Tài liệu Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống qua trò chơi ở trường thcs luận thành

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THƯỜNG XUÂN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG QUA TRÒ CHƠI CHO HỌC SINH TRƯỜNG THCS LUẬN THÀNH Người thực hiện: Nguyễn Thị Oanh Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường THCS Luận Thành SKKN thuộc lĩnh vực: Giáo dục kỹ năng sống THANH HÓA NĂM 2019 1 MỤC LỤC Mục Tên đề mục Trang Mục lục 1 Mở đầu 1 1.1 Lí do chọn đề tài 1 1.2 Mục đích nghiên cứu 2 1.3 Đối tượng nghiên cứu 2 1.4 Phương pháp nghiên cứu 2 Nội dung 2 2 2.1 Cơ sở lí luận 2-3 2.2 Thực trạng vấn đề 3-4 2.3 Giải pháp thực hiện 4-12 2.4 Hiệu quả của sáng kiến 12-14 3 Kết luận, kiến nghị 14 3.1 Kết luận 14-15 3.2 Kiến nghị 15 Danh mục viết tắt 16 Tài liệu tham khảo 16 Danh mục SKKN đã được xếp loại 17 Phụ lục 1. Phần mở đầu 1.1. Lí do chọn đề tài. Rèn luyện kỹ năng sống(KNS) cho học sinh là nhiệm vụ vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau này của cà thế hệ trẻ. Chính vì vậy, học sinh, đặc biệt là lứa tuổi học sinh THCS cần được trang bị kỹ năng sống để định hướng phát triển cá nhân một cách tốt nhất. Nội dung giáo dục KNS trong trường học lần đầu tiên được Bộ GD&ĐT nhắc đến trong năm học 2008 – 2009 với chủ trương xây dựng “Trường học thân thiện – Học sinh tích cực”. Từ đó, việc giáo dục KNS đã được quan tâm sớm hơn một bước và đã trở thành một nội dung quan trọng trong các hoạt động giáo dục trong Nhà trường nhằm hướng đến giáo dục toàn diện cho học sinh, giúp các em rèn luyện KNS vững vàng trong cuộc sống. Hiện nay xã hội càng ngày càng phát triển, kéo theo đó là nhiều tệ nạn xã hội, học sinh lại đang rất thiếu hụt kỹ năng sống, đặc biệt là trẻ em thuộc khu vực miền núi khó khăn như xã Luận Thành. Sự thiếu hụt này dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng như tai nạn thương tích ở trẻ em (đuối nước, tai nạn giao thông, điện giật, bỏng, ngộ độc, động vật cắn...), bạo lực học đường, trẻ em nữ bị xâm hại tình dục… Học sinh THCS đang non nớt, kinh nghiệm sống chưa có, suy nghĩ và hành động thường bột phát, bốc đồng, nếu không có kỹ năng sống thì khó có khả năng ứng phó và giải quyết được các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống và học tập, từ đó dễ dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Xã Luận Thành là một xã nằm ở trung tâm phía Nam của huyện, có đường Hồ Chí Minh chạy qua nên đời sống kinh tế tương đối phát triển. Gia đình học sinh có quan tâm đến việc học của con em nhưng vì lo phát triển kinh tế nên không dành nhiều thời gian và điều kiện giáo dục, quản lý con cái, thậm chí phó mặc cho Nhà trường. Nhà trường THCS Luận Thành đã tổ chức một số hoạt động giáo dục KNS cho HS nhưng do nhiều hoạt động chuyên môn, số lượng học sinh đông, kinh phí eo hẹp không thể thường xuyên tổ chức được. Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh chỉ dựa chủ yếu vào việc lồng ghép vào hoạt động giáo dục và các tiết học trên lớp nhưng thời gian gò bó, các hình thức giáo dục chưa phong phú nên hiệu quả chưa cao. Trong những năm gần đây, nhận thấy một bộ phận không nhỏ học sinh kỹ năng giao tiếp kém, nhiều học sinh có ý định bỏ học, ham chơi đua đòi, không chú tâm vào việc học, hay vi phạm ATGT, dễ bị tai nạn rủi ro do thiếu hụt KNS và thiếu sự quan tâm giáo dục của gia đinh. Trước tình hình đó, cần đưa ra các biện pháp giáo dục KNS cho học sinh làm sao tiết kiệm được thời gian, kinh phí, thu hút được học sinh mà vẫn có thể linh hoạt sử dụng trong bất cứ hoạt động giáo dục nào. Và giáo dục KNS qua trò chơi là một lựa chọn tối ưu vì đây là hình thức giáo dục gây hứng thú mạnh mẽ cho học sinh. Các em vừa học, vừa chơi nhưng vẫn bổ ích, thiết thực. Từ những lí do trên tôi quyết định chọn đề tài “Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trường THCS Luận Thành qua một số trò chơi” để thực hiện. Với đề tài này, tôi mong muốn tạo thêm sân chơi bổ ích cho học sinh, góp phần tăng cường giáo dục KNS cho các em, giúp ích cho các em trong quá trình học tập và sinh sống. 1 1.2. Mục đích nghiên cứu: Từ tình hình thực tế việc giáo dục KNS tại đơn vị, tôi đưa ra một số giải pháp rèn luyện, giáo dục KNS cho học sinh, giúp các em biết vận dụng nó để giải quyết các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống, trong học tập một cách hiệu quả, giúp các em phát triển một cách toàn diện Góp phần đa dạng hóa hình thức giáo dục KNS cho học sinh tại đơn vị, tiết kiệm thời gian, kinh phí, nâng cao hiệu quả giáo dục KNS nói riêng, giáo dục học sinh trong Nhà trường nói chung. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu về một số biện pháp rèn luyện KNS thông qua các trò chơi tập thể cho học sinh trong các hoạt động giảng dạy và giáo dục của Nhà trường. 