Tài liệu Nhóm ngân hàng thế giới báo cáo định hướng chiến lược năng lượng (bản dịch tham khảo) mạng lưới phát triển bền vững

Nhóm Ngân hàng Thế giới Báo cáo Định hướng Chiến lược Năng lượng (Bản dịch tham khảo) Mạng lưới phát triển bền vững Tháng 10/2009 Mục lục Danh sách các từ viết tắt ..................................................................................................... Báo cáo định hướng Chiến lược Năng lượng của Ngân hàng Thế giới .............................. Bối cảnh .............................................................................................................................. Các diễn tiến mới nhất và triển vọng .................................................................................. Chiến lược và hiệu quả ngành năng lượng của Ngân hàng Thế giới trong những năm gần đây ....................................................................................................................................... Mục tiêu và Phương pháp ................................................................................................... Phạm vi ............................................................................................................................... Đề xuất lĩnh vực hoạt động ................................................................................................. Lĩnh vực triển khai .............................................................................................................. Các bước xây dựng chiến lược ........................................................................................... Tham vấn ý kiến các bên .................................................................................................... Phụ lục 1: Phạm vi hoạt động của ngành năng lượng ......................................................... Phụ lục 2: Các nội dung ưu tiên của ngành năng lượng của các nước đối tác của Ngân hàng thế giới và đề xuất lĩnh vực tập trung của Ngân hàng Thế giới ................................. Phụ lục 3: Đề cương phát triển năng lượng ........................................................................ Phụ lục 4: Các nghiên cứu tổng quan ................................................................................. Tài liệu tham khảo .............................................................................................................. Hình minh họa Hình 1 Hoạt động liên quan đến năng lượng của Ngân hàng Thế giới Hình 2 Thất bại trong hoạt động của Ngân hàng Thế giới trong Năm tài khóa 03-09 tính theo viện nghiên cứu ........................................................................................................... Hình 3 Khung Chiến lược năng lượng ................................................................................ Hình 4 Tiếp cận Điện và Khí thải CO2............................................................................... Hình 5 Số giờ mất điện ....................................................................................................... Bảng Bảng 1 Khung thời gian của chiến lược năng lượng ......................................................... Danh sách các từ viết tắt CAS CEIF CIF CO2 CTF DCCSF EI EITI FFT FY GDP GEF GHG IBRD IDA IEA IEG IFC INFRA MIGA OECD QAG SIAP SREP WBG Chiến lược hỗ trợ quốc gia Khung đầu tư năng lượng sạch và phát triển Quỹ đầu tư khí hậu các-bon đi-ô-xít Quỹ công nghệ sạch Phát triển và biến đổi khí hậu: Khung chiến lược cho Ngân hàng Thế giới công nghiệp khai khoáng Sáng kiến Minh bạch trong các ngành công nghiệp khai khoáng Nhiên liệu của tương lai năm tài khóa tổng sản phẩm quốc nội Quỹ Môi trường Toàn cầu khí gây hiệu ứng nhà kính Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Quốc tế Hiệp hội Phát triển Quốc tế Cơ quan Năng lượng Quốc tế Nhóm Đánh giá Độc lập Công ty Tài chính Quốc tế Chương trình Khôi phục Cơ sở hạ tầng và Tài sản Tổ chức Bảo lãnh Đầu tư Đa phương Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế Nhóm Đảm bảo Chất lượng Chương trình Hành động vì Cơ sở hạ tầng Bền vững Chương trình Phát triển các Nguồn năng lượng Tái sinh ở các nước đang phát triển Nhóm Ngân hàng Thế giới Báo Cáo Định hướng Chiến Lược Năng Lượng Nhóm Ngân Hàng Thế Giới Báo cáo định hướng này hình thành nên cơ sở cho việc tham vấn để xây dựng chiến lược ngành năng lượng của Ngân Hàng Thế Giới (WBG) mà được dự kiến sẽ được trình bày trước Ban giám đốc điều hành WBG vào đầu năm 2011. Tiến trình tham vấn, dựa trên báo cáo định hướng này, sẽ được bắt đầu hoạt động liên tục vào tháng 5 năm 2010. Các ý kiến về báo cáo định hướng này được đưa ra sẽ hướng dẫn cho việc xây dựng chiến lược này. Bối cảnh 1. Năng lượng là thiết yếu cho sự phát triển kinh tế và giảm nghèo. Cung cấp dịch vụ năng lượng, đặc biệt là cho người nghèo, góp phần vào thành tích đạt được các Mục tiêu thiên niên kỷ. Không có năng lượng, các nền kinh tế không thể tăng trưởng và đói nghèo chẳng thể giảm được. Năng lượng là một đầu vào quan trọng cho tất cả các ngành kinh tế, cung cấp nhiên liệu cho việc vận chuyển hàng hóa và người và cung cấp điện cho ngành công nghiệp, thương mại, nông nghiệp, và các dịch vụ xã hội quan trọng như giáo dục và y tế. Tuy nhiên, nhiều nước đang phát triển đối mặt với sự thiếu nguồn cung điện, gây cản trở hoạt động kinh doanh và giảm tăng trưởng. Hàng trăm triệu hộ gia đình tiếp tục dựa vào việc sử dụng truyền thống các nhiên liệu rắn để nấu ăn và đốt nóng, thiếu sự tiếp cận điện, hoặc chịu đựng cả hai trạng. Những hộ gia đình này- và đặc biệt là các phụ nữ và trẻ em của những hộ này- chịu mức độ khói độc hại cao gây nguy hiểm và mất đi các cơ hội nâng cao thu nhập. 2. Việc cung cấp điện không đủ và không đáng tin cậy tác động tới nhiều nước đang phát triển, đặc biệt là các nước ở khu vực Châu Phi hạ Sahara và Nam Á. Hậu quả là làm giảm năng suất, tính cạnh tranh và việc làm của doanh nghiệp, và hạn chế nghiêm trọng đối với hoạt động và tăng trưởng kinh tế. Có lượng dân số lớn không được tiếp cận với điện ở các nước nghèo hơn thuộc khu vực Châu Á và Châu Mỹ La tinh, cũng như ở các khu vực nông thôn và cận nông thôn của các nước có thu nhập trung bình như Pê-ru và Phi-líp-pin. Nghèo năng lượng ở khu vực Châu Phi hạ Sahara đặc biệt trầm trọng: tính bình quân đầu người, công suất phát điện trong khu vực này chỉ bằng khoảng 1/10 công suất ở các khu vực có thu nhập thấp khác. Không ngạc nhiên, khoảng 30 nước Châu Phi đang chịu các giai đoạn thiếu điện thường xuyên và sa thải phụ tải. Để cân bằng cung và cầu, mở rộng truyền tải qua biên giới phục vụ cho hoạt động thương mại khu vực, và tăng 10% tỷ lệ điện khí hóa, Châu Phi hạ Sahara cần một khoản đầu tư trị giá 40 tỷ Đô la Mỹ tương đương với 6,4% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Hiện nay, khu vực mới chỉ đầu tư khoảng 11 tỷ Đô la Mỹ hàng năm, tương đương với ¼ so với yêu cầu thực tế, để lại lỗ hổng tài chính hàng năm khoảng 30 tỷ Đô la Mỹ. Có nhiều người ở Nam Á cũng không tiếp cận được điện như ở Châu Phi hạ Sahara, hầu hết trong số họ ở Ấn Độ. Tiệu thụ điện trên đầu người ở Nam Á là thấp nhất chỉ sau Châu Phi hạ Sahara. Thiếu nguồn cung đã dẫn đến việc nhiều công ty tự mình phát điện. Chính Phủ Ấn Độ trước đó đã đặt ra mục tiêu điện khí hóa trên cả nước vào năm 2012, nhưng mục tiêu này dường như không thể đạt