Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Khoa học xã hội Luận văn lỗi sử dụng tiếng việt do chuyển di từ ngôn ngữ thứ nhất của sinh viên ...

Tài liệu Luận văn lỗi sử dụng tiếng việt do chuyển di từ ngôn ngữ thứ nhất của sinh viên trung quốc ở đại học

.PDF
119
130
130

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHÙNG THƯ ẤN (FĒNG SHU YÌN) LỖI SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT DO CHUYỂN DI TỪ NGÔN NGỮ THỨ NHẤT CỦA SINH VIÊN TRUNG QUỐC Ở ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ, VĂN HÓA VÀ VĂN HỌC VIỆT NAM THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHÙNG THƯ ẤN (FĒNG SHŪ YÌN) LỖI SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT DO CHUYỂN DI TỪ NGÔN NGỮ THỨ NHẤT CỦA SINH VIÊN TRUNG QUỐC Ở ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Ngành: Ngôn ngữ Việt Nam Mã ngành: 8 22 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ, VĂN HÓA VÀ VĂN HỌC VIỆT NAM Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐÀO THỊ VÂN THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu khảo sát, thống kê, nghiên cứu, kết luận trong luận văn là trung thực và chưa từng công bố ở bất kì công trình nào khác. Tác giả Phùng Thư Ấn i LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS.TS. Đào Thị Vân, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để tôi có thể hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Luận văn này là kết quả của một quá trình học tập và nghiên cứu. Vì vậy, tôi xin chân thành cảm ơn đến những người thầy, người cô đã giảng dạy các chuyên đề cao học cho lớp Ngôn ngữ K24 (2016 - 2018) tại trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, người thân đã luôn ủng hộ và động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2018 Tác giả Phùng Thư Ấn ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. iv MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu .................................................... 2 3. Mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu ................................................... 3 5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 6. Bố cục của luận văn ......................................................................................... 4 Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ LUẬN ........ 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................... 5 1.1.1. Tình hình nghiên cứu lỗi sử dụng ngôn ngữ thứ 2 của người học ngoại ngữ ............................................................................................................. 5 1.1.2. Tình hình nghiên cứu lỗi sử dụng tiếng Việt ........................................... 11 1.2. Cơ sở lí luận ................................................................................................ 13 1.2.1. Lí thuyết về lỗi trong học ngoại ngữ ....................................................... 14 1.2.2. Khái niệm chuyển di ngôn ngữ, các kiểu chuyển di ngôn ngữ và lỗi sử dụng ngoại ngữ do chuyển di ngôn ngữ ....................................................... 32 1.3. Tiểu kết ....................................................................................................... 39 Chương 2. THỰC TRẠNG SINH VIÊN TRUNG QUỐC Ở ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN MẮC LỖI SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT DO CHUYỂN DI TỪ NGÔN NGỮ THỨ NHẤT .................................................................. 41 2.1. Kết quả khảo sát lỗi sử dụng tiếng Việt do chuyển di từ L1 của sinh viên Trung Quốc ở Đại học Thái Nguyên ......................................................... 41 2.1.1. Nhận xét chung ........................................................................................ 