Tài liệu Một số biện pháp bồi dưỡng kĩ năng nghe hiểu cho học sinh giỏi thcs

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN YÊN LẠC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐẠI TỰ CHUYÊN ĐỀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG KĨ NĂNG NGHE HIỂU CHO HỌC SINH GIỎI THCS Môn Tổ bộ môn : Tiếng Anh : Khoa học xã hội Đại Tự, năm 2018 0 PHỤ LỤC STT 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. Mục A. PHẦN MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề II. Đối tượng, phương pháp và phạm vi nghiên cứu B. NỘI DUNG I. Những khó khăn thường gặp trong quá trình học kỹ năng nghe: II. Biện pháp khắc phục 1. Giải pháp cho việc không nhận ra các âm tiếng Anh: 2. Giải pháp cho việc thiếu tập trung khi nghe: thường xuyên luyện tập nghe 3. Giải pháp cho việc khó có thể nắm được ý chính của bài nghe: 4. Kết luận III. Các bước cơ bản trong các tiết dạy nghe: 1, Dẫn dắt trước khi nghe ( Pre-listening): 2, Hoạt động trong khi nghe(While – listening): 3, Hoạt động sau khi nghe ( Post – listening): IV. Các dạng nghe hiểu cơ bản: V. Một số phần nghe trong các đề thi học sinh giỏi: VI. Dạy nghe cho học sinh theo từng chủ đề: VII. Hướng dẫn các em tự luyện nghe: 1. Nghe nắm ý chính: 2, Đoán nghĩa từ mới: 3, Chọn nguồn học và nghe tiếng Anh thường xuyên: 4, Nâng cao vốn từ vựng: VIII. Bài dạy minh họa: Một số dạng nghe hiểu C. KẾT LUẬN và KIẾN NGHỊ 1. Kết luận: 2. Kiến nghị: TÀI LIỆU THAM KHẢO 1 Trang 2 2 3 3 3 4 4 6 6 7 8 8 9 9 9 10 14 14 14 15 15 16 16 18 18 18 19 A. PHẦN MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề: Như chúng ta đã biết, môn Tiếng Anh cũng được xem là bộ môn chính ở tất cả các khối lớp. Khi nhận định môn Tiếng Anh là môn chính, chúng ta tự hỏi tại sao? Có lẽ có nhiều lý do. Một trong những lý do lớn nhất đó là sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thời mở cửa, nhất là trong giai đoạn hội nhập hiện nay, khi nước ta đã là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới, đã làm cho nhu cầu sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp xã hội ngày càng cao. Tất cả mọi người nhận ra rằng ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh, là cái vốn cần có để sống và làm việc trong thời đại mới. Sau tiếng mẹ đẻ, tiếng Anh rất cần thiết trong giao tiếp hằng ngày, trong nhiều lĩnh vực như buôn bán, đọc sách báo nước ngoài, tìm việc làm trong các công ty do nước ngoài đầu tư... Với nhu cầu đó việc học tiếng Anh trở thành một phong trào rộng khắp. Để đáp ứng được các vấn đề trên, bản thân người học phải có một vốn kiến thức vững vàng, các kỹ năng phải thành thạo, đặc biệt là kỹ năng nghe hiểu. Đây là một trong những kỹ năng quan trọng trong giao tiếp. Khi nghe băng, học sinh phải đối mặt với những khó khăn sau: không kiểm soát được điều sẽ nghe; lời nói trong băng quá nhanh; bài nghe có nhiều từ mới; giọng âm bài nghe khác. Quả thật, học sinh không nghe thường xuyên sẽ không nhận ra những từ mà các em biết. Nghe hiểu là một phần khó không chỉ đối với học sinh mà ngay cả chính những giáo viên có kinh nghiệm lâu năm. Trong nhiều năm trở lại đây, kĩ năng nghe đã được đưa vào trong các bài kiểm tra 1 tiết trở lên và đặc biệt nằm ở phần đầu đề thi học sinh giỏi các cấp. Vậy làm thế nào để các em tự tin hơn và đạt kết quả cao ở các phần nghe? Chính vì thế, chúng tôi đã chọn và thực hiện chuyên đề: “ Một số biện pháp bồi dưỡng kĩ năng nghe hiểu cho học sinh giỏi THCS” 2 II. Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu. 1. Đối tượng: Học sinh giỏi THCS (Từ Lớp 6 đến Lớp 9) Trường THCS Đại Tự, Yên Lạc, Vĩnh Phúc 2. Phương pháp: Nghiên cứu các tài liệu về dạy kĩ năng nghe, các đề thi có phần nghe trong và ngoài tỉnh 3. Phạm vi nghiên cứu: Qua các đợt bồi dưỡng học sinh giỏi, đánh giá kết quả đạt được trong các năm trước. B. NỘI DUNG I. Những khó khăn thường gặp trong quá trình học kỹ năng nghe: Thông thường, con người luôn nghe với một mục đích nhất định. Nếu mục đích của nghe chỉ để thư giãn, giải trí nhằm giải tỏa căng thẳng như nghe nhạc chẳng hạn thì người nghe hầu như không cần phải có bất kỳ một kỹ năng nào cả. Tuy nhiên, nếu mục đích nghe là để thu nhận thông tin thì người học cần phải có một số kỹ năng như: phán đoán trước khi nghe, tập trung trong khi nghe, suy ra thông tin chính cần nghe từ những từ ngữ quan trọng trong bài (key words), phân tích, tổng hợp những thông tin nghe được. Kỹ năng nghe được tạo thành từ một loạt các kỹ năng riêng lẻ đó. Đa số học sinh đều có nhận định rằng, một văn bản nếu ở dạng viết có thể đơn giản đối với họ trong xử lý thông tin, nhưng cũng văn bản đó ở dạng nói thì người học lại gặp rất nhiều khó khăn trong việc nắm bắt nội dung chính của bài. 1. Một số khó khăn phổ biến của học sinh khi nghe: - Không nhận ra các âm tiếng Anh - Thiếu tập trung khi nghe - Khó có thể nắm bắt ý chính của bài nghe 2. Nguyên nhân của những khó khăn khi nghe: 3 - Nguyên nhân của việc không nhận ra các âm tiếng Anh: không phân biệt được các từ đồng âm và các từ có cách phát âm gần giống nhau; nhầm lẫn giữa dạng khẳng định và dạng phủ định, đặc biệt là do; một số ảnh hưởng về phát âm chuỗi lời nói trong tiếng Anh. - Nguyên nhân của việc thiếu tập trung khi nghe: thiếu kinh nghiệm trong nghe hiểu. - Nguyên nhân của việc không thể nắm bắt ý chính của bài nghe: không phân biệt được thông tin cần nghe với những thông tin còn lại và không suy luận được ý chính của bài nghe từ những từ ngữ quan trọng. II.Biện pháp khắc phục: Những giải pháp được đưa ra trong phần này xuất phát từ chính những nguyên nhân gây ra khó khăn cho học sinh 1. Giải pháp cho việc không nhận ra các âm tiếng Anh: - Cách phân biệt các từ đồng âm, từ có cách phát âm gần giống nhau Dựa vào cách phát âm: cách này có thể áp dụng hiệu quả cho các từ có cách phát âm gần giống nhau vì chúng có trọng âm rơi vào các âm tiết khác nhau, ví dụ như thirteen / thirty và độ dài ngắn của các âm là khác nhau, ví dụ ‘ship/sheep’, ‘fit/ feet’. Dựa vào nghĩa của cả câu và chức năng của từ trong câu: các từ đồng âm được phát âm giống hệt nhau, rất dễ gây nhầm lẫn cho người nghe, ví dụ some / sum, I/ eye, son/ sun. Bên cạnh đó lại có những từ đồng âm và đồng cách viết mang nghĩa khác nhau (homonyms) như left, flat, saw, play. Do vậy, học sinh cần phải dựa vào chức năng của từ đó trong câu, cấu trúc câu được tạo nên bởi từ đó, đặc biệt là ngữ cảnh của câu (context) để suy luận và chọn ra từ đúng. Ví dụ: Question: Which answer has the closest meaning to the statement? (Tapescript: The man was fired for overlooking the security checks.) Answer choices: a. The man was tired because he overdid his work. b. The chicks were overcooked. 