Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o V¨n giang
Tr−êng THCS chu m¹nh trinh
****************************
S¸ng kiÕn Kinh nghiÖm
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy
tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong tiÕt d¹y häc
m«n lÞch sö tr−êng thcs
Gi¸o viªn : §ç thÞ ¸nh tuyÕt
N¨m häc 2009- 2010
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
1
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
A. PhÇn më ®Çu
I. C¬ së khoa häc:
T¹i bÊt k× ®Êt n−íc nµo, nh÷ng ®æi míi gi¸o dôc ë phæ th«ng mang tÝnh c¶i
c¸ch gi¸o dôc ®Òu b¾t ®Çu tõ viÖc xem xÐt, ®iÒu chØnh môc tiªu gi¸o dôc víi
nh÷ng k× väng míi vÒ mÉu ng−êi häc sinh cã ®−îc sau qu¸ tr×nh gi¸o dôc. §æi
míi d¹y häc nãi chung vµ ®æi míi d¹y häc lÞch sö nãi riªng lµ mét qu¸ tr×nh
®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn vµ kiªn tr×, trong ®ã cã nhiÒu yÕu tè quan hÖ chÆt
chÏ víi nhau .
D¹y nh− thÕ nµo, häc nh− thÕ nµo ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ häc tËp tèt nhÊt lµ ®iÒu
mong muèn cña tÊt c¶ thÇy c« gi¸o chóng ta. Muèn thÕ ph¶i ®æi míi ph−¬ng
ph¸p, biÖn ph¸p d¹y vµ häc. Ng−êi gi¸o viªn ph¶i tæ chøc mét c¸ch linh ho¹t c¸c
ho¹t ®éng cña häc sinh tõ kh©u ®Çu tiªn ®Õn kh©u kÕt thóc giê häc, tõ c¸ch æn
®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò ®Õn c¸ch häc bµi míi, cñng cè, dÆn dß. Nh÷ng ho¹t
®éng ®ã gióp häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc mét c¸ch tù gi¸c, chñ ®éng, tÝch cùc,
s¸ng t¹o vµ ngµy cµng yªu thÝch, say mª m«n häc.
VËy lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong d¹y häc lÞch sö?
Cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p, nh−: Ph−¬ng ph¸p sö dông ®å dïng trùc quan, ph−¬ng
ph¸p h−íng dÉn häc sinh ghi nhí sù kiÖn lÞch sö, n¾m v÷ng vµ sö dông s¸ch gi¸o
khoa, vë bµi tËp, tiÕn hµnh c«ng t¸c ngo¹i kho¸... Nh−ng viÖc sö dông hÖ thèng
c©u hái trong d¹y häc nãi chung, d¹y häc lÞch sö nãi riªng lµ mét trong nh÷ng
biÖn ph¸p rÊt quan träng, rÊt cã −u thÕ ®Ó ph¸t triÓn t− duy cña häc sinh. Qu¸
tr×nh ho¹t ®éng chung, thèng nhÊt gi÷a thÇy vµ trß nhÞp nhµng sÏ lµm cho häc
sinh n¾m v÷ng h¬n nh÷ng tri thøc, h×nh thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o vµ båi d−ìng phÈm
chÊt ®¹o ®øc, h×nh thµnh nh©n c¸ch cho c¸c em.
§ai-ri, nhµ gi¸o dôc Liªn X« cò ®· tõng nãi: « D¹y lÞch sö còng nh− bÊt cø
d¹y c¸i g× ®ßi hái ng−êi thÇy ph¶i khªu gîi c¸i th«ng minh chø kh«ng ph¶i lµ
b¾t buéc c¸c trÝ nhí lµm viÖc, b¾t nã ghi chÐp råi tr¶ l¹i ». Nh− vËy môc ®Ých
cña viÖc d¹y häc LÞch sö ë tr−êng lµ ng−êi gi¸o viªn kh«ng chØ gióp cho häc
sinh h×nh dung ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ cña qu¸ khø; biÕt vµ ghi nhí c¸c sù kiÖn,
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
2
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
hiÖn t−îng cña LÞch sö mµ quan träng h¬n lµ hiÓu ®−îc lÞch sö tøc lµ ph¶i n¾m
®−îc b¶n chÊt cña sù kiÖn. Trong ph¸t triÓn t− duy cña häc sinh, viÖc sö dông c¸c
thao t¸c l«-gic cã ý nghÜa rÊt quan träng. Th«ng th−êng gi¸o viªn sö dông c¸c
thao t¸c chñ yÕu nh− so s¸nh (®Ó t×m ra sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt
c¸c sù kiÖn), ph©n tÝch vµ tæng hîp (gióp häc sinh kh¸i qu¸t c¸c sù kiÖn ), quy
n¹p, diÔn dÞch... §Ó thùc hiÖn nh÷ng thao t¸c nh− vËy cã thÓ dïng nhiÒu c¸ch,
nhiÒu ph−¬ng tiÖn kh¸c nhau (®å dïng trùc quan, tµi liÖu gi¶i thÝch ....) song viÖc
hái vµ tr¶ lêi ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é yªu cÇu cña häc sinh, ®−a l¹i kÕt qu¶ tèt.
Hái vµ tr¶ lêi chÝnh lµ ®Æt t×nh huèng cã vÊn ®Ò råi t×m c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
Hái vµ tr¶ lêi kh«ng ph¶i lµ sù ®¸nh ®è mµ lµ gióp nhau hiÓu s©u s¾c lÞch sö h¬n.
ViÖc hái vµ tr¶ lêi c©u hái cã ý nghÜa gi¸o d−ìng gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn lín. V×
vËy viÖc ®Æt c©u hái cã vai trß rÊt quan träng trong giê d¹y häc lÞch sö nãi riªng
vµ c¸c m«n häc kh¸c, ph¸t huy ®−îc tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
Ii. C¬ së thùc tiÔn :
ë tr−êng THCS Chu M¹nh Trinh cßn cã nhiÒu häc sinh ch−a cã sù say
mª m«n häc LÞch sö, cho nªn viÖc ghi nhí c¸c sù kiÖn, hiÖn t−îng, nh©n vËt lÞch
sö .....cßn yÕu. §a sè c¸c em ch−a ®éc lËp suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi mét c©u hái mµ
ph¶i ®äc nguyªn si trong s¸ch gi¸o khoa hay chØ nªu ®−îc mèc thêi gian mµ
kh«ng diÔn t¶ ®−îc thêi gian ®ã nãi lªn sù kiÖn g× ... Bëi vËy, b¶n th©n c¸c em
ch−a cã mét ph−¬ng ph¸p häc nh− thÕ nµo ®Ó chiÕm lÜnh kiÕn thøc tõ bµi gi¶ng
cña gi¸o viªn. MÆt kh¸c gi¸o viªn gi¶ng d¹y bé m«n lÞch sö ë tr−êng mét phÇn
nµo ®ã ch−a ®−a ra ®−îc hÖ thèng c©u hái vµ sö dông c©u hái ®ã nh− thÕ nµo cho
phï hîp, cho nªn chÊt l−îng kiÓm tra mét sè em ë mét sè líp cßn thÊp vµ tØ lÖ
yÕu kÐm cßn nhiÒu. Nh»m gi¶m bít sè l−îng häc sinh yÕu kÐm vµ n©ng cao chÊt
l−îng d¹y vµ häc cña nhµ tr−êng, b¶n th©n t«i ®· cè g¾ng ®−a ra c¸c ph−¬ng
ph¸p häc tËp tÝch cùc mµ cô thÓ lµ: “Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái
®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong tiÕt d¹y häc lÞch sö’’.
