Tài liệu Khám phá những nét đẹp của nền văn hóa hà lan

Khám phá những nét đẹp của nền văn hóa Hà Lan Nhắc đến Hà Lan là nhắc tới những câu chuyện về ngôi làng Kinderdij, nơi tập trung được nhiều cối xay gió cổ nhất, đã được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới, chuyện về vườn hoa Keukenhof, nơi có mùa xuân rực rỡ nhất Hà Lan, hay câu chuyện lý thú về xứ sở của pho mát và những đôi giầy gỗ là bất tận… Không chỉ có vậy, Hà Lan còn được biết đến với việc sản sinh ra một danh sách đầy ấn tượng gồm các nghệ sỹ và đoàn nghệ thuật nổi tiếng thế giới. Truyền thống đó được gây dựng bởi các nghệ sỹ tạo hình như Rembrandt, Steen, Vermeer, Van Gogh, Mondriaan và Escher, những người vẫn còn sớm mãi trong các tác phẩm của các đồng nghiệp thời nay của họ, như Karel Appel. Nhà Hát kịch Hà Lan là một trong những nhà hát kịch đứng đầu thế giới và Dàn nhạc Hoàng Gia Concertgebouw nổi tiếng khắp thế giới. Liên hoan nhạc Jazz vùng Biển Bắc tổ chức ở Hague là sự kiện lớn nhất của thể loại này ở châu Âu. Lịch sử đất nước Hà Lan Trong thời trung cổ, nước Hà Lan được chia thành những vùng tự trị dưới quyền các lãnh chúa phong kiến. Dưới thời vua Karel đệ ngũ (1500-1558), những vùng tự trị này kết hợp với vùng đất thuộc Bỉ và Luxembourg ngày nay dưới tên gọi "Lage Lande" (có nghĩa là các nước thấp hơn mực nước biển) và bị sát nhập vào đế quốc Bourgon và Habsburg (Bourgondisch - Habsburgse Rijk). Năm 1568, vua Phillip đệ nhị (con của vua Karel đệ ngũ) độc tài nên hoàng tử Willem van Oranje lãnh đạo những vùng tự trị miền bắc Hà Lan đứng lên chống lại Phillip đệ nhị. Lịch sử Hà Lan gọi giai đoạn này là "Cuộc chiến tranh 80 năm", kết thúc bằng hiệp ước MÜnster năm 1648 đánh dấu sự ra đời của quốc gia độc lập "Cộng hoà thống nhất bảy xứ Hà Lan" (Pepubliek der Zeven Verenigde Nederlanden) gồm 7 vùng tự trị là Holland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Groningen, Overijssel và Gelderland. Cuối Thế kỷ 18, Pháp chiếm đóng Hà Lan và thành lập nước Cộng hoà Batavia (Batavian Republic). Napoleon đã biến nước cộng hoà này thành vương quốc (Kingdom of Holland) dưới sự trị vì của em mình là Louis, lấy Amsterdam làm thủ đô. Một vài năm sau, Netherlands bị sát nhập vào Pháp. Đến 1813, Hà Lan lại được độc lập, nhưng lại nổ ra nội chiến giữa hai phe Cộng hoà và nhóm ủng hộ Hoàng gia. Kết quả là nhóm Cộng hoà bị thua. Năm 1813, Willem Frederik - vị Vua đầu tiên - chuyển chính phủ về The Hague, mặc dù Amsterdam vẫn tiếp tục là thủ đô chính thức. Năm 1815, miền Bắc và miền Nam Netherlands - ngày nay là lãnh thổ Hà Lan và Bỉ - sáp nhập lại thành Vương quốc Netherlands dưới sự trị vì của Vua Willem Frederik. Vua Willem đệ tam qua đời năm 1890 mà không có con trai để nối ngôi. Dưới quyền nhiếp chính của Thái hậu Emma, nữ hoàng Wilhelmina bắt đầu lãnh đạo đất nước và cũng chấm dứt quyền lực của Hà Lan đối với Luxembourg. Hiến pháp năm 1848 mở đầu thời kỳ quân chủ lập hiến (nhà vua không chịu trách nhiệm về các hoạt động của chính phủ mà các bộ trưởng phải có trách nhiệm giải trình với Nghị viện) và việc bầu trực tiếp Hạ viện. Vùng đất giành từ biển: Gần ¼ diện tích đất của Hà Lan, chiếm gần 60% dân số cả nước, nằm dưới mực nước biển. Các vùng trũng