Tài liệu Luận văn phong cách thơ nguyễn duy

BC) GIAO DUC VA DAO TAO DAI HOC QUÓC GIÀ HA NÓI TRirÒNG DAI HOC KHOA HOC XÀ HÓI VA NHÀN VÀN * * * DUONG TU ANH PHONG CÀCH T H O N G U Y É N D U Y Cliuyén iigành: Vàn hoc Viét Nam ma so: 5.04.33 LUAN VÀN THAC SY KHOA HOC VÀN HOC Ngucri huóng clan khoa hoc: GS HA MINH DÙC ' I I TJ ^ ." l illò5l ^ HA NOI - 2002 * ^ u ^ u «T> «^> ^T^ %^ vX^ •^% *T« *T* *T» «^» 0^^ ^ » MUC LUC Trang PHAN M d DAU 1 1. Ly do chon de tài 1 2. Lidi sir vctn de ^ S.Gióihandétài 5 4. Phuong phap nghién ciiu 5 5. Cau triic luan vàn 6 NOI DUNG CHÌNH 7 CHUONG I: MOT SO VÀN DE LY LUAN VE THO VA PHONG CÀCH THd ^ 1.1. Thd 7 1.2. P h o n g c à c h t h d 10 CHUONG II: KHÀI QUÀT VE THO VIÈT NAM TRONG GIAI DOÀN KHÀNG CHIÈN CHONG MY 1"* 2.1. Dac d i e m c h u n g 14 2.2. Mot so p h o n g c à c h thd tiéu b i e u 21 cùa lòp n h à thcf tré c h ò n g My. CHUONG HI: PHONG CÀCH THO NGUYÈN DUY 26 3.1. Qué huang - càin hùng chù dao trong tha Nguyén Duy 26 3.1.1. Bàn sàc què hiWng ò nhiéu mién dat nitóc 30 3.1.2. Qué hiio'ng triióc nhùng dói thay cùa cuòc dòi 38 3.1.3. Hình anh tiéu biéu ciia cuòc song va con nguòi qué hitdng 46 3.1.3.1. Hình ành Me va Em 47 3.1.3.2. Hình ành nguòi lình 55 3.2. Nghé thuàt biéu hién trong tha Nguyén Duy 60 3.2.1. Tu' va hình ành trong thd Nguyén Duy 60 3.2.2. The loai va giai dieu. 65 3.2.2.1. Tlìoluc bài vù gigng dièii ai duo 65 3.2.2.2. Lai ru 73 3.2.3. Ngòn tu nghé t h u a t 78 3.2.3.1. Ngòn tu àuge khoi nguón lù dòi song hién thuc 78 3.2.3.2. Ngòn tu co tinh tao Iiình 82 3.2.4. Càc bien phap tu tu tu vilng 83 3.2.4.1. Su'kéì hgp so sành vài càc bien phàp khàc 84 3.2.4.2. Nlìùn hoà va Cin du 86 KET LUÀN 89 TÀI LIÉU THAM K H À O ^^ Cho plìép em clu'c/c bay té lòiii^ kìiih troìig va su' biét o'n chdn thàiih tài Giào su' Ha Minh Due eùng toàn the càc Tììdy, Co giào trong khoa Vàn tru'ò'ng Dai hoc khoa hoc xd lìdi va nhàn vàn dà giiìp dò' ein hoàn thành hdn luàn vàn này. PHAN MO DAU 1. Ly do chon de tài: Nguyén Duy tén thàt là Nguyén Duy Nhue, sinh nàm 1948 tai thành pho Thanh Hoà. Nguyén Duy là nhà tho xuàt hién à chang cuòi cuòc chién tranh chòng My ciiu nuóc va là mot trong nhùTig guong mat tiéu biéu trong nhCrng nàm khàng chién dò. Co the nói, trong nhOng nàm chòng My ciiu nuóc, tho ca dà góp mot phàn quan trong tao nén nén nghé thuàt anh hùng ciia mot thòi dai anh hùng. Trong sir phàt trién nò rò cùa tho ca, ta thay sir gòp mat cùa nhiéu the he nhà tha: tién chién, chòng Phàp va dac biét là su xuàt hién cùa lóp nhà tha tre chòng My. Mòi the he, nhà tha déu tìm cho mình mot huóng tiép can, nàm bài hién Ihirc cuòc song thco nhùng càch khàc nhau. Chtnh diéu dò dà tao nén sir phong phù, da dang, giàu màu sàc cùa tha ca chòng My. Nguyén Duy cùng lóp nhà tha tré viét nhùng vàn tha ben chién hào, nhùng vàn tho sinh ra tu lùa dan, mang theo hai tha cùa chién Iruòng va cà nhip dap cùa trai tim, cùa tàm hòn tho tré trung, sòi nói. Va néu nhu Pham Tién Duàt- nhà tha dat giai nhàt trong cuòc Ihi tha trén tuàn bào Vàn nghé tó chùc vào nàm 1965 duac coi là dai dién xuàt sàc cho tha ca chòng My giai doan dàu thì Nguyén Duy chtnh là dai dién xuàt sàc cùa giai doan sau. Giai nhàt cuòc thi tha tuàn bào Vàn nghé (1972-1973) dà xàc dinh cho Nguyén Duy mot vi tri tuang dòi vùng vàng trong dói ngù tha tre chòng My. "Càt tràng" là tàp tha dàu tay cùa Nguyén Duy. Co the nói dò là bu'óc di ban dàu, tir khàng dinh mình trong qua trình tìm tòi sàng tao cùa mot thi si tré. Tu "Càt tràng" Nguyén Duy duac chù y dén nhu mot guo'ng mat tha co hòn sàc. Hoài Thanh dà phàc boa "Dgc tho'Nguyén Duy, thay anh ihuòng hay cani xùc va suy nghì Inióc nhung chuyén lón, chuyèn nhà quanh mình. Cài khai thàc nhCrng chù de, càm hùrng nòng nàn tình càm dàn toc. Chình cài chat "qué mùa" ma thi si tiJ nhàn két bop vói sir am biéu sàu sàc né'p song, phong tiic, tap quan cùa dàn toc va tình càm màu thit vói qué huang dà tao nén mot phong càch tha Nguyén Duy dam dà bàn sàc dàn toc. Càc giai thuang ve tho chinh là sir ghi nhàn dòi vói thành còng cung nhu nhùng dòng góp cùa riéng anh trong nén tho ca chòng My va trong tho ca hién dai Viét Nam. Song co le chinh nhung ghi nhàn cùa dòc già ve nhùng tu tho, hình tuang tha, ve càch su diing the loai lite bàt dòc dào nhung bình di trong tùng càu tho... cùa anh mói là thành còng lón nhàt cùa Nguyén Duy. Vói mong muòn dugc góp phàn nhìn nhàn va dành già mot càch co he thòng va khoa hoc de khàng dinh sir dòng góp cùa mot bàn sàc, mot phong càch riéng - tho Nguyén Duy - trong nén tho ca chòng My va tha ca Viét Nam hién dai, chùng tòi dà kia chon dò tài cho luàn vàn cùa mình là "Plioiig càch tha Nguyén Duy" 2. Lich su' vàn de. Vói mot phong càch nghé thuàt co bàn sàc riéng, ngay tu khi tàp tho "Càt tràng" ra dòi, Nguyén Duy dà duac chù y dén nhu mot dòi tuang cùa phé bình vàn hoc. Hoài Thanh là nguòi dàu tién viét lai bình cho mot so bài tho cùa Nguyén Duy. Bang con màt tinh nhay vói cà tàm hón man càm, tàc già "Thi nhàn Viét Nam" dà phàt hién cài "Chat qué dàm thàm" tu nhiJng diéu "quen thuòc ma khòng nhàm" cùa tha Nguyén Duy: "Nguyén Duy dac biét thaìn thfa cài cao dep cùa nhùng con nguòi, nhùng cuòc dòi càn cu, gian khó, khòng tuoi, khòng tén... Cài dep, chat tha cùa Nguyén Duy chinh là cài hién hàu, mot cài gì rat Viét Nam ma chùng ta giù nguyén trong thù lùa. Dò cùng là cài làm nén giong tha chàn chat. Tmh tha chàc, y tha sàu" (Vàn nghé 14/4/1972). Muc "So tay nguòi yéu tha" trén bào Vàn nghé ra ngày 19/4/86 cùng dành lòi bình cùa Nguyén Bùi Vai ve bài tha " ành tràng" - bài tha dà dem lai giai thuang A cho Nguyén Duy - nhu sau:"Bài viét ve ành tràng ma de nói chuyén dòi, chuyén tình nghTa. Tàc già chon mot lòi viét gian di, de hiéu. Doc xong bài tha, nhùng nguòi thich ngòn ngù tàn ky co thè cho là khòng co gì, nhùng nguòi uà loai vàn trau chuòt, tìa tòt dén tinh xào co the thàt vong, nhùng nguòi quen lòi ón ào dai ngòn co the ngd ngàng" Con Hoàng Nhuàn Càm thì lai tìm thày cài "hóm hình", "tinh quài" trong bài tha "Hàt ru cài ào tràng" cùa Nguyén Duy. Va a thòi ky nào, giai doan nào thì nhùng càu tha cùa Nguyén Duy vàn "trTu nàng hón qué... lay dòng tàn trong sàu thàm tàm linh"(Dò Ngoc Thach) "Ram ra ai ta tra ve day Ngòi chùa cu mài dinh xua khuàt bóng Co ày vàng bài tha ma vàng Long ngón ngang gò dòng tó tién nhà" (Ve) De co duac nhùng vàn tha nhu vay, ben canh nhùng quy tàc cùa cu phàp, nhùng quy dinh ve ngù nghTa, Nguyén Duy dà sàng tao, phàt huy cho ngòn ngù tha cùa mình àm diéu, nhac diéu va cà chat men duac chat loc tu tình yéu qué huang, dàt nuóc. Nguyén Quang Sàng - nhà vàn gàn gùi vói Nguyén Duy, qua phàn tich mot so bài tho cii the dà di tòi nhàn xét: " Nguyén Duy vàn sàng tàc vói bàn sàc cùa mình, khòng biéìi dang, khòng phùc tap do hoàn cành song..."(Bài viét tai TP Ho Chi Minh/1-11/1986 - PhtJ liic tap tha Me va Em - tr 94). Nhùng net riéng ban dàu chi là àn tuong dà dàn dàn duac nhìn nhàn nhu mot net phong càch co tinh ón dinh, co y nghTa tao nén bàn sàc hòn tha Nguyén Duy. Nguyén Quang Sàng dà xem xét tu the loai, de tài dén ngòn tu nghé thuàt de di tói mot sii' khàng dinh ve sir gàn bó màu thit vói dàt nuóc,vói nguòi dàn cùa Nguyén Duy: "Linh hòn nhàn dàn, nguón tiém kic vò tàn cho tha ca ma trong dò Nguyén Duy lón lén va dang hoàn Ihién". (22) Hành trình di tìm su sàng tao cùa Nguyén Duy cùng chinh là con doòng tìm ve vói nguón coi, dóng nhàt vói hành trình di tìm cài dep... ''Nghìn nàm trén dai dàt này Cu sao dooc cành co bay la dà Gii sao dooc sàc mày sa Cu sao dooc khùc dàn ca qué mình" ( Khùc dàn ca ) Nguyén Duy mài