1.4. Phương pháp nghiên cứu Giáo dục KNS cho học sinh có rất nhiều phương pháp. Nhưng đề tài chỉ dừng lại ở việc rèn luyện KNS cho học sinh qua trò chơi tại đơn vị nên chỉ sử dụng một số phương pháp như: + Phương pháp nghiên cứu tài liệu: nghiên cứu các tài liệu: Các văn bản của ngành về giáo dục KNS cho HS, các tài liệu về giáo dục KNS để làm căn cứ thực hiện đề tài. + Phương pháp điều tra khảo sát thực tế: Sử dụng phương pháp này để tìm hiểu lí do học sinh thiếu KNS, số lượng và lí do học sinh hay vi phạm các nội quy, thiếu tự tin, chán học, hay chống đối, có hành động, suy nghĩ cực đoan… + Phương pháp thống kê: Sử dụng PP này để nắm được tỉ lệ có KNS của học sinh khi thực hiện khảo sát thực tế trước và sau khi thực hiện đề tài. + Phương pháp thực hành: Sử dụng phương pháp này trong quá trình rèn luyện kĩ năng cho HS, qua việc khảo sát kết quả việc thực hiện đề tài. 2. Nội dung 2.1. Cơ sở lí luận Trong môi trường không ngừng biến động con người luôn đối diện với áp lực cuộc sống từ những yêu cầu ngày càng đa dạng, ngày càng cao trong quan hệ xã hội, trong công việc và cả trong quan hệ gia đình. Quá trình hội nhập với thế giới đòi hỏi phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ngoài kiến thức chuyên môn, yêu cầu về các kỹ năng sống ngày càng trở nên quan trọng. Thiếu kỹ năng sống con người dễ hành động tiêu cực, nông nổi. Giáo dục cần trang bị cho người học những kỹ năng thiết yếu như ý thức về bản thân, làm chủ bản thân, đồng cảm, tôn trọng người khác, biết cách hợp tác và giải quyết hợp lý các mâu thuẫn, xung đột. [1 ] Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành quan tâm chủ yếu tới cung cấp kiến thức cho học sinh. Chương trình như vậy được xây dựng theo hướng tiếp cận nội dung dạy học, khác với một chương trình được xây dựng theo hướng tiếp cận năng lực, tức là xuất phát từ các năng lực mà mỗi học sinh cần có trong cuộc sống và kết quả cuối cùng phải đạt các năng lực ấy bằng việc xây dựng chuẩn đầu ra về năng lực mà học sinh cần phải đạt được sau một quá trình dạy học. 2 Khác với cách tiếp cận nội dung, tiếp cận năng lực chú trọng vào việc yêu cầu học sinh học xong phải thể hiện được, làm được; biết vận dụng những kiến thức để giải quyết các tình huống đặt ra trong cuộc sống, ... Vì thế, việc học tập theo hướng tiếp cận này trở nên gần gũi và thiết thực đối với cá nhân và cộng đồng. Theo đó, nội dung, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá đều phải hướng tới năng lực tự học, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề trong học tập, trong cuộc sống; coi trọng rèn luyện kỹ năng sống. Trong thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức một số hoạt động hướng tới việc rèn luyện năng lực cho học sinh như: Tổ chức Chương trình đánh giá học sinh quốc tế PISA với cách đánh giá kỹ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống; tổ chức cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn giải quyết các vấn đề thực tiễn…Ở Việt Nam, với Đề án đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, mục tiêu giáo dục đang chuyển hướng từ trang bị kiến thức nặng lý thuyết sang trang bị những năng lực cần thiết và phẩm chất cho người học. Điều đó cũng khẳng định thêm tầm quan trọng và yêu cầu thiết yếu đưa giáo dục KNS vào trường học cùng với các môn học và các hoạt động giáo dục.[ 2] Trong thời gian gần đây, giáo dục KNS cho học sinh được quan tâm nhiều hơn. Giáo dục KNS cho học sinh phổ thông hiện nay không bố trí thành một môn học riêng trong hệ thống các môn học của nhà trường phổ thông bởi KNS phải được giáo dục ở mọi lúc, mọi nơi khi có điều kiện, cơ hội phù hợp. Do đó, giáo dục KNS phải thực hiện thông qua từng môn học và trong các hoạt động giáo dục. Vì vậy, cơ hội thực hiện giáo dục KNS rất nhiều và rất đa dạng. Có thể đề cập tới một số phương thức tổ chức sau: Thông qua dạy học các môn học; qua chủ đề tự chọn; qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; qua hoạt động trải nghiệm.[ 3] Sự phối hợp chặt chẽ giáo dục KNS với các hoạt động giáo dục vốn đã được lồng ghép vào chương trình giáo dục từ nhiều năm nay như giáo dục bảo vệ môi trường, phòng chống ma tuý, giáo dục pháp luật, sức khỏe sinh sản vị thành niên, … tạo nhiều cơ hội và điều kiện để triển khai giáo dục KNS. 2.2 Thực trạng vấn đề 2.2.1. Thuận lợi Bộ và Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng giáo dục đã tổ chức nhiều lớp tập huấn, bồi dưỡng cho cán bộ quản lý, giáo viên về giáo dục KNS cho học sinh phổ thông; hướng dẫn tích hợp giáo dục KNS vào các địa chỉ qua một số môn học và hoạt động giáo dục ở các cấp học phổ thông nên cán bộ quản lý và giáo viên trong trường đã nắm được cơ bản việc giáo dục KNS cho học sinh. Một số hoạt động giáo dục KNS đã được Nhà trường chú ý thực hiện trong khuôn khổ và yêu cầu của Phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động. Giáo dục KNS từ nhà trường cũng như qua các phương tiện thông tin đại chúng đã thu hút được sự chú ý và hưởng ứng của xã hội, của phụ huynh học sinh. 3 Hình thức tổ chức giáo dục KNS đã bước đầu được thực hiện trong một số môn học, thông qua hoạt động ngoại khoá và các hoạt động trải nghiệm. Việc giáo dục KNS cho HS trong Nhà trường được sự quan tâm và hỗ trợ của tổ chức “Tầm nhìn thế giới” nói chung và CT PTV Thường Xuân nói riêng. 