41 2.1.2. Kết quả số liệu điều tra ............................................................................ 42 iii 2.2. Phân loại và miêu tả lỗi sử dụng tiếng Việt do chuyển di từ tiếng Hán mà sinh viên Trung Quốc ở Đại học Thái Nguyên đã mắc ............................... 43 2.2.1. Lỗi về ngữ âm tiếng Việt do chuyển di từ L1 của sinh viên Trung Quốc ở ĐHTN ................................................................................................... 43 2.2.2. Lỗi dùng từ do chuyển di từ ngôn ngữ thứ nhất của sinh viên Trung Quốc ở Đại học Thái Nguyên ............................................................................ 65 2.2.3. Lỗi về ngữ pháp ....................................................................................... 72 2.3. Tiểu kết ....................................................................................................... 76 Chương 3. CÁC KIỂU CHUYỂN DI TỪ TIẾNG HÁN SANG TIẾNG VIỆT DẪN ĐẾN LỖI SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT CỦA SINH VIÊN TRUNG QUỐC ................................................................................................ 78 3.1. Dẫn nhập ..................................................................................................... 78 3.2. Chuyển di cách phát âm của tiếng Hán sang cách phát âm tiếng Việt....... 79 3.3. Chuyển di cách viết các âm vị, âm tiết hay từ của tiếng Hán sang cách viết âm vị, âm tiết hay từ của tiếng Việt............................................................ 82 3.4. Người học chuyển di nghĩa và cách dùng từ ngữ tiếng Hán sang nghĩa và cách dùng từ ngữ tiếng Việt .......................................................................... 92 3.5. Chuyển di cấu trúc ngữ pháp của tiếng Hán sang cấu trúc ngữ pháp của tiếng Việt ..................................................................................................... 96 3.6. Tiểu kết ..................................................................................................... 101 KẾT LUẬN..................................................................................................... 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 106 iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1.a: Bảng tổng kết số lượt sử dụng tiếng Việt mắc lỗi do chuyển di từ L1 của du học sinh TQ chia theo một người ....................... 42 Bảng 2.1.b: Bảng tổng kết lỗi sử dụng tiếng Việt do chuyển di từ L1 của du học sinh Trung Quốc theo từng bình diện ngôn ngữ .............. 43 Bảng 2.2: Bảng tổng kết lỗi về ngữ âm tiếng Việt của sinh viên Trung Quốc ở Đại học Thái Nguyên....................................................... 44 Bảng 2.3. Bảng tổng kết lỗi phát âm các thành tố âm tiết tiếng Việt của du học sinh TQ ở ĐHTN .............................................................. 46 Bảng 2.4: Bảng tổng kết lỗi phát âm các tổ hợp chữ trong tiếng Việt của sinh viên TQ ở ĐH Thái Nguyên .......................................... 46 Bảng 2.5: Bảng tổng kết các phụ âm đầu mà sinh viên Trung Quốc phát âm mắc lỗi .................................................................................... 50 Bảng 2.6: Bảng tổng kết các nguyên âm tiếng Việt mà sinh viên Trung Quốc ở ĐHTN phát âm mắc lỗi do chuyển di từ tiếng Hán ........ 53 Bảng 2.7: Bảng tổng kết các thanh điệu tiếng Việt mà sinh viên Trung Quốc ở ĐHTN phát âm mắc lỗi ................................................... 54 Bảng 2.8: Bảng tổng kết các âm vị âm cuối tiếng Việt mà sinh viên Trung Quốc ở Đại học Thái Nguyên phát âm mắc lỗi ................. 56 Bảng 2.9: Bảng tổng kết về lỗi chính tả ........................................................ 