Tài liệu Hiệu quả sử dụng vốn tại công ty cổ phần vật tư kỹ thuật nông nghiệp bắc giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- CAM THỊ TUYẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƢ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- CAM THỊ TUYẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƢ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BẮC GIANG Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM XUÂN HOAN Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn với đề tài “Hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang” là công trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu trong luận văn đƣợc sử dụng trung thực. Kết quả nghiên cứu đ ƣợc trình bày trong luận văn này chƣa từng đƣợc công bố tại bất kỳ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội , ngày 26 tháng 8 năm 2015 Tác giả luận văn Cam Thị Tuyến LỜI CẢM ƠN Trƣớc tiên, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu tr ƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, đến quý thầy cô trong Khoa Tài chính Ngân hàng, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này. Đặc biệt bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến TS. Phạm Xuân Hoan đã hƣớng dẫn tận tình, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo Công ty, lãnh đạo các phòng ban, các anh chị cán bộ công nhân viên tại Công ty cổ phần Vật t ƣ Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tôi cũng xin cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã tận tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả mọi ngƣời! Hà Nội, ngày 26 tháng 8 năm 2015 Tác giả Cam Thị Tuyến MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT................................................................. i DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ.................................................................................iii PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN KINH DOANH VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP..................................................................................................... 4 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU................................................. 4 1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nước...................................................................... 4 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước...................................................................... 5 1.1.3. Kết luận và kinh nghiệm rút ra từ những công trình đã nghiên cứu.........6 1.2. VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP............................................. 7 1.2.1. Khái niệm và đặc trưng của vốn kinh doanh............................................ 7 1.2.2. Phân loại vốn kinh doanh....................................................................... 11 1.2.3. Vai trò của vốn kinh doanh..................................................................... 15 1.3. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP....16 1.3.1. Khái niệm về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp........16 1.3.2. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh..........18 1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp............................................................................................................... 25 1.3.4. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp..............30 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU...............36 2.1. THIẾT KẾ TỔNG THỂ............................................................................... 36 2.2. PHƢƠNG PHÁP THU THẬP DỮ LIỆU.................................................... 36 2.3. PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH DỮ LIỆU.................................................. 37 2.3.1. Xây dựng mô hình nghiên cứu................................................................ 37 2.3.2. Phương pháp xử lý và phân tích dữ liệu................................................. 38 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƢ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BẮC GIANG.......................................................... 