2.2.2. Khó khăn, hạn chế Khi thực hiện giáo dục KNS, giáo viên còn gặp nhiều khó khăn, lúng túng (chưa có tài liệu cho giáo viên và học sinh, tiêu chí đánh giá chưa cụ thể,…). Tổ chức giáo dục KNS có những đặc thù riêng khác với các hoạt động giáo dục khác, nội dung giáo dục không chỉ diễn ra trong môn học mà còn thông qua một số hoạt động khác (hoạt động ngoài giờ lên lớp, câu lạc bộ,...) cho nên thiếu cơ sở vật chất, kinh phí để thực hiện. Một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh chưa được nhận thức một cách đúng mức trong ý nghĩa, tầm quan trọng của giáo dục KNS, còn ngại suy nghĩ, đổi mới trong phương pháp giáo dục học sinh. Giáo viên quen với việc tập trung cung cấp kiến thức mà không hoặc ít quan tâm giáo dục KNS cho học sinh. Mặt khác thời lượng tiết học là 45 phút rất nhanh nên giáo viên không có đủ thời gian lồng ghép giáo dục cho học sinh. Nhiều gia đình học sinh chưa quan tâm đến giáo dục con em, còn phó mặc cho Nhà trường. Ngoài ra, việc rèn luyện kĩ năng mềm cần tiến hành thông qua những hoạt động tích cực thực tiễn, trong khi nhiều học sinh vẫn quen với lối học thụ động. Học sinh của trường đa số xuất thân từ nông thôn nên khả năng thích ứng với xã hội hiện đại của các em còn yếu, các hiểu biết về kĩ năng mềm ở các em hầu như là chưa có. Số lượng học sinh trong trường quá đông, gần 500 học sinh, mà giáo dục và rèn luyện KNS cần cho học sinh trải nghiệm nên việc giáo dục KNS cho toàn bộ học sinh là việc vô cùng khó và không có hiệu quả. Hình thức giáo dục KNS cho HS còn nghèo nàn, chưa thu hút và hấp dẫn được học sinh do không đủ thời gian và kinh phí tổ chức. Vì những khó khăn trên nên hiện nay việc triển khai các hoạt động rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh như thế nào cho hiệu quả là vấn đề trăn trở của nhà trường và các giáo viên đang trực tiếp làm công tác giảng dạy và giáo dục. 2.3. Giải pháp thực hiện 2.3.1. Một số vấn đề chung a. Sự cần thiết phải giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phổ thông Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá song còn thiếu hiểu biết về cuộc sống. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thử thách, những áp lực tiêu cực. Nếu không được giáo dục kĩ năng sống, nếu thiếu kĩ năng sống, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống ích kỉ, lai căng, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Một trong các nguyên nhân dẫn đến các hiện tượng tiêu cực của một bộ phận học sinh phổ thông trong thời gian vừa 4 qua chính là do các em thiếu những kĩ năng cần thiết như: kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng từ chối, kĩ năng kiên định, kĩ năng giải quyết mâu thuẫn, kĩ năng thương lượng, kĩ năng giao tiếp. Vì vậy, việc giáo dục kĩ năng sống cho các em là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc; giúp các em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ động, an toàn, hài hoà và lành mạnh. b. Một số phương pháp giáo dục KNS cho học sinh phổ thông thường được sử dụng: - Phương pháp thảo luận nhóm - Phương pháp động não - Phương pháp sắm vai(trải nghiệm) - Phương pháp trò chơi - Phương pháp vẽ tranh Có nhiều phương pháp giáo dục KNS cho học sinh, mỗi phương pháp có những ưu nhược điểm riêng. Trong các phương pháp trên thì phương pháp sắm vai và trò chơi là hai phương pháp học sinh rất yêu thích. Tuy nhiên phương pháp sắm vai để có hiệu quả thì phải xây dựng tình huống, có phục trang, đạo cụ phù hợp, số học sinh tham gia được ít nên việc sử dụng phương pháp trò chơi sẽ có hiệu quả hơn. c. Sử dụng phương pháp trò chơi trong giáo dục KNS cho học sinh * Mục đích: Phương pháp trò chơi giúp cho quá trình học tập được tiến hành một cách nhẹ nhàng, sinh động, không khô khan nhàm chán nhằm lôi cuốn học sinh tham gia vào quá trình học tập một cách tự nhiên, hứng thú, có tinh thần trách nhiệm, đồng thời xua tan sự căng thằng trong học tập. * Các bước thực hiện: - Lựa chọn trò chơi phù hợp - Chuẩn bị phương tiện(nếu cần) - Lựa chọn không gian phù hợp - Huy động sự tham gia của người chơi - Giới thiệu tên trò chơi, luật chơi - Hướng dẫn chơi - Chơi thử - Tổ chức chơi - Xử lý theo luật chơi - Rút ra ý nghĩa của trò chơi(qua sử dụng các câu hỏi vấn đáp, gợi mở để học sinh rút ra được kỹ năng sống qua trò chơi)[4 ] * Lưu ý khi sử dụng phương pháp trò chơi - Trò chơi phải dễ tổ chức và thực hiện, đảm bảo mọi người đều có thể được tham gia - Trò chơi phải phù hợp(với đặc điểm, trình độ học sinh, hoàn cảnh thực tế của lớp học, phù hợp với KNS cần giáo dục…) - Chú ý phát huy tính tích cực của học sinh, tạo điều kiện cho học sinh tự tổ chức chơi. 5 - Cuối trò chơi phải có hệ thống câu hỏi để học sinh rút ra KNS cần giáo dục.