Tài liệu Hướng dẫn thực hành kinh tế học vi mô dùng trong các trường cao đẳng và đại học khối kinh tế

PGS. TS. VŨ KIM D Ũ N G - PGS. TS. PHẠM VĂN MINH (đổng Chủ biên) TT TT-TV * ĐHQGHN 338.5 Hưo 2010 a a ^ N H À X UÂ T BÁN G IÁO DỤC V IỆ T NAM P G S .T S . V Ú K IM D Ũ N G - P G S .T S . P H Ạ M V Ă N M IN H (đồng Chủ biên) HƯỚNG DẨN THựC HÀNH KINH TỂ HỌC VI MÔ (Dùng trong c á c trường C ao đ ẳ n g và Đại học Khôi Kinh tế) (Tái bản lấn thứ hai) N H À X U Ấ T B ẢN G I Á O DỤC V I Ệ• T N A M s Các tác giả: PGS.TS. VŨ KIM DŨNG PGS.TS. PHẠM VÁN MINH PGS.TS. CAO THƯÝ XIÊM TS. ĐINH THIỆN ĐÚC TS. NGUYỄN THỊ THU ThS. HỒ ĐÌNH BÁO ThS. HOÀNG THUÝ NGA ThS. HOÀNG HẢI YẾN Công ty cổ phần sách Đại học - Dạy nghề - Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam giữ quyển công bố tác phẩm. 19 - 2010/CXB/570 - 2244/GD Mã số : 7L197yO - DAI S ò ’i ílổ l ẳ ả li Kinh tê Vi m ô là m ộ t bộ p h ậ n cùa Kinh tố học, với tư cách là m ộ t m ô n k h o a học cơ sớ, n g h i ê n cứu b ả n c h ấ t các h iệ n t ư ợ n g và q u y l u ậ t k in h tê thị t r ư ờ n g . M u ố n n ắ m v ừ n g đ ư ợ c nội d u n g cua lý t h u v c t Kinh t ế Vi m ô và p h ư ơ n g p h á p ra q u y ế t đ ị n h b ằ n g cách s ứ d ụ n g c ô n g cụ K inh t ế Vi mô, các s in h v iê n cần tư đọc, n g h i ê n c ứ u tìn h h u ố n g và th ự c h à n h đ ể h iể u đ ư ợ c cách ứ n g d ụ n g th ự c t ế c ủ a K in h t ế Vi m ô t r o n g cuộc s ố n g . Với ý n g h ĩ a k h o a học và t h ự c tiễ n đó , d ê đ á p ứ n g n h u cầu nói trê n , N h à x u ấ t b à n G iá o d ụ c c h o x u â t b ả n c u ố n sách: "H ướng dân thực hành Kinh t ế h ọ c vi m ô ”. N ộ i d u n g cơ b ả n của c u ố n sá c h về n g u y ê n tắc t h ố n g n h â t với nội d u n g g iá o t r ì n h K inh t ế họ c vi m ô đã đ ư ợ c Bộ G iá o d ụ c và Đ à o tạ o c h o p h é p s ử d ụ n g g i ả n g d ạ y ở tấ t cả các t r ư ờ n g Đại họ c và C a o đ ả n g t r o n g cả n ư ớ c . S o n g nộ i d u n g t r o n g c u ố n sách n à y n g à y c à n g d ư ợ c h o à n t h i ệ n t h e o h ư ớ n g h i ệ n đại, t o à n d i ệ n và c ậ p n h ậ t h ư n , đ ồ n g th ờ i đ ư ợ c t r ì n h bày m ộ t cách rõ r à n g , d ễ h iể u , sinh đ ộ n g , h â p d ẫ n , k h ổ n g q u á k h ó và q u á cao đ ố i với n g ư ờ i đ ọc, p h ù h ợ p với m ọ i đ ố i t ư ợ n g s in h v i ê n ở n h ữ n g tr ìn h đ ộ k h á c n h a u . T ấ t cả các c h ư ơ n g t r o n g c u ố n sách đ ư ợ c t r ì n h bày t h e o m ộ t t r ì n h tự logic t h ố n g n h ấ t n h ư sau: p h ầ n m ụ c đ íc h và y ê u cầu c ủ a c h ư ơ n g , p h ầ n tó m tắ t lý t h u y ế t , p h ầ n câu hỏi ôn tậ p , p h ầ n câu hỏi d ũ n g sai, p h ầ n câu hỏi lựa c h ọ n , p h ầ n bài tậ p m ẫ u và các bài t ậ p tự ôn. Tác giả b iên s o ạ n c u ố n sách n à y là n h ữ n g g iá o v i ê n của Bộ m ô n K in h t ế Vi m ô, K h o a K inh t ế học, t r ư ờ n g Dại học Kinh t ế Q u ố c d â n , t r o n g đ ó PGS.TS. Vũ Kim D ũ n g (C h ủ n h i ệ m k h o a 3 Kinh t ế học) và PGS.TS. P h ạm Văn Minh (T r ư ở n g bộ m ô n Kinh tê học vi mô) là đ ồ n g ch ủ biên. Các tác giả xin đ ư ợ c bày tỏ l ò n g biết ơn c h â n t h à n h đ ô n các g iá o v iên của Bộ m ô n đ ã có n h i ề u đ ó n g g ó p q u ý b á u về học t h u ậ t t r o n g q u á trìn h h o à n tất b ả n th ả o đ ê x u â t b ả n . Xin c h â n th à n h c ả m ơ n Ban G i á m h iệu t r ư ờ n g Đại họ c Kinh t ế Q u ố c d â n và Ban G i á m đ ố c C ô n g tv c ổ p h ầ n Sách Đại học — D ạ y n g h ề , N h à x u ấ t b ả n G iá o d ụ c đ ã tạ o m ọi đ i ề u k iệ n t h u ậ n lợi đ ể c u ố n sách đ ư ợ c x u â t bản. Mặc d ù đã có n h iề u cô g ắ n g n h ư n g c h ắ c c h ắ n c u ố n sách v ẫ n có n h i ề u k h iế m k h u y ế t . C h ú n g tôi m o n g m u ố n n h â n đ ư ợ c sự đ ó n g g ó p ý kiến của b ạ n đọ c đ ê c u ố n sách đ ư ợ c h o à n th iệ n hơn t r o n g lần x u â t b ả n sau. Mọi ý kiến đ ó n g g ó p xin gửi về C ô n g ty c ổ p h ầ n Sách Dại h ọ c — Dạy n g h ề , 25 H à n T h u y ê n , H à Nội. Tâp thể tác gia 4 V (itt d r u y I TÒNG QUAN VÊ KINH TÊ HỌC VI MÔ Phầr 1. MỤC ĐÍCH VÀ YÊU CẨU CỦA CHƯƠNG \ê u c ấ u s in h v iê n p h a i n ắ m v ữ n g c á c k iế n t h ứ c l ý t h u y ế t : Khái n iệ m k in h t ế học. k in h tê vi mỏ, k i n h tê vĩ mô v à môi q u a i hộ g iữ a k in h tè vi mô và k i n h tê vĩ mô. N ắ m ch ắc k h ái n iệm vê n ề n k i n h tê, các t h à n h v iê n k i n h tê, các ci chê k i n h tê phối hợp. H iể u rõ b ả n c h ấ t c ủ a mô h ì n h k i n h tê và ứ n g d ụ n g c ủ a mô hìrih kinh tế. - H i ể u được m ộ t sô q u y lu ậ t tr o n g lý t h u y ế t lựa chọn: quy l u ậ t k h a n hiếm , q u y l u ậ t chi p h í cơ hội t ă n g d ầ n và lợi s u ấ t g iá m dần. - H i ể u rõ ba v ấ n đê k in h tê cơ b ả n v à các cơ c h ê giải q u y ế t ba v ấ n (ề cơ b ả n . —H iể u rõ n g u y ê n tắc lựa c họn k i n h tê th e o p h ư ơ n g p h á p tôi ưu - >h â n tích cận biên. Yìu cầu sinh viên có được các kỹ n ă n g là m bài tậ p thực hành: - L à m được các b à i t ậ p tín h t o á n chi ph í cơ hội. - \ p d ụ n g to á n tối ưu đê giải các bài t o á n lựa chọn đơn giản. P h ầ n 2. TÓM TẮT LÝ THUYẾT I - G ỚI TH IỆU TỔNG QUAN VE KINH TẺ HỌC 1. Các khái niệm co bàn K n h tê học là m ôn k h o a học g iú p cho con người h i ể u v ề cách t h ứ c ' ậ n h à n h c ủ a n ề n k i n h tê nói c h u n g và c ách th ứ c ứ n g xử c ủ a t i n g t h à n h viên t h a m gia vào n ề n k i n h tê nói riêng. N ề n k i n h t ế là m ộ t cơ chê p h â n bổ các n g u ồ n