Víi viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, t«i mong muèn sÏ gãp mét phÇn nhá vµo
viÖc gióp gi¸o viªn tiÕn hµnh mét giê d¹y häc hiÖu qu¶ tèt h¬n, häc sinh tÝch
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
3
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
cùc chñ ®éng trong viÖc tiÕp thu lÜnh héi kiÕn thøc cña bµi häc. §©y còng lµ lÝ do
t«i chän ®Ò tµi nµy.
III. NhiÖm vô nghiªn cøu:
§Ó thùc hiÖn tèt ®Ò tµi nghiªn cøu, b¶n th©n GV ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm
vô:
- Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vÒ“ Ph−¬ng ph¸p d¹y häc LÞch sö”
- Thao gi¶ng, dù giê ®ång nghiÖp trao ®æi, rót kinh nghiÖm qua tõng tiÕt d¹y.
- Nghiªn cøu tµi liÖu g©y høng thó vÒ d¹y häc lÞch sö
- Nghiªn cøu tµi liÖu: T©m lÝ häc
- S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn lÞch sö líp 8,9.
- KiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc sinh häc vµ lµm bµi ®Ó tõ ®ã cã ®iÒu chØnh
vµ bæ sung hîp lÝ.
IV. Ph¹m vi nghiªn cøu :
§Ò tµi xoay quanh viÖc nghiªn cøu gi¶ng d¹y vµ häc tËp víi viÖc: “ Sö dông
hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho häc sinh trong d¹y häc lÞch
sö bËc trung häc c¬ së". §èi t−îng nghiªn cøu mµ t«i ¸p dông cho ®Ò tµi nµy lµ
häc sinh khèi 8 gåm 3 líp : 8A1, 8A2, 8A3 vµ mét líp 9A3 Tr−êng THCS Chu
M¹nh Trinh- V¨n Giang.
B. PhÇn néi dung:
I. Thùc tr¹ng d¹y vµ häc m«n lÞch sö
ë tr−êng THCS Chu m¹nh trinh
1. −u ®iÓm :
* VÒ phÝa gi¸o viªn :
- §¹i ®a sè gi¸o viªn ®Òu cè g¾ng thay ®æi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña m×nh
theo h−íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh th«ng qua c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y
häc nh− ph−¬ng ph¸p trùc quan, ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ph−¬ng ph¸p
tr−êng hîp (ph−¬ng ph¸p t×nh huèng ), ph−¬ng ph¸p vÊn ®¸p th«ng qua sù tr×nh
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
4
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
bµy sinh ®éng giµu h×nh ¶nh cña gi¸o viªn trong t−êng thuËt, miªu t¶, kÓ chuyÖn,
hoÆc nªu ®Æc ®iÓm cña nh©n vËt lÞch sö....
- Gi¸o viªn ®· tÝch cùc h−íng dÉn häc sinh th¶o luËn nhãm, hç trî kiÕn thøc
cho nhau vµ th«ng qua ho¹t ®éng nµy nh÷ng b¹n yÕu kÐm ®−îc ho¹t ®éng mét
c¸ch tÝch cùc d−íi sù h−íng dÉn cña gi¸o viªn vµ c¸c b¹n häc sinh kh¸ giái vµ
häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc vµ hiÓu s©u h¬n vÒ b¶n chÊt cña sù kiÖn, hiÖn t−îng
lÞch sö......
- Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ®· kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn c¸c ®å dïng d¹y häc,
khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c ®å dïng vµ ph−¬ng tiÖn d¹y häc nh− tranh ¶nh,
b¶n ®å, sa bµn, m« h×nh, phim ®Ìn chiÕu, phim vidÐo....vµ tõng b−íc øng dông
c«ng nghÖ th«ng tin phï hîp trong d¹y häc lÞch sö...
* VÒ phÝa häc sinh :
- Häc sinh ®a sè chó ý nghe gi¶ng, tËp trung suy nghÜ tr¶ lêi c¸c c©u hái mµ
gi¸o viªn ®Æt ra nh− c¸c em ®· chuÈn bÞ bµi míi ë nhµ, tr¶ lêi c¸c c©u hái cuèi
môc trong bµi cho nªn khi häc c¸c em lu«n chó ý ®Ó n¾m ch¾c bµi h¬n.
- C¸c líp A3, nh×n chung häc sinh ®Òu tÝch cùc th¶o luËn nhãm vµ ®· ®−a l¹i
hiªô qu¶ cao trong qu¸ tr×nh lÜnh héi kiÕn thøc .
- Häc sinh yÕu kÐm ®· vµ ®ang cè g¾ng n¾m b¾t c¸c kiÕn thøc träng t©m c¬
b¶n th«ng qua c¸c ho¹t ®éng häc nh− th¶o luËn nhãm, vÊn ®¸p, ®äc s¸ch gi¸o
khoa...c¸c em ®· m¹nh d¹n khi tr¶ lêi c¸c c©u hái hay ghi nhí c¸c sù kiÖn, nh©n
vËt, mét qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng trong viÖc chiÕm lÜnh kiÕn thøc cña m×nh.
2. H¹n chÕ :
* VÒ phÝa gi¸o viªn :
- VÉn cßn mét sè Ýt gi¸o viªn ch−a thùc sù thay ®æi hoµn toµn ph−¬ng ph¸p
d¹y häc cho phï hîp víi tõng tiÕt d¹y, ch−a tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña häc sinh
t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em suy nghÜ, chiÕm lÜnh vµ n¾m v÷ng kiÕn thøc. Ch¼ng h¹n
vÉn cßn cã nh÷ng tiÕt häc “thÇy nãi, trß nghe ”, “thÇy ®äc, trß chÐp ”. Do ®ã
nhiÒu häc sinh ch−a n¾m v÷ng ®−îc kiÕn thøc mµ chØ häc thuéc mét c¸ch m¸y
mãc, tr¶ lêi c©u hái th× nh×n vµo s¸ch gi¸o khoa hoµn toµn ...