mài trung thành vói "tuyén ngòn" cùa mình khi bàt dàu càm bùt trong nhiJng ngày càm sùng... de rói tao cho riéng anh mot phong càch tho dòc dào va giàu tinh dàn toc. 3. Giói han de tài: • Trong qua trình nghién cou phong càch tho Nguyén Duy, ben canh viec giai quyet nhong vàn de mang tinh co so ly luàn (tho va phong càch tho), chùng tòi sé tìm hiéu va làm sàng tò nhong dac diém trong phong càch tho Nguyén Duy. Vi vày, giói han de tài cùa chùng tòi \ì\ sé khào sàt, nghién cou toàn bò càc tàc phàm tho cùa Nguyén Duy tu troóc dén nay. Trong do sé tap trung di sàu vào càc tàp tho dooc anh sàng tàc trong thòi ky khàng chién chòng My giai doan dinh hình va làm nói bàt cho phong càch tho Nguyén Duy. 4. Phuang phàp nghién cùu: Luàn vàn sé két hgp mot so phoong phàp nghién cou sau: 1. Phoong phàp phàn tich tàc phfim theo dac trong the loai: Thòng qua phoong phàp này, luan vàn sé néu bàt doge nhùng dac diém nghé thuat trong tho Nguyén Duy dóng thòi trành so chù quan, càm tinh cà nhàn khi doa ra nhong nhàn xét cu thè. Vói phoong phàp này, nhong dac diém trong nghé thuat sàng tàc cùa Nguyén Duy sé doge phàn tich mot càch logie theo dac trong the loai. 2. Phoong phàp dói chiéu, so sành: De chi ra nhùng net doc dào, riéng co trong phong càch tho Nguyén Duy, xuyén suót toàn bó luàn vàn, chùng tòi sé so dung phoong phàp dói chiéu, so sành. Phoong phàp dói chiéu, so sành doge àp dung khòng chi vói càc tàc phdm cùa chinh nhà tho ma con vói càc tàc phàm cùa nhiéu nhà tho khàc cùng thòi. Vói phoong phàp này, net dòc dào trong phong càch tho Nguyén Duy sé doge làm rò va co tinh thuyét phuc cao nhàt. 3. Phoong phàp thóng ké phàn loai: Phoong phàp này doge àp dung nho là mot bien phàp bó trg cho phoong phàp dói chiéu, so sành va phàn tich tàc phàm theo dac trong the loai. Vói so thóng ké, phàn loai, luàn vàn sé tìm doge nhong yéu tó nghé thuàt co tàn so xuàt hién cao de tò do co thè di dén nhong két luan dung va co co so thuyét phuc. De luàn vàn doge khoa hoc va co he thóng, chùng tòi sé phói hgp chat che gioa 3 phoong phàp néu trén de co thè khàng dinh mot càch chinh xàc, giàu sue thuyét phuc ve phong càch tho cùa Nguyén Duy. 5. Càu trùc luan vàn: Ngoài phàn mò dàu va phàn két luàn, luàn vàn doge chia làm 3 choong. Bao góm: Chiroìig 1: Mot so vàn de ly luan ve tho va phong càch tho. Chirong 2: Khài quàt ve tho Viét Nam trong giai doan khàng chién chòng My. Chuong 3: Phong càch tho Nguyén Duy. NOIDUNG CHUONG 1: MOT SO VAN DE LY LUAN VE THO VA PHONG CÀCH THO. l.l.Tha Co thè nói, tho là thè loai vàn hoc xuàt hién tu rat som. "'Khi con nguùi bdt dna càm thày nliCmg mói lièn he giùìi mhih va thisc tai, va sàu sàc lion là khi co nhu càu tu'biéu hién fin tlia ca dà xuàt hién'{6;13). Hình thoc dàu tién cùa tho ca chinh là nhong bài hàt trong lao dòng cùa ngoòi nguyén thuy, cà nhùng lòi càu nguyén, nhùng bài niem chù càu xin nhong mong oóc tòt lành cho mùa màng, cho cuòc song. Cùng vói so ra dòi va trai qua hàng ngàn nàm lich so, tho ca luòn là mot thè loai co sue hà'p dàn trong dòi song vàn hoc va trong cuòc song. Tuy nhién, diéu dàng nói là suót trong thòi gian hình thành va phàt trién cùa tho ca dà co khòng it ngoòi, trong dò co cà nhà tho va nhùng nhà ly luàn to tìm tòi, khai thàc va di tìm mot dinh nghla cho tho. Song cho dén nay, vàn choa ai doa ra mot dinh nghTa hoàn chình ve tho. Cuòc hành trình tìm dinh nghla cho tho qua là mot cuòc hành trình khó khan dàu ai cùng biét ràng ''xàc dinh mot quan niem chung, inpt dinh ngliTa ve tha là mot vàn de càn //7/ér(6;14). Trong lòi tua cùa cuón ''Tho va mày vàn de trong tho Viét Nam hién dai", giào so Ha Minh Doc co viét: "77/77 hiéu ly hian ve tlio\ cài liìió Idiàn dén ngay tu' buóc dàu khi càn xàc dinh inót dinh nghla ve tha. Tlia là gì? Tliàt klió de lìin dugc inót càch giai tìnch day dù ve tlia tuy xua nay ngwòi ta dà bàn kiàn khà nhiéu. Trong thuc té co hàng tram dinh nghla ve tha nhung chwa cóykién nào thuc su' thóng nhàt vói nhau. Sa dì thè vi phàin chat cùa tiiagiàu co, liình twgng tha da dang, luón bién Iioà va phù'c tap hon là càc nhà tlia va ly luan ve tha luón dùng a nhu'ng góc do khàc nhau ve quan diéin giai cap, thi hiéu thàm my, bàn sàc dàn toc va nói dung thói dai de bàn luàn ve tha'' Qua vày, \\1 nhiéu góc dò to toòng va càm thu khòng gióng nhau, ngoòi ta tìm dén va nói ve tho. Vi vày ma càc y kién, càc dinh nghTa, càc quan niem ve tho co nhiéu diém khàc nhau. Co y kién cho ràng, bàn chat cùa tho là tòn giào. Vi vày ma sàng tao tho ca chi doge gàn vói nhùng diéu huyén bi, thiéng liéng. Platòng dà coi bàn chat cùa tho doge biéu hién trong linh càm vói nhùng càm giàc thiéng liéng nhàt gioa thè giói cao xa cùa thàn thành va thè giói cùa con ngoòi. Ma trong do, nhà tho trò thành ngoòi trung gian co thè càm nhàn cùng nho biéu dat doge càm giàc do. Lai co quan niem tàch tho khòi cuòc song hién thoc. Khòng gàn két tho vói cuòc song lao dòng eoe nhoc. Ho cho ràng tho ca thoàt ra khòi xà bòi hién thoc, lày cài thè giói mong toòng, lày nhong chuyén cao xa, lày cài dep tho mong tò thè giói to nhién, tao vàt de làm nguón sàng tao. Quan niem này vò hình chung dà to phù nhàn chinh nò. Bòi hình thùc, diém xuàt phàt dàu tién cùa tho ca chinh là nhùng bài ca doge này sinh trong lao dóng cùa con ngoòi. Ben canh nhùng quan niem tiéu eoe, sai làm va phién dién ày thì cùng co nhùng quan niem rat dùng dàn ve tho ca chan chình. So co mat cùa tho ca chàn chinh trong dòi song dà mot làn noa chùng minh con ngoòi luòn tìm dén, dàu tranh cho mot le song, mot chàn ly tòt dep. Va "Tlialà tiéng nói cùa tàm hón, cùa niétn ma uóc. Tlia bóc lo khàt vong vwan tói mot ly tuang cao dep va cao thwoìig'[6; 14) Song Hong dà viét trong lòi de toa tap tho cùa mình ràng: 'Tiia là str thè hién con nguòi va thòi dai mot càch cao dep. Tha kJióng chi nói lén tình càin riéng cùa nhà tha ma nhiéu klii thóng qua tình càm do nói lén niém hi vong cùa cà mot dàn toc, nhùng uóc ma cùa nhàn dàn ve lén nhùng nhip dap cùa trai tiin quàn chùng va xu thè chung cùa lich su loài nguói. Tlia là inót hình timi nghé thuat cao quy, tinh vi. Nguói Lwi tha phài co tình càm mành lièt thè hién sifnóng chày trong long. Nhung tha là tình càin va ly tri két hap mot càch nhuàn nhuyén va co nghé thuat. Vói quan niem nho vày. Song Hong dà khàng dinh tho chinh là mot boat dóng tinh thàn hét sue phong phù trong dòi song nói tàm, tàm hón con ngoòi. Quan diém cùa Song Hong con co tàc dung phé phàn nhong quan diém thàn bi, dung tue hoà va tho mong hoà tho ca. Cùng vói quan niem tho là tiéng nói cùa tàm hón, cùa niém mo oóc, Huy Can dà cho ràng: "Cài che dén cuoi cùng cùa tha là pliài dem dèh mot cài gì nàng sirsóng lén '\\ 8;30). Nho vày, càc nhà tho va ly luan ve tho khòng chi néu bàt doge tàm quan trong cùa tho ca trong viec miéu tà va biéu hién troc tiép so cao dep cùa ly toòng va nhong khàt vong chàn chinh cùa con ngoòi ma "Nhu'ng quan niéi^ tién déu tru'c tiép va giàn tiép bóc lo y thùc tràch nhièm va long tin cùa nhà tlia vào cuócsong cilng nlìWdói vóiclifnli niìn/i'\6\\5). Co the nói, tho chinh là nhong tinh boa cùa con ngoòi va tao vat doge khai thàc mot càch co chon loc tò trong dòi song. Chinh vi vay "Tlia dòi hai dén su' dién hình cao do dién hình cùa tàin trang, hình ành, nhip diéu... " Khi so sành ve mat khòng gian trén giày giùa trang in tho va trang internet vàn xuòi, co y kién cho ràng: trang tho co nhiéu khoàng tràng hon. Nghe co ve chù nghTa hình thoc, song thoc ra quan diém này cùng co nhiéu y nghTa. Khoàng tràng trong trang tho cùng là dàu lang trong àm nhac. Do chinh là noi, là thòi diém de