lực k h a n hiêm cho các m ụ c tiê u c ạ n h t r a n h . Cơ c h ê n à y n h ằ m giải q u y ế t b a vân đê k i n h tê cơ bản: - S ả n x u ấ t cái gì ? - Sản x u ấ t như thê nào ? - S ả n x u ấ t cho ai ? Hàng hoá, dịch vụ Hàng hoá, dịch vụ Hình 1.1. Mô hình nền kinh tế Đ ể h i ể u được cơ chê h o ạ t đ ộ n g c ủ a n ề n k i n h t ê c h ú n g t a sẽ t r ừ u tư ợ n g h o á t h ự c tê v à x â y d ự n g m ộ t mô h ì n h đơn g i ả n h o á về n ề n k i n h tế. N ề n k i n h tê b a o gồm các bộ p h ậ n hợp t h à n h v à s ự tư ơ n g tác g iữ a c h ú n g với n h a u . N ề n k i n h t ế có h a i bộ p h ậ n cơ b ả n sau: - Người r a q u y ế t đ ịn h : b ấ t cứ ai h o ặ c tổ chức n à o r a các q ư y ế t đ ị n h lựa chọn. - Cơ c h ê phối hợp: s ự s ắ p xếp l à m cho s ự lự a c h ọ n c ủ a các t h à n h viên t r o n g n ề n k i n h tê p h ù hợp với n h a u . N g ư ờ i r a q u y ế t đ ị n h , gồm có: - Các hộ gia đình. 6 Các d o a n h nghiệp. C h ín h phủ. Hộ g ia đ in h : là một đơn vị r a q u y ế t định. T ù y th u ộ c vào t ừ n g thị t r ư ờ n g m à các hộ gia d in h đ ó n g các vai trò k h á c n h a u . T r o n g th ị t r ư ờ n g h à n g hoá. hộ gia đ ìn h là người t iê u dùng. Các hộ gia d in h q u y ết đ ịn h m u a b a o n h i ê u h à n g hoá mỗi loại t h ò n g q u a c ầ u c ủ a họ biểu h i ệ n ỡ mức giá m à họ có k h ả n ă n g và s ẵ n s à n g chi tr ả . T r o n g th ị t r ư ờ n g các yêu tỏ s á n x u ấ t, hộ gia đ ì n h là người c h u c ủ a các n g u ồ n lực. Họ q u y ê t đ ị n h c u n g c ấ p bao n h i ê u các n g u ồ n lực dó cho các d o a n h ngh iệp . T h ị t r ư ờ n g y ế u tô s ả n x u ấ t có ba n g u ồ n lực cơ b ả n là : lao động, vốn và đ ấ t dai. D oanh nghiệp: là tô chức m u a hoặc t h u ê các y ế u tô s ả n x u ấ t và tỏ chức k ế t hợp các yếu tô đó để s ả n x u ấ t và b á n các loại h à n g h o á và dịch vụ. C hính p h ủ : t h ự c hiện hai chức n ă n g cơ b ả n là s ả n x u ấ t các h à n g hoá, dịch vụ và p h â n phối lại t h u n h ậ p . T h ô n g t h ư ờ n g các C h í n h p h ú c u n g c ấ p hệ t h ố n g p h á p lu ậ t, h ạ t ầ n g cơ sở, quốc p hòng... C h í n h p h ủ giới h ạ n sự lựa chọn c ủ a người tiê u d ù n g , ctiồu t iế t s ả n x u ấ t và p h â n phôi lại t h u n h ậ p . C ơ c h ế p h ố i hỢp: C h ú n g t a đ ã biết các loại cơ chê phôi hợp là: - Cơ chê m ệ n h lệnh. - Cơ chê th ị trư ờ n g . - Cơ chê h ỗ n hợp. T r o n g cơ chê m ệnh lệnh (cơ chê k ế h o ạ c h h o á t ậ p t r u n g ) ba v ấ n đề k i n h t ê cơ b ả n do C h í n h p h ủ q u y ế t đ ịn h . Còn t r o n g cơ c h ế thị tr ư ờ n g , các v ấ n đê kinh tê cơ b ả n do th ị t r ư ờ n g (cung — cầu) xá(; (tịnh. T r o n g cơ chẽ hỗn h ợ p , cả C h í n h p h ủ và t h ị t r ư ờ n g đều