Tài liệu Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo bé tích cực tham gia vào hoạt động góc

MỤC LỤC NỘI DUNG PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận 2. Cơ sở thực tiễn 3. Biện pháp giúp trẻ hứng thú tham gia hoạt động góc Biện pháp 1. Khảo sát độ hứng thú của trẻ với hoạt động góc Biện pháp 2: Quan sát trẻ chơi để nắm bắt đặc điểm của trẻ Biện pháp 3: Vai trò của giáo viên trong định hướng tổ chức cho trẻ Biện pháp 4: Chuẩn bị nguyên vật liệu và bài trí đẹp thu hút sự hứng thú tìm tòi của trẻ Biện pháp 5: Rèn kỹ năng sống cho trẻ trong các hoạt động Biện pháp 6: Quan tâm đến nội dung chơi ở từng góc và cách hướng dẫn trẻ chơi IV. KẾT QUẢ PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài 1/30 TRANG 2 5 5 10 12 12 12 15 15 20 23 25 28 Mục tiêu của chương trình giáo dục trẻ mầm non có thể được so sánh như những “mạng nhện”, trong “mạng nhện” đó trẻ thể hiện được sự kết hợp chặt chẽ và sự hứng thú của bản thân một cách rất tự nhiên, không có sự sắp đặt hoặc một sự gò ép nào đối với trẻ. Là một giáo viên tôi luôn nghĩ phải làm thế nào để quá trình giáo dục trẻ được kết hợp, đan lại giống như một “mạng nhện” lành lặn, không bị đứt quãng. Nếu để “mạng nhện” đứt quãng hoặc thiếu thì sẽ bị rơi và không kết dính được với nhau. Trong quá trình giáo dục cũng vậy, nếu không có các nhóm kết hợp lại chặt chẽ thì “tổng thể” sẽ bị yếu, không đủ mạnh để thúc đẩy sự phát triển của trẻ một cách toàn diện. Trong quá trình giáo dục trẻ nói chung. tổ chức cho trẻ chơi nói riêng. Giáo viên cần phải biết dạy cho trẻ chơi cái gì? Chơi như thể nào để đem lại kiến thức phục vụ cho hoạt động học, phục vụ cho sự phát triển tư duy của trẻ. Trong thực tế, hoạt động góc củng cố và bổ trợ rất nhiều cho hoạt động của trẻ được diễn ra trong cuộc sống hàng ngày. Hoạt động góc còn rèn luyện cho trẻ kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, giao lưu, sự liên kết giữa các nhóm chơi với nhau. Qua đó trẻ thể hiện được sự kết hợp chặt chẽ và sự hứng thú của bản thân một cách tự nhiên, không có sự sắp đặt hoặc gò bó nào đối với trẻ. Vì vậy tôi luôn nghĩ phải làm thế nào để quá trình giáo dục trẻ được kết hợp, không bị đứt quãng, kết dính được với nhau. Trong quá trình giáo dục cũng vậy, nếu không có các nhóm kết hợp chặt chẽ thì sẽ bị yếu, không đủ sức mạnh để thúc đẩy sự phát triển của trẻ một cách toàn diện. Muốn trẻ phát triển tốt thì mỗi người giáo viên phải là người yêu nghề mến trẻ, luôn tâm huyết với nghề và thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, luôn linh động, sáng tạo, giúp trẻ thông qua hoạt động “Học bằng chơi, chơi mà học” bằng cách thông qua “hoạt động góc”. Trong quá trình hoạt động giáo dục trẻ nói chung và tổ chức cho trẻ chơi ở các hoạt động nói riêng, giáo viên cần phải biết dạy cho trẻ chơi cái gì? Chơi như thế nào? Để đem lại kiến thức phục vụ cho hoạt động học, phục vụ cho sự phát triển tư duy của trẻ trong hoạt động vui chơi. Vì vậy hoạt động góc càng phong phú bao nhiêu, càng kích 2/30 thích trẻ chơi bấy nhiêu và tạo sự ham muốn được khám phá mở mang kiến thức về thế giới xung quanh trẻ . Chính vì vậy mà tôi tự nghĩ rằng làm thế nào để cho trẻ được phát triển một cách toàn diện về mọi hoạt động, nên tôi đã tìm tòi nghiên cứu và suy nghĩ và có kế hoạch tìm ra biện pháp cụ thể thích hợp với điều kiện của lớp, trường mình nơi mình đang công tác để giúp trẻ phát triển một cách tốt hơn. Vì tầm quan trọng trong hoạt động này mà tôi muốn giúp cho trẻ có sự hứng thú tốt trong hoạt động góc ngày càng nhiều hơn, mở mang kiến thức sâu rộng hơn nên tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo bé tích cực tham gia vào hoạt động góc” 2. Mục đích nghiên cứu - Tạo uy tín cho nhà trường từ đó giúp nhà trường khẳng định mình trong công tác phát triển giáo dục. - Trẻ yêu mến cô, yêu mến trường , từ đó phụ huynh tin tưởng, xã hội quan tâm - các ngành, các cấp, chính quyền cùng hợp sức xây dựng nhà trường để làm tốt công tác giáo dục đạt kết quả cao. 3. Đối tượng phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Mẫu giáo bé 3-4 tuổi. - Nghiên cứu trong khuôn khổ: Một số biện pháp nhằm giúp trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động góc 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận + Thường xuyên sưu tầm và đọc các tài liệu, tạp chí giáo dục mầm non có liên quan đến việc tổ chức hoạt động góc cho trẻ mầm non nói chung và trẻ 3-4 tuổi nói riêng + Tham gia các buổi kiến tập,tập huấn do Phòng giáo dục, do trường tổ chức để trao đổi kinh nghiệm và học hỏi đồng nghiệp 3/30 - Phương pháp điều tra khảo sát - Phương pháp quan sát - Phương pháp thực nghiệm - Phương pháp thực hành. 5. Kế hoạch nghiên cứu - Xây dựng đề cương, nghiên cứu lý thuyết về đề cương - Xây dựng biện pháp thực nghiệm, soạn giáo án - Thực nghiệm, thống kê kế quả trên trẻ - Thu thập số liệu, viết đề tài 6. Thời gian nghiên cứu - Từ tháng 8 năm 2017 đến tháng 3 năm 2018 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận 4/30 1.1 Đặc điểm bản chất của hoạt động góc. Hoạt động không phải là thừa năng lượng ( Như các nhà tư sản phương tây quan niệm), mà hoạt động ở đây cụ thể là hoạt động góc của trẻ được người lớn tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ trẻ tái tạo lại những kiến thức trẻ đã được học, được nhìn thấy, nghe thấy, sờ thấy. Trong giờ học, những sự việc, hiện tượng sẩy ra trong môi trường sống gần gũi trẻ, thông qua đó trẻ học được mẫu nhân cách phù hợp với xã hội loài người. Trẻ chơi chủ yếu do mâu thuẫn nhu cầu và khả năng của trẻ, nhu cầu muốn bắt chước, muốn làm người lớn, nhưng khả năng và sức lực của trẻ chưa đủ để làm người lớn do đó trẻ giải toả mâu thuẫn đó dưới một hình thức cực kì độc đáo đó là hoạt động góc: - Góc học tập - Góc thiên nhiên - Góc xây dựng - Góc phân vai Nghĩa là chúng tham gia vào xã hội người lớn theo cách riêng của mình. Chúng tưởng tượng mình là người lớn và cũng đóng một cương vị xã hội như họ. Ví dụ: Người mẹ , cô giáo, chú công nhân, bác sỹ…. . Với vai trò chúng tái tạo lại cuộc sống của người lớn một cách tổng quát trong hoàn cảnh tưởng tượng. Hoạt động góc có một đặc trưng rất riêng vì chơi của trẻ không phải là thật, mà là giả vờ, nhưng sự giả vờ ấy mang tính chất rất thật. Ví dụ : Góc xây dựng : trẻ giả vờ đóng vai chú công nhân, những việc làm của trẻ thể hiện rất cần cù, cặm cụi làm công việc của người công nhân đồng thời trẻ biết hợp tác với nhau để thực hiện một công việc được giao. Hay trẻ “ Giả vờ đóng vai Bác sĩ” trẻ thể hiện là là 1 Bác sĩ tốt hết lòng chăm sóc bệnh nhân của mình.nhưng hoạt động của trẻ không nhằm đến mục đích cuối cùng là chữa khỏi bệnh cho bệnh nhân mà chỉ để thoả mãn nhu cầu xã hội của trẻ – làm quen và tham gia vào xã hội người lớn. Tức là hoạt động góc của trẻ không nhằm làm ra sản phẩm mà nằm trong sự hấp dẫn của quá trình hoạt động. 5/30 Ví dụ: Góc học tập: Trẻ tái tạo lại những gì đã được cô dậy trẻ trn tiết học hoặc những kiến thức chưa chuyển tải hết trong tiết học chung. Nhằm tạo cho trẻ sự ghi nhớ vững bền hơn.Và tư duy trừu tượng phát triển, kèm theo là tư duy logic, tư duy ngôn ngữ cũng phát triển. Trong các giờ học trước cô dậy các cháu nặn những con vật nuôi trong nhà, hoặc nặn những người thân, trong hoạt