4 c. The man lost his job because he did not check the security. d. The tired man looks over the check for mistakes Trong các lựa chọn đã cho ở trên, học sinh rất khó phân biệt ‘fired’ với ‘tired’, ‘overlooking’ với ‘overcooking, ‘checks’ với ‘chicks’. Tuy nhiên, giới từ của ‘tired’ là ‘of’ chứ không phải là ‘for’ nên có thể loại bỏ lựa chọn ‘a’ và ‘d’. Hơn nữa, ‘security chicks’ không có nghĩa nên từ đúng phải là ‘security checks’. Thêm vào đó, ‘security checks’ không thể ‘overcooked’ nên phải chọn ‘overlooking’. Do đó lựa chon c là đúng. - Cách khắc phục nhầm lẫn giữa dạng khẳng định và dạng phủ định: Trong tiếng Anh, để phủ định, người ta thường dùng các trợ động từ trong câu. Ngoài ra, dạng phủ định của từ cũng có thể được tạo nên nhờ các phụ tố (tiền tố hoặc hậu tố) như: im- trong impossible, il- trong illegal, dis- trong dissatisfied, -less trong careless. Do đó, để tránh nhầm lẫn giữa dạng khẳng định và dạng phủ định trong bài nghe, học sinh cần đặc biệt chú ý đến các phụ tố, các trợ động từ cũng như một số yếu tố khác như giọng điệu của người nói và ngữ cảnh của câu. Ví dụ: Question: Which answer has the closest meaning to the statement? (Tapescript: The researcher isn’t at all dissatisfied with his findings) Answer choices: a. He is pleased with his result. b. He isn’t satisfied with all his work. c. He found that all his work wasn’t satisfactory. d. He satisfied all the panel of his findings. Trong ví dụ này học sinh cần phải phân biệt được hai từ ‘satisfied’ và ‘disatisfied’ để chọn phương án trả lời đúng. Nếu chú ý các lựa chọn cho trước (answer choices) trước khi nghe thì người nghe có thể phát hiện ra ngay từ ‘satisfied’ không phải là từ đúng cần nghe vì nghĩa của đáp án b và c là giống nhau. Ngoài ra, câu nói được phủ định hai lần nên nó mang nghĩa khẳng định. Thêm vào đó, câu trả lời d (the 5 panel of his findings) không mang nghĩa như câu nói trong đĩa nên câu a sẽ là câu trả lời đúng. - Cách khắc phục một số ảnh hưởng về cách phát âm chuỗi lời nói: Anne Anderson & Tony Lynch (1988) nhận định rằng một số ảnh hưởng về cách phát âm chuỗi lời nói trong tiếng Anh như dạng yếu trong phát âm một số từ chức năng (weak forms), hiện tượng rút gọn của từ (contractions), hiện tượng nuốt âm (elision), hiện tượng nối âm (linking),... gây cho người học khá nhiều khó khăn khi nghe, đặc biệt là với những người mới học ngoại ngữ. Do đó, sinh viên nên làm quen với những hiện tượng này bằng cách tìm học những ví dụ thường gặp và đặc trưng cho từng hiện tượng, tập phát âm các cụm từ đó, viết ra nhật ký học tập để ghi nhớ. Ví dụ: 1. Cách phát âm dạng yếu (weak forms) thường gặp trong chuỗi lời nói nhanh và đôi khi không mang tính nghi thức như: wanna, hafta, kuz, gonna, dunno, don’cha know. Đây là hình thức rút gọn của ‘want to, have to, because, going to, don’t know, don’t you know.’ 2. ‘kind of’ và ‘sort of’ đôi khi được rút gọn thành ‘kinda’ và ‘sorta’ 3. Những trợ động từ ‘would like, can, may, will, would, ought to, so on and so forth’ cũng thường được rút gọn trong câu nói. 2. Giải pháp cho việc thiếu tập trung khi nghe: thường xuyên luyện tập nghe Trong khi nghe, một người nghe giàu kinh nghiệm bao giờ cũng có nhiều lợi