Tài liệu Skkn dạy học tích hợp liên môn trong hoạt động ngoại khóa tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh nam định

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” THÔNG TIN CHUNG 1. Tên bài dự thi “ Dạy học tích hợp liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” 2. Các chương trình tích hợp: Các bộ môn: Lịch sử; Địa lý; Giáo dục công dân lớp 6; Công nghệ: nông nghiệp lớp 7. 3. Tác giả: Họ và tên: Nguyễn Thị Trâm Năm sinh: 1977 Nơi thường trú: Số nhà 42 – đường Trần Khánh Dư – khu đô thị Hòa Vượng – TP. Nam Định. Trình độ chuyên môn: Đại học Ngữ văn. Chức vụ công tác: Phó hiệu trưởng; Nơi làm việc: Trường THCS Lý Tự Trọng Địa chỉ liên hệ: Trường THCS Lý Tự Trọng 4. Đơn vị áp dụng đề tài: Tên đơn vị: Trường THCS Lý Tự Trọng. Địa chỉ: đường Tô Hiến Thành, phường Trường Thi, TP Nam Định, tỉnh Nam Định. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nam Định là mảnh đất địa linh nhân kiệt, nơi sản sinh ra nhiều anh hùng dân tộc, nơi hội tụ của nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc. Nghiên cứu về lịch sử địa phương Nam Định có vai trò đặc biệt quan trọng và cần thiết đối với mỗi người con nơi đây, đặc biệt là thế hệ trẻ như các em học Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 1 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” sinh. Nó hình thành ở các em lòng tự hào để từ đó có thêm tình yêu quê hương, yêu đất nước đồng thời định hướng đúng cho sự phát triển nhận thức của thế hệ trẻ tỉnh Nam Định. Ngày nay, việc giáo dục lịch sử địa phương đã được các cơ quan, ban ngành của tỉnh Nam Định quan tâm. Tuy nhiên, việc học tập còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Việc nghiên cứu, giảng dạy và học tập lịch sử địa phương vẫn chưa được tiến hành đều khắp và thống nhất trong nhà trường. Những giờ học về lịch sử địa phương chính khóa trong chương trình trung học cơ sở còn ít so với thời gian 4 năm học (lớp 6: 1 tiết; lớp 7: 3 tiết; lớp 8: 2 tiết; lớp 9: 2 tiết). Việc học lịch sử địa phương trên lớp chưa được sinh động, lôi cuốn.Một trong những phương pháp dạy học thật tốt lịch sử địa phương là tổ chức cho học sinh tham gia những buổi hoạt động ngoại khóa. Hình thức chủ yếu của hoạt động này là tham quan các di tích, bảo tàng, tham gia học tập, trải nghiệm nét văn hóa đặc sắc của địa phương. Việc học tập này giúp học sinh biết vận dụng tri thức lịch sử từ những trang sách nhỏ vào thực tiễn cuộc sống, biết đem tri thức lịch sử làm sáng tỏ vốn sống của mình và xã hội mình đang sống. Từ đó giúp các em hứng thú trong học tập, đem kiến thức phục vụ, xây dựng quê hương Nam Định thêm giàu đẹp. Việc học tập lịch sử địa phương thông qua hoạt động ngoại khóa không chỉ áp dụng độc lập đối với bộ môn lịch sử mà còn có sự kết hợp việc học tập các bộ môn khác. Việc tích hợp tạo nên sự gắn kết kiến thức của các môn học, giữa nội dung học tập với thực tiễn cuộc sống, làm cho việc học tập trở nên ý nghĩa hơn đối với học sinh. Từ đó góp phần nâng cao năng lực của người học, giúp đào tạo những con người có đầy đủ phẩm chất và năng lực giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện tại. Trong số các bộ môn thì Địa lý và Giáo dục công dân có mối quan hệ gần gũi với Lịch sử, cùng thuộc Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 2 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” các