[5] * Những hoạt động giáo dục có thể sử dụng phương pháp trò chơi để giáo dục KNS - Trong tiết học chính khóa trên lớp (đầu giờ, cuối giờ): nên sử dụng trò chơi ít phải vận động, gây tiếng ồn, số người trên một lượt chơi hạn chế và cần ít thời gian. Nên chọn trò chơi vừa giáo dục KNS vừa có tác dụng củng cố bài học(có liên quan đến bài học). Các tiết học Âm nhạc và Thể dục thuận lợi nhất để thực hiện trò chơi. - Qua tiết ngoại khóa trên lớp: Với tiết học ngoại khóa thời gian và không gian thuận lợi hơn nhưng chú ý không quá ồn và vận động mạnh làm ảnh hưởng đến lớp khác. - Qua các hoạt động ngoại khóa(sinh hoạt câu lạc bộ, các hoạt động tập thể…), không gian và thời gian không bị hạn chế nên chọn các trò chơi vận động, có nhiều người tham gia để tạo không khí thoải mái cho học sinh. Tùy vào từng hoạt động mà giáo viên lựa chọn trò chơi phù hợp làm sao vừa khắc sâu nội dung hoạt động vừa kết hợp giáo dục KNS cho học sinh có hiệu quả. 2.3.2. Phương pháp giáo dục KNS cho học sinh qua một số trò chơi Bất cứ trò chơi lành mạnh nào nếu vận dụng tốt đều có thể dùng để giáo dục KNS cho học sinh. Trong đây, tôi xin được giới thiệu một số trò chơi dễ thực hiện trong các hoạt động giảng dạy và giáo dục ở trường phổ thông. a. Giáo dục “Kỹ năng hợp tác ” qua trò chơi “ Vượt biển” Mục đích của trò chơi này là giúp học sinh nhận thức được vai trò, ý nghĩa của việc hợp tác, từ đó giáo dục kỹ năng hợp tác cho các em. Chuẩn bị: Một số tờ giấy báo, không gian chơi đủ rộng Trò chơi tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Giới thiệu luật chơi Giáo viên chia học sinh thành các nhóm(chia ngẫu nhiên qua trò chơi “Kết bạn”), chia cho mỗi nhóm một tờ báo cũ, quy định khoảng sân(lớp) là biển, tờ báo là thuyền để vượt biển. Khi trò chơi bắt đầu, giáo viên cho các học sinh xung quanh sân vừa đi vừa hát. Giáo viên hô “Bão biển” thì tất cả học sinh phải chạy về đứng gọn trên thuyền, ai không đứng gọn trên thuyền thì bị loại. Khi giáo viên hô “Bão tan”, mọi học sinh lại đi xung quanh sân, lúc này thuyền bị rách nên chỉ còn lại một nửa tờ báo, khi có hiệu lệnh “Bão biển” thì lại phải chạy ngay về thuyền. Trò chơi cứ tiếp tục như vậy càng về sau càng khó(thuyền càng ngày càng nhỏ). Nhóm nào bảo tồn được số người sau cùng sẽ thắng cuộc. Bước 2: Chơi thử: Giáo viên cho học sinh chơi thử 2-3 lượt cho học sinh nắm rõ luật chơi. Bước 3: Tổ chức chơi Giáo viên cho học sinh chơi khoảng 3-5 lượt, tìm ra đội chơi thua nhanh nhất để “thưởng” bằng một hình thức vui nào đó. Bước 4: Rút ra ý nghĩa của trò chơi(giáo dục KNS): 6 - Sau khi kết thúc trò chơi giáo viên đưa ra một số câu hỏi để học sinh rút ra ý nghĩa trò chơi: ? Để giành được thắng lợi trong trò chơi vừa rồi thì mội thành viên trong nhóm cần phải làm gì?( cần nhanh chóng chạy về thuyền, bám chặt vào nhau, chung sức giữ cho nhau đứng vững trên thuyền) ? Nếu trong nhóm có 1 người không bám chắc hoặc đứng không vững thì nhóm có đứng vững được không? Nhóm sẽ làm gì để đứng vững trên thuyền? (nhóm không thể đứng vững nếu một thành viên không kết hợp tốt, những thành viên còn lại sẽ hỗ trợ giúp cho bạn bám chắc và đứng vững ) ? Thuyền muốn đứng vững thì các em nên phân công nhiệm vụ như thế nào?(bạn to khỏe đứng giữa làm trụ, các bạn nhỏ, yếu đứng xung quanh, tất cả trong và ngoài đều giữ chặt lấy nhau thành một khối) ? Trò chơi vừa rồi có liên quan đến kỹ năng sống nào? (kỹ năng hợp tác) Giáo viên kết luận: Kỹ năng hợp tác là một kỹ năng rất quan trọng với mội chúng ta, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Kỹ năng hợp tác là cùng chung sức, giúp đỡ, hỗ trợ nhau để đạt đến một mục đích chung. Hợp tác giúp chúng ta có thêm sức mạnh, vượt qua khó khăn, có được nhiều thành công. Muốn hợp tác tốt mỗi người cần phải biết tôn trọng, chia sẻ, lắng nghe các thành viên khác trong nhóm, có tinh thần trách nhiệm, luôn hỗ trợ mọi người trong nhóm hoàn thành nhiệm vụ chung. b. Giáo dục kỹ năng “Tự nhận thức” qua trò chơi “Soi gương” Mục đích của trò chơi này là học sinh nhận thức được rằng muốn thấy được vẻ bề ngoài của bản thân thì rất dễ bằng cách soi gương, nhưng để nhận biết được bên trong mỗi người thì cần có kỹ năng tự nhận thức bản thân. Trò chơi tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Phổ biến luật chơi - GV cho học sinh đứng thành vòng tròn xung quanh mình. Cử ra hai người quan sát để phát hiện người làm không đúng(luân phiên) - Luật chơi: Người quản trò đứng giữa vòng tròn làm động tác nào thì những người xung quanh phải làm theo nhưng làm ngược chiều(giống hình ảnh trong gương). Nếu ai làm cùng chiều với người quản trò thì sẽ được “thưởng” Bước 2: Chơi thử: Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi thử để học sinh nắm rõ luật chơi Bước 3: Tổ chức trò chơi: Giáo viên thực hiện các động tác( ví dụ như chải đầu soi gương, đánh răng, trang điểm, dắt xe…. ) khoảng 3-5 lượt để tìm ra những người chơi chưa đúng để “thưởng” bằng một hình thức vui nào đó. Bước 4: Rút ra ý nghĩa của trò chơi(giáo dục KNS): - Sau khi kết thúc trò chơi giáo viên đưa ra một số câu hỏi để học sinh rút ra ý nghĩa trò chơi: ? Để nhận ra vẻ bề ngoài của bản thân thì chúng ta phải làm gì?(soi gương) 7 ? Việc soi gương có giúp chúng ta nhìn thấy đặc điểm bên trong của chúng ta không?(không) ? Muốn biết được những đặc điểm bên trong thì chúng ta cần phải làm gì(cần phải tìm hiểu, tự đánh giá, qua nhận xét của người khác) ? Tự nhận thức, đánh giá bản thân giúp được gì cho chúng ta?