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
5
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
- §a sè gi¸o viªn ch−a nªu c©u hái nhËn thøc ®Çu giê häc tøc lµ sau khi kiÓm
tra bµi cò gi¸o viªn vµo bµi lu«n mµ kh«ng giíi thiÖu bµi qua viÖc nªu c©u hái
nhËn thøc, ®iÒu nµy lµm gi¶m bít sù tËp trung, chó ý bµi häc cña häc sinh ngay
tõ ho¹t ®éng ®Çu tiªn.
- Mét sè c©u hái gi¸o viªn ®Æt ra h¬i khã, häc sinh kh«ng tr¶ l¬× ®−îc nh−ng
l¹i kh«ng cã hÖ thèng c©u hái gîi më nªn nhiÒu khi ph¶i tr¶ lêi thay cho häc
sinh.VÊn ®Ò nµy ®−îc thÓ hiÖn rÊt râ trong ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm, gi¸o viªn
chØ biÕt nªu ra c©u hái nh−ng l¹i kh«ng h−íng dÉn häc sinh tr¶ lêi c©u hái ®ã
nh− thÕ nµo v× kh«ng cã hÖ thèng c©u hái gîi më vÊn ®Ò .
- Mét sè tiÕt häc gi¸o viªn chØ nªu vµi ba c©u hái vµ huy ®éng mét sè häc
sinh kh¸, giái tr¶ lêi, ch−a cã c©u hái dµnh cho ®èi t−îng häc sinh yÕu kÐm. Cho
nªn ®èi t−îng häc sinh yÕu kÐm Ýt ®−îc chó ý vµ kh«ng ®−îc tham gia ho¹t
®éng, ®iÒu nµy lµm cho c¸c em thªm tù ti vÒ n¨ng lùc cña m×nh vµ c¸c em c¶m
thÊy ch¸n n¶n m«n häc cña m×nh..
* VÒ phÝa häc sinh :
- Häc sinh th−êng tr¶ lêi c©u hái gi¸o viªn ®Æt ra th«ng qua viÖc nh×n s¸ch
gi¸o khoa vµ nh¾c l¹i, ch−a cã sù ®éc lËp t− duy. Mét sè häc sinh cßn ®äc
nguyªn si s¸ch gi¸o khoa ®Ó tr¶ lêi c©u hái.
-Häc sinh cßn l−êi häc vµ ch−a cã sù say mª m«n häc, mét sè bé phËn häc
sinh kh«ng chuÈn bÞ bµi míi ë nhµ, kh«ng lµm bµi tËp ®Çy ®ñ, trªn líp c¸c em
thiÕu tËp trung suy nghÜ. Cho nªn viÖc ghi nhí c¸c sù kiÖn, hiÖn t−îng, nh©n vËt
lÞch sö ....cßn yÕu.
- Häc sinh chØ cã tr¶ lêi ®−îc nh÷ng c©u hái dÔ, ®¬n gi¶n (nh− tr×nh bµy),
cßn mét sè c©u hái tæng hîp, ph©n tÝch, gi¶i thÝch, so s¸nh...th× häc sinh cßn rÊt
lóng tóng khi tr¶ lêi hoÆc tr¶ lêi th× mang tÝnh chÊt chung chung ...
* §iÒu tra cô thÓ :
- B¶n th©n t«i ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n lÞch sö khèi líp 8 (A1- A2- A3)
vµ cã mét sè n¨m d¹y Sö líp 9 cña nhµ tr−êng.Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, t«i
lu«n ý thøc võa nghiªn cøu ®Æc ®iÓm t×nh h×nh häc tËp bé m«n cña häc sinh võa
tiÕn hµnh rót kinh nghiÖm qua mçi tiÕt d¹y.ViÖc ®iÒu tra ®−îc thùc hiÖn th«ng
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
6
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
qua hái ®¸p víi nh÷ng c©u hái ph¸t triÓn t− duy häc sinh ë trªn líp, kiÓm tra 15
phót, kiÓm tra 45 phót ...
KÕt qu¶ ®iÒu tra t«i nhËn thÊy ®a sè häc sinh chØ tr¶ lêi ®−îc nh÷ng c©u
hái mang tÝnh chÊt tr×nh bµy, cßn nh÷ng c©u hái gi¶i thÝch t¹i sao, so s¸nh, ®¸nh
gi¸ nhËn thøc th× c¸c em cßn rÊt lóng tóng khi tr¶ lêi. Do vËy kÕt qu¶ ®iÒu tra
còng kh«ng cao . Cô thÓ :
Giái
Líp SÜ sè
Kh¸
SL
%
Tb
SL
%
YÕu
SL
%
KÐm
SL
%
SL
%
8A2 37
8
21,6 7
18,9 15
40,5 5
13,5 2
5,4
8A1 36
10
28,0 6
16,7 13
36,1 5
13,9 2
5,6
II. Mét sè gi¶i ph¸p thùc tÕ trong viÖc sö dông hÖ thèng
c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho häc sinh trong
d¹y häc lÞch sö líp 8, 9 thcs.
1. Nªu c©u hái ®Æt vÊn ®Ò.
* §èi víi gi¸o viªn :
-Tr−íc khi b−íc vµo bµi míi, gi¸o viªn nªn nªu ngay c©u hái ®Þnh h−íng nhËn
thøc cho häc sinh. C¸c c©u hái nªu vÊn ®Ò ®−a ra vµo ®Çu giê nh»m ®éng viªn
sù chó ý, huy ®éng c¸c n¨ng lùc nhËn thøc cña häc sinh vµo viÖc theo dâi bµi
gi¶ng ®Ó t×m c©u tr¶ lêi . Nh÷ng c©u hái nµy lµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña bµi häc
mµ häc sinh ph¶i n¾m v÷ng. §−¬ng nhiªn, khi ®Æt c©u hái kh«ng yªu cÇu häc
sinh tr¶ lêi ngay mµ chØ sau khi gi¸o viªn ®· cung cÊp ®Çy ®ñ sù kiÖn th× häc
sinh míi tr¶ lêi ®−îc.
VÝ dô :
• Khi d¹y bµi 5 “C«ng x· Pa ri 1871”( s¸ch gi¸o khoa lÞch sö 8 trang 35).
Gi¸o viªn nªu c©u hái ®Çu giê : V× sao nãi “C«ng x· Pa ri lµ mét h×nh
¶nh thu nhá cña nhµ n−íc kiÓu míi – nhµ n−íc cña d©n, do d©n ,v×
d©n”?