của Hà Lan là vùng đất bồi của biển, được chống lũ bằng một hệ thống đê phòng hộ lớn. Trước kia mực nước biển được kiểm soát bằng việc bơm nước của cối xay gió. Ngày nay các công trình tiên tiến nhất, bao gồm công trình Delta Works và đập Zuiderzee, bảo vệ các vùng đất bồi và các vùng địa lý thấp. Những công trình này đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến đấu chống lại biển cả của Hà Lan. Vương quốc: Với việc nước Bỉ tách ra vào năm 1830, Hà Lan trở thành một vương quốc với hình dạng như ngày nay. Hà Lan vẫn đứng ở vị trí trung lập trong chiến Tranh thế giới lần thứ nhất (1914-1918). Đất nước này tiếp tục chính sách trung lập sau khi nổ ra Chiến tranh Thế giới lần thứ Hai cho tới khi bị Đức tấn công và xâm chiếm vào năm 1940 và bị chiếm giữ trong 5 năm. Indonesia trở thành một nhà nước cộng hoà độc lập vào năm 1948, tiếp sau là Surinam vào năm 1975. Aruba va quần đảo Angti thuộc Hà Lan trở thành những bạn hàng bình đằng với Hà Lan, tuy nhiên Hà Lan vẫn giữ trách nhiệm về quan hệ đối ngoại và quốc phòng. Chính trị: Hà Lan là nước theo chế độ quan chủ lập hiến với hệ thống quốc hội, quốc vương và các bộ trưởng thành lập ra chính phủ. Vì những lý do lịch sử, trung tâm của chính phủ lại được đặt ở Hague, mặc dù thủ đô là Amsterdam. Có ba lực lượng chính trên chính trường Hà Lan, đó là các đảng: Đảng tự do, Đảng Dân chủ Thiên chúa giáo và Đảng Dân chủ Xã hội. Một số lớn các đảng có ghế trong quốc hội. Chính phủ thường được thành lập bởi một liên minh bao gồm hai hay nhiều đảng. Hoàng gia: Kể từ năm 1980, Nữ hoàng Beatrix là người đứng đầu nhà nước. Bà lập gia đình với ông hoàng Claus. Con trai lớn của họ, hoàng tử Willem Alexander, được phong là Thái tử của Hà lan. Hoàng gia Hà Lan, dòng họ Orange-Nassau, mà người sáng lập là ông hoàng William của xứ Orange, có mối liên hệlịch sử với đất nước từ thế kỷ 16. Đất nước và con người Biểu tượng đất nước Chính là những chiếc cối xay gió và được biết đến nhiều nhất là ở vùng phía Tây đất nước - đang được bảo tồn như một phần của lịch sử đất nước này. Các cối xay gió đóng vai trò quan trọng trong tiến trình cải tạo đất và kiểm soát nguồn nước. Chúng góp phần giữ cho đất đai được khô ráo bằng cách bơm nước từ các vùng thấp sang vùng cao, và công việc này giờ được thay thế bằng các máy bơm nước. Thành phố Ba thành phố lớn nhất của Hà Lan là Amsterdam, Rotterdam và The Hague đều được coi là thủ đô xét về một phương diện nào đó và mỗi thành phố đều có những nét đặc trưng riêng. Thủ đô chính thức của Hà Lan là Amsterdam, đây là trung tâm văn hóa và xã hội với nhiều nhà hát, phòng hòa nhạc, bảo tàng và các quán ăn nổi tiếng cùng nhiều điểm vui chơi. Amsterdam là nơi nhộn nhịp với vô số du khách đến từ mọi nơi trên thế giới. Rotterdam, nơi có cảng quốc tế lớn nhất thế giới, là thủ đô thương mại của Hà Lan. Đây là trung tâm công nghiệp và giao thông vận tải. Trong chiến tranh thế giới thứ 2, Rotterdam đã từng bị phá hủy và khu trung tâm thành phố đã được khôi phục lại. Do đó có sự tương phản rõ rệt giữa một Amsterdam với lối kiến trúc của thế kỉ 17 và một thành phố Rotterdam hiện đại. Trong những năm gần đây, Rotterdam đang nỗ lực phát triển các công trình văn hóa để theo kịp thủ đô Amsterdam. Giờ đây, Rotterdam cũng đã xây dựng được hình ảnh của riêng mình với những nét kiến trúc hiện đại và sang trọng. Con người Người dân Hà Lan mong muốn mình có một ngoại hình cao ráo và cân đối, thực tế họ là những người có ngoại hình lớn nhất trên thế giới. Tuy nhiên xã hội Hà Lan ngày càng có nhiều người đến từ các nền văn hóa khác nhau, với nhiều tộc người đến từ Indo, Surinam (tổ tiên là người Phi, Ấn, Trung Quốc…), vùng biển Caribbe. Nhiều người sống ở Hà Lan có nguồn gốc Địa trung hải. Đó là những người lao động được tuyển dụng từ Thổ Nhĩ Kỳ, Maroc, Ý, Tây Ban Nha… để bổ sung nguồn nhân lực thiếu hụt, thúc đẩy phát triển nền công nghiệp Hà Lan trong những năm 1950-1960. Nhiều người trong số họ đã đưa gia đình sang Hà Lan và định cư tại đây. Tôn giáo Hà Lan vốn là một nước Thiên chúa giáo, nhưng ngày nay số người tham gia các hoạt động tôn giáo chỉ còn rất ít, nên có thể nói hiện nay đa số người Hà Lan không theo đạo nào. Hà Lan là một đất nước tự do tôn giáo nên ngoài đạo Thiên chúa còn có đạo Do Thái, Hồi giáo, Ấn Độ giáo, Phật giáo và một số tôn giáo khác. Hôn nhân và gia đình Người Hà Lan có một nền tảng gia đình rất mạnh, kích cỡ gia đình vừa phải. Thường họ chỉ có một hoặc hai con (để nuôi dạy cho tốt he he), tuy nhiên những gia đình ở phía Nam vốn chủ yếu theo đạo Công giáo sẽ có nhiều con hơn. Cũng giống như các nước châu Âu khác, cả đàn ông lẫn phụ nữ Hà Lan đều đi làm. Đặc biệt, phụ nữ Hà Lan sau khi kết hôn thường vẫn lấy tên thời con gái chứ không đổi thành họ chồng. Và phụ nữ Hà Lan đang càng ngày càng chứng tỏ được mình cũng chẳng hề kém cánh các quý ông trong bất kì lĩnh vực gì. (Theo thống kê năm 1998 thì 40.2% lực lượng lao động là nữ giới, và phụ nữ chiếm 1/5 số ghế trong các cơ quan lập pháp.) Ẩm thực Là một đất nước mà nền ẩm thực không có nhiều đặc trưng bởi sự du nhập của nhiều văn hóa, tuy nhiên con người nơi đây trong quá trình tiếp nhận cũng có nhiều sáng tạo để tạo ra sự khác biệt riêng, không dễ bị lu mờ so với các dân tộc khác. Tại Hà Lan, khoai tây có vai trò quan trọng trong đời sống ẩm thực. Những món ăn từ khoai tây, đặc biệt là khoai tây nghiền trộn rau endive (giống như rau bắp cải) và một khúc xúc xích đã trở nên quen thuộc trong các bữa tiệc đêm Noel và đón năm mới. Thậm chí, nó đã trở thành món ăn cổ truyền của người Hà Lan. Người dân Hà Lan không nổi tiếng về nghệ thuật nấu ăn. Khẩu vị ăn truyền thống của Hà Lan là đảm bảo đủ dưỡng chất, thường là ăn nhiều bánh mì và rau tươi. Bữa sáng thường có trà và bánh mì lát ăn cùng pho mát, thịt đông hoặc mứt. Bữa trưa ăn bánh sandwich với súp, salat hoặc hoa quả. Còn bữa tối là món súp khoai tây và rau nấu với một chút thịt hoặc cá. Trang phục Thực tế đa phần người dân Hà Lan không chạy theo thời trang, họ thích ăn mặc sao cho thoải mái, thuận tiện chứ không cần hình thức quá. Thị hiếu thời trang mang tính cá nhân chứ không mang tính hình thức và nhìn chung khá là giản dị. Dù là đi xem hoà nhạc, kịch hay khiêu vũ thì mọi người đều ăn mặc hết sức bình thường, miễn sao họ cảm thấy thích là được. Chỉ trong kinh doanh hay cơ quan chính phủ người ta mới mặc vest, đeo cà vạt mà thôi. Sự hoà quyện văn hóa giữa truyền thống và sự cách tân Hà Lan luôn cố gắng