thế hơn những người nghe ít kinh nghiệm do trong quá trình luyện tập, họ đã hình thành được một số kỹ năng. Do đó, để nâng cao khả năng nghe hiểu, học sinh nên tích cực luyện tập một cách hợp lý và có phương pháp. Bằng việc thường xuyên luyện tập và tiếp xúc với các tài liệu có mức độ thay đổi từ dễ đến khó, cùng với thời gian, người học sẽ hình thành được kỹ năng nghe. 3. Giải pháp cho việc khó có thể nắm được ý chính của bài nghe: - Cách phân biệt thông tin cần nghe (relevant points) với những thông tin còn lại (irrelevant information): Thông thường, trước khi nghe, bao giờ học sinh cũng có một khoảng thời gian ngắn (1-2 phút) để đọc qua những câu hỏi yêu cầu hoặc nghe 6 chỉ dẫn trong băng, đĩa. Nếu biết tận dụng những câu hỏi và chỉ dẫn này, học sinh có thể suy đoán thông tin cần nắm bắt và chủ đề của bài nghe, nhờ đó họ có thể vận dụng vốn hiểu biết của mình để có sự chuẩn bị trước về vốn từ và một số cấu trúc câu cần thiết. Nếu làm tốt điều này thì lượng thông tin cần ghi nhớ sẽ giảm đi, học sinh sẽ phần nào phân biệt được những thông tin cần nghe với những thông tin không quan trọng khác trong bài. - Cách suy luận được ý chính của bài nghe qua từ ngữ quan trọng: Những từ ngữ quan trọng trong bài là những từ ngữ mà dựa vào đó, người nghe có thể suy ra ý chính của bài nghe. Thường thì những từ này được nhấn mạnh trong câu hoặc có thể được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong bài. Chính vì vậy, người nghe nên dựa vào một số dấu hiệu ngôn từ (discourse markers) này để nắm bắt được ý chính của bài nghe. Ví dụ: Những cụm từ dùng để liệt kê ý chính là: I would like to emphasize, The general point you must remember is, It is important to note that, I repeat that, Another thing is, Finally, That is, Now,... Những cụm từ được sử dụng để liệt kê ví dụ là: such as, Let me give you some examples, For example/ instance, I might add, To illustrate this point,... Những cụm từ thường dùng khi đề cập đến những vấn đề không quan trọng là: By the way, I might note in passing,.... Ngoài ra, để có thể ghi nhớ hết những thông tin quan trọng trong bài, người nghe cần có sự ghi chép (take notes). Tuy nhiên, cần phải bố trí phần ghi chép cho hợp lý để dễ sử dụng và tránh gây nhầm lẫn. 4. Kết luận: Có thể nói rằng kỹ năng nghe có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình học ngoại ngữ vì nó có tác động rất tích cực đến các kỹ năng khác như nói, đọc, viết, giúp luyện phát âm và mở mang vốn từ vựng. Thực tế cho thấy người học gặp khá nhiều khó khăn trong quá trình nghe hiểu. Để khắc phục những khó khăn trên, người học cần tìm ra nguyên nhân của chúng để từ đó có cách giải quyết hợp lý. Những giải pháp đưa ra trong bài viết này có thể phát huy hiệu quả nếu được áp 7 dụng một cách đúng đắn. Tuy nhiên, điều quan trọng là bản thân người học phải kiên trì, bền bỉ, lựa chọn phương pháp thích hợp phù hợp với trình độ và hoàn cảnh của mình. III. Các bước cơ bản trong các tiết dạy nghe: 1, Dẫn dắt trước khi nghe ( Pre-listening): Khi nghe có tập trung, người nghe thường đã có chủ định, hướng sự tập trung vào phần muốn nghe, sẽ biết phải chú ý vào nội dung nào muốn nghe. Vì vậy, khi dạy bài nghe, giáo viên cũng cần tạo ra những chủ định cụ thể để học sinh có được sự chuẩn bị cho phần nghe sắp tới qua các hoạt động trước khi nghe như: - Giới thiệu ngữ cảnh, tình huống. - Những câu hỏi, gợi ý đoán về nội dung sắp nghe. - Những câu hỏi tạo trí tò mò, tạo hứng thú về nội dung bài sắp nghe. - Những câu hỏi hướng dẫn, yêu cầu đối với những nội dung cần nghe, hiểu Đây là bước đặc thù mang tính tích cực trong việc dạy kĩ năng nghe hiểu. Đặc trưng cơ bản là theo sự chỉ dẫn của giáo viên, dựa vào tình huống giáo viên đưa ra cho học sinh quan sát, suy luận và phát hiện để tìm ra hay liên tưởng đến nội dung bài sắp được học. Chúng ta đã biết rằng, nghe là kỹ năng thu nạp thông tin nên việc làm đầu tiên chúng ta phải giới thiệu cho học sinh về chủ đề của bài nghe, giải thích thêm về chủ đề đó. Trước khi cho học sinh nghe, giáo viên cũng cần cho các em trả lời một số câu hỏi tập trung vào nội dung. Giáo viên có thể soạn trước câu hỏi, số lượng câu hỏi ít nhưng trọng tâm giúp các em tập trung vào bài. Chúng ta có thể đặt những câu hỏi mà câu trả lời mang tính chất suy đoán. Giáo viên có thể sử dụng: - Ordering the statements - T/ F statements - Open prediction - Skimming questions 8 2, Hoạt động trong khi nghe(While – listening): - Giáo viên sẽ cho học sinh nghe 2 - 3 lượt liên tiếp sau đó sẽ lấy phản hồi. Nếu một câu trả lời có nhiều ý kiến khác nhau giáo viên phải cho học sinh nghe lại từng câu để tìm được câu trả lời chính xác nhất và nó cũng rèn kỹ năng nghe chính xác cho học sinh. - Trong hoạt động này giáo viên có thể hướng dẫn học sinh chỉ nghe lấy ý chính, ý kiến liên quan đến câu hỏi (Nếu bài khó nghe). Trong quá trình nghe giáo viên cũng có thể yêu cầu học sinh làm việc theo cặp, nhóm để tạo sự ganh đua. 3, Hoạt động sau khi nghe ( Post – listening): Mục đích của hoạt động này là đánh giá xem học sinh có nắm bắt và hiểu được thông tin theo yêu cầu và có hoàn thành được các hoạt động trong khi nghe hay không. Đồng thời nó cũng giúp giáo viên tìm ra nguyên nhân làm cho học sinh không nghe được hoặc không hiểu được một số phần nào đó trong bài nghe. Trong hoạt động này chúng tôi thường cho học sinh hoạt động theo nhóm thực hành trao đổi, hỏi đáp về những thông tin vừa nghe được. Hoặc chúng tôi cũng có thể cho học sinh dựa vào những thông tin vừa nghe viết thành một đoạn văn về chính bài nghe hoặc về bản thân học sinh dựa vào thông tin của bài nghe. IV. Các dạng nghe hiểu cơ bản: Phần này giúp các em nắm bắt được các dạng nghe hiểu để từ đó có biết cách tiếp nhận thông tin từ bài nghe. Các bài tập nghe hiểu có nhiều dạng. Những dạng bài tập phổ biến là: - Multiple Choice Question - Completion (form/note/sentence…) + Form Completion + Sentence Completion – Summary Completion - Labeling a Map/Diagram - Matching Information - Short Answer Question - Defining true – false questions. 9 - Checking the correct answer / information V. Một số phần nghe trong các đề thi học sinh giỏi: PART A: Listening. Don is checking messages on his voicemail. Listen and write the date and time of each event. (You will listen to the tape three times. Number 0 has been done for you) Date 8/3 Time 9:30 a.m. 1. Cindy’s party ____________________ ____________________ 2. aunt’s arrival ____________________ ____________________ 3. tennis game ____________________ ____________________ 4. meeting with Francis ____________________ ____________________ 0. dental appointment 5. trip ____________________ ____________________ ( Phòng GD&ĐT Cẩm Xuyên – Đề thi HSG lớp 8 năm 2013 – 2014) PART A: LISTENING (All the recordings will be played twice) Section 1. Question 1-5 You will hear someone being asked their opinion of a new television station. Listen and choose the correct letters A-C. 1. The respondent is ______________. A. 20-33 years old B. 34-54 years old C. over 54 years old 2. The respondent works in ______________. A. the professions B. business C. other 3. The respondent has a salary of ______________. A. 0 - £15,000 a year B. £15,000-£35,000 a year C. over £35,000 a year 4. The respondent watches TV for ______________. A. relaxation B. entertainment C. information 5. Every day the respondent watches TV for ______________. A. 30 minutes-1 hour B. 1 hour-2 hours 10 C. more than 2 hours Section 2. Question 6-10 Listen to the telephone conversation. Fill in the missing information. Dad, Mr. Grey from the (6) ________ phoned. He says your car is (7) ________. You can pick it up this (8) ________. Go before (9) ________ - that’s when the garage closes. His number is (10) ________. Sarah ( Phòng GD&ĐT Vĩnh Tường – Đề thi HSG lớp 9 năm 2012 – 2013) PART A: LISTENING (All the recordings will be played twice) You are going to hear a conversation with a woman who wants to join an international social club. Questions 1–5. Complete the form below. Write ONE WORD AND/OR A NUMBER for each answer. International Social Club Application form Name: Jenny Foo Age: 21 Nationality: (1)……………………. Address: (2) …………………… Road, Bondi Mobile phone: (3) …………………… Occupation: (4) …………………… Free-time interests: Singing and (5) ………………… Questions 6–10. Choose the correct letter, A, B or C. 6. According to Don, what might be a problem for Jenny? A. her accent B. talking to her colleagues 7. How many members does the club have now? 11 C. understanding local people A. 30 B. 50 C. 80 8. How often does the club meet? A. once a week B. once every two weeks C. once a month 9. What is the club’s most frequent type of activity? A. a talk B. a visit C. a meal 10. The main purpose of the club is to help members to A. meet Australians. B. learn about life in Australia. C. enjoy themselves together. ( Phòng GD&ĐT Vĩnh Tường – Đề thi HSG lớp 9 năm 2013 – 2014) PART A: LISTENING Section 1: You will hear people talking in eight different situations. For questions 1 - 8 choose the best answer A, B, or C. Each situation will be played TWICE 1. You hear part of a radio program. What is the person talking about? A. cooking 2. You B. weather hear two people talking on a train. How is the woman feeling? A. worried 3. You C. gardening B. relieved C. angry hear two friends talking. What is the woman’s opinion about the possible tax increase? A. The government won’t use tax income sensibly B. Wealthy people are right to move abroad C. The increase is necessary to have better public services. 4. You hear two friends talking on a park bench. What are they discussing? A. a drink 5. You C. a cake overhear two people talking on a bus. What is their relationship? A. husband and wife 6. You B. a salad B. boss and employee hear someone talking on the radio. What has happened? 12 C. friends A. a road accident. B. a crash in a car race C. some injuries due to flooding 7. You hear two people talking in a restaurant. Where does the man want to sit? A. by the window 8. You B. near the kitchen C. at a quiet table hear a radio show about a new book. How much does the woman like the book? A. very much B. a little C. not at all Section 2: Listen aa d complete the form b elo w using n o m ore th an T WO WORDS AND/OR A NUMBER. The conversation will beplayed TWICE Personal details Family name: Cullen Child’s first name: (1)_ Age: (2)__________ Birthday: (3)____________________ Other children in the family: a brother aged (4) , Address: (5)_____________, Brisbane. Emergency contact number: 34678890 Relationship to child: (6)_____________ Development • during the day. Has difficulty (7)__________herself. • Is able to (8)______________ Child- care arrangements and Days required: (9)____ Pick-up time: (10)____ ( Sở GD&ĐT Vĩnh phúc – Đề thi HSG lớp 9 cấp tỉnh: năm 2013 – 2014) 13 VI. Dạy nghe cho học sinh theo từng chủ đề: Để học sinh dễ dàng có được kết quả cao với các đề thi có phần nghe, chúng tôi thường xuyên cho các em nghe theo từng chủ đề - Numbers ( ordinal numbers, telephone numbers) - Names - Times ( times, dates) - Food - Furniture and room - Health - Describing objects and people - Shops and shopping - Transport - Jobs - Leisure activities - Instructions VII. Hướng dẫn các em tự luyện nghe: 1. Nghe nắm ý chính: (Sử dụng kỹ năng tốc ký để tăng cường khả năng tập trung và ghi nhớ thông tin) Đây là kỹ thuật nghe có mục đích, nghe để tìm hiểu nội dung chính. Trước khi nghe, yêu cầu học sinh đọc qua những câu hỏi yêu cầu, hoặc nghe chỉ dẫn trong băng đĩa để suy đoán thông tin cần nắm bắt và chủ đề của bài nghe. Trong quá trình nghe, cần nghe những từ quan trọng để dựa vào đó suy ra ý chính của bài nghe. Những từ này thường là những từ mang trọng âm, được nhấn mạnh hoặc được nhắc nhiều lần trong bài. Khuyên học sinh nên sử dụng kỹ năng tốc ký (note-taking) để tăng cường khả năng tập trung, ghi nhớ lại những thông tin vừa nghe và phát triển bài nghe sao có hệ thống. Để tốc ký hiệu quả, hướng dẫn học sinh nên tạo cho mình hệ thống các chữ viết tắt và các ký hiệu thường xuyên sử dụng. Ví dụ: “=” có nghĩa là equal (tương đương), “Fe” là iron (sắt) v.v 14 Sau khi đã nghe và tốc ký lần đầu, tự đặt các câu hỏi để tìm kiếm và liên kết các thông tin. Dựa vào các từ hỏi rất quen thuộc: who, what, when, where và how để đặt ra các câu hỏi liên quan, điều này giúp định hướng tạo nên một chỉnh thể nội dung liên quan trong bài nghe. 2, Đoán nghĩa từ mới: Không phải ai cũng nghe được 100% nội dung bài nghe tiếng Anh, điều quan trọng là phải biết đoán nghĩa bằng cách dựa vào nội dung đoạn hội thoại, trọng âm và nhớ lại âm thanh từ đó. Do vậy hướng dẫn học sinh nên tập trung khi nghe. Bằng cách đoán nghĩa, học sinh sẽ tự tạo cho mình hứng thú bằng cách đoán chủ đề, đoán người tham gia hội thoại, địa điểm, những từ xuất hiện trong bài nghe dựa vào số từ đã nghe hoặc có sẵn, đoán trình tự các sự kiện xảy ra trong bài nghe. 3, Chọn nguồn học và nghe tiếng Anh thường xuyên: Hướng dẫn học sinh lựa chọn các nguồn học tin cậy và tài liệu phù hợp với trình độ nghe hiện tại. Một số kênh thông tin đáng tin cậy như BBC, CNN, VOA…, hoặc qua CDs, video. Chỉ với 15 phút thực hành nghe mỗi ngày, học sinh có thể tạo cho mình thói quen phản xa nghe và làm quen với cách phát âm. Hướng dẫn và cung cấp cho học sinh mô ̣t số địa chỉ luyê ̣n nghe tiếng Anh: + Xem các kênh truyền hình theo lĩnh vực âm nhạc, tin tức, điện ảnh, giải trí...của những hãng truyền thông hàng đầu thế giới: CNN, BBC, NBC, ESPN....Học tiếng anh qua kênh Movie trailers, cartoon, chatshows, Entertainment TV... + Chương trình học nghe nói Anh ngữ sinh động của đài VOA: Voanews.com specialenglish + Nghe Anh Mỹ theo các chủ đề: Cnn.com/audio/radio + Nghe Radio trực tuyến CNN: Bbc.co.uk + Nghe Radio trực tuyến BBC: http://www.manythings.org/listen + Luyện nghe các bản tin của VOA: Englishclub.com + Các tài liệu luyện phát âm, các bài nghe giọng Anh-Mỹ: Rocketboom.com + Tập thảo luận, trao đổi bằng tiếng Anh, nghe những người khác nói, luyện kỹ năng nói tiếng Anh: Chinswing.com 15 4, Nâng cao vốn từ vựng: Muốn nghe tốt tiếng Anh thì phải nhớ thật nhiều từ vựng. Do đó yêu cầu học sinh tự học từ vựng bằng cách chọn nhóm từ vựng cần học, sử dụng hình ảnh, âm thanh để giúp bạn nhớ hơn, dùng một quyển sổ nhỏ để ghi lại các từ và cụm từ, học từ vựng liên quan và ôn lại từ mới một cách thường xuyên. VIII. Bài giảng minh họa: Một số dạng nghe hiểu 1 7 2 8 3 9 16 4 10 5 11 6 12 C. KẾT LUẬN và KIẾN NGHỊ 17 1. Kết luận: Thực tế cho thấy, việc bồi dưỡng học sinh giỏi là công việc đầy khó khăn đối với giáo viên các bộ môn nói chung và bộ môn tiếng Anh nói riêng. Nó đòi hỏi rất cao ở người giáo viên. Sau khi thực hiện chuyên đề, chúng tôi nhận thấy: - Học sinh có thể nghe tốt hơn. - Học sinh chủ động hơn trong việc luyện nghe. Chính điều này đã giúp giáo viên bồi dưỡng tiết kiệm được rất nhiều thời. - Học sinh không còn sợ khi phải đối mặt với phần nghe hiểu trong các đề thi. Quả thật, với lòng yêu nghề thì có lẽ bất kỳ giáo viên nào cũng có thể vượt qua khó khăn, gian khổ để công việc đào tạo nhân tài cho đất nước ngày càng có những bước tiến vượt bậc. 2. Kiến nghị: Để chuyên đề được áp dụng thành công, chúng tôi nhận thấy: - Đối với giáo viên: tìm hiểu các biện pháp khác nhau để dạy kĩ năng nghe. Đồng thời sử dụng các phần mềm để có thể tách từng phần nghe, điều đó giúp học sinh tự luyện nghe dễ dàng hơn. Sử dụng mạng Internet để lấy các nguồn luyện nghe. Ngoài ra giáo viên nên thường xuyên trao đổi, chia sẻ các nguồn dạy nghe. - Đối với học sinh: Nghe thường xuyên, cần có thiết bị nghe ( điện thoại có thẻ nhớ, phát được nhạc hoặc thiết bị nghe khác). Học sinh có khả năng sử dụng máy tính để có thể lấy các nguồn tài liệu từ trên mạng. Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ trong khía cạnh dạy kĩ năng nghe mà chúng tôi đã áp dụng và đúc rút được trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi ở bộ môn tiếng Anh trong những năm qua. Trong quá trình thực hiện ,chuyên đề không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các đồng nghiệp để chuyên đề đầy đủ và hoàn thiện hơn. Đại Tự, ngày 10 tháng 3 năm 2018 Nhóm giáo viên Tiếng Anh Trường THCS Đại Tự TÀI LIỆU THAM KHẢO 18 - Sách giáo khoa Tiếng Anh THCS ( Chương trình cũ + mới) - Một số website: + violet + youtube .... - Một số giáo trình luyện nghe cơ bản: + Listen carefully + IELTS + Pet + Ket .... 19