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
7
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
§Ó hiÓu râ vÊn ®Ò ®ã c¸c em cÇn ph¶i tù m×nh t×m hiÓu kÜ vÊn ®Ò nµy, c¸ch
tèt nhÊt lµ t×m hiÓu nguyªn nh©n, diÔn biÕn tõ ®ã rót ra ý nghÜa cña C«ng x·
Pa ri
- Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, chóng ta vÉn tu©n thñ tr×nh tù cÊu t¹o cña s¸ch gi¸o
khoa, song cÇn khai th¸c nhÊn m¹nh, gióp häc sinh tr¶ lêi c©u hái nªu trªn. Häc
sinh tr¶ lêi ®−îc c©u hái nµy tøc lµ ®· n¾m vµ hiÓu ®−îc kiÕn thøc chñ yÕu cña
bµi.
* §èi víi häc sinh:
C©u hái lo¹i nµy th−êng lµ c©u hái cã tÝnh chÊt bµi tËp muèn tr¶ lêi ph¶i huy
®éng kiÕn thøc c¬ b¶n cña toµn bµi. ChÝnh v× vËy häc sinh ph¶i chuÈn bÞ bµi vµ
tr¶ lêi tr−íc c¸c c©u hái cuèi môc ë nhµ, chó ý, tËp trung cao ®é theo dâi bµi
gi¶ng, chän läc sù kiÖn vµ tr×nh bµy trªn líp.
2.X¸c ®Þnh mèi liªn hÖ , x©u chuçi gi÷a c©u hái víi c¸c sù kiÖn , hiÖn
t−îng trong bµi häc.
-Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p s− ph¹m lµ x¸c lËp mèi liªn hÖ gi÷a c©u hái c¸c sù
kiÖn, hiÖn t−îng lÞch sö trong bµi.
VÝ dô :
• Sau khi häc xong bµi 26: “Phong trµo kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p
trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ XIX” (lÞch sö 8 trang 125) chóng ta cã
thÓ tæ chøc trß ch¬i « ch÷ ®Ó cho c¸c em x©u chuçi c¸c sù kiÖn, hiÖn
t−îng lÞch sö l¹i víi nhau ®Ó c¸c em kh¾c s©u h¬n kiÕn thøc vµ cã
høng thó häc tËp th«ng qua c¸c c©u hái gîi ý .
HÖ thèng c©u hái cho trß ch¬i.
C©u 1: Ri-vi-e bÞ giÕt ë ®©u?
C©u 2: ¤ng vua trÎ kiªn quyÕt chèng Ph¸p lµ ai?
C©u 3:Tªn hiÖp −íc triÒu ®×nh HuÕ kÝ víi Ph¸p n¨m 1884?
C©u 4:Thµnh miÒn T©y mµ Phan Thanh Gi¶n d©ng cho Ph¸p?
C©u 5:Tªn thËt cña vua Hµm Nghi?
C©u 6:Tªn d·y nói vua Hµm Nghi v−ît sang ®Ó sang Hµ TÜnh ?
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
8
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
C©u 7: Ng−êi ®øng ®Çu phe chñ chiÕn lµ ai?
C©u 8: N¬i vua Hµm Nghi bÞ ®i ®µy?
§¸p ¸n cña c¸c « ch÷:
C
H
T
A
¤
M
N
¢
N
U
G
I
G
H
I
P
A
T
¢
¥
Y
N
¤
V
I
N
H
L
O
N
¦
N
G
L
I
C
H
T
H
T
R
¦
¥
¢
T
T
H
A
G
N
G
U
N
T
G
S
Y
I
£
£
¥
N
T
R
I
Tõ hµng däc: CÇn V−¬ng
Nh÷ng kiÕn thøc nµy ®−îc s¾p xÕp tr×nh diÔn trªn mµn h×nh, (viÕt lªn b¶ng
phô hoÆc trªn khæ giÊy to ) ®Ó c¸c em cã thÓ quan s¸t ®−îc c©u hái vµ hÖ thèng
kiÕn thøc, häc sinh tù t×m ra c©u tr¶ lêi, t×m ra mèi liªn quan gi÷a chóng. Trong
häc sinh sÏ cã cuéc tranh luËn ®©u lµ tõ ch×a kho¸ cña « ch÷ vµ häc sinh sÏ ph¸t
hiÖn ra ch×a kho¸ lµ “CÇn V−¬ng”. C¸ch lËp b¶ng nh− vËy hîp víi c¸ch sö dông
c©u hái sÏ cã hiÖu qu¶ kh«ng chØ vÒ n¾m kiÕn thøc mµ cßn cã t¸c dông gi¸o dôc ,
rÌn luyÖn kÜ n¨ng, kÜ x¶o, ph¸t triÓn t− duy cho häc sinh vµ gióp c¸c em tr¸nh
nhµm ch¸n trong c¸c tiÕt häc.
- ViÖc x©y dùng b¶ng c¸c sù kiÖn qua c¸c c©u hái trß ch¬i vµ mèi liªn hÖ gi÷a
chóng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p gióp häc sinh nhí ngay sù kiÖn c¬ b¶n ë
trªn líp, ®ång thêi kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc häc tËp cña c¸c em.
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
9
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
3. X©y dùng hÖ thèng c©u hái ë trªn líp:
- Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë trªn líp, gi¸o viªn cßn ph¶i biÕt ®Æt ra vµ gióp
häc sinh gi¶i quyÕt c¸c c©u hái cã tÝnh chÊt nhËn thøc kiÕn thøc. Mét hÖ thèng
c©u hái tèt nªu ra trong qóa tr×nh gi¶ng d¹y ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng cña c¸c
em, kÝch thÝch t− duy ph¸t triÓn. §ång thêi t¹o ra mèi liªn hÖ bªn trong cña häc
sinh vµ gi÷a häc sinh víi gi¸o viªn. Tøc lµ mçi c©u hái ®−a ra, mçi häc sinh vµ
c¶ gi¸o viªn ph¶i thÊy râ v× sao tr¶ lêi ®−îc ? V× sao kh«ng tr¶ lêi ®−îc ? C©u hái
qu¸ khã hay ch−a ®ñ sù kiÖn, t− liÖu ®Ó c¸c em tr¶ lêi .
-Trong s¸ch gi¸o khoa, th−êng sau mçi môc, mçi bµi cã tõ 1 ®Õn 3 c©u hái ,
nh÷ng c©u hái nµy lµ c¬ së ®Ó gi¸o viªn x¸c ®Þnh kiÕn thøc trong s¸ch , ®ång thêi
bæ sung ®Ó x©y dùng hÖ thèng c©u hái cña bµi. C©u hái ph¶i cã sù chuÈn bÞ tõ khi
säan gi¸o ¸n, ph¶i cã dù kiÕn nªu ra lóc nµo ? Häc sinh sÏ tr¶ lêi nh− thÕ nµo ?