bộ môn nghiên cứu về khoa học xã hội. Việc tích hợp các bộ môn này trong việc giáo dục lịch sử địa phương Nam Định sẽ giúp việc học tập của các em có sự liền mạch, gắn kết, tạo thành một mảng màu sắc riêng trong việc nghiên cứu các vấn đề về khoa học xã hội. Việc tích hợp các môn học sẽ nâng cao hiệu quả của việc giáo dục lịch sử địa phương trong nhà trường và tạo sân chơi cho các em học sinh trong các giờ học ngoại khóa. Dạy học tích hợp kiến thức liên môn, chủ đề tích hợp đã được Bộ GDĐT triển khai và thí điểm trong những năm gần đây. Tuy nhiên, vì nhiều lí do khách quan và chủ quan nên còn nhiều giáo viên ở các trường trung học chưa thực sự nắm rõ mục đích, nội dung của phương pháp dạy học này. Xuất phát từ những lí do trên, tác giả mạnh dạn chọn vấn đề “Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khó: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định”làm đề tài nghiên cứu cho bài dự thi của mình. 2. Đối tượng, mục đích và nhiệm vụ của đề tài 2.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu về việc tích hợp giảng dạy các kiến thức địa lý, giáo dục công dân vào giảng dạy lịch sử địa phương tỉnh Nam Định thông qua các hoạt động ngoại khóa của học sinh trường THCS Lý Tự Trọng – TP. Nam 2.2. Định. Mục đích của đề tài Thông qua các tiết học chính khóa: Tiết 6: Lòng biết ơn; tiết 7: yêu thiên nhiên, sống hòa hợp với thiên nhiên; tiết 8: sống chan hòa với mọi người(Giáo dục công dân 6); tiết 7: kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc; tiết 10: Lý tưởng sống của thanh niên; tiết 11: Trách nhiệm của thanh niên hiện nay (Giáo dục công dân 9); các giờ dạy Địa lý địa phương trong chương trình THCS (….) tích hợp với nội dung lịch sử địa phương 2.3. thông qua hoạt động ngoại khóa tỉnh Nam Định. Nhiệm vụ của đề tài Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Vận dụng dạy học tích hợp kiến thức liên môn nghiên cứu vào giảng dạy lịch sử địa phương. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa để tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định. Nêu được ý nghĩa của việc lồng ghép tích hợp nội dung kiến thức lịch sử địa phương thông qua các tiết học. Từ việc nghiên cứu vận dụng đề tài, rút ra bài học kinh nghiệm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy trong các giờ học nhằm đổi mới kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh. 3. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu 3.1. Nguồn tư liệu Để thực hiện đề tài này, tác giả sử dụng các nguồn tư liệu sau đây: Nguồn tư liệu hiện vật: các thư tịch cổ, các bản đồ, phương tiện chiến tranh, tranh ảnh trong các di tích, bảo tàng của tỉnh Nam Định. Nguồn tư liệu thành văn: bao gồm các bài viết, các công trình nghiên cứu về phương pháp dạy học tích hợp, liên môn. Các sách giáo khoa các bộ môn Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân trong chương trình phổ thông. Các chương trình hoạt động ngoại khóa do trường THCS Lý Tự Trọng tổ chức. 3.2. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu đề tài này, tác giả sử dụng các phương pháp khoa học sau: - Sử dụng phương pháp nghiên cứu bài học. - Sử dụng yếu tố tích cực của phương pháp dạy học nêu vấn đề, đàm thoại, thuyết trình, trải nghiệm thực tế… - Hoạt động ngoại khóa dưới hình thức tham quan các di tích, bảo tàng, tham gia trải nghiệm các nét văn hóa đặc sắc của tỉnh Nam Định. - Áp dụng đề tài vào giảng dạy giáo dục công dân khối 6, 9 địa lý địa phương, lịch sử địa phương các khối lớp và toàn thể học sinh trường THCS Lý Tự Trọng. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 4 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” NỘI DUNG I. Cơ sở lí luận 1. Dạy học tích hợp Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh nâng cao tính chủ động, tích cực của người học là vấn đề cấp thiết. Một trong phương pháp dạy học đổi mới là dạy học tích hợp. Dạy học tích hợp là giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết có hiệu quả các nhiệm vụ học tập; thông qua nó hình thành những kiến thức, kĩ năng mới; phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống. Tích hợp liên môn là xây dựng môn học mới bằng cách kết hợp hai hay nhiều môn học khác nhau nhưng vẫn có những thành phần mang tên riêng của từng môn học và giữa các môn đó có chủ đề liên môn. 2. Hoạt động ngoại khóa Hoạt động ngoại khóa là dạng hoạt động của học sinh ngoài giờ lên lớp chính thức, ngoài phạm vi quy định của chương trình bộ môn. Hoạt động này được gắn với những yêu cầu, nội dung của các môn học để có tác dụng bổ sung, hỗ trợ cho giáo dục chính khóa. Hoạt động ngoại khóa được hiểu như là hoạt động được tổ chức ngoài giờ học của các môn học ở trên lớp. Hoạt động ngoại khóa là sự tiếp nối hoạt động dạy – học trên lớp, là con đường gắn lí thuyết với thực tiễn, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức với hành động của học sinh, là việc tổ chức giáo Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 5 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” dục thông qua hoạt động thực tiễn của học sinh về khoa học – kĩ thuật, lao động công ích, hoạt động xã hội, hoạt động nhân đạo, văn hóa nghệ thuật, thẩm mĩ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí…để giúp các em hình thành và phát triển nhân cách (đạo đức, năng lực, sở trường…) Như vậy, hoạt động ngoại khóa là hoạt động giáo dục được tổ chức ngoài thời gian học tập trên lớp. Đây là một trong hai hoạt động giáo dục cơ bản, được thực hiện một cách có tổ chức, có mục đích theo kế hoạch của nhà trường; là hoạt động tiếp nối và thống nhất hữu cơ với các hoạt động học tập trên lớp, nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo, đáp ứng yêu cầu đa dạng của xã hội đối với thế hệ trẻ. 3. Lịch sử địa phương Lịch sử địa phương có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với việc học tập và nghiên cứu lịch sử dân tộc. Khái niệm “địa phương”: Địa phương là những vùng, khu vực trong quan hệ với những vùng và khu vực khác trong nước (Từ điển tiếng Việt – Trung tâm Từ điển ngôn ngữ, Hà Nội, 1992, tr.321). “Địa phương” hiểu theo nghĩa cụ thể là những đơn vị hành chính của một quốc gia, như thành phố, tỉnh, huyện, xã, thôn, bản, làng, buôn, ấp, mường…Nói một cách khái quát, địa phương được hiểu là một vùng đất, khu vực nhất định, được hình thành trong lịch sử, có ranh giới tự nhiên hay địa giới hành chính để phân biệt với địa phương khác. Ví dụ miền Bắc, miền Trung, miền Nam, Việt Bắc, Hà Nội, Nam Định, Thái Bình…đều thuộc phạm vi địa phương. “Lịch sử địa phương” là lịch sử của các địa phương, chẳng hạn lịch sử của các làng xã, huyện, tỉnh, vùng, miền. Lịch sử địa phương còn bao hàm lịch sử của các đơn vị sản xuất, chiến đấu, các cơ quan, xí nghiệp. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 6 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Tuy nhiên về mặt chuyên môn, kĩ thuật có thể xếp nó vào dạng lịch sử chuyên ngành. Khái niệm lịch sử địa phương như vậy rất đa dạng, phong phú cả nội dung và thể loại. II. Cơ sở thực tiễn 1. Thực trạng dạy học lịch sử địa phương trong trường trung học cơ sở ở Nam Định 1.1. Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương trong nhà trường hiện nay - Các nội dung hoạt động sau đây đã được thường xuyên tổ chức thực hiện. + Thuyết trình các nội dung về lịch sử địa phương. + Cung cấp các tài liệu về lịch sử địa phương. - Các hoạt động sau đây (do điều kiện thực tế của từng trường, lớp) ít được tổ chức thực hiện một cách thường xuyên: + Chăm sóc các di tích lịch sử. + Hoạt động nhân đạo, từ thiện, đền ơn đáp nghĩa với những người có công với cách mạng, anh hùng liệt sĩ, Mẹ Việt Nam anh hùng. + Thưởng thức, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ với các chủ đề liên quan đến lịch sử địa phương. + Trò chơi giải trí. - Các nội dung hoạt động sau đây được học sinh yêu thích, song ít được tổ chức thực hiện: + Tham quan các di tích cách mạng, làng cách mạng… + Tổ chức bài học tại địa phương, trong nhà bảo tàng, phòng truyền thống… + Nói chuyện thời sự, chính trị, văn hóa, xã hội liên quan đến địa phương… + Thảo luận, trao đổi hoặc tìm hiểu về lịch sử địa phương… + Các hội thi khéo tay, đố vui, ứng xử…liên quan đến lịch sử địa phương. - Các nội dung sau, có một bộ phận giáo viên còn gặp khó khăn khi tổ chức thực hiện: + Nói chuyện thời sự, chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế ở địa phương. + Trao đổi, thảo luận, thi tìm hiểu lịch sử địa phương. + Văn hóa, văn nghệ. + Thi sáng tạo. + Tham quan các di tích lịch sử địa phương ở xa. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 7 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” - Các nội dung sau đây chưa được tổ chức thực hiện: + Hoạt động câu lạc bộ lịch sử địa phương. + Tổ chức cho các nhân chứng lịch sử kể lại cho học sinh về các vấn đề có liên quan đến các sự kiện lịch sử ở địa phương. + Nói chuyện, sưu tầm lịch sử địa phương và tìm hiểu các anh hùng địa phương. Như vậy, các nội dung giảng dạy lịch sử địa phương được nhà trường và giáo viên thường xuyên tổ chức cho học sinh thực hiện là những nội dung hoạt động dễ thực hiện, dễ tổ chức, ít tốn công sức thời gian, không cần có sự đầu tư kinh phí. Các nội dung khác có tính sáng tạo mất nhiều thời gian, tốn nhiều sức lực, trí tuệ và đòi hỏi có sự đầu tư kinh phí thì ít được thực 1.2. hiện. Những thuận lợi và khó khăn trong việc giảng dạy lịch sử địa phương ở Nam Định 1.2.1. Thuận lợi Ban giám hiệu các nhà trường luôn động viên, khuyến khích, tạo điều kiện cho các giáo viên tổ chức các hình thức giảng dạy lịch sử địa phương phong phú, đa dạng. Học sinh rất hứng thú vì được thay đổi môi trường, hình thức học tập từ đó giúp lớp học thêm sinh động. Đa số học sinh thích tìm tòi, học hỏi những điều mới, thích tham gia các hoạt động, luôn thắc mắc về cuộc sống xung quanh, lịch sử địa phương nơi mình sống và muốn giáo viên giải đáp. Địa phương Nam Định có nhiều di tích cách mạng, các nhà tưởng niệm, các tượng đài anh hùng của đất nước, nhiều công trình kiến trúc tôn giáo, lễ hội dân tộc…tạo cơ hội thuận lợi cho học sinh nghiên cứu, tìm hiểu về nơi chôn rau cắt rốn. 1.2.2. Khó khăn Do giáo viên thiếu thời gian và chưa trang bị đủ kiến thức và năng lực tổ chức hoạt động. Thực tế trong trường THCS giáo viên chỉ chú tâm đến Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 8 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” dạy học lịch sử dân tộc chưa quan tâm thỏa đáng đến lịch sử địa phương. Để giảng dạy lịch sử địa phương thực sự có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải tốn nhiều công sức, tốn nhiều thời gian, công sức. Phương pháp tiến hành các tiết dạy lịch sử địa phương vẫn theo lối dạy học trên lớp là chủ yếu nên chưa tạo được hứng thú cho học sinh trong các giờ học lịch sử địa phương. Các trường còn thiếu cơ sở vật chất, thiết bị, phương tiện, kinh phí hoạt động, thiếu tài liệu, sách hướng dẫn cũng làm hạn chế hiệu quả giảng dạy lịch sử địa phương. Thực tế ở các trường học khuôn viên chật hẹp, giáo viên kiêm nhiệm nhiều việc, học sinh tham gia nhiều khóa học, các trường chưa có nhiều kinh phí nên chỉ được thực hiện theo hình thức cho học sinh nghe thuyết giảng…Bên cạnh đó, tài liệu lịch sử địa phương được sưu tầm, lưu giữ trong các nhà trường còn nghèo nàn. Giáo dục học sinh THCS qua việc học lịch sử địa phương rất phức tạp và khó khăn, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục toàn diện. III. Các giải pháp thực hiện 1. Tích hợp kiến thức địa lý trong giảng dạy lịch sử địa phương tỉnh Nam Định. Sự kiện lịch sử gắn liền với vị trí không gian nhất định. Nhiều sự kiện lịch sử xảy ra bắt nguồn từ đặc điểm địa lý hoặc do điều kiện địa lý tác động, chi phối. Do vậy, kiến thức địa lý có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong dạy học lịch sử. Sử dụng kiến thức địa lý giúp học sinh khắc sâu kiến thức bài học lịch sử. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 9 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Bản đồ địa lý Tỉnh Nam Định Nghiên cứu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định ta bắt gặp nhiều tên gọi, xóm làng, núi, sông hồ, ruộng, biển…Tìm hiểu địa danh giúp ta hiểu được nguồn gốc của xóm làng, đặc điểm nghề nghiệp truyền thống. Khi nghiên cứu lịch sử của một làng, hay lịch sử nền văn hóa hay một nhân vật lịch sử, giáo viên có thể kết hợp dạy về địa lý địa phương. Khi giáo viên tổ chức cho học sinh học tập, tham quan tại khu nhà tưởng niệm cố Tổng bí thư Trường Chinh. Trước khi đến với khu nhà tưởng niệm, giáo viên có thể giới thiệu trước cho học sinh như sau: Xuân Trường là huyện nằm phía Đông Nam Tỉnh Nam Định, Phía Bắc giáp tỉnh Thái Bình, Phía Nam giáp huyện Hải Hậu,Phía Tây giáp huyện Trực Ninh.Khu nhà tưởng niệm của đồng chí Trường Chinh nằm ở xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Về vị trí địa lí xã Xuân Hồng nằm ở phía Tây Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 10 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Bắc của huyện Xuân Trường. Phía Bắc giáp sông Hồng và huyện Vũ Thư (Thái Bình), phía Đông giáp xã Xuân Châu, Xuân Thượng, Xuân Thủy và Xuân Ngọc. Phía Nam và phía Tây giáp sông Ninh Cơ và huyện Trực Ninh. Khi đưa học sinh đi thăm quan, học tập tại bảo tàng Đồng quê, giáo viên có thể giới thiệu Bảo tàng Đồng quê nằm ở xã Giao Thịnh, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định, có diện tích 10,35 km 2, dân số hơn 12 nghìn người. Huyện Giao Thủy nằm ở cực Đông của tỉnh Nam Định, phía Đông và Nam tiếp giáp với biển Đông Việt Nam. Phía Tây Bắc giáp với huyện Xuân Trường, phía Tây Nam giáp với huyện Hải Hậu, ranh giới với hai huyện này là con sông Sò phân lưu của sông Hồng. Phía Bắc và Đông Bắc tiếp giáp với tỉnh Thái Bình mà ranh giới là sông Hồng. Cực Đông là cửa Ba Lạt, cực Nam là thị trấn Quất Lâm. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 11 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Việc giáo viên, hướng dẫn viên du lịch giới thiệu trước cho học sinh về vị trí địa lí ở địa phương cần học tập, tìm hiểu trước sẽ giúp cho học sinh có cái nhìn tổng quan, khái quát về địa phương đó. Việc tích hợp kiến thức địa lí trong hoạt động ngoại khóa tìm hiểu lịch sử địa phương sẽ giúp học sinh có khả năng phân tích, tổng hợp, giải quyết vấn đề về mối quan hệ và ảnh hưởng của điều kiện địa lí đến lịch sử của địa phương. 2. Tích hợp kiến thức giáo dục công dân trong dạy học lịch sử địa phương tỉnh Nam Định Kiến thức bộ môn giáo dục công dân có thể tích hợp với nhiều kiến thức của các bộ môn khác nhằm giáo dục cho học sinh những đức tính tốt đẹp nhất. Nhiều nội dung, chủ đề giáo dục của môn Giáo dục công dân gắn kết với bộ môn Lịch sử như: Học tập và làm theo các đức tính, phẩm chất tốt đẹp của Bác Hồ, các nhân vật lịch sử (giản dị, siêng năng, kiên trì, chí công vô tư…). Lòng biết ơn và noi gương những người có công với đất nước. Kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Bảo vệ di sản văn hóa, di tích lịch sử, nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. Bổn phận và trách nhiệm cụ thể của công dân hiện nay. Tôn trọng và học hỏi các dân tộc khác. Bảo vệ hòa bình, tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới, hợp tác cùng phát triển. Truyền thống yêu chuộng hòa bình của dân tộc và chủ trương hội nhập, hợp tác quốc tế của Đảng hiện nay. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 12 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Chân dung cố TBT Trường Chinh (1907 – 1988) Khi dạy lịch sử Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Pháp 1945 – 1954, giáo viên giới thiệu với học sinh một trong những nhà lãnh đạo cao cấp của Đảng: đồng chí Trường Chinh – một người con ưu tú của mảnh đất Nam Định. Giáo viên giới thiệu về tiểu sử và sự nghiệp của cố Tổng bí thư Trường Chinh để học sinh bày tỏ lòng biết ơn của mình đối với những người có công với cách mạng. Biết ơn là sự bày tỏ thái độ trận trọng, tình cảm và những việc làm đền ơn, đáp nghĩa đối với những người đã giúp đỡ mình, với những người có công với dân tộc, đất nước. Biết ơn cũng tạo nên mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 13 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Trước khi tổ chức cho học sinh hoạt động tham quan và dâng hương tại nhà tưởng niệm cố Tổng bí thư Trường Chinh giáo viên giới thiệu cho học sinh về thân thế và sự nghiệp của đồng chí Trường Chinh: Đồng chí Trường Chinh (1907 – 1988) là một chính khách Việt Nam. Ông là người giữ nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy nhà nước Việt Nam. Ông tên thật là Đặng Xuân Khu, sinh ngày 9 tháng 2 năm 1907, ở thôn Hành Thiện, xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Cụ nội ông