Tài liệu Luận văn ngành báo chí truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí cà mau (khảo sát báo cà mau, đài pt th cà mau năm 2019)​

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------ PHẠM BĂNG THANH TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019) LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC Cà Mau - 2020 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------ PHẠM BĂNG THANH TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019) Chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 8320101.01 (UD) LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ Chủ tịch Hội đồng chấm luận văn Ngƣời hƣớng dẫn khoa học PGS.TS. Đặng Thị Thu Hƣơng PGS.TS. Hà Huy Phƣợng Cà Mau - 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau” (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019) là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Hà Huy Phượng (Học viện Báo chí và Tuyên truyền). Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, rõ nguồn và chưa được công bố trong các công trình nào khác. Trong Luận văn có sử dụng, kế thừa và phát triển các tư liệu, các kết quả nghiên cứu từ các sách, giáo trình liên quan đến đề tài và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được trích dẫn nguồn cụ thể. Tôi xin chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình. Tác giả Luận văn Phạm Băng Thanh LỜI CẢM ƠN Thực hiện Luận văn tôi đã nhận được nhiều sự động viên, quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô, các đồng nghiệp và gia đình. Trước hết, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất đến PGS.TS. Hà Huy Phượng, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp tôi trong suốt quá trình nghiên cứu hoàn thành Luận văn này. Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Viện Đào tạo Báo Chí và Truyền Thông - Đại Học KHXH&NV Hà Nội đã truyền dạy, cập nhật những tri thức quý báu, làm nền tảng vững chắc để nghiên cứu về chuyên ngành Báo chí học, giúp tôi có thêm kiến thức, lý luận phục vụ cho việc nghiên cứu Luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn tới các thầy, cô đơn vị liên kết đào tạo Trường Đại Học Bình Dương Phân hiệu tại Cà Mau đã tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất để lớp học diễn ra nghiêm túc, thành công. Trân trọng cảm ơn Nhà báo Nguyễn Danh, Phó tổng Biên tập Báo Cà Mau; Nhà báo Phạm Thanh Phong, Phó Giám đốc Đài PT-TH Cà Mau; ông Trần Hiếu Hùng, Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau; ông Trần Thanh Nghị, Phó Giám đốc BenThanh Tourist Chi nhánh Cần Thơ, Trưởng Văn phòng Đại diện BenThanh Tourist tại Cà Mau; bà Nguyễn Thị Ngọc Mai, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thương mại Dịch vụ - Du lịch Phú Cường; cùng các nhà báo, phóng viên, biên tập viên tại Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau, các anh chị em đồng nghiệp đã hỗ trợ, tạo điều kiện giúp có thêm kiến thức, số liệu, kinh nghiệm và thông tin thiết thực để thực hiện Luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng, song, Luận văn không tránh khỏi thiếu sót, tác giả kính mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy, cô giáo cùng các bạn đọc quan tâm. Cà Mau, ngày 29 ltháng 9 năm 2020 Phạm Băng Thanh DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long Đài PT-TH Đài Phát thanh - Truyền hình CTV Đài Phát thanh - Truyền hình HĐND Hội đồng Nhân dân GS Giáo sư NXB Nhà xuất bản PGS Phó giáo sư TS Tiến sĩ TTXVN Thông tấn xã Việt Nam UBND Uỷ ban nhân dân VOV Đài Tiếng nói Việt Nam VTV Đài Truyền hình Việt Nam MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................4 1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................4 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ..............................................................6 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................10 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................11 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu............................................................12 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài ..................................................................13 7. Kết cấu của Luận văn ............................................................................................13 Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ ...............................14 1.1. Các khái niệm cơ bản .......................................................................................14 