( thấy được điểm mạnh, năng lực gì để phát huy, điểm yếu để khắc phục, vươn lên, đặt ra mục tiêu phù hợp…) Giáo viên kết luận: Tự nhận thức là KNS rất cần thiết giúp đánh giá đúng về bản thân tuy nhiên không phải ai cũng biết nhận thức về mình một cách đúng đắn. Muốn tự nhận thức đúng đắn về bản thân thì cần phải luôn tự suy nghĩ, phân tích, tự đánh giá về bản thân trong cuộc sống hàng ngày và qua nhận xét của những người xung quanh mình. Biết tự nhận thức bản thân sẽ giúp chúng ta phát huy điểm mạnh, năng lực và hạn chế, khắc phục những hạn chế để giúp mình hoàn thiện hơn. c. Giáo dục “Kỹ năng giao tiếp hiệu quả” qua trò chơi “Truyền tin” Mục đích: Qua trò chơi học sinh nhận thức được ý nghĩa, vai trò của giao tiếp trong cuộc sống. Chuẩn bị: một số mảnh giấy, bút, mẩu tin viết sẵn Trò chơi tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Phổ biến luật chơi: Giáo viên chia học sinh thành các đội chơi, tối đa 4 đội, mỗi đội tối đa 10 em(số người trong mỗi đội bằng nhau) xếp thành hàng dọc, mỗi hàng cách nhau ít nhất 0,7m, mỗi học sinh trong hàng cách nhau 30- 40cm. Giáo viên chuẩn bị một mẩu tin ngắn viết trên giấy( Ví dụ: Con cò có hai cánh bò dưới ao), yêu cầu người đứng đầu của các nhóm cùng lên đọc(các thành viên khác trong nhóm không biết). Những học sinh đứng đầu sẽ về ghé tai nói thầm vào tai người phía sau mình, người phía sau nói thầm cho người kế tiếp mình cho đến hết hàng. Người cuối cùng lên viết lại mẩu tin được truyền vào giấy(chuẩn bị sẵn). Nhóm nào viết nhanh nhất, đúng nhất thắng cuộc. Trong khi truyền tin, đội nào có thành viên nói to, chụm hai ba người lại để nghe bị phạm quy, phải quay lại truyền tin từ đầu hàng. Bước 2: Cho học sinh chơi thử 1 lần để hiểu luật chơi Bước 3: Tổ chức chơi: Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi khoảng 3-5 lượt tìm ra đội thua cuộc để “thưởng” bằng một hình thức vui nào đó. Bước 4: Rút ra ý nghĩa của trò chơi(giáo dục KNS): ? Tại sao thông tin truyền đi và thông tin nhận được không giống nhau?(do quá trình truyền thông tin bị sai lệch) ? Nguyên nhân nào làm thông tin bị sai lệch khi truyền đi?(do người nói chưa rõ hoặc người nghe chưa đúng) ? Làm thế nào để truyền hoặc nhận thông tin một cách chính xác?(người truyền tin phải nói rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu; người nhận phải chú ý lắng nghe một cách chính xác, nếu chưa rõ, chưa hiểu cần hỏi lại…) 8 ? Trong cuộc sống, để giao tiếp hiệu quả chúng ta nên làm gì?(cần nói rõ ràng, ngắn gọn, dễ nghe, luôn tôn trọng người nói, người nghe, có thái độ thân thiện, cởi mở, hòa nhã… khi giao tiếp) Giáo viên kết luận: Giao tiếp là một hoạt động quan trọng của con người, giúp con người trình bày quan điểm, suy nghĩ, mong muốn, cảm xúc… của bản thân. Để giao tiếp hiệu quả mỗi người cần phải tôn trọng đối tượng giao tiếp, biết lắng nghe tích cực, luôn thân thiện cởi mở và sử dụng ngôn ngữ phù hợp với đối tượng và hoàn cảnh giao tiếp. Giao tiếp hiệu quả giúp xây dựng và giữ gìn các mối quan hệ tích cực, có được sự tôn trọng từ người khác, từ đó tạo điều kiện thuận lợi trong học tập cũng như trong cuộc sống. d. Giáo dục “Kỹ năng ra quyết định ” qua trò chơi “Cờ ca rô người” Mục đích: Học sinh nhận thức được vai trò, ý nghĩa của kỹ năng ra quyết định Chuẩn bị: 9 cái ghế (ghế có tựa càng tốt), xếp thành 3 hàng, mỗi hàng 3 cái thẳng hàng, cách nhau 0,5m. Trò chơi tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Phổ biến luật chơi Chia học sinh thành 3 đội, mỗi đội 3 người. Hai đội xếp thành 3 hàng dọc, điểm danh từ 1 đến 3, cho các thành viên mỗi đội dán tên đội trên ngực để dễ nhận diện(đội A và B). Giáo viên cho hai đội bốc thăm xem đội nào đi trước(lần sau đổi ngược lại) Giáo viên gọi lần lượt các thành viên theo số thứ tự, yêu cầu họ chọn ghế ngồi( cả hai đội ), các thành viên của mỗi đội phải quyết định chọn ghế ngồi làm sao cho 3 người thẳng hàng(ngang, chéo, dọc), các thành viên khác không được nhắc, gợi ý. Thời gian ra quyết định là 30 giây, quá 30 giây là thua. Đội nào có 3 người thẳng hàng trước là thắng cuộc. Bước 2. Giáo viên cho học sinh chơi thử 2 lần để học sinh hiểu luật chơi Bước 3: Tổ chức chơi Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi 2-3 lượt, có thể chia học sinh thành nhiều đội cho thi đấu với nhau để tìm ra đội thắng cuộc. Bước 4: Rút ra ý nghĩa của trò chơi(giáo dục KNS) Giáo viên đưa ra hệ thống câu hỏi để phỏng vấn học sinh ? Nếu bạn là người chơi đầu tiên của đội, bạn sẽ ngồi vào chiếc ghế nào? Vì sao? (sẽ ngồi chiếc ghế ở vị trí trung tâm, vì ngồi ở vị trí trung tâm thì dễ tạo ra được hàng ngang, 2 hàng chéo, hàng dọc, thuận lợi cho người chơi sau chọn vị trí thẳng hàng với người ngồi trước) ? Bạn cần làm gì để giành được thắng lợi cho đội mình? (sẽ suy nghĩ thật nhanh xem mình có những phương án nào, dự tính điều gì sẽ xảy ra nếu mình ngồi vào vị trí đó sau đó đưa ra quyết định lựa chọn chỗ ngồi có lợi nhất) ? Quyết định của bạn ảnh hưởng đến kết quả của cả đội như thế nào? 9 (Nếu mình đưa ra quyết định nhanh, đúng đắn sẽ tạo thêm cơ hội cho đội giành chiến thắng, nếu đưa quyết định chậm, chưa chính xác sẽ làm mất đi cơ hội, sẽ bị thua…) ? Trò chơi vừa chơi rèn luyện cho chúng ta kỹ năng gì?(kỹ năng ra quyết định) Giáo viên kết luận: Ra quyết định là kỹ năng rất cần thiết đối với chúng ta. Trong cuộc sống mỗi người cần phải biết tự ra các quyết định cho bản thân. Nếu biết ra quyết định đúng, kịp thời sẽ đem lại thành công, nếu không có kỹ năng ra quyết định, hoặc ra quyết định chậm chễ, sai lầm sẽ bở lỡ thời cơ, gây ảnh hưởng tiêu cực không chỉ cho bản thân mà còn cho những người xung quanh. Cần suy nghĩ, cân nhắc trước khi ra quyết định nhưng cần phải kịp thời, cần tham khảo ý kiến của người tin cậy nhưng không quá phụ thuộc vào người khác. e. Giáo dục “Kỹ năng tự bảo vệ bản thân” qua trò chơi “Chanh chua, cua cắp” Mục đích: Qua trò chơi rèn cho học sinh có được sự nhạy cảm trước những mối nguy hiểm, từ đó nhận thức được sự cần thiết phải đề phòng sự rủi ro trong các tình huống của cuộc sống. Trò chơi tiến hành theo các bước sau Bước 1: Giáo viên phổ biến luật chơi Cho học sinh đứng thành vòng tròn xung quanh giáo viên. Mỗi người xòe lòng bàn tay trái cho người bên cạnh để ngón tay trỏ phải của mình vào, đồng thời phải đặt ngón tay trở phải vào tay người đứng bên cạnh. Khi có hiệu lệnh “Chanh chua, muối mặn” thì tất cả giữ yên, ai rụt tay lại, hoặc nắm bàn tay trái sẽ bị thua. Khi có hiệu lệnh “Chanh chua, cua cắp” thì tay trái nắm lại, tay phải rụt rụt lại. Nếu ngón tay của ai bị nắm thì người đó bị cua cắp và bị thua. Độ khó của trò chơi tăng dần khi hiệu lệnh ngày càng nhanh Bước 2: Giáo viên cho học sinh chơi thử khoảng 2- 3 lượt Bước 3: Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi, làm sao loại ra khoảng 4-6 người thua để phạt vui. Bước 4: Rút ra ý nghĩa của trò chơi Giáo viên đưa ra các câu hỏi để học sinh thảo luận ? Trò chơi giúp các bạn tránh nguy cơ nào?( nguy cơ bị cua cắp) ? Các bạn có thể kể một số nguy cơ không an toàn có thể xảy ra với chúng ta trong cuộc sống không? (đuối nước, điện giật, bỏng, lừa đảo, tai nạn giao thông, …) ? Để tránh được những rủi ro đó mỗi người chúng ta cần phải làm gì? (Cần có ý thức phòng ngừa và kỹ năng thoát hiểm khi rủi ro xảy ra) ? Khi rủi ro xảy ra chúng ta cần làm gì để có thể giảm thiểu hậu quả? (Cần bình tĩnh, cẩn trọng khi hành động, tìm kiếm sự hỗ trợ, vận dụng các kỹ năng thoát hiểm …) 10 Giáo viên kết luận Những nguy cơ rủi ro rất đa dạng luôn tiềm ẩn trong cuộc sống xung quanh chúng ta. Vì vậy mỗi người luôn có ý thức đề phòng tránh để rủi ro xảy ra. Nếu rủi ro có xảy ra thì cần phải bình tĩnh để lựa chọn cách giải quyết an toàn, vận dụng các kỹ năng để thoát hiểm, tìm kiếm sự hỗ trợ để giảm thiểu tốt nhất hậu quả. f. Giáo dục “Kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin” qua trò chơi “Nhà báo tìm người nổi tiếng” Mục đích: Qua trò chơi học sinh nhận thức được muốn có thông tin nhanh chóng và chính xác thì cần có kỹ năng thu thập và xử lý thông tin. Điều đó sẽ góp phần vào thành công của mỗi người. Các bước tổ chức trò chơi Bước 1: Phổ biến luật chơi Giáo viên đứng giữa, học sinh đứng xung quanh thành vòng tròn. Giáo viên cho một học sinh đóng vai nhà báo. Nhà báo phải đi ra ngoài, những người còn lại trong vòng tròn bí mật cử một người làm người nổi tiếng(không cho nhà báo biết). Mọi người quan sát thật kĩ người nổi tiếng để ghi nhớ đặc điểm. Nhà báo được cho quay trở lại để tìm ra người nổi tiếng trong số người chơi ở vòng tròn. Nhà báo được hỏi những người trong vòng tròn 5-10 câu tùy theo quy định để tìm kiếm thông tin về người nổi tiếng(VD hỏi về giới tính, quần áo, giày dép, hình thể …). Nếu câu hỏi đưa ra đúng đặc điểm người nổi tiếng thì mọi người vỗ tay, sai thì lắc đầu, không được nói. Sau khi hỏi hết số câu hỏi đã quy định, nhà báo sẽ phải chỉ ra người nổi tiếng. Nếu đúng người nổi tiếng sẽ đi làm nhà báo, nếu sai nhà báo sẽ phải chịu hình phạt vui nào đó. Bước 2: Chơi thử Bước 3: Tổ chức chơi: Giáo viên cho học sinh chơi Bước 4: Rút ra ý nghĩa trò chơi(Giáo dục KNS) Giáo viên đóng vai nhà báo phỏng vấn người chơi: ? Muốn nhanh chóng tìm ra người nổi tiếng thì nhà báo phải làm gì? (Xác định các thông tin cần thiết để đưa ra các câu hỏi để thu thập thông tin về đặc điểm người nổi tiếng) ? Các thông tin thu được sau mỗi câu hỏi giúp ích gì cho nhà báo? (Giúp nhà báo sàng lọc, loại trừ, thu hẹp dần các đối tượng có thể là người nổi tiếng, trên cơ sở đó để đặt các câu hỏi tiếp theo) ? Trong cuộc sống chúng ta có thể tìm kiếm thông tin bằng những cách nào? (Quan sát, qua sách báo, mạng Internet, tham khảo qua người khác… ) ? Khi tìm kiếm và xử lý thông tin chúng ta cần phải chú ý điều gì? ( biết sàng lọc và kiểm chứng nguồn thông tin, đảm bảo thông tin đó đáng tin cậy) Giáo viên kết luận Trong xã hội tri thức và bùng nổ thông tin hiện nay, mỗi người đều cần có kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin để có thể có thông tin nhanh chóng và chính 11 xác. Để có được nguồn thông tin chính xác, trong quá trình thu thập và xử lý cần phải chọn lọc, lựa chọn và kiểm chứng. Trên đây là một số trò chơi thông dụng, không mất nhiều thời gian, không cần chuẩn bị nhiều, dễ chơi nên ai cũng có thể tổ chức được, có thể tổ chức cho học sinh chơi trong nhiều hoạt động khác nhau. 2.4. Hiệu quả của việc áp dụng sáng kiến 2.4.1. Đối với việc dạy học và giáo dục học sinh của bản thân: Sau khi sử dụng các trò trò chơi để giáo dục KNS cho học sinh, tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm có ích cho bản thân trong quá trình giảng dạy, đặc biệt là trong công tác giáo dục học sinh: - Thứ nhất, qua tổ chức giáo dục KNS cho học sinh, bản thân cũng có thêm nhiều kiến thức, được rèn luyện thêm về các KNS, kỹ năng làm việc với học sinh được trau dồi thêm. -Thứ hai, áp dụng thêm nhiều phương pháp mới vào công tác giảng dạy, tạo được hứng thú cho học sinh, hiệu quả bài dạy được nâng cao hơn. -Thứ ba, bản thân gần gũi học sinh, hiểu thêm tâm lí, tính cách của các em từ đó có các biện pháp giáo dục phù hợp, có hiệu quả hơn. 2.4.2. Đối với Nhà trường và đồng nghiệp: Sau khi thực hiện giáo dục KNS cho học sinh và thấy được hiệu quả của nó sau một thời gian thực hiện tôi đã trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp trong đơn vị và được ủng hộ. Các đồng nghiệp trong đơn vị áp dụng sáng kiến để lồng ghép giáo dục KNS cho học sinh, từ đó giáo dục KNS cho học sinh trong đơn vị được giáo viên quan tâm nhiều hơn, hiệu quả cũng tăng lên. Nhà trường cũng không cần phải tốn nhiều thời gian, kinh phí tổ chức các buổi giáo dục KNS cho học sinh. Phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” tiếp tục được phát huy có hiệu quả. 2.4.3. Đối với học sinh Trước khi áp dụng sáng kiến, qua khảo sát một số học sinh trong đơn vị, số lượng học sinh thiếu hụt KNS khá lớn do không được thường xuyên giáo dục, rèn luyện. Từ khi áp dụng sáng kiến, KNS của học sinh ngày càng được bổ sung và hoàn thiện hơn, học sinh có nhiều chuyển biến tích cực cả trong học tập và rèn luyện đạo đức, cụ thể: * Về thái độ: Các em ngày càng ngoan hơn, tôn trọng, lễ phép với thầy cô; thân thiện với bạn bè; thêm yêu trường, yêu lớp, bảo vệ tài sản của lớp, của trường; biết sử dụng tiết kiệm năng lượng(điện, nước), giữ gìn vệ sinh môi trường; tích cực tham gia các hoạt động nhân ái, sống có trách nhiệm, luôn suy nghĩ tích cực… * Về học tập: Các em có ý thức học tập hơn, giảm hiện tượng bỏ tiết, nghỉ học vô lý do, tích cực xây dựng bài học hơn… * Về kỹ năng: Các em tự tin và năng động hơn trong các hoạt động, biết tự chăm sóc bản thân, giúp đỡ bố mẹ trong các công việc gia đình, biết cách phòng tránh và giảm thiểu các tai nạn thương tích, có kỹ năng xử lý các tình huống đơn giản… 12 2.4.4. Kết quả khảo sát sau khi tiến hành thực hiện giáo dục KNS qua trò chơi cho học sinh. - Đối tượng khảo sát: 78 học sinh(40 học sinh của câu lạc bộ thường xuyên được sinh hoạt và giáo dục KNS qua các trò chơi, 38 học sinh của lớp 8B không thường xuyên được tham gia các trò chơi giáo dục KNS) - Thời gian khảo sát: Tháng 1 năm 2019 - Khảo sát qua việc cho học sinh 2 nhóm giải quyết 3 tình huống, qua cách giải quyết tình huống đánh giá mức độ KNS của học sinh. Tình huống 1: Bố mẹ đi làm vắng, em ở nhà một mình, đột nhiên có người lạ đến báo bố mẹ bị tai nạn, bảo bố mẹ nhờ về báo cho em cầm theo tiền rồi chở em đến bệnh viện với bố mẹ. Trong tình huống này em sẽ giải quyết như thế nào ? Tình huống 2: Em và các bạn rủ nhau đi chơi, đến một hồ nước mát, các bạn rủ nhau xuống lội, không may có bạn bị trượt chân ra chỗ sâu. Trong tình huống đó nên xử lý như thế nào ? Tình huống 3: Em đang trên đường đi học về, trời nắng, em đang đói và mệt, có người đi xe máy qua hỏi thăm đường và bảo em ngồi lên xe vừa chỉ đường vừa đi về luôn. Trong tình huống này em xử lý thế nào ? Kết quả giải quyết tình huống của học sinh Tình huống Học sinh lớp 8B - Đi theo đến bệnh viện với bố mẹ vì lỡ may bố mẹ bị tai nạn thật Tình huống 1 - Ở nhà, không đi theo - Đi theo và gọi điện cho người thân - Không dám cứu bạn vì sợ đuối nước. - Bạn nào trong nhóm biết bơi thì xuống cứu Tình huống 2 bạn - Kêu cứu Lên xe đi luôn vì đỡ Tình huống 3 mệt, nhanh về nhà Học sinh câu lạc bộ - Nói người lạ đứng chờ ở ngoài, bảo không biết nơi để tiền - Gọi điện thoại cho bố mẹ để kiểm tra sự việc - Hỏi người lạ bố mẹ đi xe như thế nào, mặc quần áo như thế nào rồi mới đưa ra quyết định đi hay không. - Gọi điện nhờ người thân(hàng xóm) đi cùng, không đi theo một mình. - Kêu cứu thật to - Nếu có bạn biết bơi giỏi thì cả nhóm sẽ có thể hỗ trợ bạn đó kéo bạn bị nạn vào bờ - Nếu không có ai biết bơi thì nhanh chóng tìm kiếm cây, sợi dây đủ dài, nếu không đủ dài tìm cách nối lại để bạn bị nạn túm vào để kéo vào bờ. - Cử bạn nhanh chóng tìm kiếm sự giúp đỡ từ người lớn. - Hỏi xem nơi hỏi thăm ở đâu, mình có biết không, nếu nơi đó ở gần đấy thì có thể ngồi xe nhưng phải chú ý cảnh giác. 13 - Chỉ đường cho họ, cảm ơn, nói gần đến nhà rồi, - Nói là không biết nơi đó, bảo người đó đi hỏi thăm người khác. … Qua việc xử lý ba tình huống giả định cho thấy học sinh lớp 8B giải quyết tình huống theo cách thường thấy ở các em và có thể dẫn tới nguy cơ, còn học sinh câu lạc bộ có kỹ năng giải quyết tình huống an toàn hơn nhờ có các KNS thường xuyên được rèn luyện. 3. Kết luận và kiến nghị 3.1. Kết luận Qua thực hiện giáo dục KNS cho học qua tiết học, qua các trò chơi, tôi nhận thức một số vấn đề sau: Việc giáo dục KNS không chỉ thực hiện trong nhà trường, qua các môn học chính khóa, dù rất quan trọng, mà còn phải được thực hiện ở các môi trường giáo dục khác như gia đình, xã hội, bằng các hình thức khác nhau như + Trong sự kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội; + Bằng nhiều hoạt động trải nghiệm đa dạng, phong phú như: hoạt động văn hóa, nghệ thuật; hoạt động xã hội, hoạt động ngoại khóa; hoạt động tiếp cận khoa học-kĩ thuật; hoạt động tham quan, dã ngoại;+ Qua các hoạt động Đoàn, Đội chứng tỏ hiệu quả trong thời gian qua như: Chương trình “Học làm người có ích”, Chương trình “Một ngày để sống -Sống có niềm tin”, Chương trình “Một ngày để sống - Sống biết tiết kiệm”, Chương trình “Vượt qua nỗi sợ hãi”, Chương trình “Học kì quân đội”… . Mỗi môi trường sống, hoàn cảnh sống cần có biện pháp giáo dục KNS phù hợp mới mang đến hiệu quả. Như học sinh ở thành phố dễ dính vào những tệ nạn xã hội, trò chơi điện tử bạo lực hay tệ nạn ma túy, cờ bạc. Còn ở nông thôn, tình trạng ngại ngùng, thiếu hiểu biết, ngại nói lên ý kiến của mình, rụt rè không dám phát biểu, vô hình trung gây ra thiệt hại cho các em. Mỗi đối tượng học sinh khác nhau thì các KNS cần chú trọng giáo dục rèn luyện cũng khác nhau. Giáo dục kỹ năng sống không thể hình thành trong “ngày một, ngày hai” mà đòi hỏi phải có cả quá trình: nhận thức – hình thành thái độ – thay đổi hành vi.KNS vừa mang tính cá nhân vừa mang tính xã hội. KNS mang tính cá nhân vì đó là năng lực của cá nhân. KNS còn mang tính xã hội vì trong mỗi một giai đoạn phát triển của lịch sử xã hội đòi hỏi KNS đa dạng và phức tạp hơn, ở mỗi vùng miền lại đòi hỏi mỗi cá nhân có những KNS thích hợp. Kỹ năng sống luôn gắn bó với các giá trị sống. Các giá trị sống đúng đắn là kết tinh được truyền lại như sự tôn trọng, sống trách nhiệm, yêu thương, sự tự tin, sự sáng tạo, lòng ham hiểu biết... Các giá trị này được truyền lại nhằm giáo dục giúp cho con người sống có chuẩn mực và góp phần vào sự tiến bộ của xã hội. Vì vậy giáo dục KNS cho học sinh nên kết hợp với giáo dục KNS. Kỹ năng sống được hình thành thông qua giáo dục, đào tạo và rèn luyện. Các kỹ năng sống có liên quan và hỗ trợ cho nhau. Vì vậy khi giáo dục các KNS nên có sự liên hệ với các KNS khác hoặc rèn luyện nhiều KNS cùng lúc. 14 Tuy sử dụng phương pháp trò chơi mang lại sự hấp dẫn cho học sinh nhưng muốn duy trì và rèn luyện KNS thì còn cần phải sử dụng thêm các hình thức, phương pháp giáo dục khác, đặc biệt là trải nghiệm. Giáo viên chỉ là người định hướng, giáo dục các KNS, còn các em học sinh có rèn luyện, vận dụng vào cuộc sống hay không còn phụ thuộc vào ý thức của các em, sự giáo dục của gia đình. Để trường học luôn là nơi các em cảm thấy an toàn nhất, để mỗi ngày đến trường của các em là một ngày vui thì việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là một nhiệm vụ mà nhà trường, gia đình và xã hội đặc biệt quan tâm. Trường học có thân thiện , học sinh có tích cực hay không đều bắt nguồn từ kỹ năng sống của các em. Tóm lại, giáo dục kỹ năng sống là nội dung khá rộng đòi hỏi có sự tham gia của các thành viên, tổ chức đoàn thể trong nhà trường, của gia đình và xã hội. Điều cần thiết nhất là làm cho học sinh ghi nhớ những điều tốt đẹp nhất đến suốt đời và trang bị cho các em những kỹ năng sống thiết thực. Đó là hành trang vào đời thật sự ý nghĩa đối với mỗi học sinh. 3.2. Kiến nghị Để làm tốt công tác giáo dục KNS cho học sinh tại đơn vị, tôi xin có một số kiến nghị sau : - Cung cấp thêm các tài liệu, tập huấn thêm cho các giáo viên về KNS - Nhà trường và giáo viên cần làm tốt hơn nữa công tác tuyên truyền về giáo dục KNS cho phụ huynh. - Làm tốt hơn nữa công tác phối hợp giữa Nhà trường, gia đình, các tổ chức trong và ngoài nhà trường trong việc giáo dục học sinh. - Đưa giáo dục KNS vào chương trình hoạt động NGLL ở các Nhà trường. Trên đây là một số ý kiến chủ quan của bản thân về một số biện pháp giáo dục KNS cho học sinh tại đơn vị. Bản thân tôi tuổi nghề còn ít, kinh nghiệm chưa nhiều, kiến thức còn hạn chế nên không khỏi có nhiều thiếu sót. Kính mong các cấp lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp góp ý cho tôi rút kinh nghiệm để vận dụng đạt hiệu quả hơn trong công tác giáo dục học sinh. Tôi xin chân thành cảm ơn ! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa, ngày 25 tháng 2 năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Nguyễn Thị Oanh 15 DANH MỤC VIẾT TẮT 1. KNS: Kỹ năng sống TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tài liệu tập huấn về kỹ năng sống cho học sinh trung học. Biên soạn: PGS.TS Nguyễn Thanh Bình, TS Lưu Thu Thủy. 2. Sổ tay hướng dẫn sinh hoạt câu lạc bộ trẻ em. Biên tập : Ths Lê Thị Khánh Vân và thành viên nhóm biên tập- NXB Giao thông vận tải năm 2015. 3. Nguồn Internet. 16 Mẫu 1 (2) DANH MỤC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Oanh Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên trường THCS Luận Thành TT Tên đề tài SKKN Cấp đánh giá xếp loại Kết quả đánh giá xếp loại Năm học đánh giá xếp loại (Ngành GD cấp huyện/tỉnh; Tỉnh...) (A, B, hoặc C) Cấp Huyện B 2011-2012 Cấp Huyện C 2013-2014 Cấp Huyện B 2015-2016 Một số biện pháp rèn kỹ năng 1 liên kết câu và liên kết đoạn văn cho học sinh THCS Một số biện pháp nhằm nâng cao kĩ năng nói khi trình bày 2 một vấn đề nghị luận cho HS lớp 7 Trường THCS Luận Thành Một số biện pháp rèn kỹ năng làm bài văn nghị luận về một 3 sự việc, hiện tượng trong đời sống cho học sinh lớp 9, trường THCS Luận Thành. 17