động góc cháu có thể sáng tạo nặn cô giáo và các bạn đi chơi công viên,… Như vậy, rõ ràng hoạt động góc được phát triển và mở rộng dần theo sự phong phú và mở rộng các mối quan hệ qua lại của trẻ với môi trường xung quanh. Bản chất hoạt động góc là một hoạt động phản ánh sáng tạo, độcđáo sự tác động qua lại giữa trẻ với môi trường xung quanh. Khi trẻ hoạt động góc có nghĩa là đang sống cuộc sống thực. Có thể nói trẻ thực sự là một chủ thể tích cực, hành động một cách tự lực, tự nguyện và tự tin. 1.2. Ý nghĩa giáo dục của việc tổ chức hoạt động góc. Trong hoạt động góc tổng hợp lại quá trình chơi . trong quá trình chơi trẻ cụ thể tự bổ sung để mở rộng chủ đề chơi, nội dung chơi, nội dung hoạt động. Chính vì vậy đặc trưng cơ bản của trò chơi một quá trình tưởng tưởng biểu hiện rất rõ rệt, trẻ được tự do tái tạo nghĩa là tự nghĩ ra chủ đề chơi nội dung chơi…vì vậy mỗi nội dung chơi luôn phụ thuộc vào kinh nghiệm của trẻ. Hoạt động góc là phương tiện giáo dục nhận thức. Trong quá trình thực hiện trò chơi, trẻ phải sử dụng các phương tiện, đồ dùng, nhờ sự tiếp xúc đó mà vốn hiểu biết của trẻ được mở rộng như: tên gọi, màu sắc, kích thước, hình dạng những thuộc tính không gian của đồ vật….. hay khi đứng trước cương vị của người lớn( qua các vai chơi) để thể hiện hoạt động của họ, trẻ mới hiểu được ý nghĩa hoạt động của con người làm: làm việc vì người khác. Hoạt động củng góc còn đươc củng cố chính xác, và mở rộng sự hiểu biết của trẻ về hiện tượng xung quanh. Nội dung của hoạt động góc là cuộc sống hiện thực xung quanh trẻ, trong khi hoạt động trẻ phản ánh cuộc sống đó một cách sáng tạo và độc đáo chứ không phải mô phỏng hoàn toàn. Thông qua hoạt 6/30 động góc trẻ được thực sự làm chủ những gì trẻ biết tức là trẻ biết vận dụng những kinh nghiệm hiểu biết về cuộc sống xung quanh để thực hiện nhu cầu chơi. Ví dụ: Không dùng dao thật cắt rau khi chơi trò chơi nấu ăn, trẻ dùng miếng nhựa giống con dao để cắt và tiến hành thao tác như người đang cắt dao thật. Hơn thế nữa những biểu hiện tri thức của trẻ thu nhận được trong cuộc sống sẽ được củng cố , chính xác và sâu sắc hơn. Cũng trong hoạt động góc, phát triển nhu cầu nhận thức, tính tỉ mỉ ham hiểu biết của trẻ. Đây là một cơ sở căn bản để giáo dục trí tuệ cho trẻ, hoặc trong khi hoạt động trẻ đóng một vai nào đó thể hiện những hành động và mối quan hệ của người lớn, trẻ muốn đóng đúng hơn, giống thật hơn, nhưng vốn tri thức vốn hiểu biết, kinh nghiệm sống của trẻ chưa đủ cũng xuất hiện nhu cầu nhận thức mới, đó cũng là một yếu tố trong sự phát triển trí tuệ. Trong khi hoạt động góc các quá trình tâm lý nhận thức cũng phát triển, chẳng hạn khi đóng vai, mô tả hiện tượng này hay hiện tượng kia, trẻ thường suy nghĩ về chúng và thiết lập mối quan hệ giữa các hiện tượng khác nhau tất là trẻ phải huy động tất cả tri thức của mình để tư duy, trí nhớ nhớ của trẻ cũng được phát triển. Trong khi chơi trẻ được đối thoại cùng nhau, trao đổi tư tưởng thoả thuận, thương lượng cùng nhau, trẻ phải nói cho bạn khác hiểu và hiểu lời bạn khác nói qua đó ngôn ngữ đượ phát triển .Ngôn ngữ đóng vai trị rất quan trọng vì nhờ có ngôn ngữ trẻ mới giao tiếp và trình bầy ý kiến của mình với bạn. Cũng chính trong hoạt động góc trẻ phải luôn tạo ra hoàn cảnh chơi, sử dụng vật liệu thay thế, sử dụng các kí hiệu tượng trưng, điều này làm cho trẻ tưởng tượng nên óc sáng tạo của trẻ phát triển mạnh mẽ. Các trò chơi trong hoạt động góc không ngừng làm cho trí tuệ của trẻ phát triển mạnh mà còn ảnh hưởng rất lớn đến phát triển tình cảm xã hội của trẻ. Vì vậy hoạt động còn là phương tiện giáo dục đạo đức cho trẻ hướng