1.1.1. Khái niệm “chính sách” và khái niệm “chính sách phát triển du lịch”.........14 1.1.2. Khái niệm “truyền thông”, khái niệm “truyền thông chính sách”, khái niệm “truyền thông chính sách phát triển du lịch” và khái niệm “báo chí địa phương” ........18 1.2. Đặc điểm và vai trò của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí ......................................................................................................................21 1.2.1. Đặc điểm của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí ..........21 1.2.2. Vai trò của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí ..............23 1.3. Cơ sở chính trị - pháp lý ..................................................................................25 1.3.1. Cơ sở chính trị .................................................................................................25 1.3.2. Cơ sở pháp lý ..................................................................................................30 1.4. Những yêu cầu cơ bản đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí ..............................................................................................................33 1.4.1. Những yêu cầu chung ......................................................................................33 1.4.2. Những yêu cầu cụ thể đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí .......................................................................................................................36 Tiểu kết Chƣơng 1 ...................................................................................................39 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU HIỆN NAY .............................................40 2.1. Tổng quan về báo chí tỉnh Cà Mau ....................................................................40 1 2.1.1. Báo Cà Mau ....................................................................................................40 2.1.2. Đài PT-TH Cà Mau .........................................................................................41 2.2. Tần suất xuất hiện các tin, bài truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau ...............................................................................................41 2.3. Nội dung về chính sách phát triển du lịch được truyền tải trên báo chí Cà Mau.....48 2.4. Hình thức chuyển tải thông điệp truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau ................................................................................................50 2.5. Những thành công, hạn chế .............................................................................58 2.5.1. Thành công ......................................................................................................58 2.5.2. Hạn chế ...........................................................................................................59 Tiểu kết Chương 2 ....................................................................................................64 Chƣơng 3: GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ VỀ TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU ............................65 3.1. Những vấn đề đặt ra đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí ..............................................................................................................65 3.1.1. Những vấn đề chung đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí .......................................................................................................................65 3.1.2. Những vấn đề cụ thể đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau .........................................................................................................66 3.2. Giải pháp về vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau hiện nay ...............................................................................................73 3.3. Một số khuyến nghị ..........................................................................................77 3.3.1. Nhận thức tầm quan trọng của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí .......................................................................................................................77 3.3.2. ... Đổi mới cơ chế, chính sách và nguồn lực truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí ...................................................................................................79 Tiểu kết Chƣơng 3 ...................................................................................................83 KẾT LUẬN ..............................................................................................................84 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................88 PHỤ LỤC .................................................................................................................93 2 DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH MINH HỌA Danh mục bảng Bảng 2.1. Vai trò của Báo Cà Mau tại sự kiện, có thể điểm qua một số tin, bài đăng tải trên Báo Cà Mau trước, trong và sau khi diễn ra sự kiện ....................................44 Danh biểu đồ Biểu đồ 2.1: Tổng tần suất xuất hiện các tin, bài liên quan đến các chính sách phát triển du lịch trên 2 cơ quan báo chí thuộc diện khảo sát trong năm 2019 ................42 Biểu đồ 2.2. Tần suất xuất hiện tin, bài liên quan đến chính sách phát triển du lịch trên báo Cà Mau năm 2019 .......................................................................................47 Biểu đồ 2.3. Các thể loại bài viết về chính sách phát triển du lịch năm 2019 trên các báo khảo sát ...............................................................................................................57 Danh mục hình Hình 2.1. Chuyên mục Du lịch trên Báo Cà Mau Online .........................................55 Hình 2.2. Chương trình Khám phá Cà Mau được phát 01 kỳ/tháng .........................55 Hình 2.3. Trang điện tử http://ctvcamau.vn ..............................................................57 3 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đảng và Nhà nước nước ta đã định hướng đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, và là điểm đến có sức cạnh tranh cao của du lịch thế giới. Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường hoạt động truyền thông về du lịch” (Quyết định 44/QĐ-TTg ban hành ngày 09/01/2019), theo đó xác định đẩy mạnh truyền thông quảng bá hình ảnh, văn hoá, đất nước, con người Việt Nam góp phần xây dựng, định vị hình ảnh thương hiệu du lịch Việt Nam [53]. Bộ Thông tin và Truyền thông đã xây dựng Kế hoạch đẩy mạnh hoạt động truyền thông về du lịch, qua đó, tạo sự đột phá trong nâng cao nhận thức của xã hội về phát triển du lịch bền vững và hiệu quả của hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch trong và ngoài nước. Báo chí là một bộ phận quan trọng trong lĩnh vực truyền thông. Tại Hội thảo quốc tế “Vai trò của báo chí với sự phát triển du lịch” diễn ra ở thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, ngày 22/5/2019 cũng đã khẳng định du lịch không thể phát triển nếu thiếu truyền thông báo chí. Đồng thời nhấn mạnh vai trò, thế mạnh của tất cả các loại hình báo chí để từ đó có chiến lược truyền thông dài hạn, tận dụng lợi thế của công nghệ 4.0; đổi mới phương thức truyền thông, nâng cao tính chuyên nghiệp; có sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, sự thống nhất trong truyền thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước về du lịch, cơ quan quản lý báo chí, các địa phương có điểm đến và cơ quan báo chí. Tại Cà Mau - vùng đất địa đầu cực Nam Tổ quốc, được thiên nhiên ưu đãi “rừng vàng, biển bạc, đất phù sa”, có tiềm năng, thế mạnh về phát triển kinh tế biển, nuôi trồng thủy sản và phát triển du lịch sinh thái, với trên 100.000 ha rừng tràm, rừng đước đặc trưng đã được UNESCO công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển thế giới. Vườn quốc gia Mũi Cà Mau (diện tích khoảng 42.000 ha) và Vườn quốc gia U Minh Hạ (diện tích trên 8.200 ha) đang được quy hoạch, kêu gọi các dự án đầu tư phát triển du lịch, nhất là phát triển du lịch sinh thái xứng tầm trong tương lai không xa. 4 Tài nguyên du lịch của Cà Mau còn là nét rất đặc trưng gắn liền với văn hóa bản địa đặc sắc: lễ hội dân gian, công trình kiến trúc, nghề truyền thống, văn hóa ẩm thực và giai điệu ngọt ngào của loại hình nghệ thuật đờn ca tài tử Nam Bộ cùng câu chuyện hài hước, dí dỏm của nghệ danh lừng danh Bác Ba Phi. Các sản phẩm du lịch nơi đây ngày càng đa dạng, phong phú. Nhiều điểm du lịch mới đưa vào hoạt động như khu du lịch Mũi Cà Mau đã được đầu tư, nâng cấp, là điểm hấp dẫn đối với du khách; khu du lịch Hòn Đá Bạc, Vườn sưu tập động vật hệ sinh thái rừng tràm Lâm ngư trường Sông Trẹm, Vườn chim trong lòng Thành phố Cà Mau… cũng là những nhân tố quan trọng không kém trong chuỗi phát triển du lịch Cà Mau trong tương lai. Nếu như Hà Giang - vùng đất địa đầu cực Bắc với Lũng Cú, với ruộng bậc thang Mù - Cang - Chải huyền thoại thì Vườn quốc gia Mũi Cà Mau - vùng đất địa đầu cực Nam Tổ quốc thiêng liêng có điểm du lịch Công viên Văn hóa - Du lịch Mũi Cà Mau mà bất kỳ người dân Việt Nam nào cũng mong ước một lần được đến. Tuy nhiên, năm 2019 tổng lượt khách du lịch đến Cà Mau chỉ đạt gần 2 triệu lượt (trong đó, khách quốc tế chỉ hơn 28 nghìn lượt), so với một số tỉnh trong khu vực ĐBSCL như Kiên Giang, An Giang thì còn rất thấp. Theo kế hoạch phát triển du lịch đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, Cà Mau đặt mục tiêu trở thành điểm đến du lịch an toàn, thân thiện, uy tín, hấp dẫn với sức cạnh tranh cao; đưa thương hiệu du lịch Cà Mau trên bản đồ quốc gia và quốc tế. Góp phần để du lịch Cà Mau phát triển, trong nhiều năm qua, báo chí Cà Mau luôn đồng hành, bám sát chủ trương của địa phương và đã làm tốt vai trò của mình trong công tác tuyên truyền về đất và người Cà Mau. Cụ thể báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau có hẳn chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề về du lịch, với những bài viết giới thiệu những địa danh du lịch, về đời sống người Cà Mau, về những phong tục tập quán, những giá trị văn hóa truyền thống, những giá trị nghiên cứu lịch sử,... Song, phải nhìn nhận, mỗi năm thông tin trên báo chí Cà Mau đăng tải hàng trăm tin, bài, chùm ảnh, video clip, nhiều chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề dài kỳ, nhưng chỉ chủ yếu xoay quanh: định hướng công tác chỉ đạo điều hành; xúc 5 tiến, quảng bá du lịch; và liên kết vùng. Vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch còn chưa nhiều, chưa thể giúp ngành du lịch nhìn rõ về tình hình du lịch tỉnh nhà trong thời hội nhập hiện nay. Từ thực tế đó, tác giả chọn đề tài luận văn là “Truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau” (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019) nhằm nghiên cứu thực trạng, đánh giá những thành công và hạn chế hoạt động truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau, cụ thể là khảo sát trên báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019; từ đó đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi nhằm góp phần nâng cao chất lượng truyền thông chính sách du lịch trên báo chí Cà Mau trong thời gian tới. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Tại Việt Nam, việc nghiên cứu, tìm hiểu về truyền thông chính sách du lịch và truyền thông về du lịch thu hút được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, các nhà hoạch định chính sách và nhà kinh tế. Tuy nhiên, đến nay chưa có luận văn thạc sĩ nào nghiên cứu toàn diện, sâu sắc về vai trò, tác động của truyền thông báo chí đối với chính sách phát triển ngành công nghiệp không khói này, cũng như nghiên cứu sâu về truyền thông chính sách ở từng địa phương, trong đó có Cà Mau. - Một số đề tài nghiên cứu có liên quan đến truyền thông và truyền thông chính sách, như: Nguyễn Hương Thảo (2014), Truyền thông trong doanh nghiệp du lịch Việt Nam hiện nay (Khảo sát hai công ty lữ hành là Công ty DVLH Saigontourist và Công ty Lữ hành Hanoitourist từ tháng 01/2013 đến tháng 6/2014), luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học, do Nguyễn Thị Thanh Huyền hướng dẫn. Luận văn đã phân tích hoạt động truyền thông tại các doanh nghiệp lữ hành hiện nay, từ đó, đánh giá hiêụ quả hoạt động của bộ phận truyền thông tại các công ty lữ hành, mối quan hệ giữa báo chí, truyền thông với doanh nghiệp du lịch lữ hành, từ đó rút kinh nghiệm trong thực tiễn hoạt động của bộ phận truyền thông tại các doanh nghiệp du lịch lữ hành của nước ta hiện nay. Nguyễn Thị Như Quỳnh (2018), Truyền thông chính sách giáo dục trên hệ thống báo chí của ngành giai đoạn 2016 - 2017, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo 6 chí học, do Đặng Thị Thu Hương hướng dẫn. Tác giả đã hệ thống hóa lý luận về truyền thông chính sách giáo dục. Phân tích đánh giá ưu, nhược điểm và thực trạng hoạt động của báo chí ngành giáo dục trên hệ thống báo chí ngành giai đoạn 2016 2017. Trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động truyền thông các chính sách giáo dục trên hệ thống báo chí ngành trong những năm về sau. Đồng Thị Thu, Truyền thông chính sách dân số trên sóng phát thanh các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học, do Nguyễn Thị