§¸p ¸n ra sao? Râ rµng viÖc sö dông c©u hái trong d¹y häc cßn lµ mét nghÖ
thuËt. Nh÷ng c©u hái ®Æt ra b¾t buéc häc sinh ph¶i suy nghÜ, ph¶i kÝch thÝch ®−îc
lßng ham hiÓu biÕt, trÝ th«ng minh, s¸ng t¹o cña häc sinh. §Æc biÖt lµ gióp häc
sinh yÕu kÐm tÝch cùc ho¹t ®éng vµ dÇn dÇn h×nh thµnh kiÕn thøc c¬ b¶n cho c¸c
em qua hÖ thèng c©u hái, tõ ®ã c¸c em cã høng thó häc tËp vµ x©y dùng bµi h¬n.
- Th«ng th−êng trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y chóng ta th−êng ®Æt ra nhiÒu lo¹i c©u
hái, c¨n cø vµo tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña c¸c kiÕn thøc lÞch sö, chóng ta cã c¸c lo¹i
c©u hái kh¸c nhau. Cô thÓ:
* Lo¹i c©u hái vÒ sù ph¸t sinh c¸c sù kiÖn, hiÖn t−îng lÞch sö mµ chóng ta
th−êng hái vÒ nguyªn nh©n, bèi c¶nh hay hoµn c¶nh lÞch sö cña sù kiÖn, hiÖn
t−îng lÞch sö vµ th−êng ¸p dông cho ®èi t−îng häc sinh yÕu kÐm.
VÝ dô:
• Nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n, Nam K×, Binh biÕn
§« L−¬ng (Bµi 21- LÞch sö 9 trang 82 -83).
• Nguyªn nh©n bïng næ chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai (Bµi 21- LÞch sö
8 trang 105).
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
10
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
Lo¹i c©u hái nµy th−êng xuÊt hiÖn vµo phÇn ®Çu bµi gi¶ng. Bëi v× bÊt k× mét sù
kiÖn, hiÖn t−îng lÞch sö nµo ®Òu xuÊt hiÖn trong hoµn c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh, ®Òu
cã nguyªn nh©n ph¸t sinh cña nã. §©y còng lµ mét ®Æc ®iÓm t− duy cña lÞch sö
cÇn h×nh thµnh tõng b−íc cho häc sinh .
• Lo¹i c©u hái vÒ qu¸ tr×nh, diÔn biÕn, ph¸t triÓn cña sù kiÖn, hiÖn
t−îng lÞch sö nh− diÔn biÕn cña c¸c cuéc khìi nghÜa , diÔn biÕn c¸c
cuéc c¸ch m¹ng
•
VÝ dô :
• H·y tr×nh bµy diÔn biÕn chiÕn dÞch Biªn giíi thu ®«ng 1950
( Bµi 26 - LÞch sö 9 trang 110) .
• Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña NguyÔn ¸i Quèc trong thêi
gian ë Ph¸p (Bµi 16 - LÞch sö 9 trang 61).
Tuy ®©y lµ c©u hái Ýt suy luËn song l¹i ®ßi hái trÝ nhí, ph¶i biÕt nhiÒu sù kiÖn
®Þa danh, nh©n vËt ®Ó gióp häc sinh ph¸t triÓn trÝ nhí nªn cÇn ph¶i chia c©u hái
thµnh nhiÒu c©u hái nhá, ®ång thêi lËp c¸c b¶ng niªn biÓu, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c
sù kiÖn.
* C©u hái nªu lªn ®Æc tr−ng b¶n chÊt cña c¸c hiÖn t−îng lÞch sö, bao gåm
sù ®¸nh gi¸ vµ th¸i ®é cña häc sinh ®èi víi c¸c hiÖn t−îng lÞch sö Êy . Lo¹i
c©u hái nµy th−êng dïng cho häc sinh kh¸ giái khi th¶o luËn ®Ó bæ trî kiÕn
thøc cho c¸c ®èi t−îng yÕu kÐm.
VÝ dô :
• T¹i sao NguyÔn TÊt Thµnh l¹i ra ®i t×m ®−êng cøu n−íc? H−íng ®i cña
Ng−êi cã g× míi so víi c¸c nhµ yªu n−íc chèng Ph¸p tr−íc ®ã?
( Bµi 30 SGK- LÞch sö 8 trang 148).
• T¹i sao nãi tõ n¨m 1858 ®Õn n¨m 1884 lµ qu¸ tr×nh triÒu ®×nh HuÕ ®i tõ
®Çu hµng tõng b−íc ®Õn ®Çu hµng toµn bé tr−íc qu©n x©m l−îc
(Bµi 25- LÞch sö 8 trang 124).
Th−êng th× nh÷ng c©u hái nµy khã ®èi víi häc sinh, nã ®ßi hái c¸c em ph¶i
biÕt ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, biÕt bµy tá th¸i ®é cña m×nh ®èi víi sù kiÖn, hiÖn t−îng
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
11
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
lÞch sö . Häc sinh rÊt ng¹i tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy, tuy nhiªn gi¸o viªn cÇn kiªn
tr× ®−a thªm nh÷ng c©u hái gîi më gióp c¸c em tr¶ lêi c©u hái cña m×nh.
VÝ dô :
• Khi d¹y bµi 23 – Tæng khëi nghÜa c¸ch m¹ng Th¸ng 8 n¨m 1945
C©u hái nhËn thøc: T¹i sao khi ph¸t xÝt NhËt ®Çu hµng ®ång minh, §¶ng ta
quyÕt ®Þnh Tæng khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn trong toµn quèc?
C©u hái gîi më: Chñ tr−¬ng khëi nghÜa vò trang ®Ò ra trong héi nghÞ TW lÇn thø
VIII ( th¸ng 5- 1941) lµ g×? C¸c yÕu tè nµo ( vÒ thêi c¬ c¸ch m¹ng ) ®· xuÊt hiÖn
®Çy ®ñ ë n−íc ta lóc bÊy giê ch−a?
* Lo¹i c©u hái t×m hiÓu kÕt qu¶, nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ ®ã vµ ý
nghÜa lÞch sö cña sù kiÖn víi d¹ng c©u hái nµy còng dïng cho ®èi t−îng ho¹
sinh yÕu kÐm ®Ó c¸c em tù ph¸t hiÖn vµ chiÕm lÜnh ®−îc kiÕn thøc c¬ b¶n vµ
gióp c¸c em ho¹t ®éng liªn tôc trong qu¸ tr×nh häc tËp.
LÞch sö chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn liªn tôc, ®an xen nhau gi÷a c¸c sù
kiÖn hoÆc mét hiÖn t−îng hay mét qu¸ tr×nh lÞch sö nµo ®ã. CÇn cho häc sinh
thÊy râ ®−îc kÕt qu¶ cña sù vËn ®éng ®ã, nguyªn nh©n th¾ng lîi hay thÊt b¹i vµ
¶nh h−ëng cña nã ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö.