được vì sự trì hoãn việc bổ sung công suất mới – nước này chỉ mới lắp đặt thêm một nửa công suất điện so với mục tiêu trong ba (03) kế hoạch năm năm liên tiếp từ năm 1992 đến năm 2007- và vì những nút thắt cổ chai chưa được tháo gỡ. Thiếu điện không chỉ ảnh hưởng đến các nước có thu nhập thấp mà còn ảnh hưởng đến nhiều nước có thu nhập trung bình, bao gồm Ai Cập, Kazakhstan, Paraguay, và Nam Á. 3. Một thách thức chủ yếu mà các chính phủ ở hầu hết các nước đang phát triển phải đối mặt là làm thế nào để nâng cao tính đáng tin cậy và khả năng cung cấp đủ năng lượng trong khi đưa ra các dịch vụ năng lượng hiện đại mà tất cả người dân có thể tiếp cận và có khả năng tài chính để chi trả (phụ lục 1-3). Dựa trên nhu cầu năng lượng lớn chưa được đáp ứng và kinh nghiệm gần đây về sự thay đổi giá năng lượng, đảm bảo việc cung cấp năng lượng ở các mức giá hợp lý đã tạo thành một giai đoạn trọng tâm trong việc hoạch định chính sách năng lượng. Vượt qua được thách thức này sẽ cần có sự huy động vốn- để làm tăng cơ sở cung cấp và nâng cao hiệu quả cung cấp và sử dụng năng lượng- trên quy mô mà nhiều nước đang phát triển chưa thể huy động cho tới nay. Giải quyết vấn đề thiếu công suất cung cấp là cơ sở hạ tầng năng lượng hoạt động tốt sau vòng đời thiết kế của chúng và cần thay thế khẩn cấp. 4. Tăng trưởng kinh tế liên tục-cần thiết cho giảm nghèo- và nhu cầu năng lượng kéo theo sẽ có kết quả mang tính toàn cầu. Nền kinh tế thế giới được đặt mục tiêu tăng trưởng gấp bốn (04) lần đến năm 2050 và, nếu không có những thay đổi mang tính chuyển hóa cả về nhu cầu năng lượng và sự thải khí CO2 liên quan đến năng lượng sẽ gấp hơn hai (02) lần (IEA 2008). Người nghèo ở các nước đang phát triển sẽ chịu tác động trước tiên và nhiều nhất từ sự biến đổi khí hậu, trong khi họ lại chỉ là những người gây ra và có thể giải quyết sự biến đổi đó ít nhất. Có một sự xác nhận ngày càng rõ ràng rằng các chính sách tiết kiệm năng lượng và năng lượng có sự thải khí gây hiệu ứng nhà kính (GHG) thấp là cần thiết để đáp ứng được các nhu cầu năng lượng trong tương lai một cách bền vững (phụ lục 4). Các biện pháp này, thông qua việc giải quyết các nguồn năng lượng không đủ và đang bị ô nhiễm, nói chung là cũng giúp giảm nhẹ các vấn đề môi trường địa phương liên quan đến việc sử dụng năng lượng. Bên cạnh đó, tăng thu nhập sẽ làm tăng sức ép đối với việc làm giảm dần các nguồn năng lượng, tăng chi phí cung cấp năng lượng. 5. Đáp ứng các nhu cầu năng lượng của các nước đang phát triển và ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu đòi hỏi có sự hành động và sự hợp tác tăng cường toàn cầu. Dựa trên bằng chứng khoa học hiện có về tốc độ biến đổi khí hậu, thì sự chuyển đổi sản xuất và tiêu thụ năng lượng toàn cầu là một mệnh lệnh. Các nước phát triển, đã góp phần lớn vào số lượng hiện nay của GHG, cần phải đi đầu và làm giảm sự thải khí GHG đáng kể. Tiêu thụ năng lượng và sự thải GHG liên quan đến năng lượng trên đầu người ở thế giới đang phát triển là các phần của những hoạt động này ở những nước có thu nhập cao. Tuy nhiên, sau một thời gian dài, IEA dự đoán rằng, nếu các chính sách hiện nay vẫn tiếp tục được duy trì, thì việc thải khí CO2 liên quan đến năng lượng tại các nước không phải là thành viên của OECD – hiện đang ngang hàng với việc thải khí của các nước thuộc OECD- sẽ gấp hai (02) sự thải khí ở các nước OECD vào năm 2030. Thậm chí nếu tất cả các hoạt động thải khí từ các nước phát triển chấm dứt, thì một sự thay đổi về đường cong thải khí của thế giới đang phát triển vẫn sẽ cần làm cho ổn định nồng độ GHG toàn cầu ở mức được cho là Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu có thể quản lý được. Các cân nhắc vốn góp cần có sự chuyển nhượng công nghệ và tài chính lớn cho các nước đang phát triển trong nỗ lực quốc tế để hạn chế sự thải khí GHG. IEA ước tính rằng tổng chi phí lợi nhuận thu được từ việc giảm sự thải khí GHG từ việc sử dụng năng lượng ở các nước không phải là thành viên của OECD để hạn chế nồng độ CO2 trong thời gian dài ở mức 550 phần triệu (ppm) sẽ tính trung bình là 85 tỷ Đô la Mỹ một năm trong suốt giai đoạn 2010-2030 và 230 tỷ Đô la Mỹ cho mức 450 ppm (IEA 2008). Năng lượng bền vững đòi hỏi phải có nỗ lực chung trong thời gian dài của nhiều người hoạt động trong các ngành công nghiệp, tài chính, chính phủ, và các tổ chức quốc tế, nhưng vẫn đang được giải quyết với các khung chính sách và tài chính ngắn hạn mà không được điều chỉnh theo quy mô của thách thức. 6. Trái ngược với bối cảnh này Ngân hàng Thế giới đang xây dựng một chiến lượng năng lượng mới. Các nước đang phát triển cần năng lượng nhiều hơn và sạch hơn để vượt qua nghèo đói và để đặt họ trên con đường tăng trưởng mạnh. Trọng tâm của cuộc thảo luận về tương lai của năng lượng toàn cầu là làm thế nào để mở rộng các nguồn cung và sự tiếp cận năng lượng cho những người nghèo của thế giới theo những cách thức mà đáp ứng được các nhu cầu của cả thế hệ hiện nay và tất cả các thế hệ trong tương lai. Chiến lược năng lượng mới sẽ giải quyết cách mà WBG có thể cân đối các nhu cầu cạnh tranh, thúc đẩy sự hiệp lực, và giải quyết các lựa chọn. Những diễn tiến mới nhất và triển vọng 7. Một vài diễn tiến gần đây và xu hướng tương lai đang thay đổi tầm quan trọng của các vấn đề cơ bản trong ngành năng lượng ở các nước đang phát triển. 8. Nhiều nước đang phát triển – bao gồm hầu hết tất cả các nước có sự tiếp cận năng lượng thấp – đang trải qua các giai đoạn thiếu điện hoặc sẽ trải qua tình trạng này trong vài năm tới. Các chi phí cho nền kinh tế thiếu điện khá lớn (phụ lục 2). Một nghiên cứu ước tính rằng chi phí trung bình lên tới 2,1% GDP ở khu vực Châu Phi hạ Sahara, và rằng các tổn thất cho các doanh nghiệp vào các hoạt động bán hàng bị hủy bỏ và trang thiết bị thiệt hại là trung bình tương đương 6% doanh thu của các công ty trong khu vực chính, và khoảng 16% doanh thu của các doanh nghiệp thuộc khu vực không chính thức mà thiếu sự phát điện hỗ trợ cho chính mình (Eberhard và những người khác 2008). 9. Nếu các xu hướng hiện nay vẫn còn tiếp diễn, dưới một nửa các nước ở Châu Phi hạ Sahara sẽ có được sự tiếp cận điện như nhau vào năm 2050 và mặc dù số lượng kết nối và số lượng người không được tiếp cận điện ngày càng tăng sẽ thực tăng đến năm 2030. Châu Phi hạ Sahara có tỷ lệ cao không cân đối hộ gia đình không được tiếp cận điện. Tỷ lệ tiếp cận trung bình thấp hơn một nửa tỷ lệ đó ở Nam Á, khu vực có tỷ lệ tiếp cận thấp thứ hai. Thậm chí các hộ gia định được tiếp cận điện thường trải qua nhiều giờ thiếu điện, gây tác động bất lợi đến các hoạt động kinh doanh, giáo dục ở nhà trường và các hoạt động thiết yếu khác của họ. Các giai đoạn thiếu điện ngày càng tăng đối với các hộ gia đình đã kết nối được điện đã làm tăng thêm khoảng cách đối với các nỗ lực thu hẹp khoảng cách tiếp cận hiệu quả. Kết quả cuối cùng đang làm giảm tiến độ đạt được các Mục tiêu thiên niên kỷ. Đối với dân số này, sự ưu tiên cao nhất là nhiều năng lượng hơn. 10. Sự đô thị hóa nhanh trên khắp thế giới đang phát triển sẽ tác động đến các nỗ lực làm tăng sự tiếp cận. Sự di cư từ nông thôn ra thành thị sẽ làm tăng sự tập trung vào sự kết nối điện mạng lưới trong những thập kỷ tới. Theo Liên Quốc, dân số thành thị ở những nước đang phát triển sẽ tăng gần hai (02) tỷ người từ năm 2000 đến 2030 và vượt dân số nông thôn là 