Thoa hướng dẫn. Luận văn nghiên cứu thực trạng, đánh giá những thành công và hạn chế hoạt động truyền thông chính sách dân số trên sóng phát thanh ở các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ hiện nay (qua nghiên cứu ở 3 tỉnh: Thái Bình, Nam Định, Hà Nam), từ đó đề xuất những giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng truyền thông chính sách dân số trên sóng phát thanh ở các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ trong thời gian tới. Nguyễn Thị Thái Hà (2007), Báo chí với vấn đề quảng bá phát triển du lịch Việt Nam thời kỳ hội nhập, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học, do Dương Xuân Sơn hướng dẫn. Luận văn đã đi sâu phân tích những thế mạnh của báo chí trong công tác tuyên truyền, quảng bá phát triển du lịch. Kết quả nghiên cứu của luận văn cũng đã giúp các chuyên gia trong lĩnh vực du lịch phần nào thấy được sự cần thiết phải đẩy mạnh hơn nữa sự phối hợp liên ngành giữa báo chí và du lịch. Trên cơ sở phân tích những hạn chế trong công tác tuyên truyền báo chí về phát triển du lịch. Có thể thấy, hoạt động truyền thông có vị trí rất quan trọng. Từ các công trình nghiên cứu trên, tác giả có thể dựa trên nền tảng lý luận, thực hiện các khảo sát, và phân tích cụ thể vấn đề cần nghiên cứu trên báo chí địa phương. - Một số đề tài liên quan đến tuyên truyền, quảng bá du lịch, như: Đề tài cấp Bộ - Tổng cục du lịch (1997), Cơ sở lý luận, thực tiễn của hoạt động thông tin tuyên truyền quảng cáo du lịch và một số ấn phẩm thử nghiệm. Đề tài này chỉ mới tập trung nghiên cứu mảng quảng cáo du lịch trên các ấn phẩm : tờ rơi, catalogue, sách hướng dẫn du lịch. Đây là một phần rất nhỏ trong công tác quảng bá. 7 Đề tài cấp Bộ - Tổng cục du lịch (2002), Nghiên cứu cơ sở khoa học và giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch Việt Nam trước những thách thức khoa học công nghệ hiện nay. Trên cơ sở nghiên cứu hiện trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch mà cụ thể là trong xây dựng các website du lịch, nhóm tác giả đã đề xuất những giải pháp tiến tới triển khai ứng dụng công nghệ thông tin một cách đồng bộ và toàn diện trong mọi hoạt động của ngành. Bên cạnh còn có một số công trình khoa học nghiên cứu về hoạt động truyền thông dưới góc độ tìm hiểu mối quan hệ giữa cơ quan/bộ phận truyền thông với báo chí như: Nguyễn Thị Thuận (2008), Mối quan hệ giữa PR và báo chí (khảo sát một số doanh nghiệp và cơ quan báo chí giai đoạn 2006 - 2008). Đỗ Thị Hoa Quỳnh (2009), Vai trò của báo chí trong việc phát triển thương hiệu. Từ những phân tích cụ thể để các hoạt động quan hệ công chúng với doanh nghiệp cụ thể, các tác giả đã đưa ra được những đánh giá về thành công và hạn chế của các hoạt động này, đề xuất những giải pháp để doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn. Đây là những công trình nghiên cứu tham khảo có ý nghĩa đối với đề tài. Tuy nhiên, những bài viết, công trình nghiên cứu hầu hết chỉ hướng tới việc khẳng định vị trí, vai trò của hoạt động truyền thông đối với việc phát triển du lịch nói chung, gắn với vấn đề quảng bá thương hiệu du lịch của quốc gia hay địa phương, chứ không bàn tới vấn đề truyền thông chính sách du lịch như thế nào trên báo chí để có được những kết quả như mong đợi. - Một số đề tài liên quan đến chính sách phát triển du lịch như: Ngô Phú Mười (2018), Thực hiện chính sách phát triển du lịch biển từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Chính sách công, do Bùi Nhật Quang hướng dẫn. Luận văn đã làm rõ những lý luận về thực hiện chính sách phát triển, qua đó phân tích, đánh giá thực trạng phát triển du lịch biển, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp nhằm phát triển du lịch biển tại thành phố Đà Nẵng. Hoàng Văn Thiện (2013), Chính sách phát triển ngành du lịch tỉnh Thái Nguyên, luận văn thạc sĩ Quản lý kinh tế. Luận văn đã đề cập được khái niệm về du lịch, ngành du lịch; các nhân tố môi trường ảnh hưởng tới chính sách phát triển du 8 lịch. Luận văn khái quát được thực trạng chính sách phát triển du lịch tại tỉnh Thái Nguyên và đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện. Vũ Đức Minh (2009), Giáo trình Kinh tế du lịch, NXB Thống kê, Hà Nội. Giáo trình này đã đề cập một số vấn đề về sự phát triển ngành du lịch - một ngành kinh tế dịch vụ, thị trường du lịch và các chính sách đối với cán cân thanh toán trong du lịch. Kế thừa nghiên cứu của những đề tài trên, tác giả khái quát được thực trạng chính sách phát triển du lịch tại tỉnh Cà Mau, từ đó mở rộng nghiên cứu về truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí địa phương. - Ở Cà Mau, đã có một số công trình nghiên cứu khác về du lịch. Tuy nhiên, các nghiên cứu liên quan đến truyền thông chính sách phát triển du lịch vẫn đang cần bổ khuyết. Có thể kể đến một số chương trình, công trình nghiên cứu liên quan đến phát triển du lịch của tỉnh như: Phạm Việt Hưng (2008), Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái tỉnh Cà Mau, luận văn thạc sĩ Địa lý học. Luận văn tập trung nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái tỉnh Cà Mau, đặc biệt đi sâu vào nghiên cứu tiềm năng và hiện trạng phát triển du lịch sinh thái của tỉnh. Trên cơ sở đó đã xây dựng được một số định hướng phát triển du lịch sinh thái trong tương lai. Nguyễn Thị Khánh Linh (2013), Phát triển du lịch tỉnh Cà Mau theo hướng bền vững, luận văn thạc sĩ Địa lý học. Luận văn đã làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về tình hình phát triển du lịch của tỉnh, từ đó định hướng cho ngành du lịch có những bước đi hiệu quả nhất. Dương Kim Chuyển (2014), Nghiên cứu phát triển du lịch biển tỉnh Cà Mau, luận văn thạc sĩ Du lịch. Luận văn đã nhấn mạnh việc phát triển sản phẩm du lịch biển có tầm quan trọng đối với ngành du lịch Cà Mau, bởi, Cà Mau là một tỉnh có nhiều tiềm năng du lịch biển cần được chú trọng xây dựng và phát triển chiến lược biển. Trần Xuân Trường (2014), Giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch sinh thái tại tỉnh Cà Mau, luận văn thạc sĩ Kinh tế. Luận văn đã phân tích mức độ hài lòng của du khách về chất lượng dịch vụ du lịch sinh thái, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch sinh thái trên địa bàn tỉnh Cà Mau nhằm 9 thu hút và kéo dài thời gian lưu trú của du khách góp phần vào sự phát triển của ngành du lịch. Đặc biệt tại Hội thảo Khoa học Thực trạng và giải pháp phát triển du lịch tỉnh Cà Mau vào đầu tháng 10/2018 đã tiếp cận các đánh giá, những giải pháp để phát triển du lịch Cà Mau qua tham luận của các diễn giả, để từ đó lãnh đạo tỉnh Cà Mau ban hành những chính sách phù hợp, khả thi nhằm phát triển du lịch Cà Mau trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Nhìn chung các đề tài nghiên cứu đều quan tâm đến vấn đề lý luận và thực tiễn về thực trạng phát triển du lịch Cà Mau. Điều đó cho thấy, vấn đề phát triển du lịch Cà Mau mới chỉ được quan tâm ở một khía cạnh, chủ yếu tập trung tìm giải pháp nhằm khai thác có hiệu quả các tiềm năng và thế mạnh để phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Trong khi, tỉnh Cà Mau đã và đang tăng cường đầu tư cho du lịch trên nhiều mặt; bên cạnh đó, các chính sách thu hút đầu tư phát triển du lịch của tỉnh không ngừng quan tâm triển khai thực hiện. Một trong những yếu tố quan trọng giúp ngành du lịch mang lại lợi nhuận cao nhất chính là các chiến dịch quảng bá và xúc tiến đa dạng với nhiều hình thức, nhiều phương tiện, đặc biệt, muốn du lịch phát triển không thể thiếu truyền thông báo chí. Do đó, đề tài luận văn “Truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau” (Khảo sát báo Cà Mau, Đài Phát thanh - Truyền hình Cà Mau năm 2019) là cấp thiết và không trùng lặp với các công trình đã công bố trước đó. Để làm nền tảng lý luận vững chãi thông qua việc tham khảo các công trình nghiên cứu đã nêu trên, tác giả còn nghiên cứu các tài liệu liên quan như: các văn kiện về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước về phát triển du lịch và về vai trò của truyền thông báo chí trong phát triển du lịch; những chủ trương, nghị quyết của Cà Mau về du lịch trung và dài hạn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn nghiên cứu thực trạng, đánh giá những thành công và hạn chế hoạt động truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau, cụ thể là khảo 10 sát trên Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau trong năm 2019; từ đó đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi nhằm góp phần nâng cao chất lượng truyền thông chính sách du lịch trên báo chí Cà Mau trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, tác giả luận văn thực hiện những nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài. - Làm rõ những quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển du lịch; chiến lược phát triển thông tin, báo chí – truyền thông. - Khảo sát các bài báo, chuyên mục, chuyên đề có nội dung liên quan đến vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch; đánh giá những thành công và hạn chế hoạt động truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau trong năm 2019. - Đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi nhằm giúp các cơ quan báo chí làm tốt vai trò đồng hành cùng ngành du lịch, góp phần nâng cao chất lượng truyền thông chính sách du lịch trên báo chí Cà Mau trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn khảo sát truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau. - Nội dung khảo sát: + Các văn bản về chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển du lịch và vai trò của truyền thông trong việc phát triển du lịch. + Các lý thuyết liên quan đến việc tổ chức và triển khai hoạt động truyền thông chính sách phát triển du lịch. + Khảo sát và đánh giá thực trạng truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau. - Phạm vi không gian: 2 cơ quan báo chí: Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau. - Thời gian khảo sát: Năm 2019. 11 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn làm rõ cơ sở lý luận của truyền thông chính sách phát triển du lịch và vai trò của báo chí về truyền thông chính sách phát triển du lịch. Bên cạnh đó còn sử dụng các kiến thức, các văn kiện về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về vai trò của báo chí trong hoạt động truyền thông chính sách phát triển du lịch. Khung lý thuyết của vấn đề nghiên cứu gồm: Lý thuyết truyền thông; lý thuyết báo chí học; lý thuyết quảng bá hình ảnh, thương hiệu. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu, tác giả luận văn sử dụng một số phương pháp thu thập thông tin như sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: tập hợp, hệ thống những tài liệu được xuất bản chính thức, những đề tài đã nghiên cứu có liên quan và báo cáo tổng kết của UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cùng các công ty du lịch lữ hành trên địa bàn tỉnh Cà Mau về các số liệu, thông tin liên quan đến hoạt động du lịch. Bên cạnh đó là các văn kiện về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về du lịch và về vai trò của báo chí trong hoạt động truyền thông chính sách phát triển du lịch. - Phương pháp phỏng vấn sâu: Tác giả tham khảo ý kiến và tiến hành phỏng vấn sâu lãnh đạo các cơ quan báo chí, các doanh nghiệp du lịch về chất lượng thông tin và cụ thể vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch tỉnh Cà Mau. Tùy theo điều kiện khách quan, tác giả có thể phỏng vấn trực tiếp, hoặc qua các ứng dụng công nghệ thông tin. Phỏng vấn sâu các nhà báo chuyên về lĩnh vực du lịch ở các loại hình báo chí khác nhau. - Phương pháp phân tích - tổng hợp: Tiến hành khảo sát và ghi nhận thực trạng về nội dung và hình thức truyền thông của hai cơ quan báo chí Cà Mau đăng tải trong năm 2019, để đánh giá được những mặt ưu điểm và mặt tồn tại trong quá trình hoạt động chuyên môn, cũng như về vấn đề được nghiên cứu. 12 Ngoài ra, tác giả còn sử dụng các phương pháp so sánh, phân tích đối chiếu, phân loại để từ đó rút ra các kết luận khoa học, phù hợp và cần thiết phục vụ cho đề tài nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần khắc phục những hạn chế và thúc đẩy báo chí làm tốt công tác truyền thông chính sách phát triển du lịch, giúp cho Đảng và Nhà nước, mà cụ thể là tỉnh Cà Mau thực hiện được mục tiêu chính sách phát triển du lịch đề ra. Bên cạnh đó, nâng cao chất lượng truyền thông chính sách phát triển du lịch của báo chí Việt Nam nói chung, của báo chí tỉnh Cà Mau nói riêng trong thời gian tới. 6.2. Giá trị thực tiễn Luận văn đã đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi nhằm góp phần nâng cao chất lượng truyền thông chính sách du lịch trên báo chí Cà Mau trong thời gian tới. Luận văn còn là tài liệu tham khảo có ích cho các trường đào tạo báo chí truyền thông; đồng thời giúp các nhà quản lý, các nhà hoạch định chính sách, các ban ngành của địa phương có cái nhìn tổng quát về vai trò của báo chí đối với vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch, cũng như thúc đẩy du lịch phát triển bền vững. Kết quả đạt được của luận văn còn giúp ích cho việc phát triển nghề nghiệp của những người làm báo quan tâm đến lĩnh vực này. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn gồm có 3 chương, cụ thể như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Chương 2: Thực trạng truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau hiện nay Chương 3: Giải pháp và khuyến nghị về truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau 13 Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ 1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm “chính sách” và khái niệm “chính sách phát triển du lịch” - Khái niệm “chính sách” Hiện tại, tuy có nhiều quan niệm khác nhau về chính sách, song các nhà khoa học và các nhà hoạch định chính sách tương đối nhất trí về những nội dung cơ bản của khái niệm “chính sách” như sau: Chính sách là những quy định, quyết định đã được thể chế hoá bởi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nhằm điều chỉnh những quan hệ kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội của con người, giải quyết những vấn đề xã hội đang đặt ra, thực hiện những mục tiêu đã được xác định. Chính sách chính là những quy định, quyết định được đưa ra bởi các cơ quan có thẩm quyền như Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Chính phủ, các bộ, ngành, uỷ ban nhân dân, các cơ quan quyền lực nhà nước và các cơ quan khác có thẩm quyền. Có thể coi chính sách của Nhà nước là công cụ của các cơ quan nhà nước nhằm điều chỉnh những quan hệ xã hội của con người, của các tập đoàn người, giải quyết những vấn đề xã hội đang đặt ra nhằm thực hiện những mục tiêu xác định của Nhà nước [11, tr.136]. - Khái niệm “chính sách phát triển du lịch” Những năm qua, Nhà nước ta đã có nhiều chính sách và cơ chế để thúc đẩy du lịch phát triển với vai trò kinh tế mũi nhọn. Ngày 8/12/2014, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 92/NQ-CP về một số giải pháp đẩy mạnh phát triển du lịch trong thời kỳ mới. Những chủ trương đó đang được thực hiện với những hành động cụ thể của các cấp, các ngành, thu được những kết quả ban đầu rất khả quan. Chính sách phát triển du lịch là tập hợp các chủ trương và hành động của Nhà nước để đẩy mạnh phát triển du lịch và bằng cách tác động vào việc cung cấp và giá cả của các yếu tố đầu vào (đất đai, lao động, vốn, cơ sở hạ tầng); tác động tới giá sản phẩm du lịch; tác động đến số lượng khách du lịch; tác động việc thay đổi tổ 14 chức và năng lực của nguồn nhân lực du lịch; tác động vào việc chuyển giao công nghề du lịch… Hai vế quan trọng của chính sách là chủ trương và hành động, chủ trương tốt và hành động quyết liệt sẽ đảm bảo chính sách thành công. Trong bối cảnh hiện nay, rất cần những chính sách phát triển du lịch chủ yếu sau: Chính sách tạo nguồn lực: Về chủ trương, cần huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, tăng đầu tư phát triển để bảo đảm du lịch phát huy vai trò là ngành kinh tế mũi nhọn. Về hành động, ưu tiên, hỗ trợ phát triển các loại hình du lịch biển đảo, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái, du lịch văn hoá, du lịch MICE; ưu tiên các dự án phát triển du lịch gắn liền với bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học, nhất là ở các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Chính sách về đất đai và vốn: Chủ trương là khuyến khích, ưu đãi về đất đai, tài chính, tín dụng đối với tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư vào các lĩnh vực bảo vệ, tôn tạo tài nguyên du lịch và môi trường du lịch; tuyên truyền, quảng bá du lịch; phát triển nguồn nhân lực du lịch; nghiên cứu, đầu tư, xây dựng sản phẩm du lịch mới; hiện đại hoá hoạt động du lịch; xây dựng kết cấu hạ tầng du lịch, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch, nhập khẩu phương tiện cao cấp phục vụ cho việc vận chuyển khách du lịch, trang thiết bị chuyên dùng hiện đại cho cơ sở lưu trú du lịch cao cấp và khu du lịch quốc gia; phát triển du lịch tại nơi có tiềm năng du lịch nhưng điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, ở vùng sâu, vùng xa, nhằm sử dụng lao động, hàng hoá và dịch vụ tại chỗ, góp phần nâng cao dân trí, xoá đói, giảm nghèo. Hành động là: giảm tiền thuê đất, ưu tiên cho cơ sở lưu trú và khu du lịch sử dụng nhiều diện tích đất tạo cảnh quan và bảo vệ môi trường; được cấp và cho vay tín dụng với lãi suất ưu đãi, ân hạn dài; ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư phát triển các cơ sở đào tạo du lịch đạt chuẩn. Chính sách bố trí ngân sách: Chủ trương là ưu tiên cho công tác quy hoạch; hỗ trợ đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị du lịch, khu du lịch, điểm du lịch; hỗ trợ công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch, bảo vệ, tôn tạo tài nguyên và môi trường du lịch, nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ, phát triển nguồn nhân lực du lịch. Về hành động, cần xem xét một cách minh bạch, đơn giản hoá thủ tục quyết định cấp ngân sách và cấp ngân sách đủ, đúng, nhanh theo lộ trình. 15