tạo sự hòa hợp giữa truyền thống văn hóa và lịch sử với sự cách tân, tính hiện đại và định hướng quốc tế. Quốc gia này đã chọn biểu tượng đơn giản hoa tulip là đại diện cho nền công nghiệp xuất khẩu của mình. Ngoài ra, Hà Lan là một quốc gia không nói tiếng Anh nhưng là nước nhập khẩu các loại sách Anh ngữ nhiều nhất thế giới. Mặc dù có xuất phát điểm chậm hơn các quốc gia khác, nhưng Hà Lan là một trong các quốc gia có số phần trăm người dân truy cập Internet cao nhất thế giới. Với cùng một phong thái nhẹ nhàng, thoải mái khi đến với thế giới công nghệ cao, người dân Hà Lan rất thích dạo bước thảnh thơi dọc theo những con kênh uốn quanh thành phố. Sự tương phản này là nét điển hình của đất nước Hà Lan nhưng lại không đối nghịch. Phần lớn trung tâm của các thành phố cổ ở Hà Lan mang đặc điểm kiến trúc của những ngôi nhà trước đây thuộc sở hữu của nhiều thương gia giàu có. Nằm ngay ở vùng đồng bằng nơi nhiều con sông chính của châu Âu đổ vào Biển Bắc, Hà Lan được định vị khá lý tưởng để trở thành một trung tâm thương mại và giao thông cho tất cả các quốc gia ở Tây Âu. Mức sống ở Hà Lan cao và nhờ có cải cách xã hội và một hệ thống thuế luỹ tiến, thu nhập quốc gia được chia khá bình đẳng cho người dân. Sự giàu có của Hà Lan là nhờ vào buôn bán toàn cầu những sản phẩm và dịch vụ sáng tạo. Mặc dù là một nước nhỏ nhưng Hà Lan lại là nước xuất khẩu lớn thứ ba thế giới về thực phẩm nhờ nền nông nghiệp tiên tiến. Kết quả của tất cả những đặc điểm này giúp Hà Lan trở thành một địa điểm mà tri thức, kĩ năng và văn hoá từ khắp châu Âu hội tụ. Mặc dù với quy mô tương đối nhỏ, ngành công nghiệp phim ảnh Hà Lan đã thành công trong việc gặt hái 3 giải Oscar, hay Giải thưởng của Viện Hàn Lâm, trong vòng 15 năm qua. Kho tàng văn học Hà Lan cũng đã sản sinh ra một số nhà văn lớn: Erasmus và Spinoza hổi thế kỷ 16 và 17, Multatuli, cũng như là Anne Frank, Mulish, Reve, Nooteboom và Haasse,vv… Và nếu như bóng đá được coi là một môn nghệ thuật thì Hà Lan chắc chắn có nhiều bậc thầy trong lĩnh vực này, đó là Johan Cruyff (một trong các cầu thủ châu Âu thế kỳ), Marko van Basten, Ruud Gullit và Dennis Bergkamp. Hà Lan còn là quê hương của nhiều nghệ sỹ và đoàn nghệ thuật nổi tiếng thế giới như Rembrandt, Steen, Vermeer, Van Gogh, Mondriaan và Escher. Nhà Hát kịch Hà Lan là một trong những nhà hát kịch đứng đầu thế giới và Dàn nhạc Hoàng Gia Concertgebouw nổi tiếng khắp thế giới. Liên hoan nhạc Jazz vùng Biển Bắc tổ chức ở Hague là sự kiện lớn nhất của thể loại này ở châu Âu. Văn học Trong Kỷ nguyên Vàng (De Gouden Eeuw) của Hà Lan, văn học cũng nở rộ bên cạnh hội họa mà trong số những người được biết đền nhiều nhất phải kể đến Joost van den Vondel và P. C. Hooft. Trong thời gian chiếm đóng của Đức (1940-1945) Anne Frank đã viết quyển nhật ký nổi tiếng trên thế giới của bà tại Amsterdam. Kho tàng văn học Hà Lan nổi tiếng với một số tác gia như: Erasmus và Spinoza ở thế kỷ 16 và 17, Multatuli, hay Anne Frank, Mulish, Reve, Nooteboom và Haasse,…Các tác giả quan trọng của thế kỷ 20 là Harry Mulisch, Jan Wolkers và Simon Vestdijk. Bảo tàng Hà Lan có hơn 1000 bảo tàng. Tỷ lệ số lượng bảo tàng bình quân trên đầu người ở Hà Lan cao hơn bất kỳ nước nào trên thế giới. Các