chat tho lan toà, tran ngap càm xùc va to duy. Co le cùng vi thè ma tho là mò chù khòng dóng, là khoi ggi cho khòng giai bay hét. Dàng sau nhong khoàng tràng, nhùng khoàng lang ày chinh là nhùng xùc càm, to duy cùa mot tàm hón tho. Phài chàng vi vay ma doc mot bài tho ngoòi ta co thè càm nhàn doge cài hay, cài dòc dào cùa càu to, cùa ngòn tò, cùa càch loa chon chi tièt; song de thoc so thàm, hiéu cìuac hình togng tho, hón tho va tình càm cùa nhà tho gùi gàm qua tòng càu cho ày thì ngoòi doc phài co thòi gian suy to, hoài niém? Va phài chàng nhong khoàng trong, dàu lang 10 ày co nhiém vii phtjc vij nhùng giày phùt suy tu cùa dòc già? Tha là hình thài vàn hoc hình thành va ra dòi som. T\i dò dén nay tha luòn là the loai co sue hàp dàn dòi vói doc già. Sa dT nhu vày là vi tha ca co mot nàng lire dóng càm hét sue dac biét. Nhà tha Tò Hùu dà nhiéu làn khàng dinh ''Tho-là mot diéu hón di tìm nhung hón dóng diéu", "Thalà tiéng nói tri àm". Tiéng tha chinh là lòi tàm sir giùa moi nguòi, là noi "giao càm", noi "hói 77^0"giùa con nguòi giùa cà nhàn va xà boi. Co le, vi vay ma màc dù dén nay chua tìm ra duac mot dinh nghTa thòng nhàt va chung nhàt song nguòi ta vàn dén vói tha bai "Tha ca di bang con dirùng ngàn nhàt dèh vói trai tim va cùng de lai a day nhùììg dà'u vé't kiwng pimi nliat dwac ". 1.2. Phong càch tho: "Phong càch là mot pham trù thàm my, chi su' thóng nhàt tuoìig dói ón dinh cùa !J6 tliÓng hình tugng, cùa càc phuang tién nglié thuàt, nói lén cài nhìn dòc dào trong sàng tàc cùa mot nhà van, trong tàc pliàm riéng le, trong trào luu van hoc liay vàn ligc dàn toc... ; càc dàù hiéu cùa phong càch du'ÒTig nhir nói lén trén bé mat tàc pham, nhir là mot thè thóng nhàt hùu hình va co thè tri giàc dugc tài cà mgi yéu tócabàn cùa hình thùc nghé thuat" {\0; 207) De cap dén cài nhìn dòc dào trong sàng tàc chinh là stJ khàng dinh moi nhà vàn, nhà tho déu co nhùng tàc pham cùa riéng mình, song khòng phài bàt ky nhà vàn, nhà tha nào cùng tao duac cho mình mot phong càch riéng. Chi co nhùng nhà vàn, nhà tho co tài nàng, co bàn ITnh trong qua trình sàng tao nghé thuàt mói tao duac cho mình mot phong càch riéng dòc dào. Tài nàng cùa mói nhà tho sé phij thuòc vào cài nhìn mang tinh phàt hién cùa ho dòi vói con nguòi va cuòc song. Cài nhìn dòc dào ày lai duac thè hién trong càch su diing ngón tu, càu tu, nhip diéu... khi nhà tha tao ra tu tha, hình tuang tha the hién càm hùng chù dao trong càc tàc phàm cùa mình. Ngòn ngù tha ca thè hién day dù nhùng màt manh trong phong càch sàng tao cùa tùng nhà tha. Tò Hùu co mot ngòn ngù tha tinh té, dién càm, 11 dam dà màu sàc dàn toc. Ngòn ngo tho Che Lan Vién sàc sào, dòc dào trong càch vàn dung. Hoàng Trung Thòng co mot tiéng nói tho ca khoè, giàu chat song thoc, két hgp doge tinh chat giàn di vói tinh chon loc, sàng tao. Co doge mot ngòn ngo tho ca dep là mot vàn de khòng thuàn tuy thuòc ve so rèn luyen hình thùc ma troóc hét là mot vàn de thuòc ve nói dung càm nghT. Khòng thè nói dén mot he thóng tò ngò ò trong tho vói y nghTa tàch biét khòi yéu càu cùa nói dung. Ngón ngo tho ca khòng phài chù yéu là còng cu ma bàn thàn nò là muc dich. Vi vày, ngòn ngo là nhàn tó nàng dòng, bién hoà va nhiéu màu sàc nhàt. So vàn dòng cùa hình togng tho thoòng phài co nhong diém toa cu thè va xàc dinh. Tinh càm là don vi càu tao chù yéu cùa hình togng tho. Nhong néu khòng co tò thì tình càm khòng doge tó choc lai mot càch chat che va khòng phuc vu doge cho chù de chung cùa bài tho. Tò chinh là y toòng bao quàt cùa toàn bài biéu hién trong so lién két nhùng càm xùc, suy ngliT va hình ành, biéu hién trong dang càu tao va phàt trién cùa hình togng tho. Co nhùng lo tho doge xàc làp mot càch còng phu phùc tap, co tu tho giàn di. Song ò dang nào to tho cùng phài co sàc thài va dàng