64 Bảng 2.10: Bảng tổng kết lỗi về dùng từ tiếng Việt của sinh viên Đại học Thái Nguyên .......................................................................... 66 Bảng 2.11: Bảng tổng kết lỗi ngữ pháp do chuyển di từ L1 của sinh viên Trung Quốc ở Đại học Thái Nguyên ............................................ 75 Bảng 3.1: Bảng so sánh chữ viết và cách phát âm một số âm vị/ âm tiết của tiếng Hán và tiếng Việt .......................................................... 80 iv Bảng 3.2: Bảng so sánh sự tương đồng và khác biệt của các âm vị thuộc ba hệ thống cấu tạo âm tiết: âm đầu, âm đệm, âm chính trong TH và tiếng TV ......................................................... 81 Bảng 3.3: Bảng ví dụ lỗi viết một số âm đầu tiếng Việt do chuyển di từ cách viết âm đầu tiếng Hán .......................................................... 84 Bảng 3.4: Bảng ví dụ lỗi viết một số âm đệm tiếng Việt do chuyển di từ cách viết âm đệm tiếng Hán ......................................................... 85 Bảng 3.5: Bảng ví dụ lỗi viết một số âm chính tiếng Việt do chuyển di từ âm chính tiếng Hán .................................................................. 86 Bảng 3.6: Bảng ví dụ lỗi viết một số thanh điệu tiếng Việt do chuyển di từ thanh điệu tiếng Hán ................................................................ 88 Bảng 3.7: Bảng ví dụ về một từ tiếng Hán tương đương nhiều từ tiếng Việt .... 92 Bảng 3.8: Bảng ví dụ về một từ tiếng Việt tương đương nhiều từ tiếng Hán................................................................................................ 93 v MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Nói một cách khái quát, học ngoại ngữ (L2) là một quá trình tìm hiểu, tri nhận và thụ đắc (acquired) kiến thức về hệ thống L2, văn hóa bản ngữ và từng bước thực hành các kĩ năng ngôn ngữ. Nghe, nói, đọc, viết là bốn kĩ năng cơ bản mà người nước ngoài học tiếng Việt cần được tiếp cận, rèn luyện. Với mục tiêu bao quát đó, xu hướng dạy và học tiếng Việt cho người nước ngoài hiện nay ở Việt Nam đang theo chiều chú trọng đến chức năng ngôn ngữ: làm thế nào để dạy sinh viên nước ngoài nói chung, sinh viên Trung Quốc nói riêng sử dụng thành thạo tiếng Việt một cách nhanh nhất, ít mắc lỗi nhất. 1.2. Thực tế sử dụng tiếng Việt của sinh viên nước ngoài, trong đó có sinh viên Trung Quốc du học ở Việt Nam cho thấy, các em còn mắc khá nhiều lỗi về phát âm, dùng từ, đặt câu tiếng Việt. Đối với sinh viên Trung Quốc, có nhiều nguyên nhân dẫn đến lỗi sử dụng ngôn ngữ thứ hai (L2 - ở đây là tiếng Việt) của các em, nhưng có một nguyên nhân không thể phủ nhận là do chuyển di từ ngôn ngữ thứ nhất (tạm viết tắt là L1 - ở đây là tiếng Hán). Thông thường, ở những giai đoạn đầu học tiếng Việt, không thể bác bỏ hiện tượng sinh viên Trung Quốc có xu hướng chuyển dịch máy móc những cách phát âm, những cách dùng từ hay đặt câu của tiếng Hán vào lời nói, bài viết tiếng Việt của mình, làm nảy sinh lỗi, đi chệch chuẩn tiếng Việt. Có thể nói, khi học ngoại ngữ, nếu lỗi bị vi phạm nhiều lần mà không được lưu ý, điều chỉnh thì người học (bản thân người mắc lỗi và cả những người không mắc lỗi trong lớp học) vô hình chung tự cho rằng nói, viết như thế là đúng và do vậy những lỗi đó có nhiều nguy cơ trở thành cố tật. Một khi lỗi biến thành cố tật thì không những khó sửa mà còn trở thành nguyên nhân quan trọng cản trở sự thành công của người học ngoại ngữ nói chung và của sinh viên Trung Quốc khi học tiếng Việt nói riêng. 