tên là Đặng Xuân Bảng, đỗ Tiến sĩ tam giáp đệ nhất danh năm 1856. Cha ông là cụ Đặng Xuân Viện, là một nhà nho yêu nước. Do truyền thống giáo dục của gia đình, được sự giáo dục của cha, từ nhỏ ông đã được làm quen với Tứ thư, Ngũ kinh, thơ Đường và được đào tạo bài bản về văn hóa và lịch sử theo truyền thống Nho học. Khi lớn lên ông bắt đầu tiếp xúc Tây học. Năm 1925 ông học bậc Thành chung tại Nam Định (nay là trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong), ông đã tham gia phong trào đòi ân xá cho Phan Bội Châu, lãnh đạo cuộc bãi khóa ở Nam Định để truy điệu Phan Châu Trinh. Năm 1926 ông bị trường đuổi học. Năm 1927 ông chuyển lên Hà Nội, tiếp tục học ở trường Cao đẳng Thương mại và tham gia Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội. Năm 1929 ông tham gia cuộc vận động thành lập Đông Dương Cộng sản đảng ở Bắc kì và trở thành một trong những đảng viên đầu tiên của đảng này. Năm 1930, ông được chỉ định vào Ban tuyên truyền cổ động Trung ương của Đảng Cộng sản Đông Dương. Cuối năm này, ông bị Pháp bắt và kết án 12 năm tù và đày đi Sơn La, đến năm 1936 được trả tự do. Giai đoạn 1936 – 1939, ông là Xứ Ủy viên Bắc Kỳ cùng Hoàng Văn Thụ và Hoàng Quốc Việt, đại biểu của Đảng Cộng sản Đông Dương trong Ủy ban Mặt trận Dân chủ Bắc kì. Năm 1940, ông được cử làm chủ tịch báo Cờ giải phóng, cơ quan của Xứ ủy Bắc kì, kiêm phụ trách các tờ báo tiếng Pháp. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 14 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Từ những năm sau đó ông trở thành nhà lãnh đạo chủ chốt của đảng Cộng sản Việt Nam. Một số bức ảnh nói về quá trình hoạt động cách mạng của cố TBT Trường Chinh Giáo viên tổ chức cho học sinh tham quan học tập, dâng hương tại nhà tưởng niệm cố Tổng bí thư Trường Trinh ở xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 15 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Giáo viên, học sinh trường THCS Lý Tự Trọng trong lễ dâng hương cố TBT Trường Chinh – xã Xuân Hồng – huyện Xuân Trường – tỉnh Nam Định. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 16 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Học sinh chuẩn bị lễ dâng hương tại tượng đài cố TBT Trường Chinh Khi cho học sinh đến địa bàn Giáo Phận Bùi Chu – Xuân Trường, nhằm giáo dục cho học sinh tình cảm yêu thương chia sẻ với những cảnh đời bất hạnh, đồng thời nhằm giáo dục cho các em ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội, biết trân trọng cuộc sống … Giáo viên giới thiệu cho học sinh: Giáo Phận Bùi Chu – Xuân Trường gồm 6 huyện với dân số khoảng 1.300.000 người, trên 30% là công giáo. Số trẻ em bị tàn tật hoặc bị bỏ rơi như đã nói ở trên ước lượng 3,5%. Trước những nhu cầu ngày càng nhiều, Ban Giám Đốc thấy rằng không một tổ chức nào có đủ khả năng để đón nhận tất cả các em về nuôi, mà phải nghĩ đến phương thức kêu gọi mọi người hợp tác dưới chủ đề: “Cộng đồng trách nhiệm“. Nghĩa là kêu gọi mọi người,mọi tổ chức cũng như chính cha mẹ và họ hàng các emcùng chia xẻ trách nhiệm lo cho các em. Vì thế, Nhà Dục Anh được tổ chức như một “Trung tâm bồi dưỡng tinh thần nhân đạo“ cho đồng bào 6 huyện. Đang nuôi Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 17 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” dưỡng trên 60 em mồ côi và khuyết tật tại Cô Nhi Viện, nhưng em có khả năng tiếp thu kiến thức được theo học tại các trường: Cao Đẳng Sư Phạm Mẫu Giáo Trung Ương I: 1 em, Phổ Thông Trung Học: 1 em, Trung Học Cơ Sở: 6 em, Tiểu Học: 7 em và Mẫu Giáo: 5 em. Đang hỗ trợ nuôi dưỡng tại Cộng Đồng (tức là những em mồ côi, khuyết tật còn bố mẹ hoặc người thân) 385 em/550 em đã gửỉ hồ sơ xin trợ cấp, mỗi em 40.000 đồng VN/tháng. ( Các em được nuôi tại Cô Nhi Viện và tại Cộng Đồng không phân biệt tôn giáo, xa gần. Hiện nay đã có những em thuộc các tỉnh: Tuyên Quang, Yên Bái, Quảng Ninh, Phú Thọ, Cao Bằng, Bắc Giang, Bắc Cạn, Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thái Bình, Hà Tĩnh, Đắc Lắc, Đồng Nai được hưởng nhờ). Ngoài ra, đã trợ cấp gạo hàng tháng từ ngày 01/01/1999 – 31/12/2001 cho 72 ông bà đau yếu, nghèo khó, không nơi nương tựa, không phân biệt lương giáo, mỗi người 10 kg/tháng, thuộc các làng: Bùi Chu, Liên Thuỷ, Trung Linh, Ngọc Tiên, Bách Tính, Quần Cống và Bắc Câu trong giáo phận Bùi Chu. Hiện nay, Cô nhi viện đang chu cấp sinh hoạt hằng ngày cho khoảng 120 người. 80 em từ một vài tháng tuổi trở lên trong đó có một nửa các em là bệnh bại liệt, thần kinh, bệnh đao, và các dạng khuyết tật khác. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 18 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Học sinh trường THCS Lý Tự Trọng thăm hỏi, động viên các em trong cô nhi viện Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 19 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015- 2016 “ Dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong hoạt động ngoại khóa: Tìm hiểu lịch sử địa phương tỉnh Nam Định” Giáo viên và học sinh trường THCS Lý Tự Trọng động viên thăm hỏi và trao quà cho cô nhi viện Thánh An. Đến với Bảo tàng Đồng Quê huyện Giao Thủy học sinh có thể chủ động quan sát học tập về lich sử dân tộc từ thời kì dựng nước, giữ nước. Từ những hiện vật có trong bảo tàng về cuộc kháng chiến chống Mỹ học sinh hiểu được: Thứ nhất: Năm 1965, đế quốc Mỹ ồ ạt đưa quân vào miền Nam tiến hành chiến tranh cục bộ, đồng thời mở rộng chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân ra miền Bắc. Cùng với các thành phố trọng điểm của miền Bắc là Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định là một trong những trọng điểm đánh phá ác liệt của đế quốc Mỹ. Hưởng ứng lời kêu gọi thiêng liêng của Tổ quốc, nhân dân và lực lượng vũ trang Nam Định nêu cao tinh thần “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, “Chắc tay súng, vững tay cày” vừa sản xuất, vừa chiến đấu phối hợp với các đơn vị phòng không, không quân đánh trên 2.000 trận, bắn rơi 110 máy bay, trong đó lực lượng vũ trang tỉnh Nam Định trực tiếp bắn rơi 28 máy bay, bắn cháy 3 tàu chiến, rà phá 80% bom nổ chậm, thủy lôi của địch, đảm bảo và vận chuyển trên 1 triệu tấn hàng hóa, vũ khí ra tiền tuyến. Thực hiện khẩu hiệu “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, toàn tỉnh có 145.649 người con quê hương xung kích lên đường cầm súng bảo vệ Tổ quốc; mỗi năm đóng góp từ 50-65 nghìn tấn lương thực, hàng chục nghìn tấn thực phẩm. Tiêu biểu là chiến công của Tiểu đoàn 6 pháo cao xạ, Tiểu đoàn 66 pháo binh bộ đội địa phương, Trung đoàn tự vệ Nhà máy Dệt Nam Định, dân quân xã Nghĩa Lâm (Nghĩa Hưng) lực lượng vũ trang Hải Hậu, Thành phố Nam Định. Trường THCS Lý Tự Trọng- Thành phố Nam Định Giáo viên: Nguyễn Thị Trâm 20