850 triệu người. Thực tế, dân số nông thôn sẽ giảm ở tất cả các lĩnh vực thu nhập ngoại trừ ở các nước có thu nhập thấp (UN-Habitat 2007). Trong khi mở rộng sự tiếp cận ở các khu vực thành thị và cận thành thị tốn ít chi phí hơn đối với mỗi sự kết nối số với ở các khu vực nông thôn, thì việc đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng tại các khu vực có thu nhập thấp ngày càng tăng trưởng nhanh và các khu vực định cư thành thị không chính thức sẽ là một thách thức. Và mặc dù có sự đô thị hóa đang diễn ra, thì ước tính vẫn sẽ có thêm khoảng 125 triệu người ở các khu vực nông thôn vào năm 2030 so với năm 2000, đòi hỏi cần có sự chú ý liên tục đến sự điện khí hóa ở nông thôn. 11. Một bài học rõ ràng rút ra từ sự việc tăng giá dầu giai đoạn 2004-2008 là tầm quan trọng của đa dạng hóa danh mục đầu tư năng lượng, tích cực theo đuổi các biện pháp để nâng cao hiệu quả năng lượng, và tầm quan trọng của việc được chuẩn bị tốt hơn cho sự biến động cao giá năng lượng và các cú sốc có thể xảy ra trong tương lai. Giá dầu thế giới trung bình là 29 Đô la Mỹ trong giai đoạn 1999-2001 (theo Đô la Mỹ năm 2008), so với 97 Đô la Mỹ năm 2008. Khi chiến lược năng lượng WBG hiện đang được xây dựng, thì việc tăng giá năng lượng không nằm trong các vấn đề cấp bách được xem xét. Tăng giá năng lượng tới giữa năm 2008 đã tạo ra một động lực cho một số nước cân nhắc việc dựa nhiều hơn vào sự phát điện từ đốt than. Các chính phủ hỗ trợ giá năng lượng đã đối mặt với sự tăng các hóa đơn hỗ trợ năng lượng. IEA (2008) ước tính rằng hỗ trợ năng lượng ở 20 nước lớn nhất không phải là thành viên của OECD đã đạt tới 310 tỷ Đô la Mỹ vào năm 2007. Giá năng lượng cũng trở lên biến động hơn – 2008 là năm biến động nhất đối với giá dầu. Giá năng lượng cao và biến động tạo ra một thách thức để chuyển đổi các hộ gia đình đang từ sử dụng truyền thống năng lượng sinh khối và than để nấu ăn và đốt nóng sang sử dụng năng lương thương mại hiện đại. Trong ngắn hạn, giá thấp và hạn chế tài chính sẽ làm giảm đầu tư. Với sự phục hồi kinh tế, công suất dự phòng sẽ bắt đầu giảm dần và việc cung cấp dầu có thể bắt đầu thắt chặt trở lại, đưa thị trường dầu thê giới vào một chu kỳ mới. Những thay đổi lớn về giá năng lượng ảnh hưởng đến các chi phí tương đối của công nghệ, và sự biến động giá là một trong những cản trở lớn nhất đối với phát triển năng lượng thay thế. 12. Thời gian và chiều sâu của khủng hoảng tài chính sẽ ảnh hưởng đến việc cung cấp năng lượng trong tương lai cũng như hiệu quả tiêu thụ năng lượng. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đang khiến cho một số dự án bị trì hoãn và hủy bỏ. Đầu tư giảm khiến cho việc đáp ứng tất cả nhu cầu tương lai – khi nền kinh tế toàn cầu bắt đầu hồi phục- khó khăn hơn, kìm hãm sự tăng trưởng, đặc biệt khi các nước có thu nhập thấp thì việc này có thể làm trì hoãn thêm các biện pháp để làm giảm sự nghèo năng lượng. Trong ngành năng lượng, tính tới quý đầu của năm 2009, đầu tư vào năng lượng tái sinh giảm theo tỷ lệ nhiều hơn so với ở các dạng khác. Về mặt cầu, thì các doanh nghiệp và các hộ gia đình đang đầu tư ít hơn vào các dụng cụ, phương tiện và thiết bị hiệu quả năng lượng (IEA 2009). Cuộc khủng hoảng tài chính và hệ quả dẫn đến sự giảm cầu năng lượng và giá nhiên liệu, tạo ra nhịp thở để nâng cao hiệu quả của ngành và chuẩn bị cho sự tăng trưởng nhu cầu trong tương lai. Các chính phủ có thể nắm bắt cơ hội này để xây dựng các chính sách linh hoạt với sự biến động giá năng lượng, xóa bỏ hỗ trợ giá thoái lui, và đưa ra các bước để cải thiện chất lượng đầu tư vào ngành. 13. Một cấu trúc tài chính mới để quan tâm đến việc giảm nhẹ và thích nghi với sự biến đổi khí hậu đang tiến triển. Tính chất và mức độ của các thỏa thuận quốc tế trong tương lai về việc giảm nhẹ và các cơ chế tài chính liên quan để giúp các nước đang phát triển theo đuổi con đường hướng tới các hoạt động có lượng các bon thấp hơn hiện đang được thảo luận. Tháng 12 năm 2007, các bên tham gia Công ước khung về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc đã thông qua Kế hoạch hành động Bali để thúc đẩy việc thực hiện Công ước, theo đó các nước đang phát triển sẽ cân nhắc các hoạt động giảm nhẹ thích hợp mang tính quốc gia trong ―bối cảnh phát triển bền vững có sự hỗ trợ và tạo khả năng thực hiện của công nghệ, hoạt động cấp vốn và xây dựng năng lực.‖ Trong khi một cấu trúc tài chính mới đang được xây dựng, thì việc quan trọng đối với WBG là giúp các nước đang phát triển tận dụng được lợi thế tối đa của các công cụ hiện có như là GEF, nhiều quỹ các bon liên quan đến Cơ chế phát triển sạch và cùng thực hiện, Quỹ hỗ trợ trao đổi Các bon (Quỹ Đối tác Các bon) để có những thỏa thuận mua khí thải sau năm 2012, và các CIF. Quỹ lớn nhất thuộc quỹ chung CIF là Quỹ công nghệ sạch (CTF) cấp vốn cho việc thực hiện, triển khai, và chuyển nhượng các công nghệ hàm lượng các bon thấp có tiềm năng lớn về tiết kiệm GHG dài hạn và đáp ứng được các mục tiêu phát triển đất nước. Một quỹ khác thuộc quỹ chung CIF là Chương trình Phát triển các Nguồn năng lượng Tái sinh ở các nước đang phát triển (SREP), giai đoạn cuối cùng của chương trình thiết kế. 14. Tóm lại, môi trường bên ngoài đã thay đổi đáng kể, với những tác động có ảnh hưởng sâu rộng cho ngành năng lượng. Trước tiên, thị trường năng lượng toàn cầu đã không dự đoán cũng không được chuẩn bị cho tình hình gần đây nhất về giá nhiên liệu thế giới cao và sự biến động giá phần lớn do sự co giãn nhanh giữa cung và cầu. Các dấu hiệu đó là mô hình này dường như sẽ lại xảy ra trong thập kỷ tới. Thứ hai, biến đổi khí hậu được xác nhận ngày càng tăng là một phần của chương trình phát triển, kết nối ngành năng lượng và nhiều ngành khác và đòi hỏi tính chọn lọc lớn hơn trong sự lựa chọn đầu tư và công nghệ. Thứ ba, giảm đầu tư vào năng lượng- ngành cần nhiều vốn nhất- do khủng hoảng tài chính toàn cầu đang ảnh hưởng đến sự tập trung vào việc đầu tư không đủ làm giảm sự tăng trưởng kinh tế tương lai. Đầu tư tăng lên trong ngành này được xem như là một cách để cung cấp cứu trợ ngắn hạn cho tình hình suy giảm kinh tế và để giải quyết các nhu cầu phát triển dài hạn. Thách thức đó là đáp ứng các yêu cầu năng lượng của một nền kinh tế hiện đại và tạo sự tiếp cận cho tất cả người dân ở mức giá có thể chi trả được theo các phương thức bền vững. Chiến lược ngành năng lượng của Ngân hàng thế giới và các kết quả thực hiện trong những năm gần đây 15. Chiến lược năng lượng WBG hiện nay bao gồm chiến lược môi trường năm 1999 cho ngành năng lượng, Nhiên liệu tương lai (WBG 1999, dưới đây là FFT), và một chiến lược 2001 không chính thức có tiêu đề: ―Chương trình năng lượng của Ngân hàng Thế giới: giảm nghèo, tính bền vững, và tính chọn lọc‖ (WBG 2001, dưới đây gọi là chiến lược năng lượng 2001). Khung đầu tư năng lượng sạch và phát triển (CEIF) được xây dựng năm 2006, đã đặt ra một lộ trình cho việc tăng sự tiếp cận và giảm nhẹ việc thải GHG (WBG 2006). Gần đây hơn, WBG đã đính kèm 02 tài liệu mà sẽ có một tác động đáng kể đối với các hoạt động tương lai của ngành năng lượng: ―Chương trình Hành động vì Cơ sở hạ tầng Bền vững‖ (SIAP) và Phát triển và biến đổi khí hậu: Khung chiến lược cho Ngân hàng Thế giới (DCCSF) (WBG 2008a và 2008b). 