VÝ dô :
• ý nghÜa lÞch sö vµ bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c cuéc khëi nghÜa B¾c
S¬n, Nam K× vµ cuéc Binh biÕn §« L−¬ng ( LÞch sö 9 trang 82).
• Em h·y nªu ý nghÜa cña viÖc thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam 3/2
1930 (LÞch sö 9 trang71).
• Tr×nh bµy ý nghÜa lÞch sö vµ nguyªn nh©n thµnh c«ng cña c¸ch m¹ng
th¸ng T¸m n¨m 1945 (LÞch sö 9 trang 94).
• .Tr×nh bµy ý nghÜa lÞch sö cña c¸ch m¹ng t− s¶n Ph¸p 1789 -1794
(LÞch sö 8 trang 17).
- §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy, häc sinh dùa vµo SGK ®Ó tr¶ lêi b»ng ng«n ng÷
cña m×nh chø kh«ng lÆp l¹i s¸ch gi¸o khoa .
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
12
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
* Lo¹i c©u hái ®èi chiÕu, so s¸nh gi÷a sù kiÖn, hiÖn t−îng lÞch sö nµy víi sù
kiÖn, hiÖn t−îng lÞch sö kh¸c mµ c¸c em ®∙ häc. §©y lµ lo¹i c©u hái kh¸ khã
®èi víi häc sinh trung häc c¬ së ( −u ®iÓm cña lo¹i c©u hái nµy lµ võa gióp
cho häc sinh còng cè «n tËp l¹i kiÕn thøc cò võa tiÕp nhËn kiÕn thøc míi vµ
¸p dông khi ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm ®Ó c¸c em bæ trî kiÕn thøc cho nhau
vµ cïng nhau gi¶i quyÕt vÊn ®Ò).
VÝ dô:
• Khi häc bµi 29 “ C¶ n−íc trùc tiÕp chiÕn ®Êu chèng MÜ cøu n−íc ( 1965
– 1973)” (LÞch sö 9 trang142) Cã c©u hái : ChiÕn l−îc “ ChiÕn tranh
côc bé”vµ “chiÕn tranh ®Æc biÖt” cña MÜ ë MiÒn Nam cã ®iÓm g× gièng
nhau vµ kh¸c nhau?
• So s¸nh hoµn c¶nh, néi dung, t¸c dông cña chÝnh s¸ch céng s¶n thêi
chiÕn víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña Lª Nin vµ §¶ng B«n sª vÝch (LÞch
sö 8 trang 82).
Tãm l¹i : C¸c lo¹i c©u hái nªu trªn t¹o thµnh mét hÖ thèng c©u hái hoµn chØnh,
gióp cho häc sinh trong qu¸ tr×nh häc tËp lÞch sö ph¸t hiÖn ra nguyªn nh©n, diÔn
biÕn, kÕt qu¶ vµ ý nghÜa cña mét sù kiÖn hay mét qu¸ tr×nh lÞch sö. Nh÷ng c©u
hái ®ã gi¸o viªn vËn dông nhuÇn nhuyÔn trong c¸c tiÕt d¹y kh«ng chØ cho c¸c em
biÕt ®−îc c¸c sù kiÖn mµ ®i s©u hiÓu b¶n chÊt cña sù kiÖn, nã kh«ng chØ ®ßi hái
häc sinh nhí c¸c sù kiÖn lÞch sö c¬ b¶n mµ ph¶i suy nghÜ nhËn thøc s©u s¾c b¶n
chÊt cña sù kiÖn lÞch sö .
4. VËn dông hÖ thèng c©u hái ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh vµo
mét môc cô thÓ :
• ThiÕt kÕ c©u hái gîi më ®Ó gi¶i quyÕt c©u hái nhËn thøc
( Môc VI: HiÖp ®Þnh S¬ bé (6 –3 – 1946 ) vµ T¹m −íc ViÖt –Ph¸p (14 -9 -1946)
– Bµi 24 “ Cuéc ®Êu tranh vµ b¶o vÖ x©y dùng chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n
(1945- 1946) – LÞch sö 9- tiÕt 2).
Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh t×m hiÓu sù b¾t tay hßa ho·n gi÷a T−ëng vµ
Ph¸p qua HiÖp −íc Hoa – Ph¸p (28-2-1946), theo hiÖp −íc nµy Ph¸p nh−êng cho
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
13
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
T−ëng mét sè quyÒn lîi vÒ kinh tÕ trªn ®Êt Trung Quèc vµ ®−îc vËn chuyÓn hµng
hãa qua c¶ng H¶i Phßng vµo Hoa Nam kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ. Ng−îc l¹i, Ph¸p
®−a qu©n ra miÒn B¾c thay thÕ qu©n T−ëng lµm nhiÖm vô gi¶i gi¸p khÝ giíi qu©n
NhËt. §iÒu nµy vi ph¹m tr¾ng trîn chñ quyÒn cña d©n téc ta, coi ViÖt Nam lµ
mãn hµng ®Ó trao ®æi. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, §¶ng ta cã chñ tr−¬ng, s¸ch l−îc g× ®Ó
®èi phã? Gi¸o viªn ®−a ra c©u hái nhËn thøc nh− m« h×nh d−íi ®©y:
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
14
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
C©u hái nhËn thøc
V× sao §¶ng, ChÝnh
phñ ta vµ Hå Chñ
TÞch l¹i kÝ víi thùc
d©n Ph¸p HiÖp ®Þnh
s¬ bé 6 . 3 . 1946 .
Mét lµ: §¸nh
Ph¸p tr−íc khi
ph¸p ®−a qu©n ra
miÒn B¾c . Nh−
vËy cïng mét lóc
ph¶i ®¸nh c¶
Ph¸p lÉn T−ëng.
Dù kiÕn tr¶ lêi
V× Ph¸p vµ T−ëng
kÝ tho¶ hiÖp chÝnh
trÞ ( 28. 2. 1946)
ViÖc lµm nµy buéc
§¶ng ta ph¶i lùa
chän 1trong 2 con
®−êng hµnh ®éng.
Hai lµ : Hoµ víi
Ph¸p m−în tay
Ph¸p ®uæiT−ëng
vÒ n−íc , lo¹i bít
mét kÎ thï nguy
hiÓm, kÐo dµi thêi
gian hoµ b×nh ®Ó
chuÈn bÞ lùc l−îng
vÒ mäi mÆt chèng
Ph¸p sau nµy.
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
C©u hái gîi më
1. ViÖc Ph¸p vµ
T−ëng kÝ hiÖp
®Þnh chÝnh trÞ
28.2. 1946 ®Æt ra
cho ®¶ng ta lùa
chän 1 trong 2
con ®−êng nµo?
