Tài liệu Hướng dẫn ôn tập môn kinh tế chính trị mác lênin dùng cho sinh viên các trường đại học và cao đẳng

PGS.TS. VŨ HỔNG TIẾN - Th.s. NGUYÊN NHẬT TÂN HƯÓNG DẪN ÔN TẬP ■ MÔN KINH TẾ CHÍNH TRỊ ■ MÁC — LÊNIN (Dùng cho sinh vién các trường đại học và cao đẳng) NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI • HỌC • sư PHẠM • MỤC LỤC Phần mở đẩu. NHẬP MÔN KỈNH T Ế CHÍNH T R Ị ............. .................................... 7 Chương 1. Đối tượng, phưdng pháp và chức năng của kinh tế chính trị Mác - L ê n in ................................................................................................... 7 1 . Vai trò của sản xuất của cải vật chất trong đời sống xà h ộ i...................... 7 2. Các yếu tố cơ bản của quá trình sản x u ấ t...................................................... 8 3. Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác - L è n in ............................ 11 4. Phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính tri Mác - L ê n in ......................12 5. Chức năng và ý nghĩa của việc nghiên cứu kinh tế chính trị Mác - L é n in ....................................................................................................... 14 Chương 2. Tái sản xuất xã hội và tăng trưỏng kinh tế .............................. 17 1 . Tái sản xuất xã h ộ i.................................................. .......... ............................. 17 2. Tăng trưởng kinh tế, phát triển kinh tế và tiến bộ xã h ộ i.......................... 20 Phẩn thứ nhất. NHỮNG VẤN ĐỀ KINH T Ế CHÍNH TRỊ CỦA PHƯƠNG THỨC SÀN XUẤT Tư BẢN CHỦ N G H ĨA .................31 Chương 3. sản xuất hảng hoá và các quy luật kinh tế của sản xuâ't hàng hóa .......................................................................................................31 1 . Điều kiện ra đời, tổn tại và ưu thế của sản xuất hàng h o á ................ 31 2. Hàng h o á .........................................................................................................-"551^ 3. Tiển tệ.................................................................. ....................................... . 4. Quy luật giá trị............................ ............................................................... . 42 47 5. Quy luật cạnh tra n h ....................................................... ..................................49 6 . Quy luật cung - cấ u ......................... .......... ..................................................... 51 7. Thị trường.................... ...................................................................................... 53 Chương 4. sản xuất giá trị thặng dư - quy luật kinh tê' tuyệt đối của chủ nghĩa tư bản ....................... ............... ...................... .................56 1. Sự chuyển hoá của tiền thành tư b ả n ..........................................................56 2. Sản xuất ra giá trị thặng dư - quy luật kinh tế cơ bản của CNTE........ 62. 3. Tiền công trong chủ nghĩa tư b ả n ................................................................ 72 4. Tích luỹ tư bản chủ n g h ĩa ................................................................................... 76 Chương 5. Vận động của tư bản và tái sản xuất tư bản xã hội................ 82 1. Tuần hoàn của tư b ả n .............. .................................................................... 82 2. Chu chuyển của tư b ả n ............................................................................. 83 3. Tái sản xuất tư bản xã hội và khủng hoảng kinh tế của chủ nghĩa tư b ả n .......................................................................... .......89 Chương 6. Các hĩnh thái ỉư bản và các hình thức biêu hiện của gíá trị thặng dư................................................................................. 97 1. Lợi nhuận, lợi nhuận bỉnh quân và giá cả sản xuất.,.................................... . 97 2. Tư bản thương nghiệp và ỉợi nhuận thương nghiệp................................ 106 3. Tư bản cho vay và ỉợi tức cho v a y ............................................................. 111 4. Cõng ti cổ phần, tư bản gỉả và thị trường chứng khoán..........................114 5. Tư bản kinh doanh nông nghiệp và địa tô tư bản chủ nghĩa..................116 Chướng 7. Chủ nghĩa tư bản dộc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyển Nhà nước........................................................................... 122 1. Chủ nghĩa tư bản độc q u y ể n .............. ......................................................122 2. Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước...... ............................ ................. 129 3. Những biểu hiện mới của Chù nghĩa tư bản ngày n a y ...........................134 b. Sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản cũng có những biểu hiện mới............ ....................... .............................................. 139 4. Thành tựu, gịâi hạn và xu hướng vận động của chủ nghĩa tư bản ngày may................................ ...... ............ ..............139 Phẩn thứ hai. NHỮNG VẤN B Ể KINH T Ế CHÍNH TRỊ CỦA THỜI KÌ QUÁ Đ ộ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI ở VIỆT N A M ........... 144 Chương 8. Quá độ lên chủ ngliSa xả hội và cơ câu kinh tê nhiều thành phần trong thời kì quả ‘độ lẽn chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam ....144 1. Thời kì quá độ và quá độ létn chủ nghĩa xã hội ở Việt N a m ................. 144? 2. Sỏ hữu tư liệu sản xuất và thành phần kinh tế trong thời ki quá độ lên chù nghĩa xã hội ở việt Nam....................................................... ........... 153 Chương 9. Còng nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh tè trong thòi kỉ quá dộ lèn chủ nghĩa xả hội ở Việt Nam .........................................162 1. Tính íất yếu khách quan và tác dụng của công nghiệp hoá, hiện dai hoá..................................................................................... ..........162 2. Muc tièu, quan điểm còng nghiệp hoá ở nước ta ........................................... . 165 3. Nội dung cơ bản của công nghiệp hoá, hiện đạl hoá ở nước t a ...................166 4. Những tiền đề để đẩy mạnh sự nghiệp còng nghiệp hoá. hiện đại hoá ở nước t a ......................... ..................................................... ................... . 169 Chương 10. Kinh tê nòng thòn trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xả hội ỏ Việt Nam............................................................................... ............173 1. Kinh tế nòng thòn và vai trò của nó trong thòi kì quá độ lén chủ nghĩa xã hội ở Việt N a m .........................................................................................173 2. Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông th ô n ....................... 175 3. Phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần trong nòng nghiệp, nông th ô n ................................................................ ........................... ...... 177 4. Chinh sách của nhà nước tác động đến nông nghiệp, nông th ô n ...............179 Chương 11. Kinh tế thị trường định hưởng xã hội chủ nghĩa ỏ Việt Nam............................... ............................................................... 184 1. Sự cẩn thiết khách quan phát triển nền kinh tế thị trường r\ ở Việt N a m ............................................ ....................................................... 184 , 2 Đạc điểm của nền kinh tê thị trường trong thời kì quá độ ^ ỏ Viêt N a m ......................................................... ........................ .......... 186 3. Các giải pháp phát triển kinh tế thị trường định hướng xãhội chủ nghĩa ở nước t a ........................................................................................................ 190 4. Vai trò của nhà nước và các công cụ quản lí vĩ mô đối với nền kinh tẻ' thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam . 193 5 Chưdng 12. Lđi ích kinh tế và phàn phối thu nhập trong thời kì quả độ lèn chủ nghĩa xă hộiốViệt N am ...... .......197 1. Lợi ích kinh t ế ................... ................. ................. ....... ........ ... ................. 197 2. Phản phối thu nhập trong thời kì quá độ lên chù nghĩa xã hội ở nước t a ...................................... ....................... ..... ............................... 199 Chương 13. Kinh tê đối ngoại trong thời kỉ quá độ lên chủ nghĩa xầ hội ở Việt Nam........................................................................................... 206 1. Tính tất yếu khách quan của việc mở rộng kinh tế dối ngoại............. 206 2. Những hình thức chủ yếu của kinh tế đối ngoại.......................... .207 3. Nguyên tắc cơ bản trong việc mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối n g o ạ i........ .......................................... ................................ . 212 4. Các giải pháp chủ yếu nhằm mở rộng, nâng cao hiệu quả kinh tế đối n g o ạ i................................................................. .....................214