16. FFT đã đưa ra sáu (06) mục tiêu chiến lược cho các lĩnh vực được quản lý theo cả ngành năng lượng và môi trường của WBG. Ba mục tiêu trong số đó là về tính bền vững môi trường của việc sản suất và sử dụng năng lượng, một (01) trong số đó là về việc làm giảm ô nhiễm không khí trong nhà và sức ép lên đất và ngành lâm nghiệp, một (01) về làm giảm ô nhiễm không khi đô thi do sự đốt cháy nhiên liệu, và mục tiêu cuối cùng là về xây dựng năng lực cho việc quản lý môi trường. FFT đã đặt ra một số mục tiêu, nhiều mục tiêu trong số đó là cụ thể cho các hoạt động của WBG, đã đạt được bắt đầu trong năm tài chính 2008 (FY08) và muộn là vào năm 2015. 17. FFT đã nêu rằng, mặc dù phạm vi và quy mô của nó tương đối nhỏ, nhưng WBG đã đặt mục tiêu đi đầu xu thế hướng tới việc sử dụng năng lượng bền vững hơn. Chiến lược này dựa trên đánh giá của WBG rằng cách tốt nhất để thúc đẩy tiến độ về các vấn đề môi trường toàn cầu là để giúp các khách hàng của chúng tôi giải quyết được các vấn đề ưu tiên quốc gia-đặc biệt là những vấn đề khi mà sự đóng góp cho việc giảm nghèo và các mục tiêu phát triển khác là rõ ràng và tương đối ngay lập tức, và do đó có sự cam kết địa phương mạnh mẽ đối với sự giảm nghèo. Chiến lược này cũng khẳng định lại sự hỗ trợ tiếp tục của WBG cho các dự án với các lợi ích toàn cầu khi mà cần có thêm các chi phí bổ sung được hỗ cấp đầy đủ từ các nguồn quốc tế như GEF. 18. Một số mục tiêu cụ thể được nêu trong FFT đã đạt được; đáng chú ý là trong số các lĩnh vực có tiến độ chậm hơn là lĩnh vực buôn bán năng lượng trong khu vực. WBG đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng lại nhiên liệu, đặc biệt là ở Châu Phi và Châu Mỹ La tinh và các vùng Ca-ri-bê, và dần dần loại trừ chì trong xăng trên khắp thế giới. Các sáng kiến toàn cầu, hỗ trợ kỹ thuật, và các dự án cho vay đang giải quyết việc đốt khí, thúc đẩy sự thăm dò và sản xuất hợp lý về mặt môi trường các nhiên liệu hóa thạch, và sự phục hồi các cơ sở và các khu vực đã chị xuống cấp. Tiến độ trong việc thực hiện các lợi ích của việc buôn bán năng lượng qua biên giới là chậm, thể hiện những khó khăn của việc phối hợp các công ty cung cấp năng lượng và các chính phủ trên khắp lãnh thổ quốc gia và cũng đang phản ánh các tác động của việc làm gia tăng sự rút ra khỏi ngành năng lượng của WGB cho tới năm 2003 (phụ lục 5). Đối với việc giảm nhẹ tác động có thể xảy ra của việc sử dụng năng lượng đối với biến đổi khí hậu, WBG cũng đã tích cực tham gia với GEF tại thời điểm của FFT. Một năm sau đó, quỹ tài chính các bon đầu tiên được thành lập, và số lượng quỹ và các cơ sở các bon đã tăng đến con số 12 với tổng danh mục đầu tư kinh doanh trị giá lên tới 2 tỷ Đô la Mỹ. 19. Chiến lược năng lượng 2001 đã xác định bốn (04) nghiệp vụ hoạt động kinh doanh – giảm nghèo trực tiếp, ổn định tài chính và vĩ mô, quản trị và phát triển khu vực tư nhân, và tính bền vững môi trường- và đã đặt ra các mục tiêu 10 năm. Không giống như FFT, tất cả các mục tiêu được đặt ra theo chiến lược năng lượng 2001 là các mục tiêu toàn cầu ở mức độ cao, không cần thiết được kết nối trực tiếp với các hoạt động của WBG. Các mục tiêu làm tăng sự tiếp cận điện, làm giảm cường độ thải khí CO2 và giảm cường độ năng lượng đã đạt được. Dường như đạt được tiến độ tốt trong việc lập nên bộ máy quản lý ngành. Tuy nhiên, không đạt được tiến độ nào trong việc giảm gánh nặng ngân sách của ngành điện, tăng sự tham gia của khu vực tư nhân, và có hay hay nhiều nhà cung cấp điện, khí tự nhiên, hoặc cả hai cho những người sử dụng thuộc ngành công nghiệp để lựa chọn. Trong tất cả các trường hợp, có sự chênh lệnh lớn trong khu vực (Phụ lục 6). Một bài học đang rút ra, thống nhất với các đánh giá do Nhóm đảm bảo chất lượng (QAG) thực hiện (QAG, một đơn vị nội bộ được thành lập để thực hiện các đánh giá chất lượng của những hoạt động được lựa chọn trong suốt quá trình chuẩn bị và thực hiện) và Nhóm Đánh giá Độc lập (IEG) (IEG, một bộ phận độc lập báo cáo trực tiếp cho Ban giám đốc điều hành của Ngân hàng Thế giới đánh giá sự liên quan và tác động của hỗ trợ của WBG cho các nước khách hàng) đó là có thể còn vội vã để đưa ra các mục tiêu cao như vậy cho việc cải cách ngành khi năng lực tổ chức cơ bản còn yếu. 20. Mô hình cải cách ngành điện trong những năm 1990 bao gồm – tách ra, thành lập một bộ phận quản lý độc lập, và để cho khu vực tư nhân sở hữu và hoạt động chuỗi cung cấp, đã có được những kết quả tổng hợp. Có một sự xác nhận rộng khắp về nhu cầu phát triển các phương pháp tiếp cận phù hợp với tình hình cụ thể của các nước cá nhân. Một đánh giá IEG 2003 về kinh nghiệm của WBG với sự tham gia tư nhân vào ngành năng lượng vào những năm 1990 thấy rằng các kết quả tốt có thể đạt được khi có quyền sở hữu khách hàng và một cam kết chính trị được duy trì đối với sự phát triển khu vực tư nhân. Các kết quả còn kém khi mà có nhiều mục tiêu và Ngân hàng Thế giới đã đánh giá thấp tính phức tạp và thời gian cần thiết để kéo dài các hoạt động cải tổ. IFC và MIGA đã phản ứng với nhu cầu thị trường đối với việc tạo năng lượng mới, đã tập trung vào một mục tiêu tham gia của khu vực tư nhân, và đã đạt được các kết quả chung tốt ở cấp dự án. Một đánh giá năm 2006 các bài học rút ra từ việc cải cách thị trường điện ở các nước đang phát triển đã nhấn mạnh vào nhu cầu làm cho việc cải cách thị trường điện thích nghi với các điều kiện ban đầu và đã thảo luận về các điều kiện khác nhau có thể ảnh hưởng như thế nào đến việc thiết kế các chương trình cải cách điện (Besant-Jones 2006). Đầu tư tư nhân vào ngành điện ở các nước đang phát triển đã tăng một cách nhanh chóng tới năm 1997 (chủ yếu chảy vào Đông Á và Châu Mỹ La tinh) nhưng sau đó lại giảm mạnh cho tới khi có sự phục hồi lớn vào năm 2007; suy thoái toàn cầu hiện nay khiến cho việc tiếp cận vốn của khu vực tư nhân trở lên khó khăn hơn. 21. Vai trò của WBG trong các ngành công nghiệp khai khoáng đã thu hút được sự chú ý trên toàn cầu. Từ năm 2001 đến 2003, WBG đã thực hiện một đánh giá toàn diện về việc tham gia của mình vào ngành công nghiệp khai khoáng (EI) để trả lời những câu hỏi về việc liệu xem sự tham gia đó có thống nhất với các mục tiêu phát triển bền vững và giảm nghèo của WBG hay không. Dầu, khí, và khai mỏ cung cấp một nguồn thu nhập đáng kể cho hàng chục nước giàu nguồn tài nguyên – nhiều nước trong số họ là nước nghèo- thực hiện sự quản lý nguồn tài nguyên hiệu quả và phê duyệt các chính sách cận nghèo quan trọng. Phản ứng của ban quản lý đối với Đánh giá ngành công nghiệp khai khoáng đã được Ban giám đốc điều hành của WBG phê duyệt trong năm 2004, đã khẳng định rằng WBG cần duy trì việc tham gia vào các ngành công nghiệp khai khoáng và cam kết WBG có thể là lực chọn trong phương pháp tiếp cận của nó, với sự tập trung lớn hơn vào những nhu cầu của người nghèo và các quyền của những người bị ảnh hưởng bởi các đầu tư EI, nhấn mạnh hơn vào sự quản trị và tính minh bạch, và hỗ trợ lớn hơn cho việc giảm nhẹ các rủi ro xã hội và môi trường (WBG 2004). Từ năm 2005, WBG đã báo cáo hàng năm về tiến độ trong việc thực hiện của mình. Một số các khuyến nghị chính của nó, chẳng hạn như liên quan đến hỗ trợ cộng đồng rộng lớn như là một yêu cầu đối với sự tham gia của WBG vào các dự án EI, đã được tổng hợp trong các chính sách của WBG. IFC đã làm việc với các nhà đầu tư trong dự án mà nó hỗ trợ để giúp đảm bảo rằng các cộng đồng hưởng lợi từ các dự án, như thông qua việc hỗ trợ cho các chương trình ―liên kết‖ giúp mở rộng sự tham gia của các doanh nghiệp địa phương vào các dự án EI. IFC đã thành lập CommDev, một cơ sở nhằm mục đích hợp tác với các đối tác để phát triển và giúp cho việc thực hiện các phương pháp tiếp cận thực hành tốt cho các cộng đồng và các đầu tư EI. Trong chính sách của mình, Ngân hàng Thế giới đã đưa ra phần lớn nhiều sự chú ý hơn vào sự quản trị EI, bao gồm hỗ trợ Sáng kiến Minh bạch trong các ngành công nghiệp khai khoáng (EITI) – một sự liên kết giữa các chính phủ, công ty, nhóm xã hội dân sự, các nhà đầu tư và các tổ chức quốc tế đòi hỏi các công ty dầu, khí, và khai mỏ ở thượng nguồn phải công khai những gì mà họ phải trả và các chính phủ phải công khai những gì họ nhận – và gần đây hơn, đề cập đến các vấn đề trong suốt chuỗi giá trị EI thuộc EITI++. 