bảo tàng nổi tiếng nhất là bảo tàng Van Gogh v à Rijksmuseum. Có nhiều hoạ sỹ Hà Lan lấy nguồn cảm hứng sáng tác từ phong cảnh và con người Hà Lan. Rambrandt đã sống ở Amsterdam và vẽ tác phẩm nổi tiếng “Ngắm đêm”. Còn Vincent van Gogh sống ở phía Nam gần Breda và Eindhoven. Johannes Vermeer, tác giả của “cô gái với bông tai ngọc trai” đã từng sống ở Delft. Hội họa Nhiều họa sĩ nổi tiếng thế giới là người Hà Lan. Một trong những nghệ sĩ nổi tiếng nhất là Hieronymus Bosch. Thời kỳ nở rộ của nền cộng hòa trong thế kỷ 17, cái được gọi là "Kỷ nguyên Vàng", đã mang lại nhiều nghệ sĩ lớn như wie Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer, Frans Hals, Carel Fabritius, Gerard Dou, Paulus Potter, Jacob Izaaksoon van Ruisdael hay Jan Steen. Họa sĩ nổi tiếng của những thời kỳ sau đó là Vincent van Gogh và Piet Mondriaan. M. C. Escher là một nhà nghệ sĩ tạo hình được nhiều người biết đến Kiến trúc Kiến trúc sư người Hà Lan đã có nhiều thúc đẩy quan trọng cho kiến trúc của thế kỷ 20. Đặc biệt nổi bật là Hendrik Petrus Berlage và các kiến trúc sư của nhóm De Stijl (Robert van't Hoff, J.J.P. Oud, Gerrit Rietveld). Trường phái Amsterdam (Michel de Klerk) đóng góp một phần đáng chú ý cho trường phái biểu hiện của kiến trúc. Sau Đệ nhị thế chiến vẫn nổi bật nhiều kiến trúc sư người Hà Lan. Aldo van Eyck và Herman Hertzberger đã tạo hình cho trường phái kết cấu (structuralism). Piet Blom được nhiều người đến qua các căn nhà có tính cách riêng biệt của ông. Kịch nghệ và âm nhạc Cuộc sống âm nhạc Hà Lan trong lãnh vực nhạc cổ điển đã không được tổ chức với mức độ của các quốc gia châu Âu khác trong một thời gian dài. Chỉ đến cuối thế kỷ 19 mới bắt đầu một cuộc chuyên môn hóa và nhiều dàn nhạc giao hưởng cũng như đoàn ca múa thành hình. Các nhà soạn nhạc quan trọng trong thế kỷ 20 là Julius Röntgen, Willem Pijper, Mathijs Vermeulen, Louis Andriessen, Otto Ketting, Ton de Leeuw, Theo Loevendie, Misha Mengelberg, Tristan Keuris và Klaas de Vries. Ban nhạc rock Hà Lan được biết đến nhiều nhất Golden Earring đã có hit lớn nhất của họ với bài "Radar Love" trong thập niên 1970. Cũng được biết đến trên thế giới là ban nhạc rock cổ điển Ekseption chung quanh Rick van der Linden. Hà Lan có một giới âm nhạc rất sống động trên một mức độ cao. Có rất nhiều nơi tổ chức và trong giới truyền thông các nhà nghệ sĩ được tạo cho khoảng không gian lớn. Những nhạc sĩ được thế giới biết đến thí dụ như là Anouk Teeuwe hay các nhóm Within Temptation và The Gathering (Band). Nhóm nhạc The Gathering Từ một vài năm nay âm nhạc tiếng Hà Lan rất thành công. Các ban nhạc nổi tiếng nhất là Blof, là ban nhạc có bài hát được phát thanh nhiều nhất trong truyền thanh Hà Lan, và Acda en de Munnik, song ca bắt đầu được biết đến với những chương trình kỹ xảo nghệ thuật nhỏ. Các ca sĩ như Marco Borsato và Frans Bauer còn đạt được số lượng đĩa bán được cao hơn. Trong dòng nhạc rap, được nhiều người biết đến là Ali B và Lange Frans & Baas B. Những “sao” quốc tế thường đến biểu diễn ở các sân vận động và những địa điểm nhỏ hơn ở Hà Lan. Parkpop là lễ hội nhạc sống miễn phí lớn nhất ở châu Âu diễn ra tại thành phố Hague trong tháng sáu. Nhạc và kịch rất phổ biến ở xứ sở hoa tuy-líp này.