40 3.1. VÀI NÉT VỀ QUÁ TRÌNH THÀNH LẬP, PHÁT TRIỂN VÀ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT T Ƣ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BẮC GIANG............................................................ 40 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty.....................................40 3.1.2. Tổ chức hoạt động kinh doanh của Công ty............................................ 41 3.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC QUẢN LÝ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƢ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BẮC GIANG....................................................................................... 51 3.2.1. Tổng quan về tình hình vốn kinh doanh của Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang.................................................................................... 51 3.2.2. Thực trạng tổ chức quản lý và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang............................................. 55 Nhìn vào Bảng ta thấy:..................................................................................... 79 Vòng quay vốn kinh doanh của Công ty trong giai đoạn 2012 - 2014 có xu hướng giảm dần qua các năm. Điều này là hoàn toàn phù hợp so với kết quả nghiên CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƢ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BẮC GIANG.................................................................................................................... 90 4.1. MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƢ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BẮC GIANG TRONG THỜI GIAN TỚI........................................................... 90 4.1.1. Định hướng và mục tiêu phát triển trong năm 2015............................... 90 4.1.2. Định hướng phát triển đến năm 2017..................................................... 91 4.2. GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƢ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP BẮC GIANG...................................................................................................... 93 4.2.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh nói chung..........93 4.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động..............................95 4.2.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cố định.................................98 4.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ................................................................................. 99 KẾT LUẬN........................................................................................................... 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 102 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT 1 2 3 4 5 6 7 i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 1 Bảng 3 2 Bảng 3 3 Bảng 3 4 Bảng 3 5 Bảng 3 6 Bảng 3 7 Bảng 3 8 Bảng 3 9 Bảng 3 10 Bảng 3 11 Bảng 3 12 Bảng 3 13 Bảng 3 14 Bảng 3 15 Bảng 4 ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ STT 1 H 2 H iii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tối đa hóa lợi nhuận hay nói cách khác là tối đa hóa giá trị của doanh nghiệp là mục tiêu đầu tiên và cũng là mục tiêu cuối cùng của bất kỳ doanh nghiệp nào khi tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Khi nói đến sản xuất kinh doanh thì cho dù d ƣới hình thức kinh tế xã hội nào, vấn đề đ ƣợc nêu ra tr ƣớc tiên cũng là hiệu quả, hiệu quả kinh doanh là mục tiêu phấn đấu của mọi nền sản xuất, là th ƣớc đo về mọi mặt của nền kinh tế quốc dân cũng nhƣ từng đơn vị sản xuất. Để đạt đ ƣợc hiệu quả kinh doanh mà vẫn đảm bảo chất lƣợng sản phẩm tốt, giá thành hợp lí đồng thời vẫn vững vàng trong cạnh tranh thì các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao trình độ sản xuất của mình, trong đó quản lí và sử dụng có hiệu quả vốn kinh doanh là vấn đề quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến sự tồn tại và phát triển của mỗi doanh nghiệp. Vốn là tất cả tài sản mà doanh nghiệp bỏ ra dùng trong hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm mục đích lợi nhuận, lúc đầu thƣờng đƣợc biểu hiện bằng tiền, sau đó trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp, vốn đƣợc biểu hiện dƣới nhiều hình thức tài sản đa dạng hơn. Do đó, hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh cũng chính là hiệu quả sử dụng tài sản trong doanh nghiệp, đây là yêu cầu sống còn đặt ra đối với tất cả các doanh nghiệp. Tuỳ theo từng quy mô, lĩnh vực sản xuất kinh doanh mà doanh nghiệp đặt ra cho mình kế hoạch quản lý và sử dụng vốn kinh doanh (hay tài sản) phù hợp với từng thời kỳ. Xuất phát từ lý do trên, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: "Hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang" làm luận văn tốt nghiệp của mình với mong muốn đƣợc đóng góp một số ý kiến cá nhân vào việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty này. Để đạt đƣợc mục đích, luận văn tập trung vào việc trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: (i) Vốn kinh doanh trong doanh nghiệp theo hướng tiếp cận hiện đại là gì? Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp đươc hiểu thế nào? Hệ thống các chỉ tiêu được dùng để đánh giá? 1 (ii) Các nhân tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp? Từ đó, giải pháp nào có thể được đề nghị đối với các doanh nghiệp nói chung nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh? (iii) Thực trạng tổ chức sử dụng vốn và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang như thế nào? (iv) Giải pháp nào giúp Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của mình? 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu: Trên cơ sở ứng dụng khoa học lý thuyết về vốn kinh doanh, hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh và các phân tích về thực trạng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật tƣ Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang để đề ra một số giải pháp phù hợp, nhằm góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty, áp dụng cho giai đoạn 2015 – 2017. Nhiệm vụ nghiên cứu: Nhiệm vụ của luận văn chính là trả lời đƣợc các câu hỏi nghiên cứu của đề tài, cụ thể: - Nghiên cứu một cách có hệ thống cơ sở lý luận về vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh nói chung. - Nghiên cứu thực trạng tổ chức sử dụng vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty cổ phần Vật tƣ Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang. - Qua nhận thức lý luận và tổng kết thực tiễn, đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty cổ phần Vật t ƣ Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang, áp dụng cho giai đoạn 2015 – 2017. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu, đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó đề xuất một số giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh. Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu chuyên sâu về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật tƣ Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang. 2 + Về thời gian: Thời gian khảo sát từ năm 2012 - 2014, giải pháp hƣớng đến năm 2017. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu + + Phƣơng pháp thu thập số liệu. Phƣơng pháp phân tích số liệu đƣợc sử dụng trong luận văn này gồm: phƣơng pháp tổng hợp số liệu, phƣơng pháp so sánh, ph ƣơng pháp luận theo chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử, phƣơng pháp liên hệ cân đối, phƣơng pháp tỷ lệ - tỷ suất, phƣơng pháp dùng bảng biểu. 5. Kết cấu luận văn Ngoài các phần Giới thiệu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn bao gồm các chƣơng sau: Chương 1:Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh Chương 2: Phương pháp luận và thiết kế nghiên cứu Chương 3: Thực trạng tổ chức sử dụng vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang Chương 4: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật tư Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang 3 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN KINH DOANH VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Hiện nay, đã có rất nhiều những công trình nghiên cứu khoa học, các