 0 0 0 8 35 48 57 56 256 5 2 3 4 14 III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ: 1. Kết luận: Trò chơi dân gian ñặc biệt gần gũi với các em, mặc dù có nhiều trò chơi không dành cho lứa tuổi các em. ðó chính là một phần quan trọng trong những bài học ñầu ñời ñể các em làm quen với thế giới và cộng ñồng; la một hoạt ñộng hữu ích giúp các em phát triển sức khỏe, sự thông minh trong hành ñộng ứng xử, tinh thần gắn bó giữa các cá nhân và một lối mở cho tâm hồn các em. Trò chơi dân gian trẻ em ñã có một vai trò ñáng kể trong quá trình hình thành nhân cách cho các thế hệ trẻ em Việt Nam. Chuyện vui chơi chẳng phải chuyện của trẻ em. Con người ở và mọi lứa tuổi giới tính ñều ñược vui chơi, giải trí ñể sinh tồn và phát triển. Bên cạnh lao ñộng, học tập và giao tiếp vui chơi cũng là một trong những hoạt ñộng cơ bản, có xu hướng ngày càng tăng trong cuộc sống của con người hiện tại. Tuy nhiên, trẻ càng nhỏ (chưa phải lao ñộng, mà học tập vui chơi là chính) thì hoạt ñộng ñó càng quan trọng. ðúng như Kơ-rúp-skai-a ñã nói: “ Chơi mà học và học trong chơi” chính vì vậy cần phải tổ chức các trò chơi cho học sinh, nếu chúng ta bỏ lỡ hoặc thậm chí cấm ñoán thì cũng không dập bỏ ñược nhu cầu bẩm sinh này. Và trái lại, bằng cách này hay cách khác học sinh vẫn cứ tự phát chơi. Và như thế có thể xẩy ra lợi bất cập hại an toàn về sức khỏe và nhân cách của học sinh. Việc Bộ Giáo dục và ðào tạo phát ñộng phong Xây dựng “ Trường học thân thiện , học sinh tích cực” trong thời ñiểm hiện nay là rất phù hợp nếu như không muốn nói là hơi muộn. Tổ chức trò chơi dân gian trong các trường học, khai thác và sử dụng trong các hoạt ñộng tập thể của ðội nhằm thực hiện tốt phong trào này, nhằm giúp học sinh tìm về cuội nguồn và ñược sống lại lời ru của mẹ, câu chuyện cổ tích của bà, những cuộc vui các trò chơi dân gian ở quê nhà, sân trường, những ngày tết cổ truyền ñầm ấm, vui tươi và thành kính trong gia ñình họ hàng, thôn xóm…quả có dấu ấn sâu ñậm trong tâm khảm trẻ thơ. ðó cũng chính là những viên gạch quan trọng ñầu tiên của nền nhân cách, tâm hồn con người Việt Nam. 2. Kiến nghị: - ðối với cấp quản lý giáo dục: Cần phải quan tâm chỉ ñạo việc tổ chức trò chơi dân gian trong nhà trường. ðầu tư cơ sở vật chất, có chế ñộ khen thưởng ñối với các giáo viên có ñóng góp về việc tổ chức trò chơi dân gian trong trường học 11 - Hội ñồng ðội cấp trên cần mở các lớp bồi dưỡng, tập huấn và tổ chức tham quan các mô hình ñiểm trong huyện và các huyện bạn nhằm giúp ñội ngũ giáo viên Tổng phụ trách ðội có kinh nghiệm học hỏi kỹ năng nghiệp vụ trong việc triển khai các nội dung tiêu chí “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, ñặc biệt là nội dung ñưa trò chơi dân gian, hát dân ca và các loại hình sinh hoạt văn hóa dân gian vào trường học một cách bền vững. - ðối với giáo viên: Kết hợp với giáo viên Tổng phụ trách ðội tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học, ñộng viên học sinh tổ chức chơi ở nhà.Bồi dưỡng lòng yêu quê hương ñất nước, nhiệt tình tham gia các hoạt ñộng của Liên ñội, tình cảm bạn bè…qua chơi các trò chơi dân gian. 12