dap cu thè. Sàng tao doge nhùng tu tho hay dò là mot phoong dién cùa tài nàng thi ca. Trong bài tho "Duyét binh", Chfnh Hùu khòng miéu tà troc tiép cuòc duyét binh ma anh xày dung tu tho qua hinh ành va suy nghT cùa mot dóng chi thoong binh dùng nhìn cuòc duyét binh. Anh thoong binh khòng chi quan sàt cuòc duyét binh dep de va hùng vT nho moi ngoòi ma anh càm thày trong tiéng nhac, trong nhip chàn déu boóc cùa doàn quàn chién thàng hóm nay co tiéng boóc chàn mình, bàn chan dà màt sau nhùng nàm dai hành quàn chién dàu. Am thanh chmh là vò vàt chat cùa tu. Vói tho, nhip diéu giù mot vi tri quan trong. Sir tó chùc àm thanh vào mot he thòng co vai trò quan trong cùa càm xùc, cùa càm hùng sàng tao. Co nhùng bài tho, nhip diéu nhu àn vào àm huang ben trong làng sàu, dào dat cùa bài tha. "Hué, què me" (Tò Hùu) co mot nhip diéu riéng vùa dàm thàm yéu thuang, vùa thié't tha khoi day nhùng 12 ky niém qua mot ngon nùi, dòng song, qua mot diéu ho thàn thuòc. "Bài ca lai xe dém" lai the hién cài sòi nói, tuoi vui cùa nhip diéu ca khùc va sue chuyén dòng cùa nhip tha nhu cuón cuòn, nhu bang bang lao ve phia truóc theo chuyén xe di va hoà vói niém reo vui cùa tàm hón... Co y thùc ve nhip diéu là mot vàn de dac biét quan trong dòi vói nguòi sàng tàc. Nhà tha phài nàm bàt duac nhip diéu cùa dòi song vói làt cà sàc thài phong phù nhàt cùa nò. Nhip diéu nhiéu lue xò day, tao thành khòng khi, giong diéu va àm huang hùng tràng cùa bài tha. Tu sau Càch mang thàng Tàm, ta co the thày àm huang anh hùng va giong diéu hào hùng quàn xuyén va bao trùm toàn bò nén tha. Chù nghTa anh hùng, tinh thàn lac quan càch mang, chat thép tu tuang dà tao cho tha diéu kién Ihiic hién vi tri xung kich trong vàn hoc va dòi song. Song khùc diéu hùng tràng trong tha co khi bòc lo triJc tiép - manh me, sòi nói, co khi lai quyèn hoà vào àm huang trù tình. Trong tàm hón con nguòi Vici Nam va cùng là tha ca, la bài gap mot khi phàch anh hùng va mòl làm long giàu xùc dòng yéu thuang, mot nghi lue vùng vàng va tình càm thiét tha dàm thàm, mot tàm vóc lón trong mot còl càch giàn di, bình thuòng. Nhu vay, he thòng càc phuang tién nghé thuàt ma nhà tha su diang dà làm nén phong càch riéng cho con duòng sàng tao nghé thuàt cùa nhà tha. Trong qua trình sàng tao nghé thuàt, mòi nhà tho phài tu y thùc va phàt huy nhùng sa truòng riéng cùa mình de tao ra mot phong càch dòc dào. Vi vày, tha là mot the loai rat càn dén "nàngkhiéù thàm my"y'k "tàinghè'\ càn dén ' 'cà tmh va phong càch dgc dào '(15; 135). Dàc biét, "phong càch tha con là mot biéu hién dàm dàc cùa cài Idi trù tình trong tha"{\4; 313). Bòi le, trong sàng tàc tha, vàn de chù the - cài tòi trù tình - luòn co mòl y nghTa dàc biét quan trong. Nhùng cung bàc tình càm cùa nhà tha dù là niém vui hay noi buon déu gàn lién vói mot cài gì cùa dòi song ben ngoài ma sàu xa hon chinh là tiéng nói cùa trai tim va tàm hón nguòi nghé sT. Cài tòi trù tình bòc lo trong tha vói nhiéu dang thùc. Co khi duói dang truc tiép cùa mot tình càm riéng tu, mot càu chuyén, mot cành ngò. 13 mot so viec gàn vói cuòc dòi riéng cùa ngoòi viét va nhà tho thoòng su dung càch bòc lo troc tiép qua cho "tóT'hoàc cho "ta". Song phó bién thì cho "ta'' ròng hon bàn thàn cài tòi cùa ngoòi viét, co khi là anh em, dóng chi, ban bè... Cài tòi trò tình là nhàn vat trò tình chù yéu cùa sàng tàc, là cài tòi cùa tàc già doge nghé thuat hoà. Vi vay ma cài tòi trò tình cùa Tó Hòu khàc vói Che Lan Vién va cùng rat khàc vói Hoàng Trung Thóng, Huy Can ... Chinh so khàc nhau cùa nhùng cài tói trù tình góp phàn quyét dinh tao nén nhùng tiéng nói thoca khàc nhau. Trong thoc té, co khà nhiéu cuòc dòi thi sT gàn lién vói dòi tho. Nhà tho là nhàn vat chinh, là hình bóng trung tàm, là cài tói bao quàt trong toàn bò sàng tàc. Mói phong càch song riéng cùa tòng nhà tho cùng de lai mot dàng dap riéng trong tho va ngogc lai. Hàn Mac To dà tìjng nói: "Nguói tha phong vàn nhw tha ày'' Cùng chfnh vi le dò ma làp troòng quan diém, giai càp, thi hiéu tham my va cà phong càch song cùng là nhùng yéu tó ft nhiéu ành hoòng dén phong càch tho cùa càc thi sT. Tuy nhién, trong suót chàng doòng sàng tao nghé thuat cùa mòi nhà tho, de co thè tao cho mình mot phong càch riéng va dòc dào, chinh ho phài to phàt hién va voon tói mot giong diéu tho cho riéng minh va trung thành vói nò... 14 CHl/ONG 2: KHAI QUAT VE THO VIET NAM TRONG GIAI DOAN KHÀNG CHIEN CHONG MY 2,1. Dac diém chung: Ngay sau khi phà bò doge àch àp bue, nò le cùa thoc dàn Phàp, cà dàn toc ta lai boóc vào mot cuòc khàng chién dói màt vói mot kè thù rat tàn bao va hùng manh là de quóc My. Suót nhong nàm thàng khàng chién chòng My, dàt noóc va con ngoòi Viét Nam dà phài chiù nhiéu dau thoong, màt màt. Nhong chinh trong so dau thoong va màt màt ày, long yéu noóc va truyén thóng dàu tranh anh dùng, bàt khuàt cùa nhàn dàn ta mot làn nòa doge khàng dinh. Cùng vói càc loai hình nghé thuàt khàc, tho ca dà trò thành mot phoong tién hòu hiéu de phàn ành cuòc chién dàu anh dùng, so kién coòng bài khuàt cùa cà dàn toc Viét Nam. Va chinh cuòc khàng chién vói nhùng gian khó, vói nhong tàm goong anh dùng nhòng chién tich hào hùng lai là chat lièu va nguón càm hùng dói dào va phong phù, giàu sue song dói vói càc nhà tho. Co thè nói, day là thòi ky roc rò cùa tho ca Viét Nam "Mot kJiòng kJif sàng tàc va sinh lioat tha ca ràin rò, hào hùng chwa tùng thày" (13; 277). Khòng chi phàn ành cuòc khàng chién, tho ca giai doan này con trò thành vù khi dành giàc sàc ben. "Khi tiéng sùng chóng My cTtu nu'óc bùng nò thì lai tha ca ngal va chày bòng cani thù cung vang lén mot nhip, tha vàn phàt huy dwac tinh chién dau kip thói va tinh thói sw nhay ben. Trén tuyén lùa cùa long càm thù va trong chiéu sàu cùa mói trai tini yéu nwóc, tha ca co mat a kliàp mgi iiai'{9\ 1). Cùng nho cuòc khàng chién chóng thoc dàn Phàp, cuóc khàng chién chóng de quóc My là cuòc chién tranh toàn dàn, chién tranh ve quóc. Diéu này dà quy dinh tinh chat toàn dàn cùa vàn hoc va nàng cao mùc dò Iham già sàng tàc cùa quàn chùng nhàn dàn. Cuóc chién tranh là mot troòng hoc nghiém khàc de tho thàch va kiém nghiem sue manh cùa nhàn dàn dóng thòi 15 cùng là tho thàch nghiém khàc dói vói nén vàn hoc. Nò dat ra cho càc nhà tho nhòng nhiém vu mói cao quy, nhà tho phài là ngoòi xày dong "Phào dai tàin hón nhàn dàn", phài làm sàng tò nhùng muc dich cao quy cùa cuóc chién dàu, phài tàc dòng vào tinh càm, nàng cao nàng lire va y chi bàt khuàt dành chién thàng... Trong suy nghT cùa mói ngoòi dàn Viét Nam cùng nho cùa nhòng ngoòi dàn tién bò trén thè giói déu thày cuòc chién dàu cùa dàn toc Viét Nam chóng My là mùi nhon xung kich tién còng vào thành tri de quóc, mòi chién còng, mèi tón thàt cùa Viét Nam déu là niém vui cùng nho nói dau chung cùa càc dàn toc trén thè giói. Giàc Madòn, mot nhà vàn thién chùa giào cùa Phàp dà viét: "Néu dàn toc Viét Nam vi dai dàu hàng de quóc My thì cà loài nguói Slip dò... " Nhà tho Cuba Phélich Pita Ródighèt dà viét nhiéu ve Viét Nam vói càm liong Ihosàu sàc: ''Néu thè giói này tao doge nhiéu Viét Nam Nói tùi then làm ngoòi khòng con nòa Va vi bành mi ma chùng ta àn dàng co sé khòng con... Néu thè giói này tao doge nhiéu Viét Nam" (7; 114). Dàt noóc diéu ky vói tiém loc va sue manh co tinh chat thàn thoai ày là dói togng nggi ca cùa ban bè nàm chàu trong nhòng ngày chóng My. Cuòc song phong phù, sòi nói chùa dung nhòng to toòng tinh càm va hành dòng lón cùa dàn toc dà tàp hgp doge xung quanh rat nhiéu nhà tho. Càc nhà tho dà y thùc doge tràch nhiém cùa minh dói vói dàn toc. Nhiéu nhà tho xem day là giai doan tho thàch