1 Vì lẽ đó, người dạy và người học ngoại ngữ cần phải phát hiện ra các lỗi sử dụng ngôn ngữ thứ hai (L2) với tư cách là một ngoại ngữ, biết tìm ra nguyên nhân cũng như cách khắc phục những lỗi đó. 1.3. Chọn đề tài “Lỗi sử dụng tiếng Việt do chuyển di từ ngôn ngữ thứ nhất của sinh viên Trung Quốc ở Đại học Thái Nguyên” để nghiên cứu, người viết hi vọng sẽ góp phần làm rõ thêm một số kiểu lỗi sử dụng tiếng Việt do chuyển di từ L1 của người Trung Quốc nói riêng, của người nước ngoài nói chung trên bình diện lí luận, đồng thời luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho giáo viên và học sinh Trung Quốc khi dạy - học tiếng Việt. 2. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là một số lỗi sử dụng tiếng Việt của sinh viên Trung Quốc do chuyển di từ L1. 2.2. Phạm vi nghiên cứu - Về đối tượng khảo sát: + Đối tượng sinh viên chọn làm nguồn khảo sát: Là sinh viên Trung Quốc học tại ba trường/ khoa thuộc ĐHTN là: Trường Đại học Nông Lâm (ĐHNL), Trường Đại học Kinh Tế và Quản trị kinh doanh (ĐHKT&QTKD), Khoa Ngoại ngữ (Khoa NN). Để tiện ghi xuất xứ cho các ví dụ, chúng tôi tạm dùng kí hiệu thay cho tên gọi các trường vừa nói, cụ thể: - Trường Đại học Nông Lâm, kí hiệu là K1; - Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, kí hiệu là K2; - Khoa Ngoại ngữ, kí hiệu là K3. 2 + Ngữ liệu thống kê: Luận văn chọn ngữ liệu thống kê là bài kiểm tra của sinh viên và cách phát âm thường ngày của sinh viên Trung Quốc học tại ba trường Đại học/ khoa, thuộc Đại học Thái Nguyên đã nói trên. - Về nội dung nghiên cứu: + Các kiểu lỗi và nguyên nhân mắc lỗi sử dụng tiếng Việt (L2) của người nước ngoài học nói chung, của người Trung Quốc học tiếng Việt nói riêng khá đa dạng và phức tạp, song luận văn này chỉ tập trung nghiên cứu ba kiểu lỗi sử dụng tiếng Việt mà sinh viên Trung Quốc thường mắc do chuyển di từ L1, là: (1) Lỗi phát âm và lỗi chính tả do chuyển di từ L1 (2) Lỗi về từ do chuyển di từ L1 (3) Lỗi về ngữ pháp do chuyển di từ L1. Xin nói thêm, luận văn này cũng chỉ phân tích một số kiểu lỗi tiêu biểu và thường gặp chứ không nghiên cứu sâu tất cả các lỗi thuộc ba kiểu trên. + Trên cơ sở phân tích các kiểu lỗi và cơ chế chuyển di từ L1 dẫn đến lỗi sử dụng tiếng Việt của sinh viên Trung Quốc đã nói trên, luận văn phân tích các dạng chuyển di từ L1 (tiếng Hán) sang L2 (tiếng Việt) khiến sinh viên Trung Quốc đã mắc lỗi sử dụng tiếng Việt. 3. Mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đề tài này, luận văn nhằm mục đích sau: - Góp phần củng cố thêm lí thuyết về lỗi và nguyên nhân mắc lỗi trong học ngoại ngữ; - Trên cơ sở khảo sát, miêu tả một số kiểu lỗi sử dụng tiếng Việt của người TQ do chuyển di từ L1 và phân tích các kiểu chuyển di từ L1 sang L2, từ đó giúp người dạy tiếng Việt cho người nước ngoài hiểu và khắc phục loại lỗi do chuyển di này. - Làm tài liệu tham khảo cho những ai muốn nghiên cứu thêm về lỗi và nguyên nhân mắc lỗi sử dụng L2 của người học. 3 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt mục đích nói trên, luận văn đặt ra một số nhiệm vụ chính sau đây: (1) Tổng quan tình hình nghiên cứu về lỗi sử dụng L2 của người học; nghiên cứu và lựa chọn những vấn đề lí thuyết làm căn cứ lí luận cho việc xử lí đề tài; (2) Khảo sát, thống kê những kiểu lỗi sử dụng tiếng Việt do chuyển di từ L1 mà sinh viên TQ thuộc đối tượng nói ở mục 2.1 thường mắc; (3) Phân loại, miêu tả, phân tích và tổng kết một số kiểu lỗi sử dụng TV tiêu biểu do chuyển di từ L1 của sinh viên TQ theo từng tiêu chí đã định trước; (4) Phân tích các dạng chuyển di từ L1 sang L2 khiến SV TQ sử dụng tiếng Việt mắc lỗi. 5. Phương pháp nghiên cứu Thực hiện đề tài này, người viết sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau đây: - Thủ pháp thống kê, phân loại: Thủ pháp nghiên cứu này được dùng để thống kê các lỗi sử dụng tiếng Việt của SV TQ thuộc đối tượng nói trên. - Phương