1 Về vấn đề môi trường toàn cầu, thì Hiệp hội cắt giảm tiêu dùng gas (GGFR) đã và đang hỗ trợ các nỗ lực quốc gia để sử dụng khí bắt lửa hiện nay bằng việc giải quyết các hạn chế về việc sử dụng khí (phụ lục 7). 22. Cho vay của WBG đối với ngành năng lượng đang phục hồi tác mạnh mẽ sau một thập kỷ suy giảm. Cho vay của WBG đối với ngành năng lượng đã giảm xuống một giá trị trung bình hàng năm là 2,4 tỷ Đô la Mỹ trong giai đoạn năm 2000-2004 từ 3,7 tỷ Đô la Mỹ trong 05 năm trước (phụ lục 8). Mức cho vay bắt đầu tăng sau khi ban quản lý Ngân hàng, theo yêu cầu của Ban giám đốc điều hành, đã đưa ra một Chương trình Hành động vì Cơ sở hạ tầng năm 2003 để đem sự tham gia của WBG hoạt động trở lại và gấp hơn ba (03) lần vào năm 2009, đạt 8,2 tỷ Đô la Mỹ. 23. WBG đã nâng cao hơn nữa nỗ lực của mình trong việc mở rộng sự tiếp cận và giải quyết biến đổi khí hậu trong những năm gần đây. Vào tháng 06 năm 2004, Hội nghị quốc tế Bonn về Năng lượng có thể tái sinh, WBG đã đưa ra một cam kết để tăng cường hiệu quả năng lượng và năng lượng có thể tái sinh mới (bao gồm năng lượng từ mặt trời, gió, năng lượng sinh khối, và năng lượng địa nhiệt cũng như thủy điện từ các cơ sở nhỏ hơn 10 Mw) 20% một năm với mức trung bình của các cam kết trong ba (03) năm trước đây; WBG đã đạt được mục tiêu này với một mức lãi suất dễ chấp nhận được trong ba (03) năm tiếp theo. Vào tháng 07 năm 2005, Ngân hàng Thế giới được yêu cầu tại hội nghị thượng đỉnh hàng năm của Nhóm tám (08) quốc gia để tạo thuận lợi cho việc hình thành một khung đầu tư đối với sự phát triển và năng lượng sạch và đóng góp vào việc thúc đẩy một cuộc hội thoại toàn cầu xung quanh những vấn đề này. WBG đã xây 1 EITI tập trung vào các khoản thanh toán được trả cho các chính phủ cho hoạt động sản xuất dầu, khí, và chất khoáng (hãy xem tại trang web www.eitransparency .org). EITI++ xem xét toàn bộ chuỗi cung ứng từ việc cấp phép và các hợp đồng đến quy định và giám sát hoạt động, quản lý và phân bổ doanh thu, và thực hiện các chính sách phát triển bền vững (Mayorga Alba 2009). dựng một Khung đầu tư năng lượng sạch và phát triển (CEIF) năm 2006 để thúc đẩy đầu tư khu vực nhà nước và tư nhân vào sự tiếp cận năng lượng, giảm nhẹ, và làm cho thích nghi. Phần cho vay năng lượng của WBG dành cho các dự án hàm lượng các bon thấp tăng từ 27% trong giai đoạn năm 2003-2005 lên tới 40% trong giai đoạn năm 2007-2009. Mặc dù các nhà máy nhiệt điện đốt bằng than hiệu suất cao (than siêu tới hạn và cực siêu tới hạn khi họ nâng cấp hiệu suất nhà máy liên quan đến kịch bản nền) được bao gồm trong định nghĩa của các dự án hàm lượng các bon thấp, trong thực tế không có dự án điện đốt bằng than nào cho công suất phát điện mới đã được tính đối với các dự án hàm lượng các bon thấp cho tới nay. Từ giờ trở đi, loại của sẽ được loại bỏ khỏi định nghĩa của các dự án hàm lượng các bon thấp. Mức độ cho vay đối với hiệu quả năng lượng và năng lượng có thể tái sinh đạt 3,3 tỷ Đô la Mỹ năm 2009 (hình 1). Hình 2 chỉ ra một sự phá vỡ ba (03) loại hoạt động của tổ chức WBG. 24. Một bản đánh giá các các đánh giá dự án của IEG và QAG và các Chiến lược hỗ trợ quốc gia2 chỉ rõ việc nâng cao kết quả thực hiện chung, nhưng có một số loại trừ và sự thay đổi lớn thuộc khu vực. Một bản đánh giá các đánh giá IEG về các dự án IDA và IBRD chỉ ra rằng phần đóng góp của dự án thích hợp về năng lượng và khai mỏ kết thúc năm 1998 hoặc sau đó tăng đáng kể cho đến giữa những năm 2000 nhưng lại giảm trong thời kỳ 2006-2008. Năng lực tổ chức yếu là một nguyên nhân chung của kết quả thực hiện kém, làm cho những nước có đủ điều kiện để nhận hỗ trợ từ Hiệp hội Phát triển Quốc tế (IDA) với tỷ lệ không đồng đều cho các dự án không phù hợp. Những đánh giá chất lượng đầu vào và chất lượng giám sát của QAG (trái ngược với các dự án đã kết thúc) đã cho thấy có sự cải thiện qua thời gian. Một đánh giá các trường hợp của Ủy ban giám sát tham gia vào các dự án năng lượng chỉ ra sự cần thiết phải tăng cường tham vấn các cộng đồng bị tác động bởi các đầu tư năng lượng được đề xuất; thực hiện việc kiểm tra cẩn thận hơn các lựa chọn kinh tế ở giai đoạn khái niệm dự án mà tính đến cả các chi phí xã hội và lợi ích của những lựa chọn khác nhau; và tập trung hơn vào việc thực hiện để đảm bảo tuân thủ các chính sách bảo bệ xã hội và môi trường chính của Ngân hàng Thế giới, đặc biệt ở các nước có năng lực tổ chức yếu như những nước trong khu vực Châu Phi (phụ lục 9). Một đánh giá các Chiến lược hỗ trợ quốc gia (CAS) chỉ ra rằng trong năm 2006-2009, các vấn đề năng lượng và chính sách năng lượng đã được giải quyết một nửa các CAS, và các mục tiêu chính sách năng lượng được đặt ra ở mức 40%. Khoảng 70% CAS xác nhận sự liên kết giữa nghèo đói và sự cung cấp năng lượng thiếu (phụ lục 8). 2 Ngân hàng Thế giới xây dựng một Chiến lược hỗ trợ quốc gia cho những người vay tích cực để đưa ra một chương trình hỗ trợ của WBG có tính chọn lọc kết nối với chiến lược phát triển của đất nước và dựa trên những lợi thế cạnh tranh của WBG trong bối cảnh các hoạt động của những nhà tài trợ khác. Chiến lược hỗ trợ Quốc gia được xây dựng với sự tham vấn của các cơ quan có thẩm quyền của quốc gia, các tổ chức xã hội dân sự, các đối tác phát triển và những bên tham gia khác. Nguồn: Ngân hàng Thế giới Lưu ý: Các nguồn khác bao gồm các bảo đảm của GEF, IDA và IBRD, cấp vốn tài chính cho người nhận thực hiện, cấp vốn tài chính đặc biệt và cấp vốn tài chính các bon. 25. IEG đã tiến hành đánh giá hoạt động của ngành năng lượng trong thập kỷ qua. Tất cả các báo cáo đánh giá này đã kêu gọi tăng cường hoạt động giám sát và đánh giá. Cũng có nhiều báo cáo đánh giá về hoạt động năng lượng của các quốc gia. "Năng lượng tái sinh mới: Đánh giá hoạt động hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới" năm 2006 đánh giá các dự án năng lượng tái sinh mới của Ngân hàng Thế giới đối với bốn ngành nghề kinh doanh trong chiến lược năng lượng năm 2001 (ngoại trừ ổn định vĩ mô và tài chính). Báo cáo đánh giá cho thấy chương trình năng lượng tái sinh mới của Ngân hàng mới Thế giới đã phát huy hiệu quả trong ba ngành nghề kinh doanh, và khuyến cáo rằng Ngân hàng tập trung đặc biệt vào vai trò xúc tác để phát triển khu vực tư nhân, linh hoạt và sáng tạo bằng cách áp dụng bài học kinh nghiệm để cải tiến quy trình thiết kế dự án, và phổ biến rộng rãi hơn các biện pháp thực hiện hiệu quả. 26. Năm 2008, IEG đã công bố hai báo cáo đánh giá. Báo cáo "Biến đổi khí hậu và Ngân hàng Thế giới - Giai đoạn 1: Đánh giá Cải cách Chính sách Năng lượng dựa trên nguyên tắc 50-50 của Ngân hàng Thế giới" về việc gỡ bỏ trợ giá năng lượng và phát huy hiệu quả sử dụng năng lượng trực tiếp - cho thấy khối lượng và định hướng chính sách áp dụng đối với hoạt động cho vay dựa vào hiệu quả của Ngân hàng thế giới rất khiêm tốn. IEG khuyến nghị hợp tác chặt chẽ hơn để gỡ bỏ trợ giá năng lượng và nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng trực tiếp, và cải thiện hoạt động thu thập dữ liệu để theo dõi, giám sát và đánh giá. Báo cáo ―Tác động xã hội của việc Điện khí hóa nông thôn: Đánh giá lại Chi phí và Lợi ích‖chỉ ra rằng, mặc dù không có nhiều bằng chứng chứng minh lợi ích của việc điện khí hóa nông thôn và lợi ích cao hơn chi phí cung cấp dài hạn bình quân, điều này cho thấy có thể đạt được các mức biểu phí thu hồi chi phí. 27. Kế hoạch Hành động Cơ sở hạ tầng Bền vững năm 2008 giới thiệu sơ lược các nguyên tắc tham gia vào ngành năng lượng của WBG trong những năm qua được gọi là điểm mấu chốt ba nhân tố. Trong bối cảnh WBG theo đuổi tăng trưởng kinh tế, bình đẳng và bền vững môi trường, SIAP nỗ lực nâng cao (1) năng lực kinh tế và tài chính trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng nhằm cải thiện cơ sở hạ tầng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; (2) quá trình xã hội hóa để cung cấp hàng hóa và dịch vụ cơ sở hạ tầng cho người nghèo, người dân ở vùng sâu, vùng xã, phụ nữ và các nhóm đối tượng thiệt thòi khác; và (3) môi trường trong nước và quốc tế bền vững. Dựa trên SIAP và là một phần trong hoạt động đối phó khủng hoảng tài chính của WBG, Chương trình Khôi phục Cơ sở hạ tầng và Tài sản (INFRA) được xây dựng vào đầu năm 2009 để duy trì các chương trình đầu tư cơ sở hạ tầng dài hạn. INFRA sẽ cung cấp nguồn vốn đầu tư vào cơ sở hạ tầng phản chu kỳ trong vòng ba năm và bảo vệ các tài sản hiện hữu và dự án ưu tiên. Một nhân tố quan trọng của INFRA là Sáng kiến Năng lượng cho Người nghèo với mục đích nâng cao khả năng tiếp cận năng lượng cho người nghèo, giúp người nghèo có thể đối phó với các cú sốc giá năng lượng tăng cao và giảm mức độ tác động của giá năng lượng đối với người nghèo. Ngoài ra, tính đến thời điểm này, Quỹ Khủng hoảng Cơ sở hạ tầng của IFC đã huy động được 1,6 tỷ Euro để cùng tham gia vào hoạt động cấp vốn. 28. Trong năm 2008, WBG đã thông qua DCCSF sau khi tiến hành tham vấn nội bộ và các bên khác, trong đó cam kết ngành năng lượng sẽ tăng cường nguồn vốn đầu tư vào các nguồn năng lượng tái sinh mới và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trung tăng 30%/năm, và thị phần của các dự án có tỷ lệ các bon thấp dự kiến đạt 50% vào Năm tài khóa 2011. Các nỗ lực này sẽ được tăng cường thông qua lĩnh vực tài chính các bon và Quỹ Công nghệ sạch – Ai Cập, Mê-hi-cô và Thổ Nhĩ Kỳ mới đây đã yêu cầu Quỹ này hỗ trợ các dự án đầu tư có tỷ lệ các bon thấp trên mọi lĩnh vực – và SREP. Nếu các công cụ cấp vốn mới như Quỹ Đối tác Các bon tăng trưởng nhanh, vai trò của WBG trong hoạt động tài trợ các chương trình năng lượng bền vững sẽ tăng theo tỷ lệ thuận. Mục tiêu và Phương pháp 29. Chiến lược năng lượng đề xuất sẽ hoạt động hướng đến việc hỗ trợ các nước đang phát triển đạt được cùng lúc hai mục tiêu:   Nâng cao khả năng tiếp cận và mức độ ổn định nguồn cung năng lượng; Tạo điều kiện cho quá trình chuyển đổi sang con đường phát triển năng lượng bền vững hơn xét về khía cạnh môi trường. Hai mục tiêu này được xây dựng dựa trên các nội dung chủ đạo của FFT và chiến lược năm 2001 (xem phụ lục 10). Vẫn chưa có kế hoạch cụ thể để đạt được mục tiêu tăng cường khả năng tiếp cận năng lượng, đặc biệt là tại khu vực Châu Phi hạ Sahara. WBG sẽ nỗ lực để giúp cung cấp dịch vụ năng lượng hiện đại cho người nghèo trên khắp thế giới, và theo đó có thể góp phần vào việc đạt được một số mục tiêu Thiên niên kỷ (xem phụ lục 10). Đáng lưu ý là tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ năng lượng hiện đại không chỉ đơn giản là vấn đề cung cấp cơ sở hạ tầng cung cấp dịch vụ. Nâng cao mức độ ổn định nguồn cung năng lượng cũng đóng vai trò không kém phần quan trọng tại hầu hết các quốc gia để tăng cường lợi ích cho các hộ gia đình cũng như hoạt động kinh doanh hiệu quả. Đối với các sản phẩm dầu khí, nâng cao mức độ ổn định nguồn cung chỉ phu hợp với một số quốc gia. Mục tiêu thứ hai đáp ứng nhu cầu-phụ thuộc vào các hạn chế về nguồn lực cũng như hạn chế về mặt môi trường trong nước và trên thế giới - để thay đổi các thị trường năng lượng toàn cầu. Đối với các nước là khách hàng của WBG, mục tiêu này sẽ được thực hiện thông qua các nguồn vốn quốc tế mới và bổ sung để thanh toán chi phí gia tăng, đối phó với rủi ro phi tài chính, và đáp ứng các nhu cầu về thể chế và năng lực kỹ thuật. 30. Trường hợp hai mục tiêu này có thể hỗ trợ cho nhau, sẽ tiến hành các hoạt động để thực hiện hai mục tiêu này một cách nhanh chóng. Nhiều chính sách nâng cao hiệu quả của ngành năng lượng có thể nâng cao mức độ ổn định nguồn cung năng lượng, giảm rủi ro của việc nguồn cung bị gián đoạn, tăng cường khả năng tiếp cận nguồn cung năng lượng đồng thúc đẩy chuyển sang nền kinh tế các bon thấp. WBG sẽ chú trọng nhiều hơn đến việc giảm khối lượng tiêu thụ năng lượng - thông qua hoạt động nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trực tiếp, bảo tồn năng lượng và tăng hiệu quả hoạt động cung cấp năng lượng. Các biện pháp này không chỉ tương đương với việc bổ sung thêm nguồn cung năng lượng, mà còn có thể giảm giá năng lượng cho người sử dụng trực tiếp - do đó nâng cao khả năng chi trả, và góp phần thực hiện mục tiêu bền vững môi trường. Tăng cường thể chế và năng lực, tăng cường hoạt động điều tiết, quản lý và hướng đến các khoản trợ giá sẽ giúp sẽ đạt được và duy trì hiệu quả sử dụng năng lượng và sử dụng có hiệu quả các công nghệ mới cũng như các cơ chế tài chính các bon mới. Các nhân tố thiết yếu tương tự để nâng cao hiệu quả của ngành năng lượng rất cần thiết để đưa nền kinh tế phát triển một cách bền vững về mặt môi trường và tương thích với khí hậu. Trong quá trình lựa chọn các dự án, các dự án góp phần vào việc thực hiện hai mục tiêu trên sẽ được ưu tiên. 31. Để đạt được hai mục tiêu này, chúng tôi đề xuất hai kế hoạch hỗ trợ chiến lược – đóng vai trò thiết yếu để ngành năng lượng phát triển ổn định, hiệu quả và bền vững (Hình 3): (1) Nâng cao hiệu quả hoạt động và tài chính của ngành năng lượng (2) Tăng cường năng lực quản trị để ngành năng lượng có thể góp phần vào công cuộc phát triển kinh tế. Sự tồn tại của các công ty cung cấp năng lượng hoạt động hiệu quả và có nguồn lực tài chính vững là một điều kiện tiên quyết. Quản lý yếu kém các dịch vụ cung cấp năng lượng dẫn đến tình trạng hoạt động kém hiệu quả và tổn thất kỹ thuật và phi kỹ thuật lớn và điều này làm giảm khả năng cấp vốn cho các dự án đầu tư mới của các công ty này.3 Việc định giá năng lượng dưới mức giá thực làm cho tình trạng khó khăn tài chính của mọi công ty, nhà nước và tư nhân, trở nên trầm trọng hơn. Tăng cường năng lực quản trị rất quan trọng để đảm bảo năng lượng đóng góp vào phát triển kinh tế. Quản trị đóng vai trò quan trọng ở mọi cấp trong ngành năng lượng: chính phủ, cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, và người tiêu dùng. Trong bối cảnh các công ty cung cấp dịch vụ công cộng được dự đoán là sẽ thống trị ngành năng lượng tại nhiều nước trong những năm tới, nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động tổng thể của các công ty này đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Đối với nhiều nhà xuất khẩu hyđrô các bon lớn, nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp trong ngành này có thể giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn diện và bền vững. Một thị trường năng lượng chịu sự giám sát của nhà nước pháp quyền có thể sẽ hiệu quả và giúp tạo ra một môi trường thuận lợi có thể thu hút và duy trì nguồn vốn đầu tư từ khu vực tư nhân. Hình 3 Khung Chiến lược Năng lượng 32. WBG sẽ tiếp tục tham gia vào một số lĩnh vực tại mọi khu vực và quốc gia. WBG sẽ tiếp tục hỗ trợ nhiều mục tiêu cải cách chính sách và thể chế, bao gồm việc xây dựng một môi trường thuận lợi để khu vực tư nhân tham gia và đầu tư, tiếp tục củng cố quan hệ giữa khu vực nhà nước và tư nhân. Lợi thế so sánh của WBG trong việc hỗ trợ hoạt động kinh doanh năng lượng qua biên giới và hội nhập khu vực bằng cách thúc đẩy hợp tác Nam-Nam sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu và nâng cao độ mức độ ổn định nguồn cung năng lượng, đặc biệt là các hồ chứa thuỷ điện tại các khu vực trên thế giới như khu vực Châu Phi hạ Sahara. WBG sẽ tăng cường đầu tư vào các dự án thủy điện, tập trung vào hoạt động quản lý tài nguyên nước tích hợp, trong đó có tính đến các đối tượng sử dụng nguồn nước khác nhau và nhiều mục tiêu trong việc quản lý và điều tiết nước. WBG sẽ tiếp tục cung cấp vốn cho hoạt động truyền tải và 3 Để biết thêm thông tin chi tiết về tổn thất kỹ thuật và phi kỹ thuật bao gồm các trường hợp giảm thiểu tổn thất thành công trong những năm gần đây tại các nước đang phát triển, xem báo cáo tổng thể, "Giảm thiểu tổn thất kỹ thuật và phi kỹ thuật trong ngành năng lượng," được công bố trên trang web Chiến lược năng lượng của WBG (Antmann 2009). phân phối, và ngoài ra sẽ xem xét hoạt động sản xuất nhiệt điện theo nguyên tắc quy định trong DCCSF - trong đó quy định WBG sẽ ưu tiên can thiệp trực tiếp để nâng cao lợi ích của việc giảm khí nhà kính trực tiếp như (a) khôi phục một nhà máy nhiệt điện, (b) tăng hiệu quả của các nhà máy nhiệt điện mới, (c) dừng vận hành các nhà máy kém hiệu quả và thay thế bằng trang thiết bị hiện đại, và (d) hạn chế đốt khí gas (khí gas có thể được sử dụng để sản xuất điện) - các tiêu chuẩn quy định cụ thể áp dụng đối với than đá (xem Hộp 1, trang 16). Yêu cầu phát điện khẩn cấp sẽ được xem xét dựa trên đóng góp. WBG hỗ trợ một cách có chọn lọc các dự án phát triển năng lượng của các ngành công nghiệp khai khoáng vì các ngành này sẽ góp phần vào sự phát triển bền vững của các cộng đồng và quốc gia. Về mặt này, WBG sẽ tiếp tục được áp dụng các hướng dẫn của Báo cáo đánh giá các ngành công nghiệp khai khoáng.4 33. Chiến lược nhận thấy điều kiện khác nhau của mỗi quốc gia đòi hỏi phải có các phương pháp tiếp cận phù hợp. Chiến lược sẽ được xây dựng một cách chi tiết dựa trên phương pháp tiếp cận khác nhau phù hợp với điều kiện cụ thể của mỗi quốc gia, bao gồm các nước có thu nhập thấp mới mức độ tiếp cận nguồn cung năng lượng rất thấp cho đến các nước thu nhập trung bình mà tại các nước này, mọi người dân đều có thể tiếp cận các dịch vụ năng lượng hiện đại. Hai hình 4 và 5 chỉ ra tỷ lệ giữa thu nhập và tỷ lệ hộ gia đình có thể tiếp cận điện thắp sáng và số giờ mất điện. Tồn tại sợi dây liên kết giữa các trường hợp khác nhau, một bên là thu nhập thấp, tỷ lệ tiếp cận thấp, và mức độ ổn định thấp và một bên là thu nhập cao, tỷ lệ tiếp cận 100%, và mức độ ổn định cao. Mặc dù các nước thu nhập trung bình đang có xu hướng có tỷ lệ tiếp cận cao và mức độ ổn định nguồn cung năng lượng cao, phần lớn các nước này phải đối mặt tình trạng với tình trạng nguồn cung năng lượng giảm và một nước đã rơi vào tình trạng thiếu điện nghiêm trọng. Các nước thu nhập thấp có nhiều khả năng có tỷ lệ tiếp cận thấp và mức độ ổn định nguồn cung năng lượng thấp, mặc dù một số nước đã có tỷ lệ tiếp cận gần đạt 100%, mức độ ổn định nguồn cung năng lượng cao, hoặc cả hai. Ước tính tổn thất GDP do tình trạng mất điện có thể ở mức cao - 6% tại Malawi theo một nghiên cứu (Eberhard và các tác giả khác 2008). Hình 4 cũng tính đến các nước phát triển (ngoài cùng bên phải) và chỉ ra tỷ lệ tương đối giữa lượng khí thải CO2 liên quan đến năng lượng trên đầu người. Các nước có tỷ lệ tiếp cận nguồn cung năng lượng thấp nhất có lượng khí thải trên đầu người rất thấp; trong thực tế, khó có thể nhận ra một số nước trong hình vì lượng khí thải của họ quá thấp. Đáng lưu ý rằng, theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, nếu tất cả các hộ gia đình không được tiếp cận nguồn cung năng lượng được sử dụng điện thắp sáng, lượng tiêu thụ điện của họ sẽ chiếm dưới 2% tổng lượng điện tiêu thụ trên thế giới, hay ít hơn 1 phần trăm tổng lượng khí thải CO2 liên quan đến năng lượng. 4 Báo cáo Quản lý trình bày tóm tắt sự tham gia trong tương lai của WBG như sau: "Các khoản đầu tư trong tương lai của chúng tôi vào các ngành công nghiệp khai khoáng sẽ được chọn lọc, trong đó tập trung nhiều hơn vào nhu cầu của người nghèo, và nhấn mạnh hơn nữa về năng lực quản trị hiệu quả và thúc đẩy quá trình phát triển bền vững về mặt môi trường và xã hội. Khi có yêu cầu, chúng tôi cũng sẽ tiếp tục tham mưu và hỗ trợ các chính phủ xây dựng các khung pháp lý và chính sách phù hợp và các khuôn khổ pháp lý để phát triển bền vững nguồn lực của các quốc gia này. Ngoài ra, chúng tôi sẽ thực hiện các biện pháp chính để tăng nguồn hỗ trợ của chúng tôi, cũng như khuyến khích và hỗ trợ trên phạm vi toàn cầu đối với nguồn năng lượng tái sinh có hiệu quả kinh tế và các nhiên liệu sạch khác. Mục tiêu của chúng tôi rất rõ ràng: để hỗ trợ các nước đang phát triển tạo điều kiện cho người dân tiếp cận các nguồn năng lượng sạch, giá cả phù hợp và bền vững và đảm bảo rằng các ngành công nghiệp khai khoáng góp phần vào tăng trưởng kinh tế, phát triển bền vững và giảm nghèo." % hộ gia đình được sử dụng điện Hình 4 Tiếp cận điện và Khối lượng khí thải CO2 GDP trên đầu người theo PPP, 2005, US$ Nguồn: Dựa trên nhiều khảo sát về chi tiêu của hộ gia đình, số liệu thống kê của các chính phủ, Ngân hàng Thế giới 2008a. PPP ≡ sức mua tương đương Ghi chú: Kích thước điểm dữ liệu tương ứng với lượng khí thải CO2 liên quan đến năng lượng. Các nước đang phát triển có dữ liệu tỷ lệ tiếp cận nguồn năng lượng và GDP, và các nước phát triển có quy mô và mức thu nhập khác nhau cũng được trình bày trong bảng. 34. Tại các nước có thu nhập thấp cũng như các nước đang trong giai đoạn hậu xung đột và bất ổn và các khu vực nghèo của các nước thu nhập trung bình với tỷ lệ tiếp cận nguồn năng lượng thấp, WBG sẽ tìm cách đồng thời giải quyết nhu cầu nâng cao mức độ ổn định nguồn cung năng lượng cho các đối tượng đã được sử dụng năng lượng và tỷ lệ tiếp cận nguồn cung năng lượng thấp cho các đối tượng chưa được sử dụng năng lượng. Trên phạm vi toàn cầu, những người không được tiếp cận điện hoặc chỉ dựa vào việc sử dụng nhiên liệu rắn truyền thống (than và sinh khối) để đun nấu và sưởi ấm lên đến hàng tỷ người. Tỷ lệ điện khí hóa ở mức 30% tại khu vực Châu Phi hạ Sahara là thấp nhất trên thế giới, tiếp theo là Nam Á với tỷ lệ 60-65%. Một phần ba tổng công suất lắp đặt ở Ấn Độ là công suất sản xuất điện dùng cho mục đích riêng - điện thường do các công ty tự sản xuất để sử dụng cho mục đích riêng của họ. Ngay cả với tỷ lệ điện tự sản xuất cao như vậy, tỷ lệ thiếu điện trên lưới điện trong giờ cao điểm trung bình là 17% trong nửa đầu năm 2009. Do mức điện năng tiêu thụ của các hộ gia đình chiếm phần lớn, tỷ lệ thiếu điện cao như vậy khiến cho việc nâng cao tỷ lệ tiếp cận nguồn điện trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Để đối phó với tình trạng mất điện trên diện rộng tại khu vực Châu phi hạ Sahara, một số nước đã phải kỳ kết hợp đồng ngắn hạn thuê sản xuất điện khẩn cấp dưới hình thức thuê các động cơ diesel cơ động được đóng vào các công-ten-nơ với chi phí lên đến 0,35USD / kWh, và với nhiều nước, giá trị thanh toán các hợp đồng thuê này chiếm đến hơn 1% GDP. Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở một số nơi khác cho thấy người nghèo trên thế giới thường phải trả thêm tiền cho mỗi đơn vị dịch vụ năng lượng cơ bản, do năng lượng cung cấp có mức giá cao, hoặc không được tiếp cận các năng lượng thay thế - như dầu lửa để chiếu sáng - thậm chí còn tốn kém hơn. Tăng công suất cung cấp, nâng cao mức độ ổn định nguồn cung năng lượng và tăng tỷ lệ tiếp cận sẽ đóng vai trò hết sức quan trọng. Nâng cao hiệu quả cung cấp và điện tạo điều kiện để người tiêu dùng có thể hưởng lợi ích của việc hiệu quả cung cấp được cải thiện góp phần nâng cao khả năng chi trả của người tiêu dùng và đóng vai trò quan trọng trong mọi trường hợp, đặc biệt tại các nước thu nhập thấp vì tại đây bất biện pháp nào có thể hạ giá áp dụng cho người sử dụng trực tiếp có thể giúp tăng tỷ lệ tiếp cận các dịch vụ năng lượng hiện đại. Và nếu không được tiếp cận với các dịch vụ năng lượng này, người nghèo sẽ bỏ lỡ các cơ hội kinh tế cơ bản nhất và nâng cao điều kiện sống. Do đó, tiếp cận các dịch vụ năng lượng hiện đại và ổn định sẽ vẫn là ưu tiên hàng đầu. Khi có thể, WBG sẽ chủ động tìm kiếm cơ hội để hạ thấp giá thành của các năng lượng thay thế có tỷ lệ các bon thấp, bao gồm việc nhận được nguồn vốn hỗ trợ của SREP. 35. WBG sẽ tăng cường quan hệ đối tác với các nước thu nhập trung bình thông qua việc hỗ trợ các nước này giải quyết nhiều thách thức trong nước và quốc tế và tăng cường hỗ trợ công cuộc cải cách và chuyển đổi. Đặc biệt, tại các nước thu nhập trung bình lớn, nguồn vốn hỗ trợ của WBG sẽ tiếp tục chiếm một phần nhỏ trong nguồn vốn đầu tư vào ngành năng lượng của các nước này. WBG sẽ ngày càng nắm giữ một vị trí vững mạnh để đáp ứng yêu cầu từ khách hàng để giúp họ chuyển đổi ngành năng lượng, đóng vai trò xúc tác trong việc hỗ trợ năng lượng tái sinh ở quy mô thương mại, hiệu quả cung - cầu năng lượng, và phát triển công nghệ sạch và cơ sở hạ tầng liên quan. WBG có thể thúc đẩy ngành tài chính các bon và các công cụ tài chính khác như Quỹ Công nghệ Sạch và Quỹ Đối tác Các bon, tăng cường mối quan hệ đối tác trong lĩnh vực công nghệ cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và hỗ trợ chính sách. Hơn nữa, do thị trường các bon toàn cầu tiếp tục phát triển, WBG sẽ có thể tiếp tục thúc đẩy hoạt động đầu tư tư nhân thông qua việc áp dụng sáng tạo các công cụ chính của WBG, như các công cụ bảo lãnh và cho vay, liên quan đến hoạt động tín dụng các bon trong tương lai. IFC và MIGA đã phát triển và thí điểm việc ứng dụng các công cụ bảo lãnh của họ. 36. Ngoài hai nhân tố lớn trên thì tài nguyên năng lượng, quy mô nền kinh tế, tiến độ trong việc đạt được hiệu quả thoả đáng và tăng cường quản trị của ngành năng lượng, và điều kiện kinh tế xã hội cũng là các nhân tố quyết định hoạt động của WBG tại các nước trên thế giới . Các nước nhỏ, nước không giáp biển và quốc đảo có nhu cầu riêng. Các khu vực trong một nước lớn có thể có mức thu nhập và hiện trạng phát triển ngành năng lượng khác nhau giống như giữa các nước với nhau. WBG sẽ tiếp tục điều chỉnh hoạt động của mình theo điều kiện cụ thể của mỗi nước và nhu cầu của khách hàng, và bằng cách này, chiến lược năng lượng sẽ được điều chỉnh phù hợp với sáu chủ đề chiến lược của WGB (xem phụ lục 10) đã được Uỷ ban Phát triển thông qua tại Cuộc họp Mùa xuân diễn ra vào Tháng 4/2008. Phạm vi 37. Năng lượng là đầu vào quan trọng đối với mọi lĩnh vực của nền kinh tế, do đó cần kết hợp chặt chẽ chiến lược năng lượng chiến lược của các ngành khác của WBG. Chiến lược năng lượng sẽ được điều chỉnh phù hợp với nhiều tài liệu khác, bao gồm DCCSF và Báo cáo Phát triển Thế giới 2010 về biến đổi khí hậu sẽ được công bố trong thời gian tới; các chiến lược quản trị và chống tham nhũng, kinh doanh vận tải và y tế đang được áp dụng và nhiều chiến lược và tài liệu cập nhật chiến lược đang trong quá trình biên soạn trong lĩnh vực môi trường, đô thị, phát triển khu vực tư nhân, nước và phát triển xã hội. Đặc biệt, ngoài các nội dung khác, chiến lược năng lượng sẽ sử dụng các nguyên tắc và tiêu chuẩn quy định tại DCCSF và quy định chi tiết các tác động liên quan đến hoạt động khi cần thiết. Phụ lục 1 mô tả phạm vi chiến lược năng lượng và các hoạt động liên quan đến năng lượng được trình bày trong các chiến lược ngành khác. Trong số các chủ đề liên quan đến năng lượng thì chiến lược ngành môi trường và là hai trụ cột mang tính chiến lược - giảm nghèo tại các khu đô thị, nâng cấp các khu ổ chuột, môi trường đô thị và biến đổi khí hậu - trong chiến lược đô thị (FY10) và đánh giá các chính sách bảo đảm an ninh và tìm kiếm các công cụ và sản phẩm mới cho các giao dịch các bon trong chiến lược môi trường (FY11). Giao dịch các bon đóng vai trò đặc biệt quan trọng cho việc thúc đẩy quá trình áp dụng các biện pháp và công nghệ giảm thiểu khí nhà kính trong lĩnh vực năng lượng. 38. Chiến lược năng lượng sẽ xây dựng dựa trên các sáng kiến và chiến lược vùng hiện nay và các chiến lược và kế hoạch kinh doanh mới nhất của các phân ngành. Trong số các chiến lược khu vực và kế hoạch kinh doanh là Kế hoạch Hành động châu Phi và các chiến lược năng lượng quy mô vùng cho châu Phi, châu Mỹ Latinh và Caribê. Phụ lục 11 mô tả chiến lược của các phân ngành năng lượng tái sinh mới, hiệu quả sử dụng năng lượng, thủy điện, sản xuất điện quy mô nhỏ từ khí gas thiên nhiên, và các ngành công nghiệp khai khoáng (EITI + +). Nhận định của WBG về các vấn đề quan trọng tại các nước là khách hàng của WBG và các hoạt động ưu tiên của WBG trong tương lai được trình bày tại Phụ lục 2 như là một điểm khởi đầu để tìm kiếm đầu vào từ các bên liên quan của WBG. 39. Trong quá trình lựa chọn, chiến lược này sẽ phản ánh các bài học kinh nghiệm đúc kết trong hai thập kỷ qua. Ví dụ, giảm giá năng lượng đóng vai trò quan trọng để đáp ứng các nhu cầu cơ bản của người nghèo. Tuy nhiên, ngay cả sau khi giảm giá bằng cách nâng cao hiệu quả cung cấp và sử dụng một cách phù hợp các khoản trợ giá, một số người nghèo sẽ vẫn không có khả năng chi trả các dịch vụ năng lượng. Các chương trình bảo trợ xã hội có thể phát huy hiệu quả, tuy nhiên, chúng lại có các mặt hạn chế. Chuyển từ việc sử dụng truyền thống các nhiên liệu rắn đặc biệt khó khăn bởi vì, không giống như điện, nhiên liệu đun nấu và sưởi ấm thường được tiêu thụ thay vì sản xuất. Nhân tố quyết định trong quá trình thay đổi thói quen sử dụng nhiên liệu là khả năng thanh toán của các hộ gia đình và các hộ gia đình gặp khó khăn về vốn. Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy có rất ít các khoản trợ giá nhiên liệu lỏng hiệu quả. Phải