Tài liệu Hoàn thiện công tác quản lý thu, chi bảo hiểm tại bảo hiểm xã hội tỉnh bến tre

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Tấn Minh HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI BẢO HIỂM TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH BẾN TRE LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Tấn Minh HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI BẢO HIỂM TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH BẾN TRE Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS, TS. NGUYỄN QUANG THU TP. Hồ Chí Minh – Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của mình, có sự hỗ trợ từ Cô hướng dẫn PGS, TS. Nguyễn Quang Thu, lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre. Các số liệu và kết quả trong đề tài này là trung thực, xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. TP HCM, ngày 19 tháng 3 năm 2015 Tác giả Nguyễn Tấn Minh BHXH BHYT BNN CBX CNVC DN DNNN ĐSCB ĐSND HC HĐLĐ HQ HTN KCB LĐ MSLĐ NĐ NSDLD NSNN SXKD TC QĐ TNLĐ WTO DANH MUC CAC BANG Bảng 1.1: Mưc đong gop BHXH theo nhom đôi tương Bảng 1.2: Tỷ lê đong gop vao qũ BHXH cua ngươi LĐ va ngươi sư dung LĐ Bảng 1.3: Mưc đong cua ngươi lao đông va ngươi sư dung lao đông trong các qũ thanh phần Bang 2.1: Đôi tương tham gia BHXH cua tinh Bến Tre (2010-2014) Bang 2.2: Tinh hinh qũ lương trich nôp BHXH ơ tinh Bến Tre (2010-2014) Bang 2.3: Kết quả thu nộp BHXH cua tinh Bến Tre so với kế hoạch Bảng 2.4: Tinh hinh giai quyêt đơn thư khiêu nai, tô cao vê BHXH Bang 2.5: Các đôi tương hương chê đô BHXH hàng tháng tư nguôn NSNN Bang 2.6: Các đôi tương hương chê đô BHXH hàng tháng tư nguôn qũ BHXH Bang 2.7: Tinh hinh chi tra chê đô ôm đau , thai san va nghi dương sưc tai Bến Tre năm 2010 - 2014 DANH MUC CAC HÌNH Hình 1.1: Hoat đông thu chi qũ trong hê thông BHXH Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy BHXH tỉnh Bến Tre Hình 2.2: Biêu đô phát triển đối tượng tham gia BHXH (2010-2014) Hình 2.3: Biêu đô phat triên qũ̃ lương trích nộp BHXH (2010-2014) Hình 2.4: Biêu đô kết quả thu nộp BHXH (2010-2014) Hình 2.5: Quy trinh quan ly thu BHXH Hình 2.6: Biêu đô chi trả các chế độ BHXH (2010-2014) Hình 2.7: Quy trinh chi tra chê đô BHXH thương xuyên dai han ơ Bến Tre 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bảo hiểm xã hội là một khái niệm quen thuộc trong đời sống hàng ngày của con người ơ các nước trên thế giới. Bảo hiểm xã hội được coi là một trong những cơ chế chủ yếu của an sinh xã hội. Ở Việt Nam, bảo hiểm xã hội được hiểu là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sơ đóng vào Qũ bảo hiểm xã hội. Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre la môt bô phân câu thanh của Bảo hiểm xã hội Viêt Nam. Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre co chức năng trưc tiêp thưc hiên cac chê đô chinh sach BHXH cua Nha nươc đôi vơi ngươi lao động trên đia ban . Trong nhưng năm qua , Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre đa đat đươc nhưng kêt qua quan trong. Sô đơn vi sư ddng lao đông va sô ngươi lao đông tham gia BHXH không ngừng tăng lên . Nguồn thu BHXH cung gia tăng liên tdc va la điêu kiên hêt sức quan trong đê thưc hiên cac chê đô BHXH, hỗ trơ tich cưc cho ngươi lao đông trươc nhưng rui ro như ôm đau , tai nan lao đông , mât sức lao đông , giam thu nhâp do hêt tuôi lao đông ...Cac chê đô BHXH cua ngươi lao đông đươc thư c hiên kha tôt . Nhưng thanh công đo băt nguồn từ rât nhiêu nguyên nhân , trong đo co nguyên nhân quan trong từ sư đôi mơi quan ly BHXH , đôi mơi quan ly về công tác thu , chi cua cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre. Tuy nhiên, bên canh nhưng thanh công quan trong đo , công tác quản ly thu , chi BHXH ơ Bến Tre con co nhưng han chê, cân đươc khăc phdc trong thơi gian tơi. Tình trang nơ đong keo dai vơi sô lương lơn tiên đong BHXH cua cac đơn vi sư ddng lao đông đa tồn tai trong thơi gian dai nhưng vẫn chưa đươc khăc phdc . Cơ quan Bảo hiểm xã hội chưa kiêm soat hêt sô lao đông phai tham gia BHXH băt buôc. Nhiêu đơn vi sư ddng lao đông vẫn gian lân trong viêc đăng ky tham gia BHXH cho ngươi lao đông , gian lân trong viêc kê khai quy lương đong BHXH,...Do đo, quyên lơi cua ngươi lao đông bi vi pham . Quan ly chi cac chê đô cho ngươi hương BHXH vẫn con nhiêu vân đê phai khăc phdc . Đây la nhưng kho 2 khăn lơn đôi vơi quan ly cua Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre trong nhiêu năm qua cân đươc giai quyêt , bao đam cho ngươi lao đông đươc tham gia BHXH va thd hương cac chê đô, chinh sach BHXH thuân lơi hơn. Thưc tê đo đăt ra yêu câu cân co sư nghiên cứu môt cach hê thông , toan diên vân đê quan ly thu , chi cua Bao hiêm xa hôi tỉnh Bến Tre hoan thiên trong quan ly đap ứng nhưng yêu câu phat triên kinh tê xa hôi cua tỉnh Bến Tre trong điêu kiên nên kinh tê Viêt Nam mơ cưa va hôi nhâp ngay cang sâu rông hơn vao nên kinh tê thê giơi nói chung và muôn đong gop môt phân vao qua trình nghiên cứu , gop phân nâng cao hiêu qua quan ly thu, chi cua Bao hiêm xa hôi tỉnh Bến Tre nói riêng , bao đam thưc hiên tôt hơn chinh sach BHXH cua Nha nươc. Chinh vì le đo , tôi chon vân đê "Hoàn thiêṇ công tác quan ly thu , chi bảo hiểm của Bao hiểm xã hôị tỉnh Bến Tre " để nghiên cứ́ u. 2. Mục tiuu của nghiun cứuu. Mdc̣ tiêu chinh cua nghiên cứ́ u là tì̀m giải pháp hoàn thiện quan ly thu , chi bảo hiểm của Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre. Mdc̣ tiêu cd ̣ thể: - Phân tich va đanh gia thưc trang quan ly thu , chi bảo hiểm cua Bao hiêm xa hôi tinh Bến Tre. - Đê xuât cac giai phap chu yêu hoan thiên quan ly thu , chi bảo hiểm cua Bao hiêm xa hôi tỉnh Bến Tre, đap ứng nhưng yêu câu mơi vê phat triên kinh tê - xa hôi. - 3. Đối tượng v pḥm vi nghiun cưu. - Đôi tương nghiên cứu: Giai phap hoan thiên thu, chi bao hiêm xa hôi. Vê pham vi nghiên cứu : Đê tai chi nghiên cứu vê quan ly thu , chi BHXH cua Bao hiêm xa hôi tỉnh Bến Tre (ơ câp tinh ). Do vây, vấn đề đươc nghiên cứu ơ đây gồm quan ly thu BHXH , quan ly chi các chế độ BHXH . Cac nôi dung khac như quan ly quy BHXH , chi hoat đông bô may cua cơ quan , chi quan ly hoat đông đâu tư va tăng trương quy BHXH không đê câp đên trong đê tài này. 3 4. Phương phap nghiun cưu - Nguồn dư liêu : Dư liêu thứ câp được thu thập trong 05 năm từ̀ năm 2010 đến cuối năm 2014 do Bao hiêm xa hôi tinh Bên Tre cung câp. - Phương phap nghiên cứu : Sư ddng phương phap đinh t inh, phân tich, tông hơp trên cơ sơ cac bao cao tông hơp đê lam sang to cac vân đê nghiên cứu. 5. Bố́ cục̣ luận văn Phần mơ đầu. Chương 1. Cơ sơ lý luận về bảo hiểm xã hội và quản lý thu, chi bảo hiểm xã hội Chương 2. Thực trạng quản lý thu, chi bảo hiểm của Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre. Chương 3. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu, chi bảo hiểm của Bảo hiểm xã hội tỉnh Bến Tre. Kết luận. Tài liệu tham khảo. Phd ̣ ldc. ̣ 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÊ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ QUẢN LY THU CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1. Khá i quá t chung về Bảo hiểm xã hội 1.1.1. Khai niêm ̣ bao hiêm xa hôị Trong qua trình hình thành chinh sa ch bảo hiểm, luc khơi đâu BHXH chi mang tinh chât sơ khai , tư phat, pham vi hoat đông nho hep , dân dân do nhu câu thưc tiễn, cac quy đinh, chinh sach BHXH lân lươt ra đơi ơ cac quôc gia khac nhau . Viêc ra đơi cac luât BHXH , môt măt nhăm bao vê quyên lơi cua ngươi lao đông , nhưng măt khac , no cung mang lai lơi ich cho chủ quản . Chinh lơi ich hai măt nay đa gop phân không nho đê chinh sach BHXH nhanh chong đươc thưc hiên ơ cac quôc gia. Từ̀ sự cần thiết về BHXH người ta đã đưa ra nhiều định nghĩa về BHXH nhưng cho đến nay vẫñ chưa có một định nghĩa thống nhất nào mà theo quan niệm riêng của từ̀ ng nước. Tuy vậy cơ bản khái niệm BHXH được hiểu: Theo Trần Quang Hùng và Mạc Văn Tiến (1998) thì̀ cho rằng: “BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập đối với người lao động khi họ gặp phải những biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc mất việc làm, bằ ng hì̀nh thành và sử ddng ̣ một qũ tài chính tập trung do sự đóng góp của người sử ddng ̣ lao động và người lao động, nhằm bảo đảm an toàn đời sống cho người lao động và gia đì̀nh họ, đồ̀ng thời góp phần bảo đảm an toàn xã hội” Theo Nguyễ̃n Huy Ban (1996) “BHXH là sự bảo vệ của xã hội đối với người lao động thông qua việc huy động các nguồ̀n đóng góp để trợ cấp cho họ, nhằm khắc phdc̣ những khó khăn về kinh tế và xã hội do bị ngừ̀ ng hoặc giảm thu nhập gây ra bơi ốm đau, thai sản, tai nạn, thất nghiệp, mất khả năng lao động, tuổi già, chết. Đồ̀ng thời bảo đảm chăm sóc y tế và trợ cấp cho các thân nhân trong gia đì̀nh người lao động” Theo Từ̀ điển bách khoa Việt Nam thì̀ BHXH là “sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, 5 tử tuất; dựa trên cơ sơ một qũ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp luật, nhằ m bảo đảm an toàn đời sống cho người lao động và gia đì̀nh họ, đồ̀ng thời góp phần bảo đảm an toàn xã hội” Theo Tô chức lao đông quôc tê (1984) đa đưa ra môt đinh nghia vê BHXH đươc châp nhân rông rai nhât . “BHXH la hình thức bao trơ ma xa hôi danh cho cac thanh viên cua mình thông qua nhiêu biên phap công nhăm tranh tình trang khônkhó vê măt kinh tê va xã hôi do bi mât hoăc giam đang kê thu nhâp vì bênh tâ,thai san, tai nan lao đông, mât sức lao đông va tư vong; chăm soc y tê va trơ câp cho cac gia đình co con nho “ Luật BHXH (2006) đưa ra định nghĩa về BHXH: “BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sơ đóng vào qũ bảo hiểm xã hội”(Khoản 1 Điều 3). Như vây, BHXH đươc coi la qua trình tô chức va sư ddng môt quy tiên tê tâp trung đươc dồn tich từ sư đong gop cua ngươi sư ddng lao đông va ngươi lao đông , theo quy đinh cua phap luât , nhăm hỗ trơ ch o viêc giai quyêt nhưng nhu câu sinh sông thiêt yêu cua ngươi lao đông va gia đình ho khi ho găp nhưng rui ro dẫn đên viêc giam hoăc mât kha năng thanh toan từ thu nhâp theo lao đông . Đo la xet theo goc đô kinh tê. BHXH con co thê xet dươi goc đô xa hôi hay goc đô phap ly. Dươi goc đô xa hôi, BHXH đươc coi la sư liên kêt cua nhưng ngươi lao đông xuât phat từ lơi ich chung cua xa hôi , cua ngươi lao đông va ngươi sư ddng lao đông. Khi tham gia quan hê nay , ngươi lao đông se đươc hương môt khoan trơ câp nhât đinh nêu co nhưng biên cô rui ro, trên cơ sơ sư đong gop cua cac bên. Dươi goc đô phap ly, BHXH đươc tiêp cân như trong Luât BHXH Viêt Nam, (2006) đa xac đinh. 1.1.2. Ban chht bao hiêm xa hô ̣i Với các cách hiểu về BHXH có thể khẳng định bản chất của BHXH được thể hiện ơ những nội dung sau : 6 - BHXH là nhu cầu tất yếu khách quan gắn liền với nền kinh tế hàng hóa khi quan hệ thuê mướn, sử ddng ̣ lao động phát triển ơ mứ́ c độ nhất định. Kinh tế càng phát triển thì̀ BHXH càng đa dạng và hoàn thiện. Có thể nói kinh tế nền tảng của BHXH không vượt quá trạng thái của mỗ̃i nước. Phân phôi trong BHXH la phân phôi không đêu, nghia la không phai ai tham gia BHXH cung đươc phân phôi vơi sô tiên giông nhau . Phân phôi trong BHXH vừa mang tinh chât bồi hoan vừa không mang tinh bồi hoan . nhưng biên cô xay ra mang tinh tât nhiên đôi vơi con ng ươi la thai san, tuôi gia va chêt, trong trương hơp nay BHXH phân phôi mang tinh bồi hoan vì ngươi lao đông đong BHXH chăc chăn đươc hương khoan trơ câp đo . Con trơ câp do nhưng biên cô lam giam hoăc mât kha năng lao đông, mât viêc lam nhưng rui ro xay ra trai ngươc vơi y muôn cua con ngươi như ôm đau , tai nan lao đông , bênh nghê nghiêp , la sư phân phôi mang tinh không bồi hoan , co nghia la chi khi nao ngươi lao đông găp phai tôn thât do ôm đau, tai nan lao đông, bênh nghê nghiêp… thì mơi đươc hương khoan trơ câp đo. - Thu nhập của người lao động bị mất do bị giảm hoặc bị mất sứ́ c lao động, mất việc làm được bù đắp bơi qũ bảo hiểm tập trung bằ ng sự đóng góp chủ yếu của các bên tham gia bảo hiểm (Mạc Tiến Anh, 2005). - BHXH xet dươi goc đô như la môt loai hình kinh tê dich vd . Đê thây ro hơn vê vân đê nay, co thê xem cac quy đinh vê đong , hương BHXH hiên nay như nhưng thoa thuân đat đ ươc giưa ngươi tham gia bao hiêm va cơ quan bao hiêm chi đơn thuân co tinh kinh tê . Tức la ta coi BHXH thuân tuy la môt loai hình dich vd , môt loai hang hoa . Khi viêt vê dich vd vơi tư cach la môt loai hang hoa , C.Mac đa viêt: “nhưng sư phdc vd nay vơi tư cach la nhưng sư phdc vd cung co gia tri sư ddng va do nhưng chi phi san xuât cua chung nên chung co gia tri trao đôi”(C.Mác – Ph Ăngghen, 1995). - Mdc̣ đích của BHXH là đảm bảo ít nhất mứ́ c sống tối thiểu cho người lao động khi gặp phải những biến cố rủi ro, mất sứ́ c lao động hay mất việc làm. Theo tổ chứ́ c lao động quốc tế (ILO), mdc̣ tiêu này được cd ̣ thể hóa như sau: 7 + Đền bù cho người lao động những khoản thu nhập bị mất để đảm bảo nhu cầu thiết yếu của họ. + + Chăm sóc sứ́ c khỏ e và chống bệnh tật. Xây dựng các điều kiện sống đáp ứ́ ng các nhu cầu của dân cư và các nhu cầu đặc biệt của người già, người tàn tật và trẻ em. Nói chung, BHXH la môt n hu câu khach quan trong đơi sông xa hôi , đăc biêt ơ cac nươc co nên kinh tê hang hoa phat triên . BHXH nhăm triên khai cac chinh sach BHXH cua mỗi quôc gia . BHXH thưc hiên môi quan hê ba bên la ngươi lao đông, đơn vi sư dd ng lao đông va cơ quan BHXH . Nguyên tăc hoat đông cua BHXH cung mang nhưng đăc trưng cơ ban cua cac loai hình dich vd bao hiêm noi chung. Đo la nguyên tăc “công đồng chia se rui ro” , “sô đông bu sô it”, “co đong co hương”. Tuy vây, BHXH mang tinh xa hôi ro net hơn tinh kinh tê xuât phat từ mdc tiêu an toàn, an sinh xa hôi đươc nha nươc bao trơ va chi phôi. Theo Mạc Văn Tiến và Vũ Quang Thọ (1997), ý nghia sâu xa nhât la BHXH đa thê hiên đươc tinh xa hôi va nhân văn . Trươc hêt ta phai khăng đinh răng BHXH la sư bao đam cua xa hôi , đôi vơi yêu tô lao đông san xuât , tức la hoat đông nhăm đam bao cho ngươi lao đông ma cd thê la ngươi lao đông phd thuôc (ngươi lao đông không co tư liêu san xuât , ngươi lao đông lam công hương lương , co quan hê vơi ngươi sư ddng lao đông ) ôn đinh cuôc sông băng cach bu đăp môt phân hoăc toan bô nhưng thiêu hdt , mât mat vê thu nhâp trươc nhưn g rui ro như : ôm đau, thai san, tai nan lao đông va bênh nghê nghiêp , chăm soc y tê , mât viêc lam , mât kha năng lao đông , gia ca , chêt. Nhưng ngươi lao đông nay phai trong đô tuôi lao đông theo qui đinh cua phap luât , có kh ả năng va nhu câu viêc lam đêu phai co nghia vd tham gia BHXH đê đươc hương quyên lơi BHXH , khi ngươi lao đông đong BHXH se tao đươc cơ sơ vưng chăc vê tâm ly xa hôi trong cuôc sông , no nhăc nhơ y thức , trach nhiêm cua ho vơi cuôc sông cua chinh mình , vơi xa hôi hiên tai va tương lai , đồng thơi bao vê nhân phâm cua ngư ơi lao đông, vì no xac lâp quyên lơi bình đăng cua ho đươc hương BHXH theo qui đinh cua phap luât. 8 1.1.3. Vai tro của bao hiêm xa hôị BHXH có vai trò to lớn trong đời sống kinh tế - xã hội của con người, được thể hiện trên các mặt: + Đối với người lao động: BHXH góp phần ổn định cuộc sống cho bản thân người lao động cũng như gia đì̀nh họ khi gặp khó khăn do bị mất hoặc giảm thu nhập. Ngươi tham gia BHXH se đươc thay thê hoăc bu đăp môt phân thu nhâp khi ho bi suy giam mât kha năng lao đông , mât viêc lam, chêt. Từ̀ đó tạo ra tâm lý yên tâm ổn định trong cuộc sống cua ngươi tham gia BHX H, đam bao an toan xa hôi . Viêc thay đôi hoăc bu đăp chăc chăn se xay ra vơi moi ngươi lao đông tham gia BHXH đên khi ho hêt tuôi lao đông đươc hương lương hưu hoăc khi ho chêt . Viêc bu đăp cung chi xay ra đôi vơi môt s ô ngươi vơi môt sô chê đô BHXH con lai như ôm đau , thai san , tai nan lao đông , bênh nghê nghiêp , mât viêc lam… Nhơ co sư đam bao thay thê hoăc bu đăp thu nhâp kip thơi ma ngươi lao đông nhanh chong khăc phdc đươc nhưng tôn thât vât chât , sơm phdc hồi sức khoe , ôn đinh cuôc sông đê tiêp tdc qua trình lao đông . Đây la vai tro cơ ban nhât cua BHXH , no quyêt đinh nhiêm vd, tinh chât va phương thức hoat đông cua BHXH. + Đối với người sử dụng lao động: BHXH góp phần ổn định sản xuất kinh doanh, giú p người sử ddng ̣ lao động đỡ phải bỏ ra một khoản tiền lớn, nhiều khi là rất lớn để thực hiện trách nhiệm của mì̀nh đối với người lao động khi họ gặp khó khăn trong cuộc sống. BHXH lam cho môi qua n hê giưa ngươi lao đông , ngươi sư ddng lao đông va Nha nươc ngay cang găn bo . Thông qua hoat đông cua BHXH ngươi lao đông co trach nhiêm hơn trong công viêc , ho tich cưc lao đông , tao ra năng suât lao đông cao hơn . Bơi vì chinh ngươi sư ddng lao đông đa tham gia đong gop BHXH đê ngươi lao đông đươc hương thì tao ra môt niêm tin yêu cua ngươi lao đông đôi vơi ngươi sư ddng lao đông , khuyên khich ngươi lao đông phân khơi , yên tâm, nhiêt tình trong công tac, găn bo vơi ngươi sư ddng lao đông hêt đơi nay sang đơi khac. Đôi vơi Nha nươc thông qua viêc tô chức hoat đông BHXH đa đam bao cho ngươi lao đông moi tô chức , moi đơn vi bình đăng , công băng trong hoat đô ng 9 san xuât kinh doanh va trong đơi sông xa hôi , gop phân lam cho san xuât ôn đinh , nên kinh tê, chinh tri va xa hôi phat triên va an toan. + Đối với Nhà nước: BHXH gop phân thưc hiên công băng xa hôi. Phân phôi trong BHXH la sư chuyên dich thu nhâp mang tinh xa hôi , la sư phân phôi lai giưa nhưng ngươi co thu nhâp cao , thâp khac nhau theo xu hương co lơi cho ngươi co thu nhâp thâp , la sư chuyên dich thu nhâp cua ngươi khoe manh , may măn co viêc lam ôn đinh cho nhưng ngươi ôm, yêu, găp phai nhưng biên cô rui ro trong lao đông san xuât va trong cuôc sông . Vì vây, BHXH gop phân lam giam bơt khoang cach giưa ngươi giau va ngươi ngheo . BHXH là công cd ̣ quan trọng giú p Nhà nước thực hiện chứ́ c năng xã hội được tốt hơn nhằm đạt tới mdc̣ tiêu công bằng và tiến bộ xã hội: Thông qua các quy định về BHXH đối với người lao động và người sử ddng ̣ lao động, Nhà nước thực hiện việc điều tiết lợi ích, quyền lợi của các bên. Nói cách khác, Nhà nước sử ddng ̣ pháp luật để can thiệp vào mối quan hệ chủ- thợ, đảm bảo những quyền lợi xã hội cho người lao động tạo sự công bằng, bì̀nh đẳng về quyền lợi và nghĩa vd ̣ của công dân, phân phối lại thu nhập, từ̀ đó phát huy tốt nhân tố con người, kết hợp tốt giữa tăng trương kinh tế và tiến bộ xã hội. BHXH không những trợ giú p đắc lực cho Nhà nước phân phối lại thu nhập, điều tiết lợi ích các bên, mà BHXH cò n là kênh huy động vốn có hiệu quả cung cấp nguồ̀n tiền tệ lớn cho việc đầu tư phát triển đối với nền kinh tế và cũng chính điều này là sự đảm bảo cho qũ BHXH được bảo toàn và phát triển tránh sự trượt giá của đồ̀ng tiền theo thời gian (Mạc Tiến Anh, 2005). 1.2. Quản lý thu, chi bảo hiểm xã hội. 1.2.1. Khai niêm ̣ quan ly thu bao hiêm xa hôi.̣ Theo Hoc viên Chinh tri quôc gia Hồ Chi Minh (2002), Xuât phat từ khai niêm cua quan ly: "Quan ly la sư tac đông co tô chức co hương đich cua chu thê quan ly tơi đôi tương quan ly nhăm đat mdc tiêu đa đê ra ". Khi noi đên quan ly thu BHXH la noi đên môt loat quan hê , bao gồm quan hê giưa Nha nươc , ngươi sư ddng lao đông , ngươi lao đông va cơ quan BHXH . Trong môi quan hê trên đây , thì ngư ơi lao đông , ngươi sư ddng lao đông la đôi 10 tượng quan ly; Nha nươc giao cho cơ quan BHXH chu thê quan ly; Nha nươc la chu thê duy nhât điêu tiêt va quan ly BHXH , vì cac bên tham gia co lơi ich khac nhau thâm chi trai ngư ơc nhau (ngươi lao đông muôn đong it nhưng lai muôn đư ơc hương thd quyên lơi nhiêu, ngươi sư ddng lao đông muôn đong BHXH cang it cang tôt đê giam chi phi san xuât nâng cao lơi nhuân). Nha nư ơc vơi hai t ư cach : Thông qua cơ quan lâp pha p (Quôc hôi ) đê ra Luât BHXH, thông qua Chinh phu đê ra cac quy đinh vê BHXH ; Thông qua cac cơ quan nha nư ơc đê thưc hiên nôp BHXH cho ng ươi lao đông hương lương từ Ngân sach N ha nư ơc va thanh lâp cơ quan chuyên trach (BHXH Viêt Nam ) thưc hiên chinh sach BHXH. Đê quan ly thu BHXH đam bao theo đung cac quy đinh cua Nha nươc, cơ quan BHXH phai xây dưng biên phap , kê hoach , tô chức cac thao tac nghiêp vd, phôi hơp vơi cac cơ quan hưu trach va hình thanh hê thông chuyên thu từ Trung ương đên câp huyên , thưc hiên theo môt quy trình chăt che , khep kin. Như vây, trong quan ly thu BHXH , môi quan hê ba bên la ngươi lao đông , ngươi sư ddng lao đông va cơ quan BHXH đươc xa c lâp quyên va trach nhiêm cua mỗi bên do phap luât vê BHXH quy đinh , cac quy đinh nay la nhưng căn cứ phap ly ma mỗi bên phai tuân thu , thưc hiên nghiêm tuc . Măt khac đê thu đung , đu, kip thơi, không đê thât thoat tiê n thu, đoi hoi cơ quan BHXH phai co phương phap va biên phap hưu hiêu, kê cac cac biên phap hỗ trơ... Thu BHXH la môt khai niêm phức hơp , bao gồm cac đinh hương , chu trương, phương phap va biên phap hưu hiêu nhăm nâng cao hiêu qua quan ly , chi đao , khuyên khich đây manh công tac thu bao hiêm xa hôi. "Quan ly thu BHXH la môt qua trình chu thê quan ly tac đông đên đôi tương quan ly, trong hoat đông dư bao, xây dưng chi tiêu kê hoach, tô chức thưc hiên, điêu chinh va kiêm tra đê đat đươc mdc tiêu quan ly băng cac nguyên tăc va phương phap nhât đinh", (Chính Phủ, 2006). Theo Trần Quốc Tú y (2006) “Quản ly thu BHXH la sư tác đông cua Nha nươc thông qua các quy đinh mang tinh pháp ly băt buôc các bên tham gia BHXH phải tuân thu thưc hiê ̣n ; trong đo cơ quan BHXH sư dung các biêṇ pháp nghiê ̣p vu 11 va các phương pháp đă ̣c thù tác đông trưc tiêp vao đôi tựng đong BHXH đê đạt muc tiêu đề ra.. 1.2.2. Khái niệm ̣ quản lý chi BHXH. Chi BHXH là việc các cơ quan Nhà nước (cd ̣ thể là cơ quan BHXH) sử ddng ̣ số tiền thuộc nguồ̀n qũ BHXH để dùng chi trả trợ cấp các chế độ BHXH. Quá trì̀nh chi trả BHXH phải đảm bảo nguyên tắc chi đú ng, chi đủ, chi kịp thời, tứ́ c là thuộc đối tượng nào thì̀ chi cho đối tượng đó, thu ơ chế độ BHXH nào thì̀ chi cho chế độ BHXH đó. Đó là điều kiện tiên quyết để thực hiện quá trì̀nh chi trả được thuận lợi và đú ng với qui định của các văn bản hướng dẫñ chi các chế độ BHXH do BHXH Việt Nam qui định trong các Điều luật BHXH mà Quốc hội ban hành. Trong hệ thống quản lý BHXH có chủ thể quản lý là Nhà nước và đối tượng quản lý là tất cả mọi đối tượng tham gia và hương thd ̣ BHXH. Nhà nước uỷ quyền cho Bảo hiểm xã hội Việt Nam quản lý toàn bộ hoạt động BHXH trên phạm vi cả nước với một hệ thống tổ chứ́ c từ̀ trung ương đến tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, quận huyện, cò n ơ cấp xã phường có đại lý và các tổ chi trả BHXH. Qua đó quản lý chi BHXH được hiểu như sau: “Quản lý chi BHXH là quá trì̀nh phân phối, sử ddng ̣ qũ BHXH cho mdc̣ đích chi trả các chế độ BHXH nhằm ổn định cuộc sống của người tham gia BHXH và đảm bảo cho các hoạt động của hệ thống BHXH Việt Nam” Theo Đặng Đì̀nh Chính (2012) “Quả̉n lý chi BHXH là sư ̣ tá́c động có tổ chức, có tí nh phá́p lý nhằm điề̀u chỉnh hoạṭ động chi BHXH. Sư ̣ tá́c động đó đực̣ thưc̣ hiệṇ bằng hệ ̣ thống phá́p luật của Nhà nước, bằng cá́c biệṇ phá́p hành chí nh, tổ chức, kinh tế nhằm đả̉m bả̉o chi đúng, chi đủ và chi kip̣ thời.. 12 Phat Quy BHXH Phi đâu tư Chi tra BHXH Trơ câp ngăn han * Ốm đau * Thai san * Dương sức * Môt lân * Lân đâu * Mai tang phi Trơ câp dai han * * * Hưu tri Mât sức lao đông Tư tuât * Trơ câp TNLĐ Hình 1.1: Họt đông thu chi qũ trong hu ̣ thống BHXH Nguồn: Phòng chế độ BHXH – BHXH tỉnh Bến Tre Hoạt động thu chi BHXH được trì̀nh bày cd ̣ thể trong hì̀nh 1.1. Chi BHXH được thực hiện bơi hai quá trì̀nh phân phối và sử ddng ̣ qũ BHXH: Phân phối qũ BHXH là quá trì̀nh phân bổ các nguồ̀n tài chính từ̀ qũ BHXH đến các qũ thành phần. Cò n sử ddng ̣ qũ BHXH là quá trì̀nh chi tiền từ̀ qũ BHXH đến tay đối tượng thd ̣ hương hoặc cho từ̀ ng mdc̣ đích sử ddng ̣ cd ̣ thể. 1.2.3. Nô ̣i dung quan ly thu, chi bao hiêm xa hôị ơ ch́ tinh 1.2.3.1. Quản ly thu bảo hiêm a hôi * Xây dưng kê hoạch thu BHXH. Thu BHXH la nguồn cơ ban hình thanh quy BHXH, đê thưc hiên tôt công tac thu BHXH cân phai xây dưng kê hoa ch thu BHXH ro ràng, cd thê va sat vơi thưc tê 13 lao đông va quy lương tham gia BHXH va tình hình phat triên kinh tê xa hôi cua đia phương; trên cơ sơ tông sô lao đông , tông quy lương tham gia BHXH va tình hình phat triên kin h tê xa hôi đê xac đinh sô phai thu . Cơ sơ xac đinh tông sô phai thu cua kê hoach thu chu yêu la tông sô lao đông , tông quy lương tham gia đong BHXH va dư bao tình hình phat triên kinh tê xa hôi . Sau khi xây dưng đươc kê hoach thu BHXH, cơ quan BHXH trình dư toan thu BHXH vơi cơ quan quan ly co thâm quyên phê duyêt . Trên cơ sơ dư toan đươc phê duyêt cơ quan BHXH phân bô cho cac đơn vi câp dươi triên khai thưc hiên theo kê hoach năm. Viêc tông hơp theo doi đôi tương tham gia BHXH , theo Luât BHXH thì cac đôi tương phai tham gia BHXH băt buôc va phai đong BHXH bao gồm ca ngươi sư ddng lao đông va ban thân ngươi lao đông (kê ca ngươi lao đông đươc cư đi hoc , đi thưc tâp, công tac va điêu dương ơ trong va ngoai nươc ma vẫn hương tiên lương hoăc tiên công cua cơ quan va đơn vi ) lam viêc trong cac cơ quan , đơn vi, tô chức kinh tê - xa hôi dươi đây: - Doanh nghiêp thanh lâp , hoat đông theo Luât Doanh nghiêp , kê ca cac doanh nghiêp thuôc lưc lương vu trang; - Cac cơ quan nha nươc, đơn vi sư nghiêp cua Nha nươc; Tô chức chinh tri , tô chức chinh tri - xa hôi, tô chức chinh tri xa hôi - nghê nghiêp, tô chức xa hôi - nghê nghiêp, tô chức xa hôi khac; - Tô chức, đơn vi hoat đông theo quy đinh cua phap luât; Hơp tac xa, liên hiêp hơp tac xa thanh lâp, hoat đông theo Luât hơp tac xa; - Hô kinh doanh ca thê, tô hơp tac, tô chức khac va ca nhân co thuê mươn, sư ddng va tra công cho ngươi lao đông; - Cơ quan, tô chức, ca nhân nươc ngoai , tô chức quôc tê hoat đông trên lanh thô Viêt Nam co sư ddng lao đông la ngươi Viêt Nam , trừ trương hơp điêu ươc quôc tê ma nươc Công hoa Xa hôi Chu nghia Viêt Nam ky kêt hoă c tham gia co quy đinh khac. (BHXH tỉnh Bến Tre, kế hoạch thu BHXH 2010-2014). Năm 1995, Chinh phu ban hanh Điêu lê BHXH kem theo Nghi đinh sô 12/CP ngày 26/01/1995, sau đo hang loat Nghi đinh cua Chinh phu đươc ban hanh 14 sưa đôi, bô sung cac chinh sach , chê đô BHXH . Đôi tương tham gia BHXH đươc tiêp tdc mơ rông đên can bô câp xa , cac thanh phân kinh tê , cac tô chức, đơn vi, ca nhân co thuê mươn va tra công cho ngươi lao đông , co sư ddng từ 01 lao đông trơ lên, tức la quan hê BHXH đươc xac lâp trên cơ sơ quan hê lao đông va tiên lương . Tông mức đong BHXH vẫn la 20%, nhưng co môt sô đôi tương đăc thu chi đong 15%. Mứ́ c đóng góp BHXH theo nhóm đối tượng được trì̀nh bày cd ̣ thể trong bảng 1.1 sau: Bảng 1.1: Mưc đong gop BHXH theo nhom đối tượng NĐ ban hành M. đong Trong đo NSDLĐ NLĐ Nguôn: Tông ḥp mức đóng góp từ các Nghi đinh cua Chinh phu về BHXH - Tư 01/01/2007 trơ đi Luât BHXH đươc ban hanh , co hiêu lưc thi hanh từ ngay cơ sơ phap ly quan trong trong viêc thưc hiên chinh sach BHXH , phu hơp vơi thông lê quôc tê khi Viêt Nam tham gia Tổ chứ́ c thương mại thế giới (WTO). Mức đong BHXH là 20% đươc ôn đinh trong thơi gian ngăn đên hêt năm 2009, sau đo tăng dân va ôn đinh vao năm 2014, nhưng ty lê đong gop vao cac quy thanh phân cua ngươi lao đông, ngươi sư ddng lao đông co khac so vơi c ac quy đinh trươc khi chưa co Luât BHXH. Từ ngay 01/01/2007, ngươi lao đông chi đong gop vao quy dai han (quy hưu tri, tư tuât); ngươi sư ddng lao đông, ngoai viêc đong gop vao quy dai han trên, con phai đong gop vao quy ngăn han, chi tiêt theo cac bảng 1.2; 1.3 sau: NĐ