Tài liệu Giải quyết việc làm cho người lao động tại tỉnh hà nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ MÂY GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG TẠI TỈNH HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2018 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ MÂY GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG TẠI TỈNH HÀ NAM Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS MAI THỊ THANH XUÂN Hà Nội – 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của bản thân tôi. Những số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu của luận văn là trung thực, do tôi thu thập, có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào. Tác giả luận văn LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận văn Thạc sĩ này, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ, tạo điều kiện nhiệt tình và quý báu của nhiều cá nhân và tập thể. Trƣớc tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Trƣờng Đại học Kinh tếĐại học Quốc gia Hà Nội cùng các thầy, cô giáo ở Khoa Kinh tế chính trị, Phòng Đào tạo, Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Thƣ viện Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trƣờng và nghiên cứu, thực hiện luận văn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS .TS. Mai Thị Thanh Xuân, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ tận tình tôi trong suốt thời gian nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến tất cả ng ƣời thân, bạn bè đã nhiệt tình giúp đỡ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu đề tài. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 3 năm 2018 Tác giả luận văn MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT...................................................................i DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................ii MỞ ĐẦU...........................................................................................................1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG........................... 4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về giải quyết việc làm cho ngƣời lao động...............................................................................................................4 1.1.1. Khái quát một số công trình nghiên cứu liên quan đến nội dung đề tài luận văn............................................................................................... 4 1.1.2. Đánh giá kết quả nghiên cứu của các công trình trên và những vấn đề luận văn cần tiếp tục bổ sung, làm rõ...........................................8 1.2. Những vấn đề lý luận cơ bản về giải quyết việc làm cho ngƣời lao động địa bàn cấp tỉnh..................................................................................10 1.2.1. Khái niệm và sự cần thiết phải giải quyết việc làm cho người lao động.................................................................................................. 10 1.2.2. Nội dung giải quyết việc làm cho người lao động trên phạm vi cấp tỉnh................................................................................................... 13 1.2.3. Tiêu chí đánh giá công tác giải quyết việc làm cho người lao động .. 19 1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến giải quyết việc làm cho người lao động .. 22 1.3. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho ngƣời lao động của một số địa phƣơng và bài học cho tỉnh Hà Nam..........................................................27 1.3.1. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho người lao động của một số địa phương..............................................................................................27 1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Hà Nam.........................................32 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................... 34 2.1. Phƣơng pháp luận................................................................................34 2.1.1. Phương pháp duy vật biện chứng.................................................34 2.1.2. Phương pháp duy vật lịch sử........................................................34 2.2. Phƣơng pháp cụ thể............................................................................. 35 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu.......................................................35 2.2.2. Phương pháp thông kê – so sánh..................................................35 2.2.3. Phương pháp logic – lịch sử.........................................................36 2.2.4. Phương pháp phân tích – tổng hợp.............................................. 37 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG Ở TỈNH HÀ NAM GIAI ĐOẠN 2011-2016..................................... 40 3.1. Những đặc điểm của tỉnh Hà Nam có ảnh hƣởng đến giải quyết việc làm cho ngƣời lao động trên địa bàn.......................................................... 40 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên.........................................................................40 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội..............................................................41 3.1.3. Đặc điểm lao động và việc làm.....................................................43 3.2. Phân tích thực trạng giải quyết việc làm cho ngƣời lao động trên địa bàn tỉnh Hà Nam giai đoạn 2011-2016....................................................... 45 3.2.1. Cơ chế chính sách của tỉnh về giải quyết việc làm cho người lao động........................................................................................................ 45 3.2.2. Các kênh giải quyết việc làm chủ yếu tại tỉnh Hà Nam................53 3.2.3. Hoạt động kiểm tra, giám sát....................................................... 67 3.3. Đánh giá chung.................................................................................... 67 3.3.1. Những thành tựu cơ bản............................................................... 67 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân...............................................................70 Chƣơng 4: MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG TẠI TỈNH HÀ NAM ĐẾN NĂM 2020, TẦM NHÌN 2025............................................................................................74 4.1. Bối cảnh mới tác động đến vấn đề giải quyết viêc làm cho ngƣời lao động tại tỉnh Hà Nam..................................................................................74 4.1.1. Bối cảnh trong nước..................................................................... 74 4.1.2. Bối cảnh trong tỉnh....................................................................... 75 4.2. Mục tiêu giải quyết việc làm cho ngƣời lao động tại tỉnh Hà Nam đến năm 2020, tầm nhìn năm 2025....................................................................77 4.2.1. Mục tiêu tổng quát........................................................................77 4.2.2. Mục tiêu cụ thể..............................................................................77 4.2. Một số biện pháp chủ yếu giải quyết việc làm cho ngƣời lao động tại tỉnh Hà Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2025...............................................78 4.2.1. Hoàn thiện cơ chế, chính sách giải quyết việc làm......................78 4.2.2. Nâng cao chất lượng đào tạo nghề và hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm...................................................................................................79 4.2.3. Đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu lao động.....................................84 4.2.4. Tạo điều kiện để người lao động tự tạo việc làm cho mình và cho xã hội...................................................................................................... 86 4.2.5. Phát triển mạnh ngành nghề và làng nghề để tạo thêm việc làm mới 88 4.2.6. Tiếp tục thực hiện nghiêm công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách giải quyết viêc làm............................................... 102 KẾT LUẬN...................................................................................................103 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................105 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Viết tắt 1 CCKT 2 CNH, HĐH 3 ĐCĐC 4 GDP 5 GQVL 6 HĐKTTX 7 HĐND 8 HTX 9 KT-XH 10 LĐ 11 LĐ-TB& XH 12 THCS 13 THPT 14 UBND 15 VLXD 16 XHCN 17 XKLĐ i DANH MỤC CÁC BẢNG STT 1 2 3 4 5 ii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việc làm là một trong những nhu cầu cơ bản của con ngƣời để đảm bảo cuộc sống và sự phát triển toàn diện. Giải quyết việc làm là việc Nhà nƣớc, các doanh nghiệp và bản thân ngƣời lao động tạo ra những công việc cho ngƣời lao động có cơ hội đƣợc làm việc. Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng, có tính quyết định đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Vì vậy, vấn đề việc làm và giải quyết việc làm cho ngƣời lao động là một vấn đề mang tính toàn cầu, là mối quan tâm hàng đầu của nhiều quốc gia trên thế giới. Hà Nam là tỉnh nằm ở phía Tây Nam của vùng Đồng bằng châu thổ Sông Hồng, có diện tích rộng 852 km 2 , với tổng số dân 798.572 ngƣời. Đến nay, Hà Nam vẫn là một tỉnh thuần nông, với 65% lực lƣợng lao động làm nông nghiệp. Điều kiện phát triển công nghiệp và ngành nghề ở tỉnh Hà Nam rất hạn chế, do đó để tạo thêm đƣợc một việc làm mới cho ng ƣời lao động trên địa bàn là hết sức khó khăn. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của giải quyết việc làm cho ng ƣời lao động, thời gian gần đây, các cấp chính quyền tỉnh Hà Nam đã ban hành nhiều chính sách và thực hiện nhiều biện pháp nhằm tạo thêm nhiều việc làm mới cho ng ƣời lao động, hạn chế đến mức thấp nhất tỷ lệ ngƣời thất nghiệp và thiếu việc làm đầy đủ trên địa bàn tỉnh. Tuy vậy, do nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc biệt là do sự yếu kém trong quản lý của các cấp chính quyền trên địa bàn tỉnh mà tình trạng ngƣời lao động bị thất nghiệp, thiếu việc làm hoặc có việc làm nhƣng không ổn định vẫn chƣa thuyên giảm, không chỉ gây khó khăn về mặt kinh tế, mà còn gây ra những hệ lụy về mặt xã hội. Thực tế đó đang đặt ra yêu cầu cấp bách cho các nhà quản lý, các doanh nghiệp cũng nhƣ mỗi ngƣời dân trên địa bản 1 tỉnh phải tìm giải pháp hữu hiệu để khắc phục. Xuất phát từ yêu cầu đó, tôi chọn đề tài “ Giải quyết việc làm cho người lao động tại tỉnh Hà Nam” để làm luận văn thạc sĩ của mình. * Câu hỏi nghiên cứu Vấn đề giải quyết việc làm tại Tỉnh Hà Nam hiện nay còn những khó khăn, hạn chế gì? Dƣới góc độ quản lý, các cấp chính quyền tỉnh Hà Nam cần phải thực hiện những biện pháp nào để nâng cao hiệu quả công tác giải quyết việc làm cho ngƣời lao động trên địa bàn trong thời gian tới? 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng giải quyết việc làm cho ngƣời lao động ở tỉnh Hà Nam hiện nay, tác giả luận văn đề xuất định hƣớng và giải pháp giải quyết việc làm cho ngƣời lao động trên địa bàn tỉnh đến năm 2025. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục tiêu đó, với cách tiếp cận của chuyên ngành quản lý kinh tế, luận văn phải thực hiện các nhiệm vụ chính sau đây: - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về vấn đề việc làm và giải quyết việc làm cho ngƣời lao động. - Đánh giá trực trạng giải quyết việc làm cho ngƣời lao động ở tỉnh Hà Nam giai đoạn 2011- 2016. - Đƣa ra định hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý để giải quyết tốt hơn vấn đề việc làm cho ngƣời lao động ở tỉnh Hà Nam đến năm 2025. 3. Chủ thể quản lý Uỷ ban nhân dân tỉnh Hà Nam 4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu những vấn đề liên quan đến ngƣời lao động, việc làm và giải quyết việc làm cho ngƣời lao động dƣới góc độ quản lý. 2 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu những vấn đề giải quyết việc làm cho ngƣời lao động ở tỉnh Hà Nam. - Phạm vi thời gian: giai đoạn 2011 – 2016. Đây là thời gian Đảng bộ và nhân dân tỉnh Hà Nam thực hiện các mục tiêu kinh tế-xã hội mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ 18 đề ra. - Phạm vi nội dung: Đề tài nghiên cứu những vấn đề việc làm và giải quyết việc làm dƣới góc độ quản lý kinh tế. 5. - Đóng góp của đề tài Phát hiện các yếu tố tác động và các nguyên nhân dẫn đến những khó khăn, hạn chế trong giải quyết việc làm cho ngƣời lao động ở tỉnh Hà Nam dƣới góc độ quản lý. - Đƣa ra định hƣớng và một số giải pháp về mặt quản lý để giải quyết việc làm cho ngƣời lao động ở tỉnh Hà Nam từ nay đến năm 2025. 6. Kết cấu của đề tài Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn bao gồm 4 chƣơng: Chương 1: Tổng quan nghiên cứu và những vấn đề chung về giải quyết việc làm cho ngƣời lao động Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng giải quyết việc làm cho ngƣời lao động ở tỉnh Hà Nam giai đoạn 2011 – 2016 Chương 4: Mục tiêu và giải pháp tiếp tục giải quyết việc làm cho ngƣời lao động tại tỉnh Hà Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2025 3 Chƣơng 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO NGƢỜI LAO ĐỘNG 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về giải quyết việc làm cho ngƣời lao động 1.1.1. Khái quát một số công trình nghiên cứu liên quan đến nội dung đề tài luận văn 1.1.1.1.Nhóm công trình nghiên cứu những vấn đề lý luận về giải quyết việc làm cho người lao động trên địa bàn cấp tỉnh Trên phƣơng diện lý luận về vấn đề giải quyết việc làm cho ng ƣời lao động đã đƣợc nhiều nhà khoa học trong và ngoài nƣớc nghiên cứu dƣới những gó độ khác nhau. Trong số những công trình tác giả tiếp cận đƣợc, liên quan trực tiếp đến nội dung luận văn, có các công trình tiêu biếu sau: Đề tài Nghiên cứu khoa học cấp Bộ, “ Mối quan hệ giữa nâng cao chất luợng lao động với giải quyết việc làm trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” ( 2001), Mã số 2001/455 do PGS.TS Trần Văn Chử làm chủ nhiệm đã phân tích việc làm đặt trong bối cảnh của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc. Đề tài đặc biệt nhấn mạnh khía cạnh chất l ƣợng lao độngyếu tố có tính quyết định đến tìm việc làm và giải quyết việc làm, và làm rõ mối quan hệ giữa chúng. Nhóm nghiên cứu cho rằng: việc nâng cao chất l ƣợng nguồn lao động không chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu của sự phát triển, mà còn góp phần giải quyết việc làm, giảm tình trạng thất nghiệp. Xuất phát từ mối quan hệ giữa chất lƣợng lao động và giải quyết việc làm, đề tài khẳng định, để đáp ứng yêu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa về việc làm đòi hỏi ng ƣời lao động phải không ngừng nâng cao trình độ đào tạo về chuyên môn kỹ thuật. Từ đó, nhóm nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp nâng chất 4 lƣợng nguồn lao động và giải quyết việc làm cho nguời lao động ở Việt Nam trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. “Giải quyết việc làm cho người lao động hướng tới mục tiêu “việc làm bền vững” ( 2013) của tác giả Bùi Thị Tố Trinh, Trung tâm thông tin và dự báo kinh tế - xã hội Quốc gia. Tác giả phân tích vai trò, tầm quan trọng của việc làm và giải quyết việc làm cho ngƣời lao động, coi đó là biện pháp trung tâm của mỗi quốc gia, nó cho phép không chỉ giải quyết các vấn đề kinh tế mà cả các vấn đề xã hội. Với quan điểm đó, tác giả đ ƣa ra các giải pháp giải quyết việc làm bền vững và nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực, trong đó nhấn mạnh: (i) Phải đẩy mạnh đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, phát triển thị trƣờng lao động cạnh tranh và chất lƣợng cao; (ii) Đẩy mạnh xuất khẩu lao động, nâng cao hiệu quả giải quyết việc làm thông qua vay vốn từ Quỹ quốc gia về việc làm và (iii) Ban hành các chính sách khuyến khích xã hội hoá trong hoạt động giải quyết việc làm cho ngƣời lao động. “Giải quyết việc làm cho lao động nông thôn- một đòi hỏi bức thiết hiện nay” (2011), của Nguyễn Văn Bảy, đăng trên Tạp chí Quốc phòng toàn dân. Theo tác giả, phân tích những tác động của tình trạng thiếu việc làm, hoặc có việc làm nhƣng chƣa sử dụng hết thời gian của ngƣời lao động ở khu vực nông thôn đến sự phát triển kinh tế- xá hội và củng cố quốc phòng-an ninh của đất nƣớc là rất lớn. Bởi vậy, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn là đòi hỏi bức bách, nhƣng không hề đơn giản, mà là bài toán rất khó để đƣa ra cách giải quyết trọn vẹn. Theo tác giả, giải pháp cho vấn đề này là: đẩy mạnh đào tạo nghề cho ngƣời lao động nông thôn, gắn đào tạo nghề với sử dụng lao động phù hợp; khôi phục làng nghề truyền thống đi đôi với xây dựng, phát triển làng nghề mới; phát triển công nghiệp chế biến nông, lâm, thuỷ sản và TTCN; và Nhà Nƣớc cần có chính sách thu hút các thành phần kinh tế đầu tƣ vào những nơi còn khó khăn, địa bàn xung yếu. 5 “Dạy nghề cho nông dân là giải pháp quan trọng phát triển tam nông bền vững” (2013), của Cao Văn Sâm, Tạp chí Lao động xã hội, số 9. Trên cơ sở phân tích, đánh giá hoạt động dạy nghề cho ngƣời lao động tại các vùng nông thôn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nƣớc ta, bài viết rút ra những thành tựu căn bản đạt đƣợc, trong đó đi sâu vào ph ƣơng diện chất lƣợng nguồn nhân lực và chất lƣợng đời sống nông dân. Bài viết cho rằng để làm tăng thêm hiệu quả của những chủ tr ƣơng, chính sách, đề án của Đảng và Nhà nƣớc về nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực và chất l ƣợng cuộc sống thì dạy nghề cho nông dân là một giải pháp cần phải đặc biệt quan tâm. Đồng thời tác giả cũng đã đƣa ra một số những khó khăn, thách thức cả nƣớc đang gặp phải khi thực hiện chủ trƣơng này. 1.1.1.2. Nhóm công trình nghiên cứu thực tiễn giải quyết việc làm cho người lao động tại một số địa phương trong nước “Giải quyết việc làm cho người lao động nông thôn ở tỉnh Quảng Bình” (2014), Luận văn thạc sĩ của Phan Văn Cầu, thực hiện tại Tr ƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. luận văn đã đề cập những vấn đề chung về lao động, việc làm và giải quyết việc làm, làm rõ những nội dung giải quyết việc làm cho ngƣời lao động nông thôn và xây dựng bộ tiêu chí đánh giá kết quả giải quyết việc làm cho ngƣời lao động nông thôn. Luân văn cũng dành dung lƣợng đáng kể để phân tích những nhân tố ảnh h ƣởng đến công tác giải quyết việc làm và phân tích thực tiên công tác này ở một số địa phƣơng cụ thể từ đó rút ra bài học cho tỉnh Quảng Bình. Dựa vào khung lý thuyết này, tác giả luận văn đã thống kê, phân tích và đánh giá thực trạng giải quyết việc làm cho ngƣời lao động nông thôn tại tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2008 – 2013, từ đó đề xuất 6 giải pháp cho vấn đề này, trong đó đặc biệt nhấn mạnh vấn đề Khuyến khích ngƣời lao động tự tạo việc làm và Hoàn thiện chính sách và đổi mới lãnh đạo quản lý về lĩnh vực giải quyết việc làm. 6 “Giải quyết việc làm cho lao động nông thôn tỉnh Nghệ An” (2015), Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế của Nguyễn Thị Hoài Sơn, tr ƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Những vấn đề lý luận về giải quyết việc làm cho ngƣời lao động khu vực nông thôn đƣợc luận văn bàn đến với cách nhìn của chuyên ngành Quản lý kinh tế. Đặc biệt luận văn nhấn mạnh vai trò quan trọng của Nhà nƣớc trong giải quyết việc làm cho ng ƣời lao động ở nông thôn. Bằng phƣơng pháp thống kê, so sánh, phân tích và tổng hợp, tác giả luận văn làm rõ thực trạng giải quyết việc làm cho lao động nông thôn tỉnh Nghệ An qua bốn năm (2011 – 2014), chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong quá trình giải quyết việc làm cho ngƣời lao động nông thôn trên địa bàn tỉnh này. Luận văn cũng đƣa ra quan điểm và đề xuất nhằm giải pháp đẩy mạnh công tác giải quyết việc làm cho ng ƣời lao động nông thôn ở tỉnh Nghệ An đến năm 2020. Đó là các giải pháp về hoàn thiện chính sách, nâng cao hiệu quả các chƣơng trình xúc tiến việc làm, phát triển ngành nghề và dịch vụ ở nông thôn, phát huy vai trò của các doanh nghiệp, các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn tham gia giải quyết việc làm và khuyến khích, hƣớng dẫn ngƣời lao động tự tạo việc làm cho bản thân. Trên địa bàn tỉnh Hà Nam đã có công trình nghiên cứu của Lâm Thị Phƣợng, với đề tài “Giải quyết việc làm cho lao động nữ ở tỉnh Hà Nam hiện nay” (2012). Đây là Luận văn thạc sĩ kinh tế, đ ƣợc thực hiện tại Tr ƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Duới góc độ tiếp cận kinh tế chính trị, tác giả luận văn đã phân tích các đặc điểm về lao động nữ, việc làm và các nhân tố ảnh hƣởng tới việc làm của lao đông nữ cũng nhƣ các phƣơng thức giải quyết việc làm cho lao động nữ. Luận văn phân tích thực trạng vấn đề giải quyết việc làm cho ngƣời lao động nữ ở tỉnh Hà Nam để từ đó rút ra những hạn chế trong quá trình giải quyết việc làm cho ngƣời lao động nữ ở 7 tỉnh Hà Nam. Từ đó, luận văn đƣa ra một số quan điểm về giải quyết việc làm cho lao động nữ và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết việc làm cho ngƣời lao động nữ ở tỉnh Hà Nam 1.1.2. Đánh giá kết quả nghiên cứu của các công trình trên và những vấn đề luận văn cần tiếp tục bổ sung, làm rõ 1.1.2.1. Đánh giá chung Các công trình nêu trên đã tiếp cận vấn đề giải quyết việc làm cho ngƣời lao động dƣới những góc độ và mức độ khác nhau. Về lý luận: Nhìn chung, các công trình đã thống nhất một số nhận thức lý luận về giải quyết việc làm, nhƣ khái niệm, tầm quan trọng và nội dung của giải quyết việc làm. Một số công trình còn đề cập đến tiêu chí đánh giá kết quả giải quyết việc làm cho ngƣời lao động và phân tích những nhân tố ảnh hƣởng đến giải quyết việc làm cho ngƣời lao động. Về thực tiễn: Hầu hết các công trình đề nghiên cứu thực tiễn giải quyết việc làm cho ngƣời lao động tại một địa phƣơng cụ thể, một số ít nghiên cứu trên phạm vi cả nƣớc. Các tƣ liệu sử dụng trong các công trình đều là nguồn tài liệu thứ cấp, cập nhật đến 2013-2014. Từ phân tích, đánh giá thực tiễn hoạt động giải quyết việc làm cho ngƣời lao động tại các địa bàn nghiên cứu, các tác giả đều đƣa ra các giải pháp cho vấn đề này, trong đó có giải pháp mang tính cấp bách, có giải pháp mang tính lâu dài. Kết quả nghiên cứu đó của các tác giả là nguồn tài liệu quý báu để chúng tôi kế thừa trong luận văn này. Tuy nhiên, các công trình trên mới chỉ hoặc là nghiên cứu tình hình giải quyết việc làm cho ng ƣời lao động trên cả n ƣớc, hoặc là nghiên cứu tại ở một địa bàn cụ thể nhƣng không phải ở tỉnh Hà 8 Nam. Hơn nữa, hầu hết các công trình đó đều chỉ giới hạn phạm vi nội dung nghiên cứu tại địa bàn nông thôn, trong khi đó, lao động tại các thành phố cũng đang thiếu việc làm trầm trọng, nhất là những hộ gia đình nằm trong vùng bị giải tỏa và thu hồi đất. Vấn đề giải quyết việc làm cho ngƣời lao động tại tỉnh Hà Nam cũng đã có ngƣời nghiên cứu, song cũng mới chỉ dừng lại ở nhóm lao động nữ; và cũng đƣợc thực hiện từ năm 2012. Vì vậy, những kết luận, đánh giá trong công trình nghiên cứu đó đã trở nên lạc hậu tƣơng đối, bởi trong 5 năm qua tình hình kinh tế-xã hội của tỉnh Hà Nam vẫn tiếp tục vận động, biến đổi, theo đó dĩ nhiên vấn đề giải quyết việc làm cho ngƣời lao động cũng đã thay đổi. Thực tế đó đòi hỏi phải có một công trình nghiên cứu toàn diện hơn, đầy đủ hơn và cập nhật hơn. 1.1.2.2. Một số vấn đề chủ yếu luận văn cần bổ sung và làm rõ: Về lý luận: luận văn phải bổ sung các nội dung chủ yếu của giải quyết việc làm cho ngƣời lao động dƣới góc độ tiếp cận chuyên ngành quản lý kinh tế, và làm rõ các tiêu chí đánh giá. Về thực tiễn: - Cần làm rõ đặc điểm của việc làm và giải quyết việc làm cho lao động tại tỉnh Hà Nam có gì khác biệt so với các địa phƣơng khác? - Bổ sung, cập nhật số liệu và phân tích, đánh giá thực trạng công tác giải quyết việc làm tại tỉnh Hà Nam từ năm 2011 đến nay; chỉ rõ những thành tựu và hạn chế chủ yếu của công tác này về khía cạnh quản lý. - Đề xuất một số giải pháp có tính khả thi để thực hiện hiệu quả công tác giải quyết việc làm cho ngƣời lao động trên địa bàn tỉnh đến năm 2020, trong đó tập trung vào các giải pháp về quản lý. 9 1.2. Những vấn đề lý luận cơ bản về giải quyết việc làm cho ngƣời lao động địa bàn cấp tỉnh 1.2.1. Khái niệm và sự cần thiết phải giải quyết việc làm cho người lao động 1.2.1.1. Một số khái niệm cơ bản * Việc làm Ở mỗi quốc gia khác nhau, dƣới các góc độ nghiên cứu khác nhau, ngƣời ta đã đƣa ra định nghĩa khác nhau về việc làm. Tuy nhiên, khái niệm việc làm của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đƣợc nhiều ngƣời, nhiều quốc gia thừa nhận nhất. Theo Tổ chức này, „„Ngƣời có việc làm là những ngƣời làm một việc gì đó, có đƣợc trả tiền công, lợi nhuận hoặc những ng ƣời tham gia vào các hoạt động mang tính chất tự tạo việc làm vì lợi ích hay vì thu nhập gia đình, không nhận đƣợc tiền công hay hiện vật‟‟. Cụ thể hóa khái niệm này vào điều kiện Việt Nam, tại điều 9, Bộ Luật lao động năm 2013 quan niệm “Việc làm là hoạt động lao động tạo ra thu nhập mà không bị pháp luật cấm”. Khái niệm việc làm của Luật Lao động nhƣ trên nhìn chung đã phản ánh đƣợc bản chất của việc làm trong nền kinh tế thị tr ƣờng. Ng ƣời viết tán đồng với quan niệm này, và những vấn đề về việc làm đƣợc đề cập trong luận văn này cũng đƣợc hiểu nhƣ vậy. * Việc làm đầy đủ Việc làm đầy đủ đựơc hiểu là sự thoả mãn nhu cầu đầy đủ về nhu cầu việc làm cho mọi thành viên có khả năng lao động và họ chấp nhận làm việc đó với một mức tiền công nhất định. Việc làm đầy đủ chỉ tồn tại khi thị tr ƣờng lao động ở trạng thái cân bằng, tức là khi nền kinh tế đạt đ ƣợc sản l ƣợng tiềm năng. Khi đó, nền kinh tế tuy vẫn có thể có ng ƣời lao động không có việc làm đầy đủ nhƣng đó là do họ không muốn chấp nhận mức l ƣơng hiện tại đối với công việc đó (hay còn gọi đó là những ngƣời thất nghiệp tự nguyện). 10