pháp miêu tả, với các thủ pháp phân tích tổng hợp, phương pháp nghiên cứu này được dùng để miêu tả, phân tích đối tượng khảo sát theo các tiểu loại. - Phương pháp so sánh, đối chiếu: Được dùng để so sánh đối chiếu các hiện tượng sử dụng tiếng Việt đúng và không đúng. 6. Bố cục của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lí luận Chương 2: Thực trạng sử dụng tiếng Việt mắc lỗi do chuyển di từ ngôn ngữ thứ nhất của du học sinh Trung Quốc ở Đại học Thái Nguyên Chương 3: Các kiểu chuyển di từ tiếng Hán sang tiếng Việt dẫn đến lỗi sử dụng tiếng Việt của người Trung Quốc 4 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ LUẬN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu lỗi sử dụng ngôn ngữ thứ 2 của người học ngoại ngữ Đến nay đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về lỗi sử dụng ngôn ngữ thứ 2 (L2) của người học. Trước tiên phải kể đến công trình nghiên cứu của ngành Phân tích đối chiếu [10], [57], [61]... Cũng phải nói ngay rằng, trước khi ngành Phân tích đối chiếu (CAContrastive Analysis) ra đời, hướng nghiên cứu về lỗi sử dụng ngôn ngữ thứ 2 ngoại ngữ (L2) của người học (NH) ngoại ngữ chưa được giới nghiên cứu ngôn ngữ học quan tâm một cách thoả đáng. Ngành Phân tích đối chiếu ra đời khoảng giữa thế kỉ XIX và được tiếp nhận một cách rộng rãi nhằm đáp ứng yêu cầu dạy học L2, giúp người học (NH) nắm bắt ngoại ngữ một cách nhanh hơn, tốt hơn. CA đã lấy trường tâm lí hành vi luận (behaviorism) làm căn cứ lí luận khi đưa ra quan điểm: “lực cản duy nhất khiến người học ngoại ngữ không đạt kết quả như mong muốn là sự can thiệp không nên có của thói quen từ tiếng mẹ đẻ hay ngôn ngữ thứ nhất (L1) của người học; và tất cả lỗi trong quá trình học ngoại ngữ là do sự khác biệt giữa L1 và L2” [dẫn theo 24, tr.5]. Cũng theo quan điểm của CA, “Sự khác biệt giữa hai ngôn ngữ (L1 và L2) chẳng những là nguyên nhân sâu xa của lỗi mà còn là bức tường rào tạo ra những khó khăn cho người học” [dẫn theo 24, tr.6]. Chính vì vậy, việc đối chiếu L1 và L2, chỉ ra được sự khác nhau giữa chúng sẽ là chìa khoá giải quyết vấn đề phát hiện lỗi và sửa lỗi khi học ngôn ngữ thứ hai. Tuy nhiên, quan điểm về lỗi và khả năng tiên đoán tất cả các lỗi của lí thuyết ngành Phân tích đối chiếu đã gây ra sự hoài nghi về nguyên nhân gây lỗi của người học L2 trong giới nghiên cứu ngôn ngữ. Sự hoài nghi đó đã khơi dậy, 5 thúc đẩy hàng loạt các công trình nghiên cứu lỗi L2 của người học tiếng Anh ra đời vào đầu những năm 70, thế kỉ trước của các học giả nước ngoài. Có thể kể ra một số công trình tiêu biểu, như: - Công trình nghiên cứu các học viên người Đức mắc lỗi sử dụng L2 của tác giả Grauberg,W. (1971), mang tên “An error analysis in the German of first-year univesity students” in Perren and Trim (eds) 1971 (Phân tích lỗi trong tiếng Đức của sinh viên năm thứ nhất, Prren and Trim (và một số tác giả), 1971). - Công trình nghiên cứu sinh viên đại học từ nhiều nước khác nhau mắc lỗi sử dụng L2 của tác giả George, H. (1972), mang tên “Common errors in language learning: insights from English, Rowley maass: Newbury House” (Lỗi thường gặp khi học ngôn ngữ: những thấu hiểu khi học tiếng Anh, Rowley Maass: Nhà xuất bản Newbury). - Công trình nghiên cứu trẻ em Tây Ban Nha mắc lỗi sử dụng L2 của Dulay, H and M. Burt (1984), “You can”t learn without goofing, An analysis of children”s second language errors”, in Error Analysis edited by Jack C. Richards, London and New York: Longman, 95-123 (Bạn không thể học mà không mắc lỗi, phân tích lỗi khi học ngôn ngữ thứ hai của trẻ, Phân tích lỗi, biên tập Jack C. Richards, Nhà xuất bản Longman tại London và New York, 95-123). - Công trình nghiên cứu sinh viên Trung Quốc mắc lỗi sử dụng L2 của tác giả Tran Thi Chau (1974), “Error analysis, contrastive analysis and students” perception: a study of difficulty in second language learning”, International Review of applied Lingguistics 13, 43-119 (Phân tích lỗi, so sánh đối chiếu và nhận thức của người học: một nghiên cứu về những khó khăn khi học ngôn ngữ thứ hai, Tổng quan về Ngôn ngữ ứng dụng trên thế giới, số 13, 43-119). 