bài nghiên cứu trên các tạp chí, các luận văn thạc sỹ, các luận văn tốt nghiệp đại học... cả trong và ngoài nƣớc nghiên cứu về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh trong doanh nghiệp. Các công trình này hầu hết đều dựa trên các mô hình lý thuyết sẵn có áp dụng vào các doanh nghiệp cụ thể để nghiên cứu, từ đó đ ƣa ra những nhận xét, đánh giá phù hợp về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp và đề xuất các giải pháp. Có thể đƣa ra một số đánh giá, nhận xét về một số đề tài mà tác giả trong quá trình thực hiện đề tài của mình đã tiếp cận, tìm hiểu nhƣ sau: 1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nước (1) Bruce B. Thomas (2004), The Reinsurance Business of the Future: Improving Capital Efficiency, published in 2004 by the Insurance Information Institute in Reinsurance: Fundamentals and New Challenges, U.S. Công trình này nghiên cứu về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ở các doanh nghiệp bảo hiểm có hoạt động tái bảo hiểm. Bằng cách sử dụng bảng so sánh tỷ suất lợi nhuận giữa một số ngành khác với ngành kinh doanh bảo hiểm, tác giả chỉ ra rằng hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp bảo hiểm còn thấp.Từ đó, một số khuyến nghị đã đ ƣợc tác giả đ ƣa ra. (2) Myron Olstein và các cộng sự (2009), Improving Water Utility Capital Efficiency, on The Water Research Foundation Published in the U.S.A, các tác giả đã tiến hành nghiên cứu trên một nhóm mẫu các nhà cung cấp dịch vụ cấp thoát nƣớc bằng một loạt các phƣơng pháp nhƣ phỏng vấn, khảo sát thực tế, kiểm tra thí điểm... để thu thập các dữ liệu cần thiết, từ đó đƣa ra các nhận xét, đánh giá về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của ngành công nghiệp này và cuối cùng báo cáo đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện tình hình. 4 (3) Martin Johansson, Jacob Malmqvist (2013), Increasing Working Capital Efficiency, Master of Science Thesis, Chalmers university of technology, Sweden. Trong công trình nghiên cứu của mình, các tác giả đã trình bày đ ƣợc đầy đủ khung khổ lý thuyết về hiệu quả sử dụng vốn lƣu động , là một bộ phận của vốn kinh doanh, liên quan đến tốc độ chu chuyển của tiền mặt và mức dự trữ hàng tồn kho trong doanh nghiệp. Sau đó, đề tài đi vào nghiên cứu, đánh giá 1 đối t ƣợng công ty cụ thể (The Case Company) và đƣa ra kết luận cùng khuyến nghị đối với công ty này nhằm tăng hiệu quả sử dụng vốn lƣu động tại công ty. 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước (1) Võ Thị Thanh Thủy (2011), Phân tích hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty cổ phần Công nghệ phẩm Đà Nẵng, luận văn tốt nghiệp chương trình cao học tại Đại học Đà Nẵng. Từ cơ sở lý luận chung, tác giả đã đi tính toán hệ thống các chỉ tiêu tổng hợp và chi tiết về hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp, trên cơ sở so sánh số liệu tƣơng quan từ năm 2006 đến 2010, từ đó đ ƣa ra các đánh giá chuẩn xác về thực trạng hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty cổ phần Công nghệ phẩm Đà Nẵng. Tác giả đã có những tìm hiểu thực tế về công ty nhằm chỉ ra đ ƣợc các nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan làm cho hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ở công ty chƣa cao. Cuối cùng, tác giả Võ Thị Thanh Thủy đã đ ƣa ra đ ƣợc một số giải pháp nhằm tăng hiệu quả sử dụng vốn cho Công ty. Tuy nhiên, phải thấy rằng các giải pháp này còn mang tính chất rất chung chung, mới chỉ đ ƣa ra h ƣớng nhƣng chƣa đề xuất cách làm và tính toán cụ thể. (2) Hà Thị Thanh Huyền (2012), Hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty Cổ phần Liên doanh tư vấn và xây dựng – COFEC, luận văn tốt nghiệp chương trình cao học tại Đại học Kinh tế - ĐHQG Hà Nội. Trong công trình nghiên cứu của mình, tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản về việc sử dụng vốn trong doanh nghiệp. Đồng thời tìm hiểu thực trạng hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty Cổ phần Liên doanh tƣ vấn và xây dựng - COFEC. Từ đó, đánh giá một cách khoa học những ƣu điểm và hạn chế của việc sử dụng vốn tại Công ty Cổ phần Liên doanh t ƣ vấn và xây dựng - COFEC, đề xuất một số giải pháp trong quản lý tài chính; 5 Giải pháp sử dụng vốn lƣu động; Giải pháp sử dụng vốn cố định; Giải pháp về huy động vốn và lựu chọn đầu tƣ nhằm khắc phục các hạn chế trong sử dụng vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty Cổ phần Liên doanh t ƣ vấn và xây dựng - COFEC. (3) Nguyễn Thị Lệ Thu (2012), Các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần Tư vấn Đầu tư và Xây dựng Hương Giang, luận văn tốt nghiệp chương trình cao học tại Học viện Tài chính. Đề tài đi đánh giá thực trạng công tác tổ chức và sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần Tƣ vấn Đầu tƣ và Xây dựng Hƣơng Giang trên cơ sở khung khổ lý thuyết về vốn và hiệu quả sử dụng vốn đã có sẵn, từ đó đ ƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại doanh nghiệp này. (4) Đỗ Thái Bình (2013), Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của Công ty TNHH các hệ thống Viễn thông VNPT – FUJITSU (VFT), luận văn tốt nghiệp chương trình cao học tại Học viện Bưu chính Viễn thông. Đề tài đã tập trung vào việc xây dựng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của Công ty TNHH các hệ thống Viễn thông VNPT - FUJITSU (VFT) trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề chung về vốn, hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp và thực tế hiệu quả sử dụng vốn của VFT. 1.1.3. Kết luận và kinh nghiệm rút ra từ những công trình đã nghiên cứu - Thành tựu: Qua nghiên cứu, phân tích từ những công trình trên, tác giả nhận thấy, hầu hết các công trình đều sử dụng các khung khổ lý thuyết chung kinh điển đã có sẵn về vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh trong doanh nghiệp để làm cơ sở cho việc xem xét, phân tích, đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ở doanh nghiệp cụ thể đƣợc nghiên cứu. Từ đó, mỗi công trình đ ƣa ra các khuyến nghị khác nhau đối với chủ thể đƣợc nghiên cứu phù hợp với điều kiện của từng chủ thể. - Khoảng trống còn tồn tại: Ở một số đề tài, những giải pháp đ ƣa ra còn ch ƣa thật sự thuyết phục, thiếu tính thực tế và mang tính chung chung. Hơn nữa, với sự thay đổi và phát triển liên tục của nền kinh tế xã hội, một số giải pháp đã tỏ ra lỗi thời, không còn phù hợp. Việc lựa chọn phạm vi nghiên cứu cũng là một yếu tố rất quan trọng. Trong phạm vi nghiên cứu, chúng ta cần quan tâm hơn đến lĩnh vực 6 hoạt động chính của doanh nghiệp sao cho trọng tâm, trọng điểm đặc biệt là đối với các doanh nghiệp hoạt động trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Về thời gian nghiên cứu cần đảm bảo dữ liệu đƣợc khảo sát tối thiểu từ 03 năm trở lên để phân tích đ ƣợc chu kỳ kinh doanh và có đủ số liệu của các thời kỳ. Nhƣ vậy, với kinh nghiệm rút ra từ các công trình đã nghiên cứu, tác giả sẽ lựa chọn ra đƣợc một khung lý thuyết phù hợp và đầy đủ nhất để làm cơ sở cho việc xem xét, phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật tƣ Kỹ thuật nông nghiệp Bắc Giang. Từ đó đƣa ra đƣợc các khuyến nghị hợp lý, khả thi và phù hợp với điều kiện hiện tại của Công ty và của nền kinh tế hiện nay nói chung. 1.2. VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP 1.2.1. Khái niệm và đặc trưng của vốn kinh doanh 1.2.1.1. Khái niệm vốn kinh doanh Vốn có vai trò hết sức quan trọng đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung. Do vậy, từ tr ƣớc đến nay có nhiều quan niệm về vốn, ở mỗi một hoàn cảnh kinh tế khác nhau thì có những quan niệm khác nhau về vốn. Theo quan điểm của Mác, dƣới góc độ các yếu tố sản xuất, Mác cho rằng: Vốn (tƣ bản) là giá trị đem lại giá trị thặng dƣ, là đầu vào của quá trình sản suất. Bản chất của vốn là giá trị, mặc dù nó đƣợc thể hiện dƣới nhiều hình thức khác nhau nhƣ tài sản cố định, nguyên vật liệu, tiền công... Theo P.A.Samuelson, đại diện tiêu biểu của học thuyết tăng tr ƣởng kinh tế hiện đại, vốn bao gồm các loại hàng hoá lâu bền đƣợc sản xuất ra và đ ƣợc sử dụng nhƣ các đầu vào hữu ích trong quá trình sản xuất sau đó. Một số hàng hoá vốn có thể tồn tại trong vài năm, trong khi đó một số khác có thể tồn tại trong một thế kỷ hoặc lâu hơn. Đặc điểm cơ bản nhất của hàng hoá vốn thể hiện ở chỗ chúng vừa là sản phẩm đầu ra vừa là yếu tố đầu vào trong sản xuất. Theo David Begg, trong cuốn “Kinh tế học”, ông đã đƣa ra hai định nghĩa về vốn là Vốn hiện vật và vốn tài chính cùa doanh nghiệp. Vốn hiện vật là dự trữ các 7 hàng hoá đã sản xuất ra để sản xuất các hàng hoá khác. Vốn tài chính là các giấy tờ có giá và tiền mặt của doanh nghiệp. Nhƣ vậy, có rất nhiều quan điểm khác nhau về vốn nh ƣng đều thể hiện vốn là một yếu tố cơ bản, là tiền đề cần thiết cho việc hình thành và duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Vốn của một doanh nghiệp bao gồm: Vốn con ngƣời, vốn công nghệ, vốn tiền tệ... Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này, tác giả nghiên cứu vốn tiền tệ. Trong nền kinh tế thị trƣờng, để tiến hành sản xuất kinh doanh, mỗi doanh nghiệp đòi hỏi phải có một lƣợng vốn tiền tệ nhất định để đầu t ƣ, mua sắm các yếu tố sản xuất cơ bản nhƣ tƣ liệu lao động (TLLĐ), đối t ƣợng lao động (ĐTLĐ) và sức lao động (SLĐ). Số vốn tiền tệ ứng trƣớc để đầu tƣ, mua sắm đã nói ở trên đƣợc gọi là vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Trong quá trình sản xuất kinh doanh,vốn kinh doanh của doanh nghiệp không ngừng vận động và chuyển hoá từ hình thái ban đầu là tiền (T) sang hình thái hiện vật (H – H’) và cuối cùng lại trở về hình thái ban đầu là tiền (T’). Sự vận động của vốn kinh doanh nhƣ vậy đƣợc gọi là sự tuần hoàn của vốn, thể hiện qua sơ đồ sau: T-H TLSX(TLLĐ + ĐTLĐ) …sx … H’ – T’ SLĐ Quá trình vận động của vốn bắt đầu từ việc nhà sản xuất bỏ vốn tiền tệ để mua sắm các yếu tố đầu vào cho sản xuất. Lúc này vốn tiền tệ đ ƣợc chuyển hoá thành vốn dƣới hình thức vật chất (TLLĐ, ĐTLĐ,SLĐ). Sau quá trình sản xuất, số vốn này kết tinh vào sản phẩm. Sau quá trình tiêu thụ sản phẩm, số vốn này lại quay lại hình thái ban đầu là vốn tiền tệ. Quá trình sản xuất của doanh nghiệp diễn ra th ƣờng xuyên, liên tục nên sự tuần hoàn của vốn kinh doanh cũng diễn ra liên tục, lặp đi lặp lại có tính chất chu kỳ tạo thành sự chu chuyển của vốn kinh doanh. Từ các phân tích ở trên, có thể định nghĩa tổng quát về vốn kinh doanh nh ƣ sau: 8 Vốn kinh doanh của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ giá trị tài sản được huy động, sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm mục đích thu lợi nhuận. Chỉ có những tài sản có giá trị, đƣợc sử dụng vào sản xuất kinh doanh mới đƣợc coi là vốn kinh doanh của doanh nghiệp. 1.2.1.2. Đặc trưng của vốn kinh doanh - Vốn đại diện cho một lượng tài sản nhất định Vốn là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ giá trị những tài sản hữu hình và vô hình nhƣ: nhà xƣởng, đất đai, máy móc, nguyên vật liệu, bằng phát minh sáng chế… Nhƣng vốn không đồng nhất với hàng hoá, tiền tệ thông th ƣờng. Tiền tệ, hàng hoá là hình thái biểu hiện của vốn nhƣng chỉ khi chúng đƣợc đ ƣa vào quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm mục đích sinh lời, chúng mới đƣợc coi là vốn. Với tƣ cách là vốn, các tài sản của doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh nhƣng chúng không bị tiêu mất đi mà đ ƣợc thu hồi giá trị. Nhận thức đƣợc đặc trƣng này của vốn, các doanh nghiệp tìm mọi cách để khai thác, sử dụng biến vốn tiềm năng thành vốn hoạt động. - Vốn luôn vận động nhằm mục đích sinh lời Vốn đƣợc biểu hiện bằng tiền, nhƣng tiền chỉ là dạng tiềm năng của vốn. Để tiền biến thành vốn thì đồng tiền đó phải đƣợc vận động sinh lời. Trong quá trình vận động, đồng vốn có thể thay đổi hình thái biểu hiện nhƣng điểm xuất phát và điểm cuối cùng của tuần hoàn phải là giá trị - là tiền với giá trị lớn hơn (T – H – T’). Đó là nguyên lý của đầu tƣ, sử dụng và bảo toàn vốn. - Vốn phải được tích tụ, tập trung đến một lượng nhất định mới có thể phát huy được tác dụng. Để đầu tƣ vào sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp phải tập trung đ ƣợc một lƣợng vốn đủ lớn để mua sắm các yếu tố sản xuất và chủ động trong các phƣơng án sản xuất kinh doanh. Do đó, các doanh nghiệp ngoài việc sử dụng nguồn vốn tự có còn phải tìm cách thu hút vốn từ nhiều nguồn khác nhau nh ƣ vay từ các tổ chức tín dụng, phát hành cổ phiếu, liên doanh liên kết, phát hành trái phiếu... để đáp ứng nhu cầu của hoạt động kinh doanh ở một quy mô nhất định. 9