Tài liệu Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại công ty cổ phần in và bao bì goldsun

Đại học Quốc gia Hà Nội Trường Đại học Kinh Tế --------------------------- NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN IN VÀ BAO BÌ GOLDSUN Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh Mã số Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh Người hướng dẫn khoa học: TS. Tạ Đức khánh Hà Nội - Năm 2010 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty Cổ phần In và bao bì GOLDSUN” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu được sử dụng trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu trong luận văn này chưa từng được công bố tại bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã truyền đạt cho tôi kiến thức trong suốt thời gian học tại trường. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Tạ Đức Khánh đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành tốt luận văn này. Hà Nội, ngày tháng năm 2010 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thủy Hằng MỤC LỤC Trang DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT....................................................................i DANH MỤC BẢNG................................................................................................ ii MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC CỦA DOANH NGHIỆP.................................................... 5 1.1. Khái niệm và các quan điểm về quản lý và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của doanh nghiệp.................................................................................................. 5 1.1.1. Các khái niệm về quản lý và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực..............5 1.1.1.1. Khái niệm về nguồn nhân lực.......................................................... 5 1.1.1.2. Khái niệm về hiệu quả..................................................................... 5 1.1.1.3. Khái niệm về quản lý nguồn nhân lực.............................................. 6 1.1.1.4. Khái niệm về hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực..............................7 1.1.2. Quan điểm của các trường phái quản trị nguồn nhân lực........................9 1.1.2.1. Trường phái cổ điển (tổ chức lao động khoa học)............................9 1.1.2.2. Trường phái tâm lý - xã hội học (các mối quan hệ con người)......10 1.1.2.3. Trường phái hiện đại (khai thác các tiềm năng con người)............10 1.2. Các nội dung của công tác quản lý nguồn nhân lực ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp...................................................... 11 1.2.1. Sự cần thiết phải quản lý và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp......................................................................................... 11 1.2.1.1. Đối với doanh nghiệp.................................................................... 11 1.2.1.2. Đối với người lao động.................................................................. 12 1.2.1.3. Đối với xã hội................................................................................ 13 1.2.2. Các nội dung của công tác quản lý nguồn nhân lực ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp............................................ 13 1.2.2.1. Phân tích công việc........................................................................ 13 1.2.2.2. Lập kế hoạch về nguồn nhân lực................................................... 14 1.2.2.3. Tuyển dụng nhân lực (công tác tuyển mộ và tuyển chọn nhân lực) 15 1.2.2.4. Công tác bố trí lao động................................................................. 15 1.2.2.5. Đánh giá thực hiện công việc......................................................... 16 1.2.2.6. Công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.............................. 16 1.2.2.7. Hệ thống thù lao lao động.............................................................. 17 1.2.2.8. Điều kiện lao động, chế độ làm việc và nghỉ ngơi.........................17 1.2.2.9. Công tác kỷ luật lao động.............................................................. 18 1.3. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực...............................18 1.3.1. Năng suất lao động............................................................................... 19 1.3.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo tỷ lệ thời gian làm việc thực tế............................................................................................................. 21 1.3.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo mức độ hợp lý của cơ cấu nghề nghiệp (bố trí lao động tại các bộ phận trong doanh nghiệp)...........21 1.3.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo mức độ bố trí đúng ngành nghề (đối với từng người lao động vào từng vị trí công việc cụ thể)....22 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực....................23 1.4.1. Môi trường bên trong............................................................................ 23 1.4.1.1. Số lượng và chất lượng lao động................................................... 23 1.4.1.2. Trình độ tổ chức quản lý trong doanh nghiệp................................24 1.4.2. Môi trường bên ngoài........................................................................... 28 1.4.2.1. Chính trị và luật pháp.................................................................... 28 1.4.2.2. Môi trường tự nhiên và cơ sở hạ tầng............................................ 28 1.4.2.3. Môi trường kỹ thuật và công nghệ................................................. 29 1.4.2.4. Môi trường kinh tế......................................................................... 29 1.4.2.5. Môi trường văn hóa – xã hội.......................................................... 30 Chương 2: PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN IN VÀ BAO BÌ GOLDSUN............................................ 31 2.1. Giới thiệu về công ty cổ phần In và bao bì Goldsun....................................31 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển công ty............................................ 31 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của công ty......................................................... 32 2.1.3. Đặc điểm về tổ chức lao động............................................................... 33 2.1.3.1. Cơ cấu tổ chức quản lý.................................................................. 33 2.1.3.2. Quy mô và cơ cấu lao động........................................................... 34 2.1.4. Khái quát tình hình kinh doanh của công ty.......................................... 35 2.1.4.1. Mặt hàng kinh doanh..................................................................... 35 2.1.4.2. Khái quát thị trường của công ty.................................................... 40 2.1.4.3. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty (2007 – 2009) 40 2.2. Công tác quản lý nguồn nhân lực của công ty.............................................. 41 2.2.1. Công tác phát triển nguồn nhân lực...................................................... 41 2.2.1.1. Bổ sung nguồn nhân lực thông qua tuyển dụng.............................42 2.2.1.2. Nâng cao năng lực làm việc thông qua công tác đào tạo...............46 2.2.2. Thực hiện chế độ đãi ngộ...................................................................... 48 2.2.2.1. Tiền lương..................................................................................... 48 2.2.2.2. Tiền thưởng................................................................................... 49 2.2.2.3. Chế độ bảo hiểm............................................................................ 49 2.2.2.4. An toàn vệ sinh lao động............................................................... 49 2.2.2.5. Các phúc lợi xã hội khác................................................................ 51 2.3. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của công ty............................................. 52 2.3.1. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo năng suất lao động..................52 2.3.2. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo tỷ lệ thời gian làm việc thực tế 54 2.3.3. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo mức độ hợp lý của cơ cấu nghề nghiệp (bố trí lao động tại các bộ phận trong doanh nghiệp)..........................55 2.3.4. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực theo mức độ bố trí đúng ngành nghề (đối với từng người lao động vào từng vị trí công việc cụ thể).......................56 2.3.5. Kết luận về hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của công ty...................58 2.3.5.1. Những kết quả đạt được................................................................. 58 2.3.5.2. Những tồn tại cần giải quyết.......................................................... 59 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN IN VÀ BAO BÌ GOLDSUN 61 3.1. Phương hướng phát triển công ty trong thời gian tới (2010 - 2015).............61 3.1.1. Định hướng phát triển chung................................................................ 61 3.1.2. Định hướng phát triển về công tác nguồn nhân lực...............................62 3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực......................63 3.2.1. Thực hiện công tác tuyển chọn đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh thực tế............................................................................................................. 63 3.2.2. Thực hiện công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh........................................................................................ 67 3.2.3. Đảm bảo các chế độ đãi ngộ và phúc lợi cho người lao động...............70 3.2.4. Tăng cường kỷ luật lao động và phát huy tính sáng tạo của người lao động................................................................................................................ 71 3.2.4.1. Tăng cường kỷ luật lao động......................................................... 71 3.2.4.2. Phát huy tính sáng tạo của người lao động.................................... 72 3.2.5. Các biện pháp hỗ trợ gián tiếp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực.......................................................................................................... 74 3.2.5.1. Quản lý tốt nhu cầu khách hàng..................................................... 74 3.2.5.2. Đa dạng hoá dịch vụ...................................................................... 75 3.2.5.3. Xây dựng các nhóm chất lượng..................................................... 75 KẾT LUẬN............................................................................................................ 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 79 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt 1 ATVSLĐ 2 CB 3 CBCNV 4 CNH -HĐH 5 ĐGTHCV 6 HCNS 7 LĐ 8 NSLĐ 9 QLCL 10 QLSX 11 TC–KT 12 TKKT và CNBB i DANH MỤC BẢNG STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ii MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, muốn tồn tại vững, phát triển và củng cố uy tín của mình, mỗi doanh nghiệp phải vận động tích cực, phát huy tìm tòi mọi biện pháp giảm thiểu chi phí và không ngừng nâng cao hiệu quả kinh doanh. Bởi để tồn tại và phát triển trong điều kiện cạnh tranh như hiện nay các doanh nghiệp phải nắm bắt được thông tin về thị trường, về nguồn khách hàng trên cơ sở các thông tin về cung, cầu và giá cả trên thị trường giúp cho doanh nghiệp tìm ra cơ cấu sản phẩm tối ưu, xác định được giá bán hợp lý đảm bảo vừa tận dụng được nguồn lực hiện có, vừa mang lại lợi nhuận cao. Để thực hiện tất cả các điều nói trên yếu tố con người đóng vai trò quan trọng hơn cả, vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực luôn được các doanh nghiệp quan tâm thích đáng. Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun thành lập năm 1996 luôn quan tâm đến vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực. Một trong bốn nguyên tắc của công ty đó là: phát triển nguồn nhân lực và hướng toàn thể cán bộ công nhân viên tham gia vào quản lý. Với đội ngũ quản lý xuất sắc và tận tụy đã đưa doanh nghiệp trở thành một tập đoàn sản xuất hàng đầu và chuyên nghiệp trong 2 lĩnh vực sản xuất chính là sản xuất bao bì cao cấp và sản xuất hàng gia dụng cho thị trường nội địa, xuất khẩu. Công ty cam kết mang lại giá trị lâu dài cho các cổ đông, đảm bảo hài hoà lợi ích giữa người lao động, công ty và xã hội. Vì vậy đề tài " Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun " là đề tài tôi lựa chọn cho luận văn thạc sỹ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Cho đến nay cũng đã có nhiều nghiên cứu về con người, nguồn lực con người như: “ Vấn đề con người trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại 1 hóa” _ Phạm Minh Hạc (chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1996; “ Bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ nhân lực trong điều kiện mới” _ Nguyễn Minh Đường (chủ biên); “Các giá trị truyền thống và con người Việt Nam hiện nay” của Phan Huy Lê… Nói chung đây là những nghiên cứu xã hội học thuộc Chương trình khoa học - công nghệ cấp Nhà nước KX- 07: “ Con người Việt Nam – mục tiêu và động lực của sự phát triển kinh tế xã hội” do Phạm Minh Hạc làm chủ nhiệm với sự tham gia của gần 300 nhà khoa học thuộc nhiều chuyên ngành khác nhau. Mặc dù vậy, như lời mở đầu của nhiều cuốn sách, các nhà khoa học đều cho rằng đây là vấn đề lớn, cần được nghiên cứu lâu dài trên nhiều phương diện nhằm phát huy cao nhất vai trò của yếu tố con người trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài ra có rất nhiều đề tài luận văn thạc sỹ cũng nghiên cứu về vấn đề lao động, nguồn nhân lực. Nguyễn Thị Tuyết Hoa - Thạc sỹ chuyên ngành Quản trị kinh doanh nghiên cứu đề tài về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Đầu tư Phát triển Hạ tầng Đô thị. Cảnh Chí Dũng - Thạc sỹ chuyên ngành Quản trị kinh doanh nghiên cứu đề tài phát triển nguồn nhân lực ở trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội… Mặc dù mỗi đề tài nghiên cứu những mảng khác nhau về lao động, nguồn nhân lực nhưng đều nhằm thể hiện được vai trò của con người trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Việc nghiên cứu về hiệu quả sử dụng lao động cũng nhằm mục đích chung tương tự như vậy. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích: Tập trung nghiên cứu về hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun. Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun. 3.2. Nhiệm vụ: 2  Hệ thống hóa một số cơ sở lý luận có liên quan đến hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực.  Phân tích thực trạng việc sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun.  Xây dựng các giải pháp có tính định hướng giúp Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Vấn đề nguồn nhân lực và sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực. 4.2. Phạm vi:  Phạm vi không gian: Đơn vị nghiên cứu là một doanh nghiệp cụ thể ở đây là Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun.  5. Phạm vi thời gian: 3 năm gần đây ( 2007 – 2009). Phương pháp nghiên cứu  Phương pháp luận: Phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp duy vật lịch sử.  Phương pháp nghiên cứu cụ thể: Phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp toán kinh tế… 6. Dự kiến những đóng góp mới của luận văn  Làm rõ thêm một số vấn đề phương pháp luận đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của doanh nghiệp ngành in và bao bì.  Đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun.  Luận văn đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn 3 nhân lực trong doanh nghiệp ngành in và bao bì nhằm đáp ứng nhu cầu về quản lý nguồn nhân lực trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay. 7. Bố cục của luận văn (Nội dung chi tiết từng chương) Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp. Chương 2: Phân tích hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun. Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực tại Công ty cổ phần In và bao bì Goldsun. 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC CỦA DOANH NGHIỆP 1.1. Khái niệm và các quan điểm về quản lý và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của doanh nghiệp 1.1.1. Các khái niệm về quản lý và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực 1.1.1.1. Khái niệm về nguồn nhân lực Theo nghĩa rộng, nguồn nhân lực được hiểu là nguồn lực con người của một quốc gia, vùng lãnh thổ có khả năng huy động, quản lý để tham gia vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Theo nghĩa hẹp, có thể lượng hoá được một bộ phận của dân số bao gồm những người trong độ tuổi quy định, có khả năng lao động, không kể đến trạng thái có hay không làm việc. Độ tuổi người lao động là giới hạn về những điều kiện cơ thể, tâm sinh lý xã hội mà con người tham gia vào quá trình lao động. Giới hạn độ tuổi lao động được quy định tùy thuộc vào điều kiện kinh tế - xã hội của từng nước và trong từng thời kỳ. Tại Điều 6 và Điều 145 của Bộ Luật Lao động nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam quy định độ tuổi lao động của nam từ 15 60 tuổi và nữ là 15 - 55 tuổi [1]. 1.1.1.2. Khái niệm về hiệu quả Hiệu quả là mối tương quan so sánh giữa kết quả đạt được theo mục tiêu đã được xác định với chi phí bỏ ra để đạt được mục tiêu đó. Để hoạt động, doanh nghiệp phải có các mục tiêu hành động của mình trong từng thời kỳ, đó có thể là các mục tiêu xã hội, cũng có thể là các mục tiêu kinh tế của chủ doanh nghiệp và doanh nghiệp luôn tìm cách để đạt các mục tiêu đó với chi phí thấp nhất. Đó là hiệu quả [8, tr.52]. Hiệu quả của doanh nghiệp gồm hai bộ phận: hiệu quả xã hội và hiệu quả kinh tế. 5 - Hiệu quả xã hội là đại lượng phản ánh mức độ thực hiện các mục tiêu xã hội của doanh nghiệp hoặc mức độ ảnh hưởng của các kết quả đạt được của doanh nghiệp đến xã hội và môi trường. Hiệu quả xã hội của doanh nghiệp thường được biểu hiện qua mức độ thoả mãn nhu cầu vật chất và tinh thần của xã hội, giải quyết việc làm, cải thiện điều kiện lao động, cải thiện và bảo vệ môi trường sinh thái. - Hiệu quả kinh tế là hiệu quả chỉ xét trên phương diện kinh tế của hoạt động kinh doanh. Nó mô tả mối tương quan giữa lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp đạt được với chi phí đã bỏ ra để đạt được lợi ích đó. Thực chất của hiệu quả kinh tế là thực hiện yêu cầu của quy luật tiết kiệm thời gian, nó biểu hiện trình độ sử dụng các nguồn lực của doanh nghiệp để thực hiện các mục tiêu đã xác định. Nó quyết định động lực phát triển của lực lượng sản xuất, tạo điều kiện phát triển văn minh của xã hội và nâng cao đời sống của loài người qua mọi thời đại. 1.1.1.3. Khái niệm về quản lý nguồn nhân lực Quản lý nguồn nhân lực chính là quản lý tập thể người và các mối quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với tổ chức mà họ làm việc. Tại một thời điểm nào đó trong quá trình hoạt động sản xuất, doanh nghiệp có thể cần ít hay nhiều nhân lực tuỳ thuộc vào khối lượng công việc. Quản lý nguồn nhân lực đảm bảo cho tổ chức hoạt động trong một khuôn khổ đã định sẵn, công việc được sắp xếp có trật tự, kỉ cương và phù hợp với khả năng của người lao động [6, tr.18]. Như vậy ta có thể hiểu quản lý nguồn nhân lực là quá trình tuyển dụng, lựa chọn, đào tạo phát triển và tạo điều kiện thuận lợi để đạt được hiệu quả làm việc cao trong một tổ chức nhằm thực hiện các mục tiêu đã vạch ra. Việc quản lý nguồn nhân lực đóng vai trò chủ đạo trong sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp. Quá trình quản lý phải được thực hiện một 6 cách có khoa học, hợp với điều kiện thực tế của tổ chức và phải được thực hiện bởi những nhà quản lý có trình độ chuyên môn cao, hiểu biết rộng, biết cách làm việc với con người đạt hiệu quả và tạo ra mối liên kết chặt chẽ trong một tập thể. 1.1.1.4. Khái niệm về hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực Con người là một trong những yếu tố khách quan không thể thiếu được trong quá trình sản xuất kinh doanh. Dưới góc độ kinh tế, quan niệm về con người gắn liền với lao động (lao động là hoạt động giữa con người với giới tự nhiên) là điều kiện tất yếu để tồn tại và phát triển. Quá trình lao động đồng thời là quá trình sử dụng sức lao động. Sức lao động là năng lực lao động của con người, là toàn bộ thể lực và trí tuệ của con người. Sử dụng lao động chính là quá trình vận dụng sức lao động để tạo ra sản phẩm theo các mục tiêu sản xuất kinh doanh. Làm thế nào để sử dụng nguồn nhân lực có hiệu quả là câu hỏi thường trực của những nhà quản lý và sử dụng nguồn nhân lực. Cho đến ngày nay có nhiều quan điểm khác nhau về hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực . Theo quan điểm của Mác-Lênin về hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực là sự so sánh kết quả đạt được với chi phí bỏ ra một số lao động ít hơn để đạt được kết quả lao động nhiều hơn [2, tr.14]. Các Mác chỉ rõ bất kỳ một phương thức sản xuất liên hiệp nào cũng cần phải có hiệu quả, đó là nguyên tắc của liên hiệp sản xuất. Mác viết: “Lao động có hiệu quả nó cần có một phương thức sản xuất”, và nhấn mạnh rằng “hiệu quả lao động giữ vai trò quyết định, phát triển sản xuất là để giảm chi phí của con người, tất cả các tiến bộ khoa học đều nhằm đạt được mục tiêu đó”. Xuất phát từ quan điểm trên Mác đã vạch ra bản chất của hiệu quả sử dụng lao động là tiết kiệm và mọi sự tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian và hơn thế nữa tiết kiệm thời gian không chỉ ở những khâu riêng biệt mà 7 tiết kiệm thời gian cho toàn xã hội. Tất cả những điều đó có nghĩa là khi giải quyết bất cứ việc gì, vấn đề thực tiễn nào với quan điểm hiệu quả trên, chúng ta luôn đứng trước sự lựa chọn các phương án, các tình huống khác nhau với khả năng cho phép chúng ta cần đạt được các phương án tốt nhất với kết quả lớn nhất và chi phí nhỏ nhất về lao động. Theo quan điểm của F.W.Taylor thì “con người là một công cụ lao động”. Quan điểm này cho rằng: về bản chất con người đa số không làm việc, họ quan tâm nhiều đến cái họ kiếm được chứ không phải là công việc mà họ làm, ít người muốn và làm được những công việc đòi hỏi tính sáng tạo, độc lập, tự kiểm soát. Vì thế để sử dụng lao động một cách có hiệu quả thì phải đánh giá chính xác thực trạng lao động tại doanh nghiệp mình, phải giám sát và kiểm tra chặt chẽ những người giúp việc, phải phân chia công việc ra từng bộ phận đơn giản lặp đi, lặp lại, dễ dàng học được [3, tr.12]. Từ cách tiếp cận trên ta có thể hiểu khái niệm hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực như sau: + Theo nghĩa hẹp: hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực là kết quả mang lại từ các mô hình, các chính sách quản lý và sử dụng nguồn nhân lực. Kết quả lao động đạt được là doanh thu lợi nhuận mà doanh nghiệp có thể đạt được từ kinh doanh và việc tổ chức, quản lý nguồn nhân lực, có thể là khả năng tạo việc làm của mỗi doanh nghiệp. + Theo nghĩa rộng: Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực còn bao hàm thêm khả năng sử dụng nguồn nhân lực đúng ngành, đúng nghề đảm bảo sức khỏe, đảm bảo an toàn cho người lao động, là mức độ chấp hành nghiêm chỉnh kỷ luật lao động, khả năng sáng kiến cải tiến kỹ thuật ở mỗi người lao động, đó là khả năng đảm bảo công bằng cho người lao động. Tóm lại muốn sử dụng nguồn nhân lực có hiệu quả thì người quản lý phải tự 8 biết đánh giá chính xác thực trạng tại doanh nghiệp mình, từ đó có những biện pháp chính sách đối với người lao động thì mới nâng cao được năng suất lao động, việc sử dụng nguồn nhân lực thực sự có hiệu quả. 1.1.2. Quan điểm của các trường phái quản trị nguồn nhân lực 1.1.2.1. Trường phái cổ điển (tổ chức lao động khoa học) Người đứng đầu trường phái này là Frederick Wilson Taylor (1856 1915), một kỹ sư người Mỹ. Ngoài ra còn có H. Fayol, Gantt, Gilbreth và một số người khác [3, tr.15]. Một số nguyên tắc quản lý con người của trường phái cổ điển: Thống nhất chỉ huy và điều khiển: một người cấp dưới chỉ nhận mệnh lệnh của một người thủ trưởng (chef). Với nguyên tắc này, họ không thừa nhận có nhiều kênh, nhiều tuyến cùng chỉ huy, cùng ra lệnh trong sản xuất vì sẽ rối, sẽ chồng chéo, có khi còn cạnh tranh lẫn nhau (về quyền lực, về uy tín). - Phân công lao động và chuyên môn hoá các chức năng: thực hiện phân công lao động thật tỉ mỉ, chia nhỏ công việc ra thành từng bộ phận, mỗi bộ phận giao cho một công nhân, thực hiện trên một máy chuyên môn hoá. Mỗi chức năng đều được huấn luyện, đào tạo theo hướng chuyên môn hoá. - Thực hiện phân chia những người trong doanh nghiệp ra làm hai bộ phận: một bộ phận làm công việc thiết kế sản phẩm, tổ chức sản xuất… gồm các kỹ sư, một bộ phận chuyên thực hiện công việc gồm những người công nhân. - Về mặt tổ chức: cần có sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý, quy chế, văn bản tổ chức đối với mỗi doanh nghiệp. - Tập trung quyền lực (điều khiển, chỉ huy) cho cấp cao nhất của doanh nghiệp, không phân tán quyền lực cho các cấp dưới. Làm như vậy ra quyết định nhanh, đỡ tốn thời gian và phương tiện. 9 - Tìm mọi biện pháp đạt được tính vô ngã (inpersonalitics) trong tổ chức doanh nghiệp, không ai có thể lợi dụng để mưu cầu lợi ích riêng, đưa cái “tôi” vào công việc chung của doanh nghiệp. 1.1.2.2. Trường phái tâm lý - xã hội học (các mối quan hệ con người) Thuộc trường phái này gồm có: Argyris, Mac-Gregore, Likert, Maier, Lewin, Elton Mayo, Rogers, Maslow… [3, tr.16] Một số nguyên tắc quản lý con người của trường phái tâm lý xã hội: - Phân bớt quyền lực và trách nhiệm cho cấp dưới, đặc biệt khi quy mô sản xuất đã lớn, nếu quá tập trung sẽ làm mất quyền chủ động, sáng tạo của cấp dưới và gây tổn thất về thời gian. - Tìm kiếm sự tham gia, đóng góp của mọi nhân viên cấp dưới vào công việc chung. - Đánh giá cao vai trò động viên của người quản lý, điều khiển. Xây dựng các mối quan hệ dựa trên lòng tin cậy lẫn nhau hơn là dựa trên quyền lực. - Phát triển tinh thần trách nhiệm, tự kiểm tra. Phát triển công việc theo tổ, đội (một tập thể người), chú ý xây dựng các tập thể này. - Tạo ra bầu không khí tâm lý tốt đẹp trong lao động (đoàn kết, thân thiện, tránh đố kỵ, ghen ghét nhau). 1.1.2.3. Trường phái hiện đại (khai thác các tiềm năng con người) Trường phái này gồm: Drucker, Chandler, Lewrence, Lorscho, Woodwward, March, Simon, Bennis, Beckhanrd, Hugo Munsterberg… [3, tr.17] Một trong số các nguyên tắc quản lý con người của trường phái hiện đại: - Cách tiếp cận hệ thống: coi doanh nghiệp, bao gồm nhiều người là một hệ thống mở, cần luôn thích ứng với môi trường (thị trường, công nghệ 10