tới cái đẹp, hoàn mỹ trong hành vi cái đẹp trong giao tiếp, cư sử giữa người với người, góp phần hình thành hành vi xã hội của bản thân trẻ, hình thành thái độ tích cực cho trẻ đói với bản thân. 7/30 Ví dụ: Khi đóng vai bác sĩ, do động cơ bắt chước bác sĩ giống thật hơn nên trẻ dễ dàng phục tùng các qui tắc ẩn kín trong vai chơi. Đó là bác sĩ ân cần, chu đáo, thông cảm và có trách nhiệm với bệnh nhân. Hoặc thông qua người bán hàng trẻ học được cách cư sử giữa người với người một cách lịch lãm, như chào hỏi cảm ơn… của người mua hàng và giao hàng trong khi giao tiếp. Thông qua trò chơi sáng tạo. Cô giáo giúp trẻ hình thành phẩm chất đạo đức quí bấu như: lòng nhân ái, ân cần, tốt bụng, chu đáo, quan tâm, cảm thông thật thà, dũng cảm, kiên trì, chịu khó… Đặc biệt là lòng nhân ái – không có một loại hình hoạt động nào ở tuổi mẫu giáo lại có thể giúp trẻ bộc lộ xúc cảm, tình cảm và thái độ của mình một cách thoải mái, tự nhiên như thể hiện các vai chơi trong hoạt động góc. Trẻ xúc động, vui buồn theo vai chơi của mình, trẻ bồn chồn lo lắng hồi hộp, xót xa khi con ốm( trong trò chơi mẹ con); trẻ biết âu yếm, vuốt ve, chải đầu cho búp bê (trò chơi với búp bê). Trẻ thông cảm, vội vàng có trách nhiệm với bệnh nhân khi đóng vai Bác sĩ ; Trẻ cần cù xếp từng viên gạch, một cách nhẹ nhàng khi chơi trò chơi xây dựng.. trẻ khéo léo kiên trì khi chơi trò chơi học tập( tô các chữ chấm mờ , điền chữ còn thiếu trong từ nối các số với số lượng đồ vật, cắt dán các bông hoa, hay quả còn thiếu trên cành. Nặn tái tạo lại các con vật, trái cây, vẽ những gì mà cháu nhìn thấy hoặc đã được học trong các tiết hoạt động chung mà chưa thực hiện hết. Như vậy hoạt động góc còn là phương tiện phát triển ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết cho trẻ. Sự suy luận phán đoán, óc tư duy hình tượng và tư duy trừu tượng tư duy lô rích của trẻ được hình thành và phát triển mạnh . Cứ như vậy qua quá trình hoạt động góc việc trải nghiệm tình cảm và việc luân đổi vai chơi giúp trẻ đặt mình vào vị trí của người khác, từ đó biểu tượng của lòng nhân ái dần được khắc sâu trong trẻ, đặt nền móng đầu tiên cho việc giáo dục đạo đức ở trẻ Mầm Non. Ngoài ra, hoạt động góc còn là phương tiện giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo vì phần lớn các hoạt động có kèm theo vận động : Đi, chạy, nhẩy..những vận động này sẽ giúp đẩy mạnh quá trình trao đổi chất, tăng hô hấp, máu lưu thông…giúp cho các chức năng khác nhau 8/30 của cơ thể phát triển và củng cố các vận động cơ bản. Đi, chạy nhảy..phát triển các tố chất nhanh, mạnh, bền, khéo… Mặt khác trong khi hoạt động với nhiều thể loại hoạt động với nhiều chủng loại phong phú với các đồ chơi hấp dẫn nhiều mầu sắc, trẻ phấn khởi vui ve là điều kiện tốt cho sự phát triển thể lực và tâm lý trẻ mẫu giáo. Hoạt động góc bao gồm cả các trò chơi sáng tạo cũng là phương tiện giáo dục thẩm my cho trẻ, thông qua hoạt động chơi trẻ cảm nhận được cái đẹp của sự phong phú đa dạng về mầu sắc, về kích thước, chất liệu, âm thanh của đồ vật, đồ chơi. Thông qua quá trình hoạt động trẻ còn cảm nhận được caí đẹp trong hành vi cư sử giữa người với người. Đặc biệt là trong trò chơi xây dựng, lắp ghép giúp trẻ tự mình sáng tạo ra cái đẹp( các công trình xây dựng) từ đó phát triển tình cảm thẩm mỹ cho trẻ. Cuối cùng hoạt động góc còn là phương tiện giáo dục lao động vì trong các hoạt động góc thường phản ánh sinh hoạt của người lớn trong xã hội, phản ánh các hình thức lao động của người lớn nên qua các trò chơi hình thành ở trẻ một 6 số kỹ năng lao động như cầm dao, cầm kéo, các thao tác nấu ăn quét dọn nhà cửa cũng qua hoạt động góc, Trẻ định ra được mục đích chơi và nỗ lực cùng nhau thực hiện kết quả. Tất nhiên không mang lại kết quả cụ thể nào nhưng có tác dụng hình thành tính mục đích, tính tổ chức, tính sáng tạo, tính cần cù, khả năng chú ý, tư duy, ngôn ngữ tính đồng đội, tính hợp tác. Tính nhường nhịn ,tương thân tương ái… đây chính là những phẩm chất cần thiết cho hoạt động sau này. Ngoài ra những hoạt động tích cực trong quá trình hoạt động góc có ý nghĩa tích cực trong việc giáo dục lòng yêu lao động. * Tóm lại: Với những ý nghĩa rất quan trọng như trên hoạt động góc có giá trị rất lớn trong việc phát triển toàn diện nhân của trẻ mẫu giáo và đã trở thành phương tiện để giáo dục trẻ em; có giá trị không nhỏ nó quyết định sự thành công trong việc phát triển Tình cảm xã hội – phát triển thẩm mỹ- phát triển thể chất – phát triển ngôn ngữ - phát triển nhận thức. Hay nói cách khác nó là phương tiện giáo dục không thể thiếu nhằm phát triển toàn diện nhân cách và trí tuệ cho trẻ. Với 9/30 ý nghĩa trên tôi hy vọng nếu đề tài thành công sẽ góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng dậy hoạt động góc tại nơi tôi công tác. 2. Cơ sở thực tiễn Năm học 2017 – 2018 tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo bé. Tổng số 26 cháu, trong đó : + Có 12 cháu nam và 14 cháu nữ. + Có 2 giáo viên/ lớp Từ thực tế trên tôi nhận thấy một số thuận lợi và khó khăn sau. a.Thuận lợi: * Đối với nhà trường: - Là trường mầm non đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 có đủ các phòng chức năng, các lớp học khang trang thoáng mát, được đầu tư đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại. - Ban Giám Hiệu nhà trường quan tâm thường xuyên kiểm tra dự giờ, góp ý giúp cho giáo viên nâng cao về chuyên môn - Bản thân tôi cũng có nhiều cố gắng trong quá trình tự học, tự rèn luyện, làm đồ chơi phục vụ cho các góc. * Đối với giáo viên: - Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường về chuyên môn và được nhà trường đầu tư mua sắm tài liệu phong phú. - Được tập huấn bồi dưỡng và tham gia kiến tập ở trường bạn về các hoạt động. - Lớp tôi gồm 2 giáo viên / lớp . Trình độ chuyên môn đạt chuẩn, và trên chuẩn. - Là một giáo viên có trình độ chuyên môn vững vàng, tôi luôn phối hợp cùng cô giáo trong lớp nhiệt tình có nhiều cố gắng, luôn tìm tòi những hoạt động mới để hướng dẫn trẻ. 10/30 * Đối với phụ huynh: - Đa phần phụ huynh nhiệt tình ủng hộ các nguyên vật liệu đa dạng phong phú mang đến lớp để cho trẻ hoạt động và trẻ thì tích cực tham gia các trò chơi. * Đối với trẻ: - Trẻ ngoan, có nề nếp, đa số trẻ đã học qua lứa tuổi nhà trẻ . - Trẻ đi học tương đối đều nên tỉ lệ chuyên cần cao. Trẻ tích cực tham gia hoạt động chơi b. Khó khăn : Đầu năm học,khi tôi được phân công lớp tôi thấy thực trạng của lớp như sau: - Đồ dùng hoạt động góc còn chưa thay đổi theo từng chủ điểm, đồ dùng đồ chơi chưa đủ số lượng phục vụ cho hoạt động vui chơi của trẻ, phân bố các góc chưa hợp lý, trang trí các góc chưa mang tính chất góc mở. - Số lượng học sinh trong lớp chưa đông nên có phần ảnh hưởng đến việc bố trí các góc chơi - Một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc học và các hoạt động khác của trẻ khi ở lớp - Một số trẻ còn nhút nhát ít tham gia hoạt động nhóm,một số trẻ lại quá hiếu động,hay chạy nhảy làm hỏng đồ chơi - Trong khi chơi,trẻ chưa chủ động chọn vai chơi,góc chơi cho mình,không có sự giao lưu liên kết giữa các nhóm chơi và không hứng thú chơi. - Trẻ chưa biết sử dụng đồ chơi đúng mục đích dẫn đến giờ hoạt động góc đạt tỷ lệ thấp. Vì vậy khi tôi đã chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm này với mục đích “Giúp trẻ 3 - 4 tuổi phát huy tính tích cực chủ động trong hoạt động góc” để phát triển toàn diện hơn. 3. Một số biện pháp giúp trẻ hứng thú tham gia hoạt động góc 11/30 Hoạt động góc là một trong các loại hoạt động của trẻ ở trường mầm non, được người lớn hướng dẫn nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi hoặc nhận thức, đồng thời nhằm giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ mẫu giáo Hoạt động vui chơi chi phối hoạt động khác như học tập, lao động... làm cho chúng mang màu sắc độc đáo của lứa tuổi mầm non Hoạt động vui chơi giúp trẻ nhận thức được thế giới xung quanh, mở rộng tầm hiểu biết về thiên nhiên, xã hội và con người Nhận thức được tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động ngoài trời , từ những thuận lợi khó khăn trên tôi đã đưa ra một biện pháp nhằm giúp trẻ 3 – 4 tuổi phát huy tính tích cực chủ động khi tham gia hoạt động ngoài trời như sau: 1. Khảo sát độ hứng thú của trẻ với hoạt động góc. 2. Quan sát trẻ chơi để nắm bắt đặc điểm của trẻ 3. Chuẩn bị nguyên vật liệu và bài trí đẹp để thu hút sự hứng thú tìm tòi của trẻ . 4. Quan tâm đến nội dung chơi ở từng góc và cách hướng dẫn trẻ. 5. Rèn kĩ năng sống cho trẻ trong các hoạt động 6. Vai trò của giáo viên trong định hướng tổ chức cho trẻ hoạt động góc. 3.1. Biện pháp 1: Khảo sát độ hứng thú của trẻ với hoạt động góc Trước khi thực hiện đề tài tôi đã căn cứ vào tình hình của lớp và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ở lớp mình (tổng số 26 cháu) vì vậy tôi đã tiến hành một số khảo sát đối với trẻ . Thông qua khảo sát giúp giáo viên nhận biết được độ hứng thú (tính tích cực, tính chủ động và khả năng chú ý) của trẻ khi tham gia hoạt động góc, thông qua đó giúp giáo viên xây dựng lên kế hoạch hoạt động phù hợp với khả năng của trẻ. Bảng 1 : 12/30 Khảo sát đầu năm đối với hứng thú của trẻ khi HĐG năm học 2017-2018 (Tổng số trẻ: 26 trẻ) Mức độ hứng thú của trẻ 1. Tính tích cực 2. Tính chủ động 3. Khả năng chú ý Đạt Chưa đạt Số trẻ Tỷ lệ Số trẻ Tỷ lệ 11 10 10 42% 38% 38% 15 16 16 58% 62% 62% của trẻ khi tham gia 3.2. Biện pháp 2: Quan sát trẻ chơi để nắm bắt đặc điểm của trẻ Trong khi tổ chức hoạt động chơi cho trẻ,việc quan sát trẻ chơi để nắm bắt đặc điểm của trẻ là rất quan trọng. Qua quan sát giúp giáo viên hiểu được nhu cầu của trẻ và kịp thời điều chỉnh lại các góc chơi cho phù hợp. Ngay từ đầu năm học, tôi thường xuyên tổ chức hoạt động vui chơi và dành rất nhiều thời gian cùng giáo viên trong lớp quan sát và trò chuyện để theo dõi trẻ nắm bắt được suy nghĩ của trẻ, gọi hỏi trẻ để trẻ nêu ý kiến của trẻ, Ví dụ: Tôi đến góc học tập hỏi :“Vì sao con không thích chơi ở góc này?” thì trẻ trả lời “Con không thích,chán lắm”.Một cháu khác ở góc nghệ thuật thì nói “Con tô ngôi nhà xong rồi” trong khi giờ chơi vẫn còn nhiều. Hoặc ở góc xây dựng, trẻ chỉ biết xây tường bao quanh mà không biết cách tạo thêm các ý tưởng khác như xây thêm các ô nhỏ,lấy nguyên liệu để trang trí cho góc xây dựng... Còn lại một số cháu thì không tập chung vào góc chơi của mình mà đi đến góc chơi của bạn, hơn nữa việc phân bổ góc chơi, đồ dùng đồ chơi chưa tách bạch rõ ràng,trang trí còn chưa thu hút trẻ, nội dung chơi còn ít nên dẫn đến vai chơi không thể hiện mối quan hệ với nhau, hay nói một cách khác các góc chơi không hỗ trợ cho nhau. 13/30 Hình ảnh trẻ đang chơi ở góc tạo hình Tôi tiếp tục theo dõi vào các giờ hoạt động sau để ghi lại thật cụ thể những cháu nào thích chơi ở góc này, những cháu nào không thích chơi ở góc kia, với đồ chơi gì, trẻ nào không thích chơi, nguyên nhân vì sao? Tôi kịp thời điều chỉnh lại góc chơi đó nhằm giúp trẻ hứng thú tham gia vào góc chơi đó để có kết quả cao hơn. Sau khi đã nắm bắt được đặc điểm,sở thích và những nguyên nhân khiến trẻ không thích tham gia vào hoạt động góc,trong những giờ chơi tiếp theo tôi đã kịp thời điều chỉnh,gợi mở cho trẻ được tự chọn góc chơi,giúp đỡ những trẻ còn gặp khó khăn trong khi chơi.Nếu góc chơi này có quá nhiều trẻ chơi mà góc chơi kia lại không có trẻ chơi thì cô sẽ gợi ý,đóng vai chơi cùng với trẻ để hướng trẻ hứng thú tham gia vào góc chơi đó. * Kết quả: Sau một thời gian ngắn thực hiện như vậy,tôi thấy đa số trẻ đã hứng thú hơn khi tham gia vào hoạt động góc,các nhóm chơi đã có sự liên kết,giao lưu với nhau và trẻ đã biết tạo ra sản phẩm trong khi chơi. 14/30 3.3. Biện pháp 3 : Vai trò của giáo viên trong định hướng tổ chức cho trẻ. Là một giáo viên, tôi cần phải nâng cao trình độ chuyên môn, luôn học tập qua sách báo, thường xuyên nắm bắt sự đổi mới của quá tình hoạt động để trẻ có kiến thức sâu, đáp ứng được nhu cầu ham học hỏi khám phá của trẻ. Sáng tạo trong đồ dùng đồ chơi với các nguyên vật liệu đơn giản, gần gũi xung quanh trẻ mà hiệu quả và nâng cao yêu cầu từ trò chơi đó. Luôn tạo cho trẻ có cơ hội được nói theo suy nghĩ của mình Nắm bắt được ý trẻ, luôn tôn trộng ý kiến của trẻ dựa vào đó để giúp trẻ phát triển theo mục tiêu chương trình chăm sóc giáo dục mầm non mới. Tạo cho trẻ tâm thế thoải mái nhất khi tham gia hoạt động góc 3.4. Biện pháp 4: Chuẩn bị nguyên vật liệu và bài trí đẹp thu hút sự hứng thú tìm tòi của trẻ Trong mỗi hoạt động,việc chuẩn bị đồ dùng,nguyên vật liệu đẹp để thu hút trẻ là điều vô cùng cần thiết.Muốn cho trẻ hoạt động tốt ở hoạt động này, thì ngay từ đầu năm học tôi đã lên kế hoạch cho việc làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ ở các góc, không lên kế hoạch một cách chung chung mà vạch ra rõ ràng cụ thể cho việc làm đồ dùng đồ chơi. Ngoài những đồ dùng đồ chơi có sẵn, tôi tận dụng những nguyên vật liệu tái sử dụng sẵn có ở địa phương như: Thùng cát tông, xốp, đĩa video cũ, giấy báo có trang bìa quảng cáo, chai nhựa vỏ hộp sữa chua, hộp đựng kẹo.giấy gói kẹo, vỏ ốc, vỏ ngao, vỏ sò, ống chỉ,bát mì tôm ăn liền, chai nước ngọt,vỏ hộp bánh,những cành quả bằng lăng khô… Tất cả những nguyên vật liệu đều đảm bảo an toàn, không gây độc hại, không sắc nhọn, không nặng nề đối với trẻ. Từ những nguyên vật liệu trên tôi và trẻ đã làm được rất nhiều đồ chơi ở các góc phục vụ cho hoạt động của trẻ. Ví dụ: Chủ đề “Thực vật ” khi trẻ chơi ở góc nghệ thuật,tôi chuẩn bị đồ dùng như: Những chùm quả bằng lăng khô để trẻ tô màu nước thành những bông hoa, cành cây khô, đất nặn làm cây ăn quả, giấy màu, hồ dán, len vụn, xốp cắt vụn cho 15/30 trẻ làm tranh ảnh về thực vật với nhiều chất liệu khác nhau. Tôi tận dụng khối và xốp màu làm bánh sinh nhật cho trẻ trang trí và để tổ chức sinh nhật cho những trẻ có ngày sinh nhật trong các chủ điểm “Bản thân” “Gia đình”... Hình ảnh trẻ đang chơi ở góc nghệ thuật 16/30 Ví dụ: Ở góc “Học tập”, chủ điểm “Thực vật”, “Động vật” tôi trang trí bằng hình ảnh những con vật bằng thảm gai, sau đó tôi chuẩn bị các hình như: hình vuông, hình tròn, hình tam giác để trẻ gắn tạo thành những con vật. Hoặc làm những bông hoa rời, các hình chữ nhật,hình tròn nhỏ cho trẻ gắn thành hình cây ăn quả hoặc cây hoa. Làm các bảng dán cho trẻ xếp tương ứng 1-1... Hình ảnh trẻ đang chơi ở góc học tập Với mỗi góc chơi, tôi thường chuẩn bị đồ dùng và nguyên lệu mở khác nhau cho trẻ được thỏa sức sáng tạo theo ý thích của trẻ. Để góp phần phong phú hơn cho mỗi góc chơi, ngoài những sản phẩm của trẻ tôi cũng tự tìm tòi và sáng tạo ra một số đồ dùng tự tạo bằng các nhuyên vật liệu tái sử dụng. Ví dụ: Chủ đề “Trường mầm non” góc chơi “Xây dựng” tôi dùng một thanh gỗ có chiều rộng 5cm tôi đóng 2 đầu tượng trưng cho 2 ghế ngồi ở giữa tôi gắn một khối vuông sau tôi đóng thanh gỗ đó lên khối vuông để làm bập bênh. Tôi dùng vỏ sữa hút gắn liền với nhau thành từng bậc cầu thang và dùng các hình ảnh do trẻ vẽ các con vật ngộ ngĩnh lên tờ bìa và dán vào phía phải, phía trái của các hộp sữa để tạo thành đồ chơi ngoài trời cho trẻ. Đồ chơi đu quay tôi dùng vỏ nước ngọt của trẻ bằng nhựa tôi gắn que ở giữa lọ phía trên đầu que tôi gắn một tờ bìa 17/30 cứng có bán kính là 30cm sau đó tôi đục lỗ ở các đường viền của bán kính đó và buộc những sợi dây tôi đan những nan giấy bấm ghim tạo thành cái ghế ngồi cho trẻ để tạo thành đu quay tròn cho trẻ chơi ở góc xây dựng. Hoặc tôi có thể sưu tầm các mảnh xốp trải nền đã cũ, rửa sạch hoặc những que kem rồi cắt tạo hình thành những đồ chơi ngoài trời rồi trong những giờ hoạt động góc trẻ có thể trang trí thêm những họa tiết đẹp để trang trí cho sản phẩm đẹp hơn và mang trưng bày tại góc xây dựng Hình ảnh minh họa một số đồ chơi ngoài trời tự tạo Đối với góc chơi “phân vai”, trẻ sẽ được đóng vai làm những người nội trợ khéo léo thông qua việc được thực hành gói nem,cách sơ chế và chế biến một số món ăn.Tôi sử dụng một số loại rau thật trồng ngoài vườn cho trẻ được thực hành cách nhặt rau.... 18/30 Hình ảnh minh họa trẻ chơi lựa chọn món ngon mỗi ngày * Kết quả: Với biện pháp trên,tôi thấy trẻ rất hứng thú tham gia vào hoạt động, tích cực tạo ra nhiều sản phẩm, đồ dùng đồ chơi đa dạng và phong phú, có một số trẻ mặc dù đã hết giờ chơi nhưng vẫn chưa muốn rời khỏi góc chơi. 19/30 3.5. Biện pháp 5: Rèn kỹ năng sống cho trẻ trong các hoạt động. Đối với tâm sinh lí của trẻ mầm non có nhiều kĩ năng sống quan trọng mà trẻ cần phải biết, kỹ năng quan trọng nhất là kỹ năng sống: như hợp tác, kiểm soát tính tự tin, tự lập, tò mò và khả năng giao tiếp, việc xây dựng kỹ năng sống cơ bản phù hợp với lứa tuổi. * Kỹ năng sống tự tin: Một trong những kỹ năng đầu tiên phải chú ý là sự phát triển tự tin, lòng tự trọng của trẻ, nghĩa là giúp trẻ cảm nhận được mình là ai? cả về tính cách lẫn mối quan hệ với những người khác, kỹ năng sang này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi lúc, mọi nơi. * Kỹ năng sống hợp tác: Bằng các câu truyện, bài thơ, bài hát giúp trẻ học bằng cách cùng làm với bạn, đây cũng là một việc làm không nhỏ đối với trẻ ở lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông chia sẻ. Ví dụ: Tôi sẽ sưu tầm những bài thơ, bài hát theo chủ điểm cho trẻ biểu diễn. Ví dụ: Cho trẻ liên kết giao lưu giữa góc này với góc khác, sản phẩm của góc này mang đến làm đồ dùng của góc kia … * Kỹ năng tò mò ham học hỏi: Đây là kỹ năng quan trọng trong cần có trong giai đoạn này, giáo viên cần cho trẻ xem tranh ảnh tư liệu để kích thích khơi gợi tính tò mò và sáng tạo của trẻ. * Kỹ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và biết diễn đạt dúng ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cảm nhận được vị trí, kiến thức của trẻ trong thế giới xung quanh. Đây là một kỹ năng cơ bản quan trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính khi so với kỹ năng đọc và viết, nếu trẻ cảm thấy thoải mái nói về một ý tưởng hay chính kiến nào đó trẻ sẽ dễ dàng học và sẵn sàng tiếp nhận mọi thứ. Ngoài ra ở trường mầm non giáo viên cần dạy trẻ có văn hóa trong ăn uống, có kỹ năng tự phục vụ và rèn tính tự lập, biết rửa tay sạch khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn, đồ dùng vật 20/30