cao nhàt ma mói ngoòi déu vogt lén mình trong sàng tao nghé thuàt. Nhiéu thè he nhà tho dà co mal trong cuóc chién dàu vói nhòng dóng góp xùng dàng. Tó Hòu viét ''Ra tran", "Màu va boa", Che Lan Vién vói "Hoa ngày thoòng" va "Nhòng bài tho dành giàc", Xuàn Diéu co "Hai dgt song", "Tòi giàu dòi màt", Huy Can vói "Nhùng nàm 60" va "Chién troòng gàn dén chién troòng xa", Hoàng Trung Tliòng vói "Dàu song" va "Trong gió lùa", Chinh Hùu vói "Dàu sùng tràng trec '... Thè he càc nhà tho lón lén trong thòi ky chòng My cùng co nhiéu dóng góp quan trong. Giang Nam viét "Qué huang", Pham Tién Duàt vói "Vàng tràng va quàng lùa", Xuàn Quynh vói "Hoa doc chién hào", Nguyén Duy vói "Càt tràng"... Su góp màt cùa nhiéu thè he nhà tha: Tién chién, chòng Phàp, chòng My dà cho ta thày nhùng huóng tiép càn, nàm bàt hién thirc cuóc song theo nhùng càch khàc nhau, tao nén su phong phù, da dang, giàu màu sàc cùa tha ca chòng My. Càc nhà tha co mot cài nhìn mói dòi vói chién tranh, dòi vói nhùng màt màt hy sinh va str bàt tu, long càm thù giàc, tình ban chién dàu, tình yéu va long tin, uóc ma chién thàng, suy nghT ve so phàn cùa nhàn dàn, cùa Tó quòc. "7770' chóng My mang nhiéu phàm chat dep, vùa giàu ly twòng, vùa giàu chat hién thuc, co bé róng cùa cuòc dòi làn chiéu sàu cùa tàm trang... V\ IH)Hình tuang Tó quòc Vici Nam, dal nuóc Viét Nam tra thành mòl bieu tugng thiéng liéng trong tha. Chua bao giò dàt nuóc lai hién ra qua nhiéu ve dep dén the. Càc nhà tho nghT ve dàt nuóc khòng phài chi trong hién lai ma theo dòng lich su tìm dén eòi nguón xa xua cùa mot dàn toc anh hùng. Tò Hùu co nhùng suy nghT sàu sàc ve chù de Tó quòc qua càc thòi ky Càch mang. Néu truóc kia là càm xùc yéu thuang, tiJ hào ve Tó quòc thì trong cuòc chién dàu hòm nay co cà qua khù cùng tham già xung tran "^077 maoi théky cùng ra tran". Con duòng ta dà di va dà dén là con duòng "màu va hoa". "Khòng nói dau nào cùa riéng ai Cùa chung nhàn loai chién còng này Viét Nam ai màu va hoa ày Co dù mai sau thàm nhùng ngày" (Viét Nam, màu va hoa) Càm xùc chàn thành, nóng chày va suy nghT ehm chàn, càc nhà tha biéu hién nhu là sir "77/7^77 thùc lai Tó quóc mình" mòi càch sàu sàc va day dù ve nhiéu mài. Tu dò hién lén mot "hình lugng Tó quóc Viét Nam co bé day 17 lich su va chiéu cao hién tal, co nhùng truyén thóng vinh quang cùa nhàn dàn va sw tich anh hùng Càch mang"{\3\ 287). Càm hùng lón ve dàt noóc trong tho Che Lan Vién vòa chàn thành, dàm thàm, vòa manh me, hùng tràng. "Tén TÓ quóc vang ngoài bò coi Ta dòi trieu tàn bom ma hai mal tròi hóng Ta moc day troóc màt nhìn nhàn loai Hai chò Viét Nam dóng nghTa vói anh hùng" (Thòi so he 72 - Bình luan) Nguyén Khoa Diém trong troòng ca "Mat doòng khàt vong" dà viét mot choong xùc dóng ve dàt noóc. Dàt noóc dà sinh ra trong càu chuyén ké, va truyén thuyét ngàn xua tò xù so cành chim lac bay ve, noi nhòng dàu chàn ngoa cùa Thành Gióng dà di qua, bay voi cùa Dàt tó quày quàn, cho dén co Tàm va nhòng qua thi xinh tuoi, phùt giao duyén dàm thàm cùa bao dòi lòa. Trén mành dàt nghco nhong cuòc dòi dà sinh sòi, này nò. "Dàt dai eòi can thi ngoòi sé nò hoa Hoa cùa dàt, ngoòi tróng cày dung eoa Khi ta dén gò lén tòng cành eoa Thi tin yéu ngay thàng don ta vào Ta nghen ngào, Dàt noóc Viét Nam oi!..." (Mal doòng khàt vong) . TÓ quóc con là nhòng hình ành rat cu thè nho dòng song qué hoong, làng xóm thàn yéu, mành voòn, thoa ruóng, ngòi nhà... nhòng diéu rat gàn gùi, thàn thoong dói vói mòi ngoòi con cùa qué hoong. Tiéng nói tho ca bàt dàu tò nói buon cùa mot dòng song chia cài, mot nói nhó qué Nam va sau là khòng khi chung cùa cà noóc quyét tàm chóng My. "Ta san sàng xé trai tim ta Cho TÓ quóc va cho tal cà" (Tó Hòu - Viét Nam, màu va hoa) Càm hùng chung ve dal noóc két tu kii Irong hinh ành ngoòi me "nhàn I 0 r i