6 Kết quả nghiên cứu của các công trình dẫn trên cho thấy, yếu tố L1 là một trong những nguyên nhân gây lỗi sử dụng L2 của người học. Chỉ có điều, tỉ lệ mắc lỗi do nguyên nhân chuyển di từ L1 không giống nhau giữa các nhà nghiên cứu và cũng chỉ chiếm một phần không lớn lắm. Theo tác giả W.Grauberg, tỉ lệ mắc lỗi do sự khác biệt giữa L1 và L2 là 36%; của H. George là 33%; của L.Mukattsh là 23%; còn của tác giả Trần Thị Châu là 51% và của tác giả H. Dulay và M. Burt chỉ có 3%. [Dẫn theo 24, tr 6]. Trước tình hình này, CA phải đối mặt với hai vấn đề: (1) Không lí giải được một cách thỏa đáng tất cả lỗi mà NH vi phạm, và (2) nhiều lỗi mà CA dự đoán NH sẽ vướng phải lại không tìm thấy trong thực tế. Từ đó CA không còn chiếm vị thế đỉnh cao như khi nó mới thành lập và biến thể thành một phiên bản thứ hai. Phiên bản thứ hai của CA chỉ thừa nhận khả năng giải thích một số lỗi của NH thông qua so sánh đối chiếu hai ngôn ngữ. Và đây cũng chính là tiền đề cho sự ra đời chính thức của phân ngành ngôn ngữ học ứng dụng Phân tích lỗi (Err or Analysis-EA) vào những năm 1970 nhằm khắc phục hạn chế của CA và hướng tới mục tiêu chính là giáo học pháp. S.P. Corder với các bài báo của mình [53] đã đặt nền móng cho phương pháp EA. Ngữ pháp tạo sinh cho rằng: (i) khả năng ngôn ngữ của con người là bẩm sinh, (ii) việc thụ đắc ngôn ngữ mẹ đẻ của trẻ em không qua cơ chế kích thích phản ứng mà thông qua quá trình kiến tạo giả thuyết của đứa trẻ khi được tiếp cận ngữ liệu, (iii) trong tiến trình như thế, đứa trẻ không ngừng kiểm nghiệm, điều chỉnh, bổ sung hay loại bỏ những giả thuyết của mình, và (iv) ở mỗi giai đoạn phát triển, ngôn ngữ của trẻ là có hệ thống [53, 20-21]. Ngoài quan điểm trên, S.P. Corder [53, 166 - 170] còn cho rằng tiến trình phân tích lỗi gồm 6 công đoạn, là: chọn ngữ liệu phân tích, xác định câu có lỗi, phân loại, mô tả lỗi, giải thích lỗi và đánh giá. 7 Gần đây, hướng nghiên cứu trên thế giới đã bắt đầu đi vào tìm hiểu lỗi trong từng kĩ năng, nhất là kĩ năng viết của người học (trên cứ liệu nghiên cứu lỗi của người học tiếng Anh). Có thể dẫn ra một số tác giả tiêu biểu như: - Cohen, A. (1987), "Student processing of feedback on their compositions” in Wendon, A. and J. Rubin (eds), Learner strategies in learning, 57-69, UK: Prentice Hall International (Cách xử lí của sinh viên đối với những nhận xét bài luận của mình, Chiến lược của người học trong học tập, 57 - 69, Nhà xuất bản quốc tế Prentice Hall International). - Cumming, A. (1989), “Writing expertise and second language proficiency”, Language learning, 39, 81-141 (Viết tinh thông và sự thông thạo ngôn ngữ thứ hai, Học ngôn ngữ, 39,81 - 141). - Ferris, D. (1995), “Student reactions to teacher response in multiple-draft comprosition classrooms”, TESOL quarterly, 31,315-339 (Những phản ứng của học sinh đối với lời hồi đáp của giáo viên trong những lớp học viết luận với phương pháp sửa bản thảo nhiều lần, TESOL hàng quí, 31, 315-339). - Sengupta, S. (2000), “An investigation into the effects of revision strategy instruction on L2 secondary school learners”, System 28, 97-113 (Nghiên cứu hiệu quả của việc hướng dẫn học theo phương pháp ôn tập đối với học sinh phổ thông học tiếng nước ngoài, System 28, 97 - 113). - Myles, J. (2002), "Second language writing and research: the writing process and error analysis in student texs”, TESL-EJ 6 (2), www. kyoto-su.ac, retrieved on 6 October, 2005 (Viết ngôn ngữ thứ hai và nghiên cứu: quá trình viết và phân tích lỗi trong các bài viết của sinh viên, TESL-EJ 6 (2), www. kyoto-su.ac, trích xuất ngày 6/10/2005). 