2. §¶ng ta ®· lùa
chän con ®−êng
nµo ? V× sao?
§¶ng ta ®· lùa
chän con ®−êng
thø 2 v× ®Êt n−íc
ta lóc nµy v«
cïng khã kh¨n
kh«ng thÓ mét
lóc ®¸nh nhau víi
nhiÒu kÎ thï ,
h¬n n÷a lóc nµy
Ph¸p ®−a qu©n ra
miÒn B¾c víi
danh nghÜa chÝnh
thèng.
15
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
III. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc sau khi ¸p dông ®Ò tµi
( S¸ng kiÕn kinh nghiÖm)
MÆc dï thêi gian rÊt h¹n chÕ nh−ng t«i ®· vËn dông s¸ng kiÕn kinh
nghiÖm nµy vµo c¸c tiÕt d¹y vµ ®· ®¹t đ−îc kÕt qu¶ kh¶ quan. Tr−íc hÕt, b¶n
th©n t«i ®· nhËn thÊy r»ng nh÷ng kinh nghiÖm nµy rÊt phï hîp víi ch−¬ng tr×nh
s¸ch gi¸o khoa míi vµ víi nh÷ng tiÕt d¹y theo h−íng ®æi míi. Häc sinh cã høng
thó häc tËp h¬n, tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o ®Ó më réng vèn hiÓu biÕt, ®ång thêi
còng rÊt linh ho¹t trong viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô lÜnh héi kiÕn thøc vµ ph¸t triÓn
kÜ n¨ng. Kh«ng khÝ häc tËp s«i næi, nhÑ nhµng vµ häc sinh cã høng thó khi häc.
T«i còng hi väng víi viÖc ¸p dông ®Ò tµi nµy, häc sinh sÏ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ cao
trong c¸c k× thi vµ ®Æc biÖt häc sinh sÏ yªu thÝch m«n häc nµy h¬n.
* KÕt qu¶ cô thÓ sau khi kh¶o s¸t chÊt l−îng häc k× II n¨m häc 2008- 2009
(víi ®Ò bµi cña phßng Gi¸o dôc- §µo t¹o V¨n Giang):
Giái
Líp SÜ sè
Kh¸
Tb
YÕu
SL
%
8A2 37
20
54.1 4
10.8 8
21.6 5
8A1 36
23
63.9 8
22.2 3
8.3
SL
%
SL
%
SL
2
%
KÐm
SL
%
13.5 0
0
0
0
5.6
C. KÕt luËn
I. Bµi häc kinh nghiÖm :
Sau khi ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy, b¶n th©n t«i ®· rót ra mét sè kinh
nghiÖm sau:
Trong mçi tiÕt d¹y gi¸o viªn nªu môc tiªu yªu cÇu cña tiÕt, môc cña bµi häc
sau ®ã cung cÊp th«ng tin vµ ph©n bæ thêi gian hîp lÝ ®Ó häc sinh tiÕp nhËn
th«ng tin.
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
16
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
Gi¸o viªn ®Æt vµ sö dông linh ho¹t c¸c c©u hái phï hîp víi néi dung bµi
d¹y, tuú theo khèi líp vµ ®èi t−îng häc sinh mµ vËn dông
Khi nªu c©u hái gi¸o viªn cè g¾ng sö dông c¸c c©u hái ng¾n gän, ®ñ ý, ®¬n
gi¶n, dÔ hiÓu ,gîi sù suy nghÜ vµ t− duy cña häc sinh. Kh«ng nªn sö dông
c©u hái “Cã” hay “Kh«ng”, “§óng” hay “Sai” mµ ph¶i sö dông c©u hái ph¸t
huy tÝnh ®éc lËp t− duy ë c¸c em ( tr¸nh t×nh tr¹ng häc sinh tr¶ lêi mét c¸ch
c«ng thøc hoÆc chung chung )
Khi tæ chøc häc sinh tiÕp nhËn th«ng tin gi¸o viªn chó ý sö dông c©u hái
gîi më ( chuÈn bÞ kÜ ë gi¸o ¸n) ®Ó gi¶i quyÕt c©u hái ®Æt ra ®Çu giê
Gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu kÜ s¸ch gi¸o khoa, th−êng xuyªn nghiªn cøu thªm
tµi liÖu tham kh¶o ®Ó x©y dùng c¸c c©u hái trong c¸c tiÕt d¹y vµ vËn dông
linh ho¹t h¬n ®Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô nhËn thøc ë mçi bµi häc.
Gi¸o viªn cÇn kÕt hîp c¸c ph−¬ng tiÖn d¹y häc kh¸c nh− ®å dïng trùc quan,
h×nh ¶nh, tranh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa, hÖ thèng thao t¸c s− ph¹m khi lªn
líp... ®Ó gãp phÇn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh trong mçi
tiÕt häc, n©ng cao hiÖu qu¶ giê d¹y
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, ng«n ng÷ nãi ph¶i truyÒn c¶m, kh«ng qu¸ nhanh
hoÆc qu¸ chËm, mµ ph¶i l«i cuèn, hÊp dÉn, tr×nh bµy ph¶i cã ®iÓm nhÊn,
tr¸nh ®Òu ®Òu .
Khi ®Æt c©u hái kh«ng nªn ®Æt c©u hái qu¸ dÔ lµm cho häc sinh tho¶ m·n ,
®i ®Õn chñ quan vÒ vèn hiÓu biÕt cña m×nh, mµ ph¶i lµ cho c¸c em hiÓu
r»ng, sù tr¶ lêi ®óng, ®Çy ®ñ c©u hái do gi¸o viªn nªu ra lµ tèt, song vÉn
ph¶i tiÕp tôc suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi hay h¬n, s©u s¾c h¬n vµ th«ng minh h¬n.
CÇn t¹o c¬ héi cho häc sinh trong c¶ líp tr¶ lêi, th¶o luËn nhãm, kh«ng lµm
nÆng nÒ giê häc, tr×nh bµy nhåi nhÐt song vÉn t¹o kh«ng khÝ tho¶i m¸i , nhÑ
nhµng ®Ó ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a.
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
17
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
Gi¸o viªn d¹y m«n lÞch sö ph¶i lu«n lu«n t×m tßi s¸ng t¹o vµ ®æi míi trong
ph−¬ng ph¸p d¹y häc. Cã kÕ ho¹ch cô thÓ trong viÖc t×m kiÕm vµ thiÕt kÕ
c¸c ®å dïng d¹y häc ®Ñp, chÝnh x¸c, phï hîp víi néi dung bµi d¹y.
Ng−êi gi¸o viªn LÞch sö cÇn tù båi d−ìng n¨ng khiÕu vÏ b¶n ®å, l−îc ®å
khoa häc vµ chÝnh x¸c. Sö dông triÖt ®Ó c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc nh»m
thu hót sù chó ý cña häc sinh. Nªn cã nh÷ng buæi häc ngo¹i kho¸, tham quan du
lÞch c¸c di tÝch b¶o tµng lÞch sö.
II. §iÒu kiÖn ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Víi kinh nghiÖm nh− trªn, t«i hy väng sÏ lµ mét ph−¬ng ph¸p tÝch cùc
gióp gi¸o viªn d¹y LÞch sö tr−êng THCS Chu M¹nh Trinh nãi riªng, c¸c ®ång
nghiÖp c¸c tr−êng trong huyÖn nãi chung cïng thùc hiÖn ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch
cùc cña häc sinh trong c¸c giê häc LÞch sö ë tÊt c¶ khèi líp. §ång thêi còng ¸p
dông phï hîp víi mäi ®èi t−îng häc sinh ë c¸c tr−êng trong toµn huyÖn ®Ó häc
tËp c¸c giê LÞch sö ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n.
III. Nh÷ng h¹n chÕ vµ ph−¬ng h−íng kh¾c phôc, tiÕp tôc
nghiªn cøu, ®æi míi.
Tãm l¹i “Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña
häc sinh trong d¹y häc lÞch sö c¸c líp 8,9 tr−êng THCS ” ®−îc vËn dông trong
c¸c tiÕt d¹y sÏ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ häc tËp cao nhÊt cña häc sinh vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt
gi¸o d−ìng, gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn. §©y lµ ho¹t ®éng t−¬ng hç gi÷a thÇy vµ trß
nh»m gióp cho häc sinh ®éc lËp lÜnh héi kiÕn thøc mét c¸ch th«ng minh, vËn
dông mét c¸ch s¸ng t¹o vµo thùc tÕ (häc tËp vµ cuéc sèng ) . §iÒu nµy quan träng
vµ ®ßi hái nhiÒu c«ng søc, lao ®éng s¸ng t¹o, ý thøc tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao
cña mçi mét gi¸o viªn. Vµ cÇn ®ßi hái ph¸t triÓn n¨ng lùc t− duy vµ hµnh ®éng
cña m×nh tr−íc khi gi¸o dôc cho häc sinh, cho nªn ph¶i n¾m v÷ng lý luËn, rÌn
luyÖn nghiÖp vô th−êng xuyªn
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
18
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
Tuy vËy, do thêi gian cã h¹n, cïng víi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y m«n lÞch sö
ch−a nhiÒu bëi b¶n th©n t«i lµ mét gi¸o viªn ®−îc ®µo t¹o chuyªn ngµnh m«n
Ng÷ v¨n. T«i d¹y lÞch sö do nhµ tr−êng thiÕu gi¸o viªn chuyªn m«n Sö nªn t«i vµ
nhiÒu gi¸o viªn kh¸c ph¶i d¹y chÐo ban. Do ®ã , t«i chØ m¹nh d¹n tr×nh bµy quan
®iÓm cña m×nh trong viÖc sö dông c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong d¹y häc lÞch sö líp 8 vµ líp9 gãp phÇn vµo viÖc ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y
häc hiÖn nay. Bëi vËy, nh÷ng vÊn ®Ò mµ t«i tr×nh bµy ë trªn ch¾c ch¾n sÏ kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vÒ néi dung, vÒ ph−¬ng ph¸p hoÆc cã thÓ cßn nh÷ng
thiÕu sãt nµo ®ã trong viÖc t×m hiÓu, h−íng dÉn häc sinh trong qu¸ tr×nh khai
th¸c kiÕn thøc mµ t«i ch−a tù nhËn ra.
VÒ phÝa b¶n th©n, trong nh÷ng n¨m häc tiÕp theo, t«i sÏ tiÕp tôc ph¸t huy
nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña viÖc thùc hiÖn s¸ng kiÕn kinh nghiÖm trªn, ®ång thêi
kh«ng ngõng häc hái ®ång nghiÖp, tÝch luü vµ ®óc rót kinh nghiÖm, kh¾c phôc
khã kh¨n vµ nh÷ng h¹n chÕ ®Ó n©ng cao h¬n n÷a chÊt l−îng d¹y häc m«n LÞch
sö trong nhµ tr−êng.
D. Mét sè kiÕn nghÞ.
Thùc ra hiÖn nay trong c¸c nhµ tr−êng ®· ®−îc cÊp rÊt nhiÒu c¸c thiÕt bÞ
d¹y häc.Tuy vËy ®èi víi m«n lÞch sö th× c¸c ®å dïng thiÕt bÞ cßn qu¸ Ýt. Cho nªn
muèn ®¹t ®−îc kÕt qu¶ cao trong bé m«n nµy, theo t«i cÇn cã nh÷ng yªu cÇu sau:
¾ C¸c c¬ quan thiÕt bÞ tr−êng häc cÇn cã ®Çy ®ñ tranh ¶nh vÒ c¸c di
tÝch lÞch sö vµ di s¶n v¨n ho¸ hoÆc ch©n dung cña c¸c nh©n vËt lÞch sö
cã c«ng víi c¸ch m¹ng. Nhµ tr−êng cÇn mua mét sè t− liÖu, tµi liÖu
cã liªn quan ®Õn lÞch sö vµ c¸ch gi¶ng d¹y bé m«n lÞch sö, ®Æc biÖt lµ
nh÷ng t− liÖu lÞch sö ®Þa ph−¬ng.
¾ Tæ chøc c¸c cuéc thi s¸ng t¹o vµ sö dông ®å dïng d¹y häc ë tÊt c¶
c¸c m«n trong ®ã cã m«n lÞch sö.
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
19
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö .
Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm nhá cña t«i trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y m«n lÞch
sö , hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, rÊt mong
®−îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp.
Cuèi cïng, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tËp thÓ gi¸o viªn vµ häc sinh tr−êng
THCS Chu M¹nh Trinh ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Ch©n thµnh c¶m ¬n
héi ®ång Khoa häc cña Phßng Gi¸o dôc- §µo t¹o V¨n Giang ®· xem xÐt ®Ò tµi,
chØ ra nh÷ng −u ®iÓm còng nh− nh÷ng h¹n chÕ cña ®Ò tµi ®Ó t«i tiÕp tôc söa ch÷a
vµ ph¸t huy.
RÊt mong ®−îc tiÕp thu ý kiÕn gãp ý cña Héi ®ång Khoa häc Phßng Gi¸o
dôc- §µo t¹o V¨n Giang vµ cña c¸c ®ång nghiÖp trong toµn huyÖn.
______________________ HÕt _____________________
V¨n Giang, ngµy 10 th¸ng 4 n¨m 2010
Ng−êi viÕt
§ç ThÞ ¸nh TuyÕt
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh.
20
- Xem thêm -
.PDF 
24 
535 
144 