t h a m gia giải q u y ế t các v ấ n đê k i n h tê cơ b ả n . H iệ n n ay, các nưóc t r ê n t h ê giới đ ề u á p d ụ n g cơ chê hỗn hợp đê giải q u y ế t các v ấ n đê 7 k i n h tê cơ b ả n . T u y n h iê n , việc giải q u y ế t các v ấ n đê k i n h t ê cu b ả n đó k h á c n h a u ở các nưóc k h á c n h a u . M ột k h á i n iệ m k h á c t h ư ờ n g g ặ p vê k in h t ê học là: k i n h t ố học là m ô n k h o a học n g h i ê n cứu cách th ứ c p h â n bô các n g u ồ n lực k h a n h i ế m cho m ục đích c ạ n h t r a n h đê t h o ả m ã n n h u c ầ u củ a con người. N goài ra, c h ú n g t a t h ư ờ n g x u y ê n n g h e nói đ ế n k in h tỏ học n h ư m ô n k h o a học c ủ a sự lự a chọn. 2. Các bộ phận của Kinh tế học a) K i n h t ế h ọ c vi m ô K in h tê học vi mô là m ộ t bộ p h ậ n của K i n h tê học. K in h tè học vi mỏ n g h i ê n c ú u h à n h vi c ủ a các t h à n h v iê n k i n h tế, đó là: các hộ gia đình, d o a n h n g h i ệ p và C h í n h ph ủ . C ụ th ể , K in h t ế học vi mô n g h i ê n cứu các v ấ n đê sau: - M ục t i ê u c ủ a các t h à n h v iê n k i n h tế. - Các giới h ạ n c ủ a các t h à n h v iê n k i n h tế. - P h ư ơ n g p h á p đ ạ t được m ụ c t i ê u c ủ a các t h à n h v iê n k in h tê. K i n h tê học vi mô, với t ư cách là m ột m ô n k h o a học cơ sỏ, n g h i ê n cứu b ả n c h ấ t c ủ a các h i ệ n t ư ợ n g k i n h tế, t í n h q u y l u ậ t và xu h ư ớ n g v ậ n động c ủ a các h i ệ n tư ợ n g và q u y l u ậ t k i n h tế. b) K i n h t ê h o c v ĩ m ô K in h tê học vĩ mô là bộ p h ậ n c ủ a K in h tê học n g h i ê n cứu r á c v ấ n đề k i n h tê tổ n g hợp c ủ a n ề n k i n h tê n h ư các v ấ n đê t ă n g t rư ở n g , lạ m p h á t , t h ấ t nghiệp... K in h tê học vi mô và K in h tê học vĩ mô t u y có đối tư ợ n g n g h i ê n cứu k h á c n h a u n h ư n g đ ề u là n h ữ n g nội d u n g q u a n trọníỊ c ủ a K in h tê học, h a i bộ p h ậ n n à y có môi q u a n h ệ h ữ u có tá c đ ộng q u a lại l ẫ n n h a u . K i n h tê học chỉ cho c h ú n g t a c á c h th ứ c s u y n g h ĩ v ề các v ấ n đề p h â n bô n g u ồ n lực ch ứ k i n h tê học k h ô n g đ ả m bảo cho c h ú n g ta các “c â u t r ả lời đ ú n ẹ ”. 8 3. Kinh tế học thực chứng (positive) và Kinh tế học chuan tắc (normative) K inh tê học th ự c (.'hứng liên q u a n đôn cách lý giái kh o a học. các v â n d ể m a n g t í n h n h õ n q u á và t h ư ờ n g liên q u a n đôn các câu hói n h ư : Dó là gì ? T ại sao lại n h ư vậv ? Đ iểu gì sê xáy ra nêu... Ví h ú c lợ i c ô n g c ộ n g . D ù c á c m ụ c t i ê u c ó k h á c n h a u s o n g c á c t h è i m v i ê n k i n h t ê đ ề u có c h u n g m ộ t giới h ạ n đ ó là r à n g b u ộ c v ề ngiâr s á c h . 13 P h é p p h â n tích c ậ n b iê n sẽ g iú p c h ú n g ta h iể u được c ách thứ c lự a c h ọ n c ủ a các t h à n h v iê n k i n h tế. B ấ t cứ s ụ lự a c h ọ n k i n h t ố n à o c ũ n g l i ê n q u a n đ ế n h a i v ấ n đ ê c ơ b ả n l à : c h i p h í v à lợi i c h c ủ a s ự l ự a c h ọ n . C ả h a i b i ế n s ô lợ i í c h v à c h i p h í đ ề u t h a y đ ô i k h i c á c t h à n h v iê n k i n h t ê đ ư a r a c á c s ự lự a c h ọ n với q u y m ô k h á c n h a u . M ọ i t h à n h v i ê n k i n h t ê đ ề u m o n g m u ô n t ố i đ a h o á lợi i c h r ò n g ( h i ệ u s ô g i ữ a lợ i í c h v à c h i p h í ) . Lợi ích ròng = Tống lợi ích - Tổng chi phí S ự l ự a c h ọ n c ủ a n g ư ờ i t i ê u d ù n g l à k ế t q u ả c ủ a s ự t ư ơ n g tác: g iữ a h a i loại h iệ n tư ợ n g k h á c biệt: - T h ị h iế u và ư u tiên. - C á c cơ h ộ i v à h ạ n c h ế . T hị h iếu và sự ư u tiên k h ô n g q u a n s á t được và k h á c n h a u r ấ t n h i ề u . N g ư ờ i t i ê u d ù n g t h ư ờ n g có c á c h ạ n c h ê v à cơ h ộ i g i ô n ^ n h a u n h ư n g t h ư ờ n g có c á c l ự a c h ọ n k h á c n h a u . C á c cơ h ộ i v à h ạ n chê th ư ờ n g q u a n s á t được th ô n g q u a th u n h ậ p và giá c ủ a h à n g h o á . K h i q u y ế t đ ị n h t i ê u d ù n g m ộ t h à n g h o á n à o đó, n g ư ờ i t i ê u d ù n g s ẽ s o s á n h g i ữ a c h i p h í m à h ọ p h ả i t r ả c h o h à n g h o á v à lợi íc h m à h ọ có t h ê t h u đ ư ợ c đ ể x á c đ ị n h m ứ c t i ê u d ù n g tô i ư u . Đ ôi với c á c n h à s ả n x u ấ t , c á c q u y ế t đ ị n h s ả n x u ấ t p h ụ t h u ộ c vào sự tư ơ n g tá c c ủ a h a i loại h iệ n tư ợ n g k h á c biệt: - Công nghệ. - G iá c ủ a các y ế u tô đ ầ u v ào và đ ầ u ra. K hi đ ư a ra các q u y ế t đ ịn h về sự lự a ch ọ n n h à s ả n x u ấ t so s á n h g i ữ a lợi í c h t h u đ ư ợ c v ó i c h i p h í b ỏ r a đ ể t ừ đ ó x á c đ ị n h đ ư ợ c m ứ c s ả n l ư ợ n g c ầ n t h i ế t đ ê đ ạ t đ ư ợ c m ụ c t i ê u t ô i đ a h o á lợi n h u ậ n . G i ả s ử h à m t ô n g lợi í c h k h i s ả n x u ấ t h o ặ c t i ê u d ù n g Q đ(Jn vị h à n g h o á l à T B = f ( Q ) , h à m t ô n g c h i p h í l à T C = g ( Q ) . K h i d ó lợi íc h r ò n g là : N B = T B - T C = f(Q) - g(Q ). N B đ ạ t c ự c t r ị h a y g i á t r ị c ự c đ ạ i k h i ( N B ) q = 0, t a c ó : ( N B ) q = ( T B ) q - ( T C ) q = 0 => M B - MC = 0 = > M B = MC 14 Vậy lọi ích rò n g d ạ t gia trị cực đại khi: MB = MC l>án c h ấ t c ủ a phương pháp phân tích c ậ n biên được h iếu n h.u s a u : N ế u M B > MC thì mớ rộ n g quv mô h o ạ t động. N ế u M B = M C q u y m ô h o ạ t đ ộ n g là tôi ưu. N ế u M B < M c thì th u h ẹ p quy m ô h o ạ t động. r'r o n g đó: M B ( M a r g i n a l B e n e f i t ) l à lợi í c h c ậ n b i è n . Đ ỏ l à lợi í c h t h u (ỈUỢÍ k h i s ả n x u ấ t h o ặ c t i ê u d ù n g t h ê m m ộ t đ ơ n vị h à n g h o á . M C ( M a r g i n a l C o s t) là c h i p h í c ậ n b iê n . Đ ó là chi p h í bỏ r a d ể s .i n x u ấ t h o ặ c t i ê u d ù n g t h ê m m ộ t đ ơ n vị s ả n p h ẩ m . K hi M B = M C t h ì lợi í c h r ò n g đ ạ t g i á t r ị t ố i đ a . N h ư v ậy , k h i đ ư a r a các q u y ế t đ ịn h vê sự lự a c h ọ n k i n h tế, c á c i h à n h v iê n k i n h tê lu ô n p h á i so s á n h g i ữ a p h ầ n t ă n g t h ê m vê Lợi ch và p h ần tă n g thêm vê chi p h í n h à m m ụ c đích x ác đ ịn h m ộ t m ứ c s ả n lư ợ n g s ả n x u ấ t h o ặ c t i ê u d ù n g tôi ư u. P h ầ i 3. CÂU HỎI ÔN TẬP 1. H ã y t r ì n h b à y v ê b a v ấ n đ ê k i n h t ê cơ b á n . ỉ . P h â n b i ệ t K i n h t ê h ọ c vi m ô v à K i n h t ê h ọ c v ĩ m ô . 0. P h â n b i ệ t K i n h t ê h ọ c t h ự c c h ứ n g v à K i n h t ê h ọ c c h u ẩ n t ắ c . 4. C h i p h í cơ h ộ i l à gì ? C h o v í d ụ m i n h h ọ a . 5. K ế t ê n c á c t h à n h v i ê n k i n h t ế . h ọ c ó m ụ c t i ê u v à h ạ n c h ê gì ? 6. T r ì n h b à y n g u y ê n t ắ c p h â n t í c h c ậ n b i ê n . 1. T r ì n h b à y q u y l u ậ t c h i p h í cơ h ộ i t ă n g d ầ n v à m i n h h ọ a b a j n f đ ư ờ n g g iớ i h ạ n k h ả n ă n g s ả n x u ấ t . é . M ô h ì n h k i n h t ê l à gì ? Ư u đ i ể m v à h ạ n c h ê c ủ a m ô h ì n h k i n h tê . M i n h h ọ a b ằ n g ví d ụ c ụ th ế. s. H ã y p h â n b i ệ t c ơ c h ê t h ị t r ư ờ n g vớ i cơ c h ế m ệ n h l ệ n h . 10. T r ì n h b à y v ê cơ c h ê k i n h t ê h ỗ n h ợ p . 15 Phẩn 4. CÂU HỎI Đ Ú NG /SA I CÓ GIẢI THÍCH 1. K i n h t ế h ọ c l à m ô n k h o a h ọ c g i ú p c h ú n g t a h i ể u vó n ề n k i n h t ê v à c á c t h à n h v i ê n k i n h t ế , vì v ậ y K i n h t ê h ọ c g i ú p 01 ư n g t a t r ả lờ i đ ú n g t ấ t c ả c á c c â u h ỏ i . 2 . B a v â n đ ề k i n h t ê c ơ b ả n : s ả n x u ấ t c á i gì ? s ả n x u ấ t n h u t h ế n à o ? v ả s ả n x u ấ t cho ai ? ỉà các v ấ n đê k in h tê c ủ a riêng các n ề n k in h tê thị trư ờ ng . 3. T á c đ ộ n g c ủ a m ộ t sự cải tiế n c ô n g n g h ệ sẽ đ ẩ y đường giới h ạ n k h ả n ă n g s ả n x u ấ t r a ngoài. 4 . C h i p h í c ơ h ộ i l à t ấ t c ả c á c c ơ h ộ i b ị m ấ t đ i k h i đ ư a -a s ự l ự a c h ọ n k i n h tê. 5 . M ộ t n ề n k i n h t ê có t h ê đ ạ t d ư ợ c h i ệ u q u ả v ê m ặ t k ỹ t h i u ậ t m à k h ô n g đ ạ t đ ư ợ c h i ệ u q u ả v ê m ặ t k i n h tế. 6. Đ ế th u th ê m m ộ t lư ợ n g h à n g h o á n à o đó, x ã h ộ i p h u hy s in h m ộ t lư ợng h à n g h o á khác. 7 . N ế u k h ô n g có c á c cơ h ộ i k h á c n h a u t h ì k h ô n g c ó chi Ị p h í cơ h ộ i. 8 . N ế u đ ư ờ n g giới h ạ n k h ả n ă n g s ả n x u ấ t là m ộ t đ ư ờ n g t i ẳ i n g t h ì c h i p h í cơ h ộ i s ẽ k h ô n g đổi. 9 . T ấ t c ả c á c t h à n h v i ê n k i n h t ê đ ề u c ó h ạ n c h ế v ê n g â n sác:h. 1 0. Vì có t ì n h t r ạ n g k h a n h i ế m c h o n ê n c á c đ ơ n vị k i n h tê p h á i lựa ch ọ n kỹ các q u y ế t đ ịn h c ủ a m ìn h . Phần 5. CÂU HỎI LựA CHỌN Lựa chọn p h ư ơ n g án trả lời đ ú n g n h ấ t : 1 . M ỗ i x ã h ộ i c ầ n p h ả i g i ả i q u y ế t v ấ n đ ê k i n h t ê n à o s a u í â y: 16 a) S ả n x u ấ t c á i gì ? b) S ản x u ấ t n h ư thê nào ? c) S ả n x u ấ t cho ai ? d) T ấ t cả các p h ư ơ n g á n trên . e) C h ỉ g i ả i q u y ế t v â n đ ề s ả n x u ấ t c á i gì. 2. Ván lie k h a n a) Chi tồ n tại tr o n g nến k in h tc d ựa vào cơ c h ê k i n h tê h ồ n hớp. b) Có t h ê loại t r ừ n ế u c h ú n g t a đ ặ t g iá t h ấ p x u ố n g . c) Tốn tại vì n h u cáu c ủ a con người k h ô n g t h ế được th o ả m ã n với các n g u ồ n lực hiện có. d) Có t h ế loại t r ù n ê u q u y đ ịn h g iá cao lên. e) K hông p h ả i v ấn dê nào ở trên . 3. Chi phí cơ hội dê có th ể dược học đại học c ủ a m ột s in h viên k h o n g bao gồm: a) Lương m à b ạ n sinh v iê n có t h ể k iếm dược nôu k h ô n g đi học. b) T iề n chi p h í cho sách giáo khoa. c) T iề n chi cho ă n uông. d ) T iê n học phí. e) T ấ t cả các k h o ả n trên. 4. M ộ t m ô h ì n h k in h tê tố t b a o gồm : a) S ô l ư ợ n g í t n h ấ t c á c t h ô n g t i n c ầ n t h i ế t đ ể t r ả lời c á c c â u hỏi đ ề c ậ p t r o n g m ô h ìn h . b) C à n g n h i ề u t h ô n g tin c à n g tốt. c) C à n g ít t h ô n g t i n c à n g tố t. d) T r ả lòi t ấ t c ả c á c v â n đ ê k i n h t ế . e) K h ô n g có p h ư ơ n g á n n à o đ ú n g . 5. M ộ t m ô h ì n h k i n h t ế đ ư ợ c k i ể m n g h i ệ m bởi: a) K iể m t r a tín h th ự c tê c ủ a m ô h ìn h . b) S o s á n h d ự b á o c ủ a m ô h ì n h với t h ự c tế . c) So s á n h p h ầ n m ô h ì n h m ô t ả vối t h ự c tế. d ) T ấ t cả các p h ư ơ n g án t r ê n . e) K h ô n g có p h ư ơ n g á n nào đ ú n g . OAI HỌC' <-juen vrHM n/A IM^yt RUNG TÂM G TỈM thự v i ê n 2 H Ư Ớ N G OẢN TH KINH TỂ 17 6 . K h i c á c n h à k i n h t ê s ử d ụ n g t h u ậ t n g ữ “c ậ n b i ê n ” h ọ á m c h i : a) V ừa đủ. b) K h ô n g q u a n trọ n g . c) Đ ư ờ n g biên. d) Bổ sung. e) Cuối cùng. 7 . N ế u m ộ t n g ư ờ i r a q u y ế t đ ị n h b ằ n g c á c h s o s á n h lợi í c h c ậ n b iê n và chi p h í c ậ n b iê n c ủ a sự lự a ch ọ n p hải: a) C h ọ n q u y ế t đ ị n h k h i m à lợi í c h c ậ n b i ê n l ớ n h ơ n c h i p h í c ậ n biên. b) C h ọ n c) q u y ế t đ ị n h k h i m à c h i p h í c ậ n b i ê n b ằ n g lợi í c h c ậ n b i ê n . C h ọ n q u y ế t đ ị n h k h i m à lợ i í c h c ậ n b i ê n n h ỏ h ơ n c h i p h í c ậ n biên. d)' T r á n h v i ệ•c l ự• a c h ọ•n . e) T ấ t cả các p h ư ơ n g á n t r ê n đ ề u sai. 8 . C â u n à o d ư ớ i đ â y l à t u y ê n bô" c ủ a K i n h t ê h ọ c c h u ẩ n t ắ c ? a) N gười tiê u d ù n g m u a ít h à n g h o á h ơ n k h i giá c ủ a h à n g h o á t ă n g l ê n , t r o n g k h i c á c y ế u tô" k h á c k h ô n g t h a y đ ổ i . b) N g o à i các y ế u t ố k h á c , đ ư ò n g c u n g đối vói h à n g h o á còn p h ụ th u ộ c vào giá c ủ a đ ầ u vào. c) G iá k h á m b ệ n h t ư n h â n h iệ n n a y là q u á cao. d) V iệc học đ ại học sẽ là m t ă n g t h u n h ậ p c ủ a b ạ n . e) Thời tiế t n ó n g là m tă n g lượng q u ạ t đ iệ n b á n ra. 9 . C â u n à o d ư ỏ i đ â y l à t u y ê n bô" c ủ a K i n h t ê h ọ c t h ự c c h ứ n g ? a) N â n g cao m ứ c lư ơ n g tối t h i ể u d ẫ n đ ế n t h ấ t n g h iệ p . b) G i á o v i ê n c ầ n p h ả i đ ư ợ c t r ả l ư ơ n g c a o vì h ọ r ấ t q ư a n t r ọ n g đ ô i với t ư ơ n g l a i c ủ a c o n b ạ n . 18 c) C ác v ậ n đ ộ n g v iê n c h u y ê n n g h iệ p được t r ả lư ơng q u á cao. d) C ầ n p h ả i có t i ề n t h u ê n h à t h ấ p h ơ n c h o s i n h v iê n . e) C ầ n p h ả i trợ g iúp người t h ấ t n g h iệp n h iê u hơn. 10. T ro n g mô h ì n h d ò n g l u â n c h u y ên : a> C á c d o a n h n g h i ệ p lu ô n t r a o đối h à n g h o á lâ y tiề n . b> C á c hộ g ia đ ìn h lu ô n t r a o đôi tiề n lấ y h à n g h o á. C) Các hộ gia đìn h là người b á n t r o n g th ị t r ư ờ n g y ế u tô và ]à người m u a t r o n g thị tr ư ờ n g h à n g hoá. of) Các d o a n h n g h iệ p là người m u a t r o n g thị t r ư ờ n g h à n g h o á và là người b á n t r o n g th ị t r ư ờ n g yếu tố. ej K h ô n g có p h ư ơ n g á n n à o đúng. 11. T ro n g mô h ì n h n ê n k i n h tê hỗn hợp, các v ấ n đê k i n h tê cơ b ả n được giải q u y ết: aj T h ô n g q u a các kê h o ạ c h c ủ a C h ín h p h ủ . bj T h ô n g q u a thị trư ờ ng. c) T h ô n g q u a thị trư ờ n g và kê hoạch c ủ a C h ín h ph ủ. dj K h ô n g có p h ư ơ n g á n n à o đ ú n g . Phần 6. BÀI TẬP MAU B à i s ố 1 . ( C h i p h í cơ h ộ i - đ ư ò n g g i ố i h ạ n k h ả n ă n g s ả n x u ấ t ) G i ả đ ịn h m ộ t n ề n k i n h tê g i ả n đ ơ n ch ỉ có h a i n g à n h s ả n x u ấ t l ư ơ n g t h ự c v à v ả i m a y q u ầ n áo . B ả n g 1.1 t h ể h i ệ n c á c k h ả n ă n g c ó t h ể đ ạ t được c ủ a n ề n k i n h tê k h i c á c n g u ồ n lực đư ợc s ử d ụ n g m ộ t c á c h tối ư u n h ấ t: Bảng 1.1 Các khả nàng Sản lượng lương thực (triệu tấn) Sản lượng vải A B c D 80 0 70 8 60 12 40 16 E 0 20 a) (triệu m) H ã y v ẽ đ ư ờ n g giói h ạ n k h ả n ă n g s ả n x u ấ t c ủ a n ề n k i n h tế này. 19