8 Theo Johanne Myles, lỗi tỉ lệ thuận với mức độ phức tạp nội dung bài viết và bốn nguyên nhân chính gây ra lỗi trong khi viết là: 1) Chuyển di L1 (tức chuyển di tiếng mẹ đẻ), 2) Áp dụngthái quá quy tắc, 3) Người học không chắc chắn về nội dung ý tưởng (tức không xác định rõ nội dung bài viết), và 4) Thiếu nhận thức về câu, cấu trúc văn bản. Ở Việt Nam, trong hơn chục năm trở lại đây đã có một số công trình nghiên cứu lỗi của người học ngoại ngữ (cũng dựa trên ngữ liệu lỗi của người học tiếng Anh), như: - Phạm Đăng Bình (2001), "Một số quan niệm khác nhau về lỗi trong quá trình dạy và học tiếng nước ngoài”, Ngôn ngữ, số 14, 59-66. - Phạm Đăng Bình (2002), "Thử đề xuất một cách phân loại lỗi của người học ngoại ngữ nhìn từ góc độ dụng học giao thoa ngôn ngữ - văn hoá”, Ngôn ngữ, số 9, 58-72. - Phạm Đăng Bình (2003), “Khảo sát lỗi giao thoa ngôn ngữ - văn hoá trong diễn ngôn của người Việt học tiếng Anh”, Luận án TS Ngữ Văn. Ngoài những công trình của tác giả Phạm Đăng Bình vừa dẫn, còn một số bài viết của một vài tác giả khác cũng bàn về lỗi của người Việt khi học tiếng Anh, xin dẫn ra dưới đây: - Cao Thị Thu (2004), "Phân biệt cách dùng một số động từ tiếng Anh thường bị mắc lỗi ở người Việt”, Ngôn ngữ, số 10, 72-77. - Trần Kim Phượng (2005), "Những lỗi thường gặp về trật tự từ ở người Việt học tiếng Anh”, Ngôn ngữ & Đời sống, số 10, 28-29. - Hoàng Tuyết Minh (2005), "Lỗi thường mắc của học viên người Việt khi sử dụng những động từ nhóm Become”, Hội thảo Quốc tế Ngôn ngữ học Liên Á VI, 444 - 451. - Đỗ Minh Hùng (2007), “Lỗi ngữ pháp tiếng Anh thường gặp của người Việt Nam”, Luận án TS Ngữ Văn, ĐHQG Tp HCM. 9 Theo tác giả Phạm Xuân Bình, “… mặc dù việc học tiếng Anh ngoại ngữ đã có từ lâu, nhưng (chúng tôi thêm từ này - Phùng Thư Ấn) hoạt động nghiên cứu lỗi của người Việt học TA ngoại ngữ chưa nhiều, chưa có hệ thống, và cũng chưa có các đầu sách chuyên sâu về vấn đề này.” [ Dẫn theo 24, tr. 11]. Luận án tiến sĩ của tác giả Phạm Đăng Bình đã đánh dấu một bước tiến mới cần ghi nhận: tác giả đã phân tích lỗi của người học ngoại ngữ từ nhiều góc độ: Từ các lí thuyết của ngôn ngữ học cấu trúc hành vi luận, ngôn ngữ học chức năng, tâm lí học ngôn ngữ, ngôn ngữ học đối chiếu đến lí thuyết giao tiếp liên văn hoá đều được tác giả vận dụng để phân tích các kiểu lỗi. Phải khẳng định rằng, đóng góp quan trọng dễ nhận thấy của tác giả là đã đề xuất cách phân loại lỗi từ góc độ dụng học giao thoa ngôn ngữ - văn hoá chung cho tất cả các đối tượng học ngoại ngữ, bất kể người học có ngôn ngữ mẹ đẻ là gì.[6] Tác giả Lê Tuyết Ngọc [dẫn theo 24], qua khảo sát lỗi tiếng Anh của 100 sinh viên ở trường ĐH Công nghệ Hà Nội, đã chia các lỗi này thành 7 loại và qui về 3 nguyên nhân gây lỗi, là: 1) Chương trình và tài liệu giảng dạy không hoàn toàn thích hợp; 2) Giáo viên chưa đạt trình độ chuẩn hoặc thiếu kinh nghiệm giảng dạy; và 3) Người học chưa được cung cấp đầy đủ kiến thức về ngữ pháp tiếng Anh và kĩ năng viết. Tác giả Đỗ Minh Hùng đã tập trung khảo sát ba bộ phận ngữ pháp thường mắc lỗi nhiều nhất trong sử dụng tiếng Anh của người học ngoại ngữ, cụ thể ở đây là lỗi của người Việt về sử dụng giới từ, mạo từ và thì dựa trên lí thuyết phân tích lỗi, ngữ hệ trung gian và chiến lược học tiếng của người học L2. Tóm lại, việc nghiên cứu lỗi của người học ngoại ngữ đã được giới nghiên cứu ngôn ngữ học quan tâm nhưng vẫn còn chưa hoàn toàn đồng nhất về quan điểm, nguyên nhân mắc lỗi của người học ngoại ngữ. Các công trình chủ yếu là dành tìm hiểu những lỗi sử dụng L2 - ở đây là tiếng Anh - của người 10 học. Kết quả nghiên cứu về lỗi ngữ pháp tiếng Anh ở các nước nhìn chung đều thống nhất ở chỗ không cho ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ hay việc chuyển di tiêu cực của người học là nguyên nhân duy nhất gây ra lỗi sử dụng L2 nhưng phải thừa nhận chuyển di từ L1 là một trong những nguyên nhân quan trọng. Như chính Jack C. Richards đã khẳng định hiện tượng giao thoa ngôn ngữ của L1 và L2 là nguyên nhân gây khó khăn cho NH L2. [dẫn theo 24] Có thể nói, mỗi công trình tuy đều cố gắng chỉ ra một vài kiểu lỗi với những góc nhìn khác nhau nhưng chưa có công trình nghiên cứu nào tổng kết các loại lỗi và các nguyên nhân gây lỗi một cách đầy đủ, toàn diện. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu lỗi sử dụng tiếng Việt 1.1.2.1. Tình hình nghiên cứu lỗi sử dụng tiếng Việt nói chung Có thể nói ngay rằng, đến nay đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về việc sử dụng tiếng Việt không đúng. Đối tượng sử dụng tiếng Việt ở đây là những người dùng tiếng Việt nói chung: đó có thể là người Việt nam với tư cách là người sử dụng L1, có thể là người nước ngoài với tư cách là người sử dụng L2. Đã có những công trình viết về lỗi sử dụng tiếng Việt của người Việt được in thành sách và dùng làm giáo trình thực hành ở một số trường Đại học, Cao đẳng, xin liệt kê một vài công trình tiêu biểu: (1) Diệp Quang Ban (1976), Tìm cách giúp thêm cho học sinh viết đúng câu tiếng Việt, Ngôn ngữ, số 3 - 1976; (2) Nguyễn Đức Dân (1995), Tiếng Việt (thực hành), Tp Hồ Chí Minh: Đại học Tổng hợp, Tp HCM; (3) Nguyễn Đức Dân, Trần Thị Ngọc Lang, 1992, 1993, Câu sai và câu mơ hồ, Nxb GD, 1992, 1993; (4) Hứa Thị Chính (2013), Lỗi sử dụng một số hành vi ngôn ngữ của học viên Lào học tiếng Việt (Đoàn 871 - TCCT), Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội. 11 (5) Nguyễn Minh Thuyết (1974), Mấy gợi ý về việc phân tích và sửa lỗi ngữ pháp cho học sinh, Ngôn ngữ, số 1 - 1975; (6) Nguyễn Minh Thuyết, Nguyễn Văn Hiệp (1997), Tiếng Việt thực hành, Nxb ĐHQG, HN; Cũng đã thấy một số công trình nghiên cứu những lỗi sử dụng tiếng Việt của người nước ngoài nói chung, của người Trung Quốc nói riêng, xin dẫn một vài công trình tiêu biểu: (1) Lê Xảo Bình (2004), Lỗi của người Trung Quốc học tiếng Việt nhìn từ góc độ xuyên văn hoá (xét về khía cạnh từ vựng), Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội. (2) SoudChai Simmalavong (2011), Bước đầu khảo sát lỗi ngữ âm của sinh viên Lào học tiếng Việt, Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Ngôn ngữ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG HN. (3) Lương Hiểu Hạ (2015), Một số lỗi phát âm tiếng Việt của sinh viên Học viện Sư phạm Quảng Tây, Trung Quốc, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sư phạm, ĐH Thái Nguyên. (4) Tongkeo GithtavongSa (2016), Một số lỗi viết câu tiếng Việt của du học sinh Lào ở Đại học Thái Nguyên, Luận văn Thạc sĩ, Trường ĐHSP, ĐH Thái Nguyên. (5) Thạch Bảo Khiết (2000), Phân tích những chỗ khó về tiếng Việt, Học báo Học viên, Ngoại ngữ Giải phóng quân, No.2, 61- 63. (6) Dương Khiết (2012), Những suy nghĩ về sự khác biệt giữa văn hóa Việt Nam và Trung Quốc trong quá trình học tập văn hóa giao tiếp của sinh viên TQ, Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành tiếng Việt, Đại học SP Vân Nam, tỉnh Vân Nam, TQ. (7) Mã Á Lệ (2011), Thực trạng viết câu tiếng Việt mắc lỗi của sinh viên Trung Quốc chuyên ngành Tiếng Việt, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên. 12
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan