Tài liệu Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng công trình văn hóa và đô thị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRẦN VĂN CƯỜNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN KẾ TOÁN HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ - XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH VĂN HOÁ VÀ ĐÔ THỊ 2018 - 2020 TRẦN VĂN CƯỜNG HÀ NỘI - 2020 i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ - XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH VĂN HOÁ VÀ ĐÔ THỊ TRẦN VĂN CƯỜNG CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN MÃ SỐ: 8.34.03.01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS. TS. NGUYỄN VĂN CÔNG HÀ NỘI - 2020 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cả nhân rằng nghiên cứu này này do tôi tự thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. Hà Nội, ngày tháng năm Học viên cao học i LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cám ơn tới các thầy cô giáo tham gia đào tạo lớp Cao học Kế toán 18M-KT3 đã truyền đạt những kiến thức thiết thực, sâu rộng, thực tế trong suốt quá trình học tập, làm cơ sở cho tác giả thực hiện luận văn này. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới GS.TS Nguyễn Văn Công – Người hướng dẫn khoa học, đã tận tình hướng dẫn trong quá trình thực hiện luận văn. Tác giả xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình và quý báu của Ban lãnh đạo, tập thể Công ty CP Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị đã cung cấp số liệu thực tế, giúp đỡ tác giả trong quá trình tìm hiểu thực tế, khảo sát số liệu tại đơn vị để tác giả hoàn thành đề tài nghiên cứu này. Do thời gian có hạn và kinh nghiệm của tác giả còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tác giả rất mong nhận được những đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và những nhà nghiên cứu khác để nội dung được nghiên cứu trong luận văn hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng Học viên cao học ii năm MỤC LỤC Contents LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... viii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ...................................................................1 2. Tổng quan nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp ..1 3. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................4 3.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát ........................................................................ 4 3.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể.............................................................................. 4 4. Câu hỏi nghiên cứu ...............................................................................................4 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................4 5.1. Đối tượng nghiên cứu: ..................................................................................... 4 5.2. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 5 6. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................5 6.1. Phương pháp thu thập dữ liệu .......................................................................... 5 6.2. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................... 5 7. Kết cấu của đề tài ..................................................................................................6 Chương 1:...................................................................................................................7 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP .....................................................................................................................7 1.1. Quan điểm và nguyên tắc tổ chức công tác kế toán ........................................7 1.1.1. Quan điểm về tổ chức công tác kế toán ........................................................ 7 iii 1.1.2. Nguyên tắc tổ chức công tác kế toán ............................................................ 9 1.2. Nội dung tổ chức công tác kế toán ..................................................................14 1.2.1. Tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ kế toán............................................. 14 1.2.2. Tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế toán ............................................ 18 1.2.3. Tổ chức vận dụng hệ thống sổ sách kế toán ............................................... 20 1.2.4. Tổ chức vận dụng hệ thống báo cáo kế toán .............................................. 22 1.2.5. Tổ chức công tác kiểm tra kế toán .............................................................. 23 1.2.6. Tổ chức công tác kiểm kê tài sản ................................................................ 24 1.2.7. Tổ chức công tác bảo quản và lưu trữ tài liệu kế toán ................................ 24 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................25 Chương 2:.................................................................................................................26 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÔNG TY ĐẦU TƯ - XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH VĂN HOÁ VÀ ĐÔ THỊ......................................26 2.1. Tổng quan về Công ty ......................................................................................26 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ................................................................. 26 2.1.2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý hoạt động kinh doanh .......................... 28 2.2. Thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty ..........................................30 2.2.1. Tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ kế toán............................................. 34 2.2.2. Tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế toán ............................................ 37 2.2.3. Tổ chức vận dụng hệ thống sổ sách kế toán ............................................... 40 2.2.4. Tổ chức vận dụng hệ thống báo cáo kế toán .............................................. 42 2.2.5. Tổ chức công tác kiểm tra kế toán .............................................................. 44 2.2.6. Tổ chức công tác kiểm kê tài sản ................................................................ 45 2.2.7. Tổ chức công tác bảo quản và lưu trữ tài liệu kế toán ................................ 48 2.3. Đánh giá tình trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty ............................49 2.3.1. Những thành tựu đạt được .......................................................................... 49 2.3.2. Những tồn tại, hạn chế ................................................................................ 50 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................52 Chương 3:.................................................................................................................53 iv GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÔNG TY ĐẦU TƯ - XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH VĂN HOÁ VÀ ĐÔ THỊ ..............53 3.1. Giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Công ty .........................53 3.1.1. Hoàn thiện tổ chức chứng từ kế toán .......................................................... 53 3.1.2. Hoàn thiện tổ chức tài khoản kế toán .......................................................... 54 3.1.3. Hoàn thiện tổ chức báo cáo kế toán ............................................................ 56 3.1.4. Hoàn thiện tổ chức kiểm tra kế toán ........................................................... 57 3.2. Điều kiện vận dụng các giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Công ty .....................................................................................................................60 3.2.1. Về phía Nhà nước và các cơ quan hữu quan .............................................. 60 3.2.2. Về phía doanh nghiệp ................................................................................. 62 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................63 KẾT LUẬN CHUNG ..............................................................................................64 - Đề tài đã đưa ra một số giải pháp và kiến nghị đối với phía Nhà nước và Công ty nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán tại Công ty CP Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. Hi vọng đề tài sẽ góp phần tạo cơ sở giúp Công ty có điều kiện thực hiện khoa học và hợp lý hơn nữa các hoạt động tổ chức kế toán nhằm phục vụ cho kế toán và công tác quản lý, đáp ứng những yêu cầu mới trong giai đoạn hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay.DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................65 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................66 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT BCTC BTC CP NỘI DUNG ĐẦY ĐỦ Báo cáo tài chính Bộ tài chính Chính phủ GTGT Giá trị gia tăng MTV Một thành viên NĐ NVL QĐ TNHH TT TSCĐ Nghị định Nguyên vật liệu Quyết định Trách nhiệm hữu hạn Thông tư Tài sản cố định vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Các Chỉ tiêu phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh năm 20172019 ...........................................................................................................................28 Bảng 2.2. Hệ thống biểu mẫu chứng từ kế toán được sử dụng tại Công ty ...34 Bảng 2.3. Hệ thống sổ kế toán được áp dụng tại Công ty .............................41 vii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1. Cơ cấu bộ máy tổ chức của Công ty ..............................................30 Hình 2.2. Cơ cấu tổ chức Bộ máy kế toán của Công ty .................................30 viii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong những năm gần đây, nền kinh tế nước ta đã có những chuyển biến vững chắc từ đó mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp phát triển manh mẽ, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế xã hội, nâng cao nguồn thu của ngân sách nhà nước giải quyết việc làm cho người lao động. Song bên cạnh đó cũng tạo ra không ít thách thức cho các doanh nghiệp đòi hỏi các doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý đối với doanh nghiệp. Trong đó sử dụng công cụ kế toán – một công cụ quan trọng của hệ thống công cụ quản lý kinh tế cần phải được nghiên cứu, tổ chức hợp lý và khoa học, vận dụng vào thực tiễn hiệu quả nhất. Đặc biệt trong những năm qua, với chính sách hội nhập kinh tế thế giới và khu vực, hàng loạt chính sách quản lý kinh tế được bổ sung, sửa đổi để phù hợp với yêu cầu quản lý kinh tế trong thời kỳ mới. Trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán, Luật kế toán và Hệ thống chuẩn mực kế toán, kiểm toán Việt Nam được ban hành và đi vào cuộc sống là cơ sở pháp lý cao nhất về kế toán, kiểm toán; Bộ Tài chính cũng đã ban hành nhiều văn bản thông tư hướng dẫn về kế toán, kiểm toán, chính sách thuế, kinh tế vi mô, v.v… tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý của doanh nghiệp. Tuy nhiên trên thực tế, việc quản lý doanh nghiệp thông qua công cụ kế toán còn nhiều bất cập, chưa đi vào nề nếp. Đặc biệt là vấn đề tổ chức công tác kế toán, vấn đề cung cấp thông tin kế toán phục vụ cho công tác quản trị của doanh nghiệp, trong đó có Công ty Cổ phần Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thịcũng không ngoại lệ. Nhận thấy tầm quan trọng và tính thời sự cấp thiết nên tôi chọn đề tài: “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Công ty Cổ phần Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị ” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Tổng quan nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp Tổ chức công tác kế toán là một trong những nội dung thuộc về tổ chức quản lý trong doanh nghiệp. Với chức năng cung cấp thông tin và kiểm tra các hoạt động kế toán tài chính trong doanh nghiệp, công tác kế toán có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả công tác quản lý. Cho đến nay có khá nhiều công trình 1 nghiên cứu về đề tài tổ chức công tác kế toán tại doanh nghiệp tập trung vào hai nội dung : tổ chức công tác kế toán tài chính và tổ chức công tác kế toán quản trị trong doanh nghiệp. Dưới góc độ kế toán tài chính, có nhiều tác giả đã nghiên cứu về tổ chức kế toán có thể kể đến luận văn thạc sĩ kinh tế chuyên ngành kế toán “ Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại công ty cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông” (2015) của tác giả Vũ Ngọc Anh, tác giả đã khái quát hóa cơ sở lý luận về công tác tổ chức kế toán trong công ty cổ phần bao gồm : các khái niệm và vai trò của kế toán, căn cứ để tổ chức công tác kế toán tại các công ty cổ phần. Có thể nói tác giả đã khái quát về tổ chức công tác kế toán một cách đầy đủ và hệ thống làm cơ sở và tiền đề cho việc phân tích, đánh giá thực trạng công tác tổ chức kế toán tại công ty Cổ phần bóng đèn và phích nước Rạng Đông. Luận văn “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại công ty cổ phần 6.3” (2013) của tác giả Trần Thị Ngọc Vinh, tác giả đưa ra những lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán trong ngành sản xuất kinh doanh xây lắp làm cơ sở và tiền đề cho việc phân tích tổ chức công tác kế toán tại Công ty cổ phần 6.3. Với đặc thù số lượng chứng từ nhiều, thời gian theo dõi lâu, các quy định về chứng từ với đơn vị xây lắp phức tạp, tác giả chỉ ra những ưu điểm, nhược điểm trong phần hành kế toán trong tổ chức công tác kế toán của công ty. Từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán. Luận văn “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại công ty trách nhiệm hữu hạn Dược phẩm Hoa Linh” (2017) của tác giả Phạm Thị Hồng Nhung, tác giả đã khái quát hóa cơ sở lý luận về tổ chức công tác kế toán trong công ty cổ phần bao gồm , các khái niệm và vai trò của kế toán, căn cứ để tổ chức công tác kế toán tại các công ty cổ phần, yêu cầu và nhiệm vụ tổ chức công tác kế toán. Luận văn “ Hoàn thiện tổ chức kế toán tại công ty cổ phần Phúc Thành Việt Nam” (2014) của tác giả Trần Thị Thùy Vân, đã khái quát hóa những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức kế toán trong các doanh nghiệp, phân tích thực trạng tổ chức kế toán tại công ty để thấy được những ưu điểm, hạn chế từ đó tác giả đưa ra các yêu 2 cầu của việc hoàn thiện tổ chức kế toán tại công ty cổ phần Phúc Thành Việt Nam, đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Luận văn cũng đã nêu ra được một số gợi ý cho những nghiên cứu tiếp theo. Bên cạnh những thành công, luận văn còn có một số những hạn chế như: tác giả chưa khái quát đầy đủ các nguyên tắc tổ chức kế toán trong doanh nghiệp; chưa làm rõ đặc điểm quản lý kinh doanh của doanh nghiệp ảnh hưởng đến tổ chức kế toán. Luận văn “ Hoàn thiện tổ chức kế toán tại công ty TNHH MTV Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc” (2014) của tác giả Nguyễn Thị Hương đã tiếp tục hoàn thiện cơ sở lý luận về tổ chức kế toán trong doanh nghiệp nói chung. Các chương trình bày theo mạch tương đối rõ ràng, văn phong dễ hiểu, dễ so sánh với nhau. Tuy nhiên luận văn vẫn bị hạn chế như: cơ sở lý luận về nguyên tắc tổ chức tài khoản, kết cấu sổ và trình tự ghi chép sổ còn chưa chính xác, một số giải pháp còn mang tính định hướng, chưa có tính thuyết phục cao. Luận văn “Hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán tại Tập đoàn Việt Á” (2014) của tác giả Nguyễn Ái Ly. Từ việc khái quát những vấn đề lý luận chung tác giả đã đi sâu tìm hiểu thực trạng tại Công ty. Đề tài này đã phân tích việc sử dụng hệ thống chứng từ, tài khoản còn nhiều bất cập như khi xuất kho hàng hóa cho khách hàng kế toán không viết phiếu xuất kho mà lấy hóa đơn GTGT làm căn cứ ghi sổ giá vốn, xuất kho và mua sắm TSCĐ thì không thiết lập hồ sơ về tài sản cố định như không có hợp đồng, hạch toán tiền lương nhưng thiếu bảng đăng ký tiền lương và thiếu hợp đồng lao động. Hiện nay, tập đoàn đã thống nhất áp dụng phần mềm trên máy vi tính. Tuy nhiên, tại một số công ty trực thuộc vẫn còn hiện tương tẩy xóa trên sổ sách hoặc thực hiện không đúng phương pháp chữa sổ theo quy định hiện hành. Từ thực trạng đó, tác giả đã đưa ra các giải pháp để góp phần hoàn thiện hơn tổ chức hạch toán kế toán tại Tập đoàn Việt Á như : xác định rõ loại chứng từ sử dụng cho từng bộ phận nghiệp vụ, xác định chức năng nhiệm vụ của từng bộ phận trong qua trình lập chứng từ…tiện cho việc quản lý và sử dụng. Chi tiết hóa số liệu theo yêu cầu quản trị kinh doanh của tập đoàn. Thông qua các công trình nghiên cứu này tôi sẽ kế thừa một số lý luận cơ 3 bản về tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp vào bài nghiên cứu của mình, đi thẳng vào tình hình tổ chức công tác kế toán tại công ty từ đó đưa ra các nhận xét đánh giá và phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao tổ chức công tác kế toán tại công ty CP Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. 3. Mục tiêu nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát Những giải pháp thích hợp cần thiết để hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Công ty CP Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. 3.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể - Nhận thức được cụ thể bản chất, nguyên tắc hoạt động tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp. - Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. Qua đó rút ra những ưu, nhược điểm trong tổ chức công tác kế toán của đơn vị. - Trình bày và phân tích các căn cứ để đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Công ty CP Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. 4. Câu hỏi nghiên cứu - Tổ chức công tác kế toán ảnh hưởng như thế nào đến các Doanh nghiệp? - Tổ chức công tác kế toán trong Doanh nghiệp bao gồm những nội dung gì? - Thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty CP Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị đã phù hợp với yêu cầu quản lý chưa, chỉ ra những ưu điểm, những tồn tại và nguyên nhân.? - Những giải pháp có thể sử dụng để hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Công ty CP Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị và những điều kiện thực hiện các giải pháp này? 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu: Tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp. 4 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Về phạm vi không gian nghiên cứu: tổ chức công tác kế toán tại Công ty CP Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. - Về nội dung nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu về tổ chức công tác kế bao gồm các nội dung: Tổ chức bộ máy kế toán và tổ chức hệ thống thông tin kế toán dưới góc độ KTTC. - Về thời gian nghiên cứu: Khảo sát, thu thập các tài liệu về tổ chức công tác kế toán tại Công ty Cổ phần Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị trong giai đoạn 2017– 2019. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp thu thập dữ liệu - Dữ liệu và nguồn dữ liệu: luận văn sử dụng nguồn dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. + Nguồn dữ liệu sơ cấp: Tài liệu giới thiệu về Công ty, mục tiêu, phương hướng, chính sách phát triển của Công ty; BCTC các năm từ năm 2017 đến năm 2019; Các sổ sách, chứng từ, báo cáo kế toán liên quan đến tổ chức công tác kế toán, v.v...; Điều tra thu thập thông tin từ các phòng, ban trong Công ty thông qua quan sát trực tiếp, quan sát gián tiếp, phỏng vấn trực tiếp, v.v... + Nguồn dữ liệu thứ cấp: Các tài liệu sẵn có của Doanh nghiệp, các báo cáo nội bộ, BCTC đã được kiểm soát nội bộ Tác giả trực tiếp phỏng vấn kế toán trưởng và một số kế toán phụ trách phần hành kế toán. Nội dung phỏng vấn xoay quanh việc mô tả và đánh giá tổ chức công tác kế toán thuộc phần hành phụ trách và tổ chức công tác kế toán của Công ty Cổ phần Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. 6.2. Phương pháp xử lý số liệu Sau khi các số liệu được tác giả thu thập qua điều tra, phỏng vấn, ghi chép…phương pháp phân tổ thống kê, diễn giải, so sánh, phương pháp quy nạp…đã 5 được tác giả sử dụng để xử lý các vấn đề liên quan đến lý luận và thực tiễn. Để có cơ sở phân tích cùng nhận xét đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty. Nguồn thông tin thu được từ phỏng vấn sâu của kế toán trưởng Công ty đã hỗ trợ thêm cho tác giả đánh giá và phát hiện các mặt còn tồn tại. Luận văn cũng vận dụng phương pháp quy nạp, phương pháp diễn giải, so sánh và phân tổ thống kê để thể có các phân tích và căn cứ để đánh giá thực tiễn và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần tóm tắt, danh mục bảng biểu, sơ đồ, hình vẽ, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức công tác kế toán tại các doanh nghiệp. Chương 2: Thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Công ty Đầu tư - Xây dựng công trình Văn hoá và Đô thị. 6 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP 1.1. Quan điểm và nguyên tắc tổ chức công tác kế toán 1.1.1. Quan điểm về tổ chức công tác kế toán Đơn vị kế toán có thể hiểu là một thực thể kế toán. Một thực thể kế toán bất kỳ một đơn vị kinh tế kiểm soát nguồn vốn và các hoạt động kinh tế. Một đơn vị bất kể được tổ chức như DN hay một công ty là một thực thể kế toán. Các cơ quan của nhà nước cũng như tất cả các câu lạc bộ hay tổ chức không thu lợi nhuận là một thực thể kế toán. Đơn vị kế toán là đơn vị (bao gồm tổng công ty, công ty, DN) có thực hiện công việc kế toán như lập và xử lý chứng từ kế toán, mở tài khoản, ghi sổ kế toán, lập BCTC, phải bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán và thực hiện các quy định khác về kế toán theo quy định của pháp luật, v.v… Tổ chức công tác kế toán là tổ chức việc thực hiện các chuẩn mực và chế độ kế toán để phản ánh tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh, tổ chức thực hiện chế độ kiểm tra kế toán, chế độ bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán, cung cấp thông tin tài liệu kế toán và các nhiệm vụ khác của kế toán. Nói cách khác, tổ chức công tác kế toán là sự thiết lập mỗi quan hệ qua lại giữa các phương pháp kế toán, đối tượng kế toán với con người am hiểu nội dung công tác kế toán (người làm kế toán) biểu hiện qua một hình thức kế toán thích hợp của một đơn vị cụ thể. Có nhiều quan điểm khác nhau về tổ chức công tác kế toán như sau: - Tổ chức công tác kế toán là việc xác định những công việc, những nội dung mà kế toán phải thực hiện hay phải tham mưu cho các bộ phận phòng ban khác thực hiện, nhằm hình thành một hệ thống kế toán đáp ứng được các yêu cầu của đơn vị. 7 - Tổ chức công tác kế toán là tổ chức việc thu nhận, hệ thống hóa và cung cấp thông tin về hoạt động của đơn vị. - Tổ chức công tác kế toán cần được hiểu như một hệ thống các yếu tố cấu thành gồm: tổ chức bộ máy kế toán, tổ chức vận dụng các phương pháp kế toán, kỹ thuật hạch toán, tổ chức vận dụng các chế độ, thể lệ kế toán… mối liên hệ và sự tác động giữa các yếu tố đó với mục đích đảm bảo các điều kiện cho việc phát huy tối đa chức năng của hệ thống các yếu tố đó. Như vậy theo chúng tôi, tổ chức công tác kế toán được coi như là một hệ thống các yếu tố cấu thành, bao gồm tổ chức vận dụng các phương pháp kế toán để thu nhận, xử lý, phân tích, kiểm tra và cung cấp các thông tin; tổ chức vận dụng chính sách, chế độ kinh tế tài chính, kế toán vào đơn vị; tổ chức nhân sự để thực hiện công việc kế toán nhằm đảm bảo cho công tác kế toán phát huy hết vai trò, nhiệm vụ của mình, giúp công tác quản lý và điều hành hoạt động của DN có hiệu quả. Do đó, tổ chức công tác kế toán thực chất là tổ chức thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin kế toán trên cơ sở hiểu biết về kế toán, các qui định của pháp luật kế toán, pháp luật khác có liên quan, qui mô, đặc điểm và yêu cầu quản lý của DN. Kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động. Kế toán là một trong những công cụ quản lý kinh tế nhằm phản ánh và giám đốc toàn diện các mặt hoạt động kinh tế tài chính ở doanh nghiệp. Ngoài ra, kế toán còn có nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát các khoản thu, chi tài chính, nộp, thanh toán nợ; kiểm tra việc quản lý và sử dụng tài sản và nguồn hình thành; phát triển và ngăn ngừa các hành vi vi phạm về luật kế toán; phân tích thông tin, số liệu kế toán giúp đơn vị, người quản lý điều hành đơn vị; cung cấp thông tin số liệu kế toán theo quy định của pháp luật. Do vậy, việc tổ chức công tác kế toán khoa học và hợp lý tại doanh nghiệp giúp cho việc tổ chức thu nhận, cung cấp thông tin kịp thời đầy đủ về tình hình tài sản, biến động của tài sản, tình hình doanh thu, chi phí, kết quả hoạt động kinh 8 doanh, qua đó làm giảm bớt khối lượng công tác kế toán trùng lắp, tiết kiệm chi phí, đồng thời giúp cho việc kiểm kê, kiểm soát tài sản, nguồn vốn, hoạt động kinh tế, đo lường và đánh giá hiệu quả kinh tế, xác định lợi ích của nhà nước, của các chủ thể trong nên kinh tế thị trường, v.v... Tóm lại, việc tổ chức công tác kế toán khoa học và hợp lý tại doanh nghiệp không những đảm bảo cho việc thu nhận, hệ thống hoá thông tin kế toán đầy đủ, kịp thời, đáng tin cậy phục vụ cho công tác quản lý kinh tế, tài chính mà còn giúp doanh nghiệp quản lý chặt chẽ tài sản của doanh nghiệp, ngăn ngừa những hành vi làm tổn hại đến tài sản của doanh nghiệp. Trong điều kiện hiện nay, một yêu cầu đặt ra với tổ chức công tác kế toán là phải không ngừng đổi mới và hoàn thiện nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý của bản thân DN cũng như phù hợp với các chính, chế độ, thể lệ về kinh tế, tài chính của Nhà nước. Để phát huy tốt nhất vai trò, ý nghĩa của tổ chức công tác kế toán, các DN cần phải tuân thủ các yêu cầu cơ bản và thực hiện tốt nhiệm vụ về tổ chức công tác kế toán. 1.1.2. Nguyên tắc tổ chức công tác kế toán Tổ chức công tác kế toán có chất lượng, hiệu quả là cơ sở để kế toán cung cấp thông tin kịp thời, đầy đủ, trung thực, hợp lý về tình hình tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh của DN, phù hợp pháp luật kế toán và các qui định của pháp luật có liên quan; cung cấp đầy đủ, kịp thời, minh bạch, phục vụ cho việc ra các quyết định kinh tế của nhà quản trị bên trong và những cá nhân, tổ chức bên ngoài có liên quan của DN. Tính hiệu lực, hiệu quả của các quyết định kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng thông tin kế toán. Để giảm thiểu sai lầm trong việc ra quyết định, yêu cầu chung của người sử dụng thông tin kế toán là thông tin phải kịp thời, phản ảnh trung thực, hợp lý về tình hình tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh của DN. Tuy nhiên, trong thực tế với những nguyên nhân khác nhau như sự yếu kém về năng lực chuyên môn, do sự hạn chế hiểu biết về pháp luật, sự mới mẽ và phức tạp của các giao dịch, sự mâu thuẫn về 9 lợi ích nhóm,… thông tin do kế toán cung cấp luôn có khả năng tồn tại những sai phạm với các mức độ khác nhau. Vì vậy, theo chúng tôi để đảm bảo thông tin kế toán cung cấp đầy đủ, kịp thời, minh bạch, rõ ràng, đáng tin cậy, tổ chức công tác kế toán cần phải đáp ứng các yêu cầu sau: - Tổ chức công tác kế toán phải đảm bảo yêu cầu khoa học và hợp lý, trên cơ sở chấp hành đúng các nguyên tắc tổ chức và phù hợp với các chính sách, chế độ về tài chính kế toán hiện hành. Bất kỳ công việc tổ chức nào trước hết phải thể hiện được tính khoa học và hợp lý, bởi vì công việc tổ chức là yếu tố quyết định đến chất lượng và hiệu quả của công tác. Do đó, tổ chức công tác kế toán ở DN không chỉ cần tính khoa học, hợp lý mà còn phải dựa trên cơ sở chấp hành đúng các quy định có tính nguyên tắc, các chính sách, chế độ hiện hành có liên quan của Nhà nước. - Tổ chức công tác kế toán ở DN phải đảm bảo phù hợp với đặc điểm tổ chức quản lý, đặc điểm hoạt động kinh doanh và đáp ứng yêu cầu quản lý. Mỗi đơn vị có đặc điểm, điều kiện thực tế khác nhau về tổ chức hoạt động, tổ chức quản lý, quy mô và trình độ quản lý,…Do vậy, tổ chức công tác kế toán ở DN muốn phát huy tốt tác dụng thì phải được tổ chức phù hợp với điều kiện thực tế của đơn vị. - Tổ chức công tác kế toán ở DN phải phù hợp với đội ngũ và khả năng trình độ của đội ngũ cán bộ nhân viên kế toán hiện có. Mỗi DN có đội ngũ kế toán với trình độ chuyên môn nghiệp vụ, sử dụng thiết bị phương tiện kỹ thuật tin học…có thể khác nhau. Do vậy, các DN muốn tổ chức công tác kế toán hợp lý và có hiệu quả thì khi tổ chức công tác kế toán cần đảm bảo tính phù hợp với đội ngũ, trình độ của họ thì những người làm kế toán mới đủ khả năng